Multiboot is handig als u meerdere besturingssystemen op één computer wilt gebruiken. Maar hoe gaat u te werk als u terug wilt naar de oorspronkelijke installatie, met één besturingssysteem in een singleboot-omgeving?

01. Partities

Bij een multi-bootsysteem zijn de besturingssystemen doorgaans op verschillende partities ondergebracht. Slechts één van deze partities kan worden aangemerkt als 'actief'. Hebt u meerdere besturingssystemen, dan kunnen die op de andere partities worden geïnstalleerd. De bijbehorende opstartbestanden worden echter altijd op de actieve partitie geplaatst. In de meeste gevallen is de primaire en actieve partitie de partitie waarop u het eerste besturingssysteem hebt geplaatst. De actieve partitie is altijd van belang bij het werken met multi-bootsystemen, zelfs als het gebruikte besturingssysteem op een andere partitie is ondergebracht!

02. Gegevens

Deze tip is misschien wel de belangrijkste in deze hele Masterclass. Voordat u een van de besturingssystemen verwijdert, zorgt u ervoor dat alle persoonlijke bestanden zijn verplaatst naar een centrale locatie (bij voorkeur extern, dus niet op de computer zelf). Wat u zich daarbij moet voorstellen? Te denken valt aan de bestanden die u in de map Documenten of op het bureaublad hebt opgeslagen. Ook zaken als e-mailberichten in Windows Mail en Outlook Express en favoriete internetlocaties kunt u veiligstellen. Kortom, zorg ervoor dat u alle niet-centraal opgeslagen bestanden verplaatst. Ook zonder het besturingssysteem wilt u de documenten later nog kunnen gebruiken. In het onderstaande overzicht geven we u een steuntje in de rug, hoewel er natuurlijk nog veel meer opslaglocaties zijn. Bestanden worden in de praktijk vaak op uiteenlopende locaties opgeslagen.

Belangrijke locaties:

- De mappen Documenten, Afbeeldingen en Muziek en Films

- Het bureaublad

- De root van de schijf waarop het besturings-systeem is geïnstalleerd

- E-mailmappen, aangemaakt door Outlook Express of Windows Mail

- De map Favorieten, waarin favoriete weblocaties zijn opgeslagen

- Het Windows-adresboek

- De map Mijn ontvangen bestanden, aangemaakt door Windows Live Messenger

©PXimport

Maak altijd eerst een externe back-up, voordat u iets aanpast met betrekking tot de opstart van uw computer!

03. Back-up

Voordat u het multi-bootsysteem omruilt voor single-boot en daarbij het tweede besturingssysteem van uw computer verwijdert, is het belangrijk dat u een back-up van het te verwijderen besturingssysteem maakt (naast uw eerder los opgeslagen belangrijke bestanden en e-mail, zoals in de vorige tip aangegeven). Dan kunt u, in het geval zich problemen voordoen, terugkeren naar de eerder gemaakte reservekopie. Het is verstandig om een image van de computer te maken. Hierbij maakt u een 'snapshot' (momentopname) van de computer. Indien gewenst, kunt u de snapshot vervolgens gebruiken om terug te keren naar de eerdere situatie. Goede programma's hiervoor zijn Norton Ghost 14 of Acronis True Image Home 2009.

Van XP en Vista naar Vista

In de volgende tips gaan we ervan uit dat u uw computer hebt voorzien van Windows XP en Windows Vista. U hebt indertijd eerst Windows XP geïnstalleerd op de C:\-schijf, en naderhand een nieuw exemplaar van Windows Vista naast Windows XP geïnstalleerd (uiteraard op een aparte partitie of een andere vaste schijf).

04. Ruimte maken

Alle belangrijke bestanden veiliggesteld en netjes opgeslagen? Dan is het tijd om ruimte vrij te maken. We gaan op onderzoek uit en controleren welke mappen en bestanden van het voormalige besturingssysteem kunnen worden verwijderd. Start de computer met het besturingssysteem dat u wilt behouden, in dit geval dus Windows Vista. Open Windows Verkenner, via Start, Alle programma's, Bureau-accessoires, Windows Verkenner. Hebt u het andere besturingssysteem, in dit geval Windows XP, indertijd als eerste besturingssysteem geïnstalleerd, dan zullen de bijbehorende bestanden op de C:\-schijf in de root zijn geplaatst. Neem daarom een kijkje op C:\ en ga op zoek naar de map Windows. Gevonden? Klik dan met rechts op de map en kies Verwijderen. U verwijdert hiermee dus het Windows XP-besturingssysteem.

©PXimport

Verwijder de map met het oude besturingssysteem.

05. Overige mappen

Door uw oude Windows-versie zullen ongetwijfeld nog andere mappen zijn aangemaakt, die zich niet per se in de hoofdmap Windows bevinden. Enkele voorbeelden hiervan zijn de mappen Program Files en Mijn documenten. Wordt de eerstgenoemde map niet ook door het andere besturingssysteem (Windows Vista) gebruikt en hebt u de inhoud ervan veiliggesteld, dan kan ook deze map worden verwijderd.

06. Opstartmenu

Bij een multi-bootsysteem wordt een opstartmenu getoond. Hierin kiest u welk besturingssysteem moet worden geladen, bijvoorbeeld Windows XP of Windows Vista. Nu u wilt terugkeren naar een single-bootsysteem, hebt u dat opstartmenu niet meer nodig, Windows Vista mag immers direct worden geladen. Tijd om het opstartmenu aan te passen. Klik op Start, Configuratiescherm en kies Systeem en onderhoud. Klik op Systeem. Links in het venster kiest u voor Geavanceerde systeeminstellingen. Op het tabblad Geavanceerd klikt u op de knop Instellingen (in het groepsvak Opstart- en herstelinstellingen). Het gaat hierbij om de sectie Systeem opstarten. Bij Standaardbesturingssysteem ziet u welk besturingssysteem als standaard-OS wordt geladen. Dit moet in ons voorbeeld uiteraard Windows Vista zijn, aangezien u Windows XP hebt verwijderd. Haal nu het vinkje weg bij de optie Lijst met besturingssystemen N seconden weergeven. Controleer ook of de andere optie Herstelopties (indien nodig) N seconden weergeven is uitgeschakeld. Klik op OK. U hebt hiermee het opstartmenu uitgeschakeld.

©PXimport

Pas de opstartinstellingen van Windows aan, zodat direct de juiste Windows-versie wordt geladen.

07. Opstarten

Start uw computer nu opnieuw op. U hebt het systeem ontdaan van Windows XP, de 'bootloader' (onder meer het opstartmenu) intact gehouden zonder dat u er nog last van hebt en ervoor gezorgd dat Windows Vista automatisch wordt geladen.

Van tweemaal XP naar eenmaal XP

In dit scenario gaan we ervan uit dat u een computer hebt waarop tweemaal Windows XP is geïnstalleerd. U hebt behoefte aan een computer waarop Windows XP slechts eenmaal is geïnstalleerd, bijvoorbeeld omdat u Windows Vista hebt 'overgeslagen', binnenkort de geleidelijke overstap naar Windows 7 wilt maken en eerst wilt controleren of alle bestaande Windows XP-hard- en software goed werkt.

08. Boot.ini

Hebt u tweemaal een editie van Windows XP geïnstalleerd, maar wilt u terug naar één editie ervan? Eerst maakt u een reservekopie van het bestand Boot.ini. Dit bestand kunt u beschouwen als het opstartbestand van Windows XP, waarin onder meer is opgegeven welke besturingssystemen zijn geïnstalleerd en waar deze zich bevinden. Open Windows Verkenner (gebruik de toetsencombinatie Windows-toets+E) en zorg er via de menukeuze Extra, Mapopties voor dat Windows alle bestanden weergeeft (inclusief de systeembestanden). In Windows XP kiest u vervolgens voor Start, Configuratiescherm, Systeem. Open de sectie Geavanceerd en zoek daarbinnen naar de sectie Opstart- en herstelinstellingen. Klik op Instellingen. Op het tabblad Systeem opstarten klikt u op de knop Bewerken. Hiermee opent u het opstartbestand Boot.ini in Kladblok. Het bestand ziet er ongeveer als volgt uit:

[boot loader]

timeout=30

default=multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(1)\WINDOWS

[operating systems]

multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(1)Windows XP="Microsoft Windows XP Home Edition" /fastdetect

multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(1)Windows XP="Microsoft Windows XP Professional"

Zoek naar de regel die verwijst naar het besturingssysteem dat u niet meer nodig hebt. Vervolgens verwijdert u de volledige regel. Bij timeout=30 kunt u ervoor kiezen om de waarde 30 te veranderen in 0. Hierdoor is het opstartmenu niet meer zichtbaar. Kies hierna voor Bestand, Opslaan. De wijzigingen zijn direct van kracht als u de computer opnieuw opstart. Vervolgens kunt u de partitie met de tweede installatie van Windows XP opschonen. Open Windows Verkenner (gebruik de toetsencombinatie Windows-toets+E) en ga op zoek naar de vaste schijf waarop u die versie van Windows XP hebt geïnstalleerd. Bevat de schijf alleen het besturingssysteem en geen verdere bestanden, dan klikt u er met rechts op en kiest u Formatteren. U kunt ook de vaste schijf openen en de map Windows (en andere gerelateerde mappen) verwijderen, als u de schijf niet volledig wilt formatteren.

©PXimport

Het bestand Boot.ini bevat belangrijke opstartgegevens.

Het opstartproces van Windows XP

Bij een multi-bootsysteem met Windows XP en Windows Vista speelt het bestand Boot.ini een belangrijke rol. In dit opstartbestand is de belangrijkste informatie voor het opstarten van Windows opgeslagen. Deze informatie wordt door het systeem gebruikt om onder meer het opstartmenu weer te geven. Het bestand Boot.ini is een tekstbestand, dat u relatief eenvoudig kunt bewerken in bijvoorbeeld Kladblok.

09. Voorzorgsmaatregelen

Voordat u met Boot.ini aan de slag gaat, is het belangrijk dat u er een back-up van maakt. In geval van problemen kunt u daar naar terugkeren. Kies in het Configuratiescherm van Windows XP voor Prestaties en onderhoud, Systeem. Op het tabblad Geavanceerd klikt u op Instellingen (in de sectie Opstart- en herstelinstellingen). Klik op Bewerken. Het bestand Boot.ini wordt geopend in Kladblok. Kies vervolgens voor Bestand, Opslaan als. Maak een nieuwe map aan (bijvoorbeeld Back-up) en sla hierin de kopie van het bestand Boot.ini op.

©PXimport

Maak een back-up van boot.ini, voordat u met dit bestand aan de slag gaat.

10. Bewerken

Hiervoor las u hoe u Boot.ini kunt openen. Behalve via de eerder genoemde methode kunt u Boot.ini ook snel openen via Windows Verkenner. Boot.ini is een verborgen (systeem)bestand. Zorg er eerst voor dat Windows alle bestanden toont, anders is het bestand niet zichtbaar. In Windows Verkenner kiest u voor Extra, Mapopties. Kies het tabblad Weergave en haal het vinkje bij Beveiligde besturingssysteembestanden verbergen weg. Daarnaast verwijdert u het vinkje bij de optie Extensies voor bekende bestandstypen verbergen. Tot slot kiest u in dit venster ook voor de instelling Verborgen bestanden en mappen weergeven. Bevestig met een klik op OK. In Windows Verkenner opent u de root van de vaste schijf waarop u het primaire besturingssysteem hebt opgeslagen. Dubbelklik vervolgens op Boot.ini. Het bestand wordt meteen geopend in Kladblok.

©PXimport

Windows houdt Boot.ini verborgen, tenzij u anders beslist.

11. MSConfig

Het Hulpprogramma voor Systeemconfiguratie - beter bekend als MSConfig - biedt de mogelijkheid om het opstartbestand Boot.ini deels te bewerken zonder het handmatig te hoeven openen in Kladblok. Helaas is deze mogelijkheid verwijderd in Windows Vista, maar in Windows XP kunt u er gebruik van maken. Kies Start, Uitvoeren. Vervolgens typt u Msconfig, gevolgd door een klik op OK. Het venster wordt geopend. Zoals u ziet is MSConfig opgebouwd uit meerdere tabbladen. Kies voor Boot.ini.

©PXimport

Met MSConfig kunt u een deel van Boot.ini bewerken.

12. Opstartpaden

In het bestand Boot.ini vindt u de verwijzingen naar de besturingssystemen en hun locatie. Door de manier waarop de verwijzing is opgebouwd, is niet direct duidelijk waarnaar wordt verwezen. Met MSConfig kunt u de opstartpaden automatisch laten controleren. Wanneer een verwijzing naar een besturingssysteem niet klopt, wordt daar melding van gemaakt. Handig als u het bestand handmatig hebt bewerkt en de juistheid ervan wilt controleren. Op het tabblad Boot.ini in MSConfig klikt u op de knop Alle opstartpaden controleren. Het resultaat wordt direct getoond.

©PXimport

Controleer met behulp van MSConfig de opstartpaden van Boot.ini.

13. Standaard

Als u meerdere besturingssystemen hebt, maar nog niet de overstap wilt maken naar één besturingssysteem, kunt u er ook voor kiezen om uw primaire besturingssysteem automatisch te laten starten en het opstartmenu van het multi-bootsysteem zo kort mogelijk in beeld te laten verschijnen. In MSConfig (op het tabblad Boot.ini) kiest u onder [operating systems] voor het besturingssysteem dat u als standaard wilt instellen. Bekijk de beschrijving achter 'WINDOWS' om te bepalen om welk besturingssysteem het gaat. Selecteer het gewenste besturingssysteem en klik op de knop Als standaard instellen. Vervolgens stelt u de wachttijd van het opstartmenu bij. Rechts in het venster vindt u de optie Time-out. Standaard is de waarde hiervan ingesteld op 30 (het menu wacht 30 seconden totdat u een keuze hebt gemaakt en gaat dan verder met de standaardkeuze). Verander de waarde in 5, zodat het menu niet te lang in beeld is, maar u wel nog voldoende tijd hebt voor een eventuele alternatieve keuze.

14. Schakelopties

In het venster van MSConfig ziet u enkele andere schakelopties, waarmee u het opstarten van het besturingssysteem verder naar uw hand zet.

/SAFEBOOT Hiermee start u Windows in de veilige modus. Kies daarbij voor Minimal (zo min mogelijk stuurprogramma's laden), Network (met netwerkondersteuning), Safeboot:minimal (met alleen de opdrachtregel).

/NOGUIBOOT Het opstartscherm van Windows (met het logo en de voortgangsindicator) mag niet worden getoond.

/BOOTLOG Leg alle opstarthandelingen vast in een logboekbestand. Dit bestand vindt u vervolgens in de map System\Ntbtlog.txt (en kunt u openen in Kladblok).

/BASEVIDEO Hiermee activeert u de VGA-modus (met een resolutie van 640 x 480) en maximaal 16 kleuren. Dit is handig als u per ongeluk een verkeerde schermresolutie hebt ingesteld of de verkeerde driver voor uw videokaart hebt geïnstalleerd.

Het opstartproces van Windows Vista

In Windows Vista en Windows 7 maakt u geen gebruik van het bestand Boot.ini. De opstartinformatie is bij deze Windows-versies opgeslagen in het Windows-register. Er is een editor om de opstartinstellingen aan te passen, maar die is relatief complex. In plaats hiervan kunt u gebruikmaken van EasyBCD. Dit programma geeft de instellingen grafisch weer, in gebruiksvriendelijke vensters. U mag EasyBCD gratis gebruiken en vindt de nieuwste versie op Neosmart. Na de installatie vindt u het programma via Start, Alle programma's, Neo-Smart Technologies, EasyBCD, EasyBCD.

©PXimport

Geef via MSConfig aan welke schakelopties moeten worden gebruikt.

15. EasyBCD

Zodra u EasyBCD hebt gestart, ziet u de hoofdinstellingen van het programma. Links in het venster ziet u een zevental knoppen, terwijl u rechts de bijbehorende instellingen vindt. Op de eerste pagina vindt u de instellingen zoals u ze mogelijk nog kent van het bestand Boot.ini uit Windows XP. Hier leest u bijvoorbeeld wat de wachttijd is van het opstartmenu, maar u ziet er ook de besturingssystemen die op uw multi-bootsysteem zijn geplaatst. Interessanter is de sectie Change Settings. Hier vindt u de instellingen waarmee u uw multi-bootsysteem aan kunt passen. In de sectie Global Settings kiest u bij Default OS welk besturingssysteem standaard moet worden geladen. Daarnaast bepaalt u hier de wachttijd van het opstartmenu, waarbij 30 seconden als standaard is ingesteld. Bevestig elke aanpassing met een klik op de knop Save Settings. In de sectie eronder - Entry-Based Settings - kunt u de instellingen van bestaande besturingssystemen aanpassen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de omschrijving en schijfletter van de schijf waarop Windows is geïnstalleerd.

©PXimport

Met het gratis te gebruiken programma EasyBCD kunt u de opstartinstellingen van Windows aanpassen.

16. Zekerheid

Met EasyBCD kunt u het opstartbestand van Windows Vista aanpassen. Uiteraard gaat het hier om een delicaat proces. Het is dan ook verstandig om voorafgaand hieraan een back-up te maken van de oorspronkelijke instellingen. Kies voor de sectie Manage Bootloader. Klik in de sectie Backup and Restore Bootloader Settings op de knop Backup Settings. Geef een geschikte naam en locatie op, en bevestig met een klik op Backup Settings. In geval van nood kunt u het bestand herstellen. Klik op de knop Bladeren (naast het vak File) en navigeer naar de eerder gemaakte kopie. Bevestig nu met een klik op de knop Restore Backup. Houdt u er rekening mee dat alleen de bootloader-instellingen van Windows Vista worden veiliggesteld in een back-up.

©PXimport

Zekerheid voor alles: maak een reservekopie van de opstartinstellingen.

17. Herstel

EasyBCD is vooral een interessant programma als zich problemen voordoen. U vindt de bijbehorende opties in de sectie Manage Bootloader. In de sectie Bootloader Installation Options kunt u kiezen voor Reinstall the Vista Bootloader. U gebruikt deze optie als het opstartmenu van Windows Vista is beschadigd en u dit wilt herstellen zonder Windows opnieuw te installeren. Wilt u echter gebruik maken van de bootloader van Windows XP (dit komt voor wanneer u Windows XP hebt geïnstalleerd na Windows Vista), dan kiest u voor Uninstall the Vista Bootloader (use to restore XP). Hiermee wordt de bootloader van Windows XP, die wezenlijk verschilt ten opzichte van die van Windows Vista, hersteld.

©PXimport

U kunt de bootloader van Windows Vista vervangen door die van Windows XP.

18. Geavanceerd

Net als bij MSConfig voor Windows XP, kunt u geavanceerde schakelopties opgeven voor het laden van het besturingssysteem. Klik op de knop Advanced Options. Bij Select an OS kiest u voor het besturingssysteem dat u wilt aanpassen. Kies vervolgens onder Advanced Options voor de gewenste instellingen. Hier kunt u bijvoorbeeld aangeven dat drivers die niet officieel zijn ondertekend toch mogen worden geïnstalleerd in Windows Vista 64-bit, iets dat normaal gesproken niet wordt toegestaan in deze Windows-versie. Daarnaast kunt u hier opgeven dat Windows maar een beperkt aantal processors mag gebruiken.

19. Noodsituatie

Hebt u een verkeerde optie doorgevoerd en werkt het opstartproces niet meer naar behoren? U kunt gebruikmaken van de diagnose- en herstelfunctie in EasyBCD. Kies voor Diagnostics Center. In de sectie Vista Diagnostics kiest u Recreate missing/delete boot files. Bevestig met een klik op Rescue my System.

Van meerdere Windows-versies terug naar XP

In het laatste gedeelte van deze Masterclass leggen we uit hoe u terug kunt keren naar één besturingssysteem als u meerdere Windows-versies op uw computer hebt geïnstalleerd, zoals Windows XP 32-bit, Windows XP 64-bit en Windows Vista.

20. Herstelconsole

Stel, u hebt meerdere Windows-versies op dezelfde computer geïnstalleerd, en u wilt terug naar het gebruik van Windows XP 32-bit. Uiteraard kunt u alle partities opnieuw formatteren, behalve de primaire partitie waarop u de 32-bit editie van Windows XP hebt geïnstalleerd. Het opstart-menu waarin u het gewenste besturingssysteem kiest blijft dan echter verwijzen naar de twee andere Windows-versies die u inmiddels hebt verwijderd. U kunt het menu relatief eenvoudig verwijderen en ervoor zorgen dat Windows XP automatisch wordt geladen. Stop de officiële Windows XP-installatie-cd in uw computer en start hem op. Druk tijdens het starten op een toets om op te starten vanaf cd. In het opstartmenu drukt u vervolgens op R. Hiermee opent u de Herstelconsole. Een overzicht van geïnstalleerde Windows-versies verschijnt. Kies de installatie die u wilt behouden. Wanneer hierom wordt gevraagd, geeft u het wachtwoord van de Administrator op. Vervolgens typt u Fixmbr, gevolgd door een druk op Y. Typ hierna Fixboot, wederom gevolgd door een druk op Y. Tot slot typt u Exit, gevolgd door een druk op de Enter-toets. Start de computer opnieuw op. Het opstartmenu wordt niet meer getoond en Windows XP wordt automatisch gestart.

21. Opruimen

Nu kunt u de overgebleven en overbodig geworden - bestanden verwijderen. In Windows XP opent u Windows Verkenner. Kies voor Extra, Mapopties en zorg ervoor dat alle bestanden worden getoond, inclusief de systeembestanden. Vervolgens opent u de root van de vaste schijf en verwijdert u de map Boot. Daarnaast verwijdert u de bestanden Bootfont.bin, Bootmgr, Bootsect.bak en Boot.bak.

22. Formatteren

Als u dat nog niet hebt gedaan, kunt u nu de partitie formatteren waarop de oude besturingssystemen zijn ondergebracht. Klik met de rechtermuisknop op de map met de Windows-installatie die u wilt verwijderen en kies Formatteren. Uw systeem is nu opgeschoond.

QNED, het antwoord van LG op quantum dots, wordt toegepast in deze miniled lcd-tv. Dit type televisie is inmiddels erg populair geworden, ook in het subtop- en middensegment van het tv-aanbod. Heeft deze LG 65QNED91T6A genoeg in huis om de concurrentie de baas te blijven?

Deze LG-televisie past perfect in het rijtje van moderne, prima afgewerkte televisies die we dit jaar al vaker voorbij zagen komen. Het toestel is vrij slank dankzij het profiel van slechts 45mm, heeft een mooie metaalkleurige rand rondom en een vlakke rug. Aan de zijdes is de rug zoals bij de meeste toestellen wat afgeschuind. De centrale voet biedt geen verschillende draaiposities, maar het scherm staat desondanks toch 7cm hoog boven het tv-meubel, zodat een soundbar goed onder het scherm past. Het enige echt opvallende kenmerk? Het toestel is relatief zwaar, namelijk 35kg inclusief voet.

De tv beschikt over vier HDMI-poorten die allemaal de maximale HDMI 2.1-bandbreedte van 48Gbps bieden. Dat is nog steeds vrij zeldzaam, maar is wel goed nieuws voor gamers met meerdere high-end gaming-bronnen. Er is ondersteuning voor ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync) en op één poort kun je ARC/eARC gebruiken. De input-lag is iets hoger dan bij de oled-modellen, maar blijft zeer goed, 17,0ms (4K60) en 7,6ms (2K120). Wie de tv wil uitbreiden met draadloze luidsprekers, kan gebruik maken van het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association). Je bent wel beperkt tot 2.1-configuraties, een WiSA surround-opstelling is dan helaas niet mogelijk.

Niet alle minileds zijn gelijk

Het gebruik van minileds voor de achtergrondverlichting is iets waar fabrikanten graag mee uitpakken, maar het resultaat per merk en model kan sterk uiteenlopen. Minileds verdelen de achtergrondverlichting in meer segmenten dan wanneer er gewone leds worden toegepast. Het aantal zones kan sterk verschillen, van 100 tot meer dan 1.000. Dat heeft uiteraard impact op de prestaties wat betreft contrast en helderheid.

Deze LG heeft een achtergrondverlichting met 16x10 (160) zones, en dat is vandaag de dag toch redelijk weinig. Concurrenten zitten in dit segment al op 1.500 zones. Het eigen contrast van het VA-paneel is goed, 4.800:1, maar met dat beperkt aantal zones stijgt dat nauwelijks naar 5.000:1, en dat is vooral ook omdat LG erg voorzichtig is met de dimming. Op eenvoudigere testen kan dit wel naar 35.000:1 stijgen. Naar een reden hoeven we niet ver te zoeken, agressief dimmen met zo weinig zones maakt de zonegrenzen zichtbaar, ook omdat ze soms wat traag reageren. Dat stoort erg en hierdoor is een vage halo rond heldere voorwerpen op een donkere achtergrond dan ook onvermijdelijk.

©LG Electronics

Ook op het vlak van helderheid doet de LG op veel vlakken onder voor de concurrentie. Op een 10% venster meten we in de goed gekalibreerde HDR Filmmaker mode 1.099 nits, en op het volledig wit beeld haalt hij nog 644 nits. Dat was twee jaar geleden weliswaar nog acceptabel, maar nu concurrenten vlot over de 2.000 nits gaan, is dat toch wat te beperkt. Het kleurbereik scoort wel uitstekend, daar meten we 95% P3.

Toch heeft LG nog een sterke troef in handen, namelijk de uitstekende kalibratie af fabriek. De Filmmaker mode is zowel in SDR als HDR bijzonder goed gekalibreerd. Dat betekent dat je kunt rekenen op veel schaduwnuances, een neutrale grijsschaal en mooie, natuurlijke kleurweergave. Met HDR10-beeld kan LG’s dynamische tone mapping prachtige resultaten opleveren en daarmee maakt de tv het beste van zijn kleurbereik en helderheid. Witnuances en intense kleuren worden uitstekend bewaard. Alleen heel donkere HDR10-scènes lijden wat onder het beperkte aantal zones, die beelden worden iets té donker. De QNED91 ondersteunt ook Dolby Vision, maar geen Dolby Vision IQ zoals bij de oled-modellen.

Uitstekende beeldverwerking

Naast een uitstekende kalibratie toont deze LG ook sterke prestaties voor beeldverwerking. Dat dankt de tv aan zijn Alpha 8-processor die verbeterd werd met eigenschappen en functies die vorig jaar nog exclusief voor de Alpha 9-processor waren. We kunnen zelfs zeggen dat de LG geen echte zwakke plekken meer heeft. Deinterlacen van 1080i-beelden zoals die van live tv, doet hij prima zodat je zelden nog een gekartelde rand ziet. Upscaling en ruisonderdrukking maken van oudere content mooie 4K-beelden, al kun je van oudere videocontent zoals dvd’s geen wonderen verwachten. Via een superresolutie-bewerking kan de tv wat fijn extra detail toevoegen, dat werkt goed voor HD-materiaal, maar kan bij dvd’s bijvoorbeeld wel voor een wat overbewerkt resultaat zorgen. De ruisonderdrukking kan ook kleurstroken in zachte gradiënten wegnemen.

©LG Electronics

Een lcd-paneel heeft minder bewegingsscherpte dan een oled-paneel, en dus maskeert het fijn detail in snelle actiescènes. Bewegende voorwerpen hebben soms een wazige rand of tonen een beperkt sleepspoor. LG biedt met Motion Pro verschillende opties om dat te elimineren, maar introduceren op hun beurt juist weer andere problemen, dus deze functie kun je beter uit laten staan. Heb je een hekel aan schokken in het beeld wanneer de camera snel beweegt, activeer dan de Trumotion-functie. Zeker voor sport is dat prettig, maar voor film blijft het vaak een kwestie van smaak.

Degelijke audio

De QNED91 is uitgerust met een 2.2-systeem van 40 watt, en ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X. Onze filmfragmenten klonken prima met een aangename warme klank en een vleugje ruimtelijkheid. Die echte surround sound-ervaring kan je uit dit soort systeem niet halen, zelfs niet met ondersteuning voor de modernste audioformaten. Dat AI niet altijd de juiste resultaten geeft, werd hier bevestigd. De tv heeft een AI-Pro mode voor geluid, maar die klonk erg slecht, zeker voor muziek. In de muziek audiomode konden we het resultaat wél waarderingen, als loop je daar wel tegen beperkingen aan wanneer je voor hardere muziekgenres zoals metal kiest. Met het volume op ongeveer driekwart hoor je de woofer trillen in het chassis en gaat de bas uit de bocht. Al bij al een degelijk resultaat, in lijn met deze categorie. 

WebOS 24, helaas met reclame

De smart tv-omgeving van LG, WebOS, heeft veel goede punten. Zo vind je nagenoeg alle streaming-apps op dit platform, zowel internationaal als lokaal. Daarnaast heeft LG op de 2024-versie van webOS naast Airplay 2 ook Google Cast geïmplementeerd zodat je vanaf je smartphone, Android of iOS, moeiteloos content naar de tv kunt streamen. Apps en andere functies zijn gegroepeerd in zogeheten Quick Cards, zodat je gemakkelijk bepaalde functies kunt terugvinden.

©Eric Beeckmans | ID.nl

Er zijn Quick Cards voor Thuis-hub, Sport, Thuiskantoor, Games, Muziek, Toegankelijkheid en sinds kort ook voor Leren en Groeien. De lay-out van WebOS zelf is vrij eenvoudig en ook redelijk compact zodat je niet nodeloos hoeft te scrollen om iets te vinden. De Magic Remote van LG waarmee je een cursor bestuurt door naar het scherm te wijzen blijft ook een belangrijke factor in het gebruiksgemak. Aangezien smart tv-platformen nog steeds evolueren is het ook erg fijn om te weten dat LG nu vijf jaar lang de nieuwste versie van WebOS op je tv belooft te plaatsen. In dit overzichtsartikel vind je alle info over webOS.

Toch heeft LG wat ons betreft een foute beslissing genomen. De fabrikant toont namelijk nu reclame op het Home-scherm, en die reclame is in tegenstelling tot bij andere fabrikanten niet beperkt tot content, maar kan bijvoorbeeld ook een sportwinkel of automerk tonen. Dat is echt wel het laatste wat we willen. Zelfs de screensaver kan reclame tonen (al zagen daar gelukkig alleen LG’s eigen LG Channel-dienst). Je kunt de reclame uitschakelen via de instellingen, iets dat we dan ook van harte aanraden.

Conclusie

De 65QNED91T6A kan zijn miniled-beloftes niet echt waarmaken. Het aantal zones in de achtergrondverlichting is vrij laag, waardoor er maar een beperkte verbetering van het contrast is. Ook op het gebied van piekhelderheid scoort hij niet overdreven goed. Als we naar concurrenten in deze categorie kijken, zoals Hisense of TCL, dan bieden die meer zones, beter contrast en meer piekhelderheid. LG slaat de plank verder ook mis door reclame op het Home-scherm toe te laten, dat zetten we onverbiddelijk uit.

Ondanks die beperking levert de tv nog voldoende contrast en piekhelderheid, en gecombineerd met een ruim kleurbereik en zeer goede beeldverwerking levert dat alsnog erg mooie beelden. De tv is op zijn best in verlichtte woonkamer. Hij ondersteunt Dolby Vision, maar geen HDR10+. LG vangt dat uitstekend op door zijn eigen dynamische tone mapping. Dat illustreert dat goede beeldverwerking net zo belangrijk als puur contrast of piekhelderheid. WebOS is een prima smart tv-systeem met ruim aanbod apps en functies en nu ook met de garantie voor vijf jaar nieuwe versies voor het OS. De prijs is wat ons betreft echter nog iets te hoog.

Je bent aan het videobellen, maar de achtergrond ziet er slordig uit. Of misschien wil je tussendoor een kort filmpje tonen, het beeld optimaliseren of opfleuren met enkele effecten. Software die je als virtuele webcam gebruikt, maakt dit en nog veel meer mogelijk.

Er zijn al langer applicaties beschikbaar waarmee je filters, effecten en virtuele achtergronden aan je videogesprek toevoegt. De populaire mobiele app Snapchat was een van de eerste. Met uitgebreide filters en lenzen kun je in realtime beelden aanpassen. Je geeft jezelf bijvoorbeeld kattenoren of verandert de omgeving. Snapchat gebruikt Augmented Reality (AR) om digitale elementen over echte beelden te plaatsen.

Inmiddels heeft ook Artificiële Intelligentie (AI) zijn intrede gedaan om effecten nauwkeurig op bewegende gebruikers toe te passen. Videoconferentietools zoals Teams en Zoom, gebruiken AI. Denk aan machinelearning-technologieën en convolutionele neurale netwerken. Daarmee is de gebruiker van zijn achtergrond te scheiden en kan er een virtuele achtergrond worden getoond. Een green screen is niet meer nodig.

In het gratis Microsoft Teams start je bijvoorbeeld een videogesprek via Nu vergaderen / Vergadering starten. Als je op Meer en Achtergrondeffecten klikt, kun je uit tientallen achtergronden kiezen of je achtergrond vervagen. Via Nieuwe toevoegen importeer je een specifieke achtergrond, bijvoorbeeld ontworpen door een AI-beeldgenerator.

Mogelijkheden

Virtuele webcams kun je gebruiken om speciale effecten, filters en grafische overlays aan je live-video toe te voegen, of om de achtergrond te vervagen of te vervangen. Als de gebruikte software dit toelaat, kun je ook afbeeldingen of andere video’s als webcam-uitvoer gebruiken. Zo kun je bijvoorbeeld je computerscherm delen. Tijdens je live-gesprek of -stream wissel je dan tussen video’s, afbeeldingen en zelfs verschillende camera’s, zoals een HDMI-camera die je gebruikelijke videoconferentietool mogelijk niet als (web)camera herkent.

Dit alles maakt dat virtuele webcam-software niet alleen leuk is voor persoonlijk gebruik, maar ook efficiëntere videoconferenties in een zakelijke context, of professionelere videostreams naar platforms als YouTube Live en Twitch mogelijk maakt. Je kunt zelfs de camera van je smartphone als webcam gebruiken. Dat is handig als je een optimaal beeld wilt hebben of als je computer niet over een webcam beschikt.

Applicaties

Er zijn verschillende programma’s voor virtuele webcams. In dit artikel focussen we ons op software die onder Windows draait en ook beschikbaar is als mobiele app. Op die manier kun je je smartphone of tablet als webcam gebruiken. Populaire applicaties zijn onder meer FineCam en ManyCam, die we beide kort voorstellen. Daarnaast besteden we aandacht aan een gratis opensource-alternatief: OBS Studio. Met deze tool combineer je meerdere videobronnen en creëer je scènes en overgangen. Dit maakt het bij uitstek geschikt voor live-streaming en schermopnames. OBS Studio ondersteunt bovendien een virtuele webcamfunctie, waardoor je OBS-uitvoer in videoconferentie-apps kunt gebruiken.

FineCam: set-up

Download FineCam. Met een druk op Install zet je de software op je pc. De gratis versie heeft een watermerk in de video. Wil je deze weg hebben? Dan heb je de betaalde Pro-versie nodig. Deze kost eenmalig zo’n 60 euro en ondersteunt ook resoluties van 1080p en hoger.

Na het opstarten kun je via het pijlknopje linksboven je aangesloten webcam selecteren. Een andere optie is om een mobiel Apple- of Android-apparaat te kiezen. Je moet dan wel de mobiele app van FineCam op dit apparaat draaien. Als het apparaat met hetzelfde netwerk is verbonden, druk je op de mobiele app op Connect en bevestig je met Agree in de desktop-app om een verbinding te maken. Het camerabeeld verschijnt dan direct in het applicatievenster.

FineCam: configuratie

FineCam kun je op verschillende manieren aansturen. We beperken ons tot de opties die ook in de gratis versie beschikbaar zijn. Zo kun je bijvoorbeeld het camerabeeld verplaatsen over de achtergrond, maar niet schalen. Bovenaan vind je knoppen om in- en uit te zoomen, het beeld te keren of te roteren en de vorm in te stellen, zoals Rectangle of Circle. Met Adjustment onderaan optimaliseer je de licht- en kleurinstellingen met schuifregelaars, zoals Brightness, Contrast, Saturation en White Balance.

Je kunt ook op Filter klikken om een van de ruim dertig vooraf ingestelde beeldweergaves te selecteren. Is je eigen fysieke achtergrond niet geschikt voor videobellen? Kies dan via Background uit twintig virtuele achtergronden. Of ontwerp je eigen achtergrond door bij AI Generated Background een prompt voor de AI-beeldgenerator in te voeren.

Kies je via Theme een lay-out waarbij je eigen webcambeeld niet het volledige scherm bedekt, dan kun je met Content tegelijkertijd andere inhoud tonen. Denk aan een webpagina, applicatievenster, video (ook via een YouTube-url), iPhone-beeld, PowerPoint-presentatie, tekst of eigen foto. In je videoconferentietool selecteer je FineShare FineCam om de virtuele camera te gebruiken. Mogelijk moet je nog bevestigen met de blauwe knop Virtual Camera rechtsonder in FineCam.

ManyCam: set-up

FineCam bevat ook de knop Multi-scenes waarmee je meerdere virtuele opzetten klaarzet en snel schakelt. Helaas is deze functie alleen beschikbaar in de Pro-versie. Een goed alternatief is dan ManyCam voor Windows en macOS. De betaalde versies zijn er vanaf ongeveer 45 euro per jaar. Je hebt dan geen watermerk en meer effecten, hogere resoluties (full HD tot 4K) en meerdere simultane videobronnen.

We beperken ons hier tot de gratis versie mét watermerk. Start de tool en klik op de plusknop in het hoofdvenster. In het uitklapvenster bij Camera’s selecteer je de gewenste (web)cam. In het rechtervenster kun je allerlei beeldinstellingen aanpassen, zoals Zoomen, Corner Radius, Ondoorzichtigheid en diverse opties bij Color Adjustment.

ManyCam: configuratie

In de gratis versie van ManyCam kun je maximaal twee presets klaarzetten, elk met verschillende beelden en instellingen. Klik op de plusknop in het tweede vakje onderaan het camerabeeld. Je kunt nu een andere camera selecteren of kiezen uit diverse opties, zoals Afbeeldingen en video’s, PowerPoint, PDF, YouTube URL en Desktop. Bij meerdere beeldschermen kun je zelf aangeven welk scherm je live wilt tonen. Andere opties zijn hier onder meer Gebied onder cursors (handig voor het volgen van je muisbewegingen) en App-venster. Net als bij FineCam kun je hier ook een mobiel apparaat gebruiken, waarmee je smartphone of tablet als webcam werkt.

Een preset verwijder je eenvoudig via het prullenbakicoon. Met het knopje met de drie puntjes stel je een visueel overgangseffect in bij het schakelen tussen presets. Er zijn nog vele andere effecten beschikbaar via de toverstaf bovenaan. Kies uit verschillende rubrieken, zoals GIFS (druk op het plusknopje om eigen afbeeldingen te gebruiken), Animals, Emojis en Face Accessories. Via Asset Store download je extra items.

OBS Studio: set-up

Zowel FineCam als ManyCam zijn gebruiksvriendelijke programma’s, maar helaas zijn de mogelijkheden in de gratis versies beperkt en wordt je video ontsierd door een watermerk. Een volledig gratis alternatief is OBS Studio. Download de tool (beschikbaar voor Windows, macOS en Linux) en installeer deze. Bij de opstart merk je al snel dat er veel functies zijn. We beperken ons hier tot enkele leuke opties voor het gebruik van een virtuele camera.

Allereerst controleer je de videoresolutie. Klik rechtsonder op Instellingen en open de rubriek Video. Stel de Basisresolutie bij voorkeur in op die van je monitor (bijvoorbeeld 1920x1080 en 16:9). De Uitvoerresolutie stel je normaal gesproken op dezelfde waarden in, tenzij je videoconferentietool andere waarden voorstelt. Bevestig met OK.

Linksonder in het hoofdvenster merk je dat OBS Studio al één scène heeft aangemaakt. Rechtsklik op deze scène en noem deze bijvoorbeeld Virtuele webcam. Nu moet je natuurlijk nog de gewenste bronnen aan je virtuele webcambeeld toevoegen.

OBS Studio: bronnen

Standaard heeft OBS Studio al één bron toegevoegd: Vensteropname. Je mag deze selecteren en met het prullenbakicoon verwijderen. Druk vervolgens op de plusknop en kies Video opname-apparaat om je fysieke webcam toe te voegen. Kies Nieuwe maken en geef deze als naam bijvoorbeeld Mijn webcam. Bevestig met OK en kies de juiste webcam bij Apparaat. Resolutie/FPS Type staat standaard op die van het apparaat, maar je kunt hier ook Aangepast kiezen. Klik op Video Instellen om allerlei beeldinstellingen te optimaliseren.

Na je bevestiging met OK verschijnt het webcambeeld op je canvas en kun je dit met de muis verplaatsen, roteren en schalen. Dit is vooral interessant als je nog andere content (bronnen) wilt toevoegen. Klik op (De)activeren om de video in één keer zichtbaar of onzichtbaar te maken.

Voor extra content klik je op het plusknopje bij Bronnen en voeg je onderdelen toe zoals Afbeelding, Beeldschermopname, Browser, Diashow, Vensteropname (van een nader te bepalen app) of Mediabron (om bijvoorbeeld een eigen videobestand te tonen). Elk van de toegevoegde bronnen kun je vervolgens positioneren en schalen op je canvas.

Wil je snel kunnen afwisselen tussen een beeld waarin je zelf prominent op de voorgrond staat met een applicatievenster verkleind op de achtergrond, en andersom? Maak dan twee scènes aan. Klik met rechts op je eerste scène, kies Dupliceren en noem deze bijvoorbeeld Applicatie (webcam). Vervolgens schaal je de objecten (bronnen) van de andere scène naar wens. Klik ook met rechts op zo’n object, want er zijn nog veel meer opties. Zo kun je bijvoorbeeld via Volgorde / Naar boven verplaatsen een object in één keer naar de voorgrond halen.

OBS Studio: camera

Vanuit ditzelfde contextmenu kun je nog veel andere bewerkingen uitvoeren. Bij Transformeren bijvoorbeeld vind je opties om het geselecteerde beeld te spiegelen of te draaien, en bij Filters kun je via de plusknop allerlei beeldeffecten toepassen.

Hoe krijg je de klaargemaakte scènes uit OBS Studio in je videoconferentie-app? Dit is wellicht eenvoudiger dan je denkt. Druk rechtsonder in OBS Studio op Start virtuele camera en selecteer in de videoconferentie-app OBS Virtual Camera (bij Skype bijvoorbeeld via Instellingen / Audio en Video, in het uitklapmenu bij Camera). De scène die op dat moment binnen OBS Studio actief is, komt nu in beeld. Een scène-wissel is niet moeilijker dan in OBS Studio de gewenste scène te selecteren.

Onder het camerabeeld bij Scène-overgangen kun je bovendien een transitie-effect instellen dat bij een scène-wissel ook binnen je videoconferentie-app te zien zal zijn. Je kunt op elk moment op Stop virtuele camera drukken om de videostream vanuit OBS Studio te onderbreken.