Van gadgets tot ware medische apparaten; smartwatches en smartbands zijn er in alle soorten en maten. Daarom testen wij tien van deze draagbare computers en zoeken we uit wat voor jou de beste keus is. Welk model is het meest geschikt voor tijdens het sporten of geeft je de meeste functionaliteit in het dagelijks leven? Je leest het in deze test.

Waar tien jaar geleden alleen de meest fanatieke sporters een hartslagsensor bij zich droegen, is het vandaag de dag de gewoonste zaak van de wereld. Maar waar de hartslagsensor vroeger in de vorm van een elastische band om de borst zat, vinden we hem nu verstopt in een horloge om de pols. De moderne smartwatches zijn echter van veel meer gemakken voorzien en houden naast je hartslag, ook een hoop andere zaken voor je bij. Je kunt er bijvoorbeeld op zien hoe lang en diep je hebt geslapen, of je checkt ermee welke route je hebt hardgelopen zonder een zware smartphone te hoeven meeslepen.

Meer dagelijkse functies zijn er ook. Denk aan het lezen en beantwoorden van smartphone-notificaties of het contactloos betalen in winkels. Daarnaast kan een smartwatch ook uitstekend dienstdoen als modieus accessoire met soms luxe behuizingen, fraaie schermen en een wijzerplaat die je kunt aanpassen aan je outfit van de dag.

Geen van de door ons geteste smartwatches is echter perfect en nergens vinden we álle functionaliteit. Je zult dus voor jezelf moeten bepalen welke eigenschappen belangrijk zijn en waar je je slimme horloge voor gaat gebruiken.

Géén medische diagnoses

Smartwatch of smartband

Draagbare slimme horloges zijn te splitsen in twee categorieën: smartbands en smartwatches. De eerste zijn vaak significant goedkoper en zien er niet uit als een normaal horloge. De smartband is eigenlijk een moderne versie van een fitnesstracker met extra functionaliteit. De doorgaans smalle bandjes hebben als voornaamste doel om jou te helpen tijdens het sporten met hartslag- en bewegingssensoren, maar bieden daarnaast ook smartphone-notificaties en andere slimme extra’s. Door het compacte ontwerp zijn de bandjes vaak erg licht en merk je tijdens het sporten niet dat je ze om je pols hebt zitten. Smartbands bieden wel minder functionaliteit dan een smartwatch. Zo ontbreekt vaak de mogelijkheid om er contactloos mee te betalen en is veel informatie alleen in de bijbehorende app te bekijken.

Een smartwatch daarentegen kan meer gezien worden als een mini-versie van een smartphone. Notificaties kun je vaak niet alleen lezen maar ook beantwoorden, en alle (medische, sportieve) informatie is direct zichtbaar op je pols. Het grotere scherm maakt ook andere dingen mogelijk, zoals het navigeren over wegen of het bekijken van de pistekaart voor wintersporters. Omdat een smartwatch bedoeld is voor dagelijks gebruik, wordt daar ook rekening mee gehouden in het ontwerp. Waar de smartband in de meeste gevallen zo licht mogelijk is met een veelal plastic behuizing, zijn smartwatches luxer uitgevoerd met gebruik van zwaardere materialen en (vaak) een fraai design.

Android of iOS

Een van de belangrijkste eigenschappen van een smartwatch is het platform waar het op draait. De meeste smartwatches zijn geschikt voor zowel Android als iOS, maar er zijn uitzonderingen. De meest bekende is de Apple Watch-serie; de smartwatches van Apple werken alleen samen met een iPhone en dus niet met een Android-telefoon, zelfs niet met een iPad. Er is weliswaar een trucje om de Apple Watch Series 5 te gebruiken zonder iPhone, maar dat werkt alleen met de variant met 4G-functionaliteit. Daarnaast verlies je dan veel functionaliteit en verandert de Apple Watch in niet veel meer dan een duur klokje.

Andersom komt het maar weinig voor dat een smartwatch niet met een iPhone werkt. Dat is vrijwel alleen het geval bij oude modellen die nauwelijks nog te koop zijn. Dat betekent echter niet dat de functionaliteit altijd exact hetzelfde is. In een aantal gevallen biedt een smartwatch net iets meer functionaliteit op het ene platform dan op het andere, maar de verschillen zijn doorgaans erg klein.

©PXimport

Waterdichtheid

Zoals je in de tabel aan het einde van dit artikel kunt lezen, hebben bijna alle geteste smartwatches en smartbands dezelfde gespecificeerde waterdichtheid van 5 ATM. Dit getal betekent dat het horloge bestand is tegen de waterdruk op een diepte van 50 meter, maar dat geldt alleen in een zeer gecontroleerd testscenario. In de praktijk is het net genoeg om met het horloge te kunnen zwemmen, maar zelfs dan is het verstandiger om niet metersdiep te duiken. Doe je dat wel, dan riskeer je waterschade die vaak niet zomaar te repareren is. Alleen de Garmin Fēnix 6 wijkt in dat opzicht van de rest af met een waterdichtheid tot 10 ATM. Hiermee is dit horloge geschikt voor alle watersporten behalve scubaduiken.

Computer!Totaal heeft de verschillende merken in deze test benaderd en gevraagd om hun garantiebeleid met betrekking tot waterschade. Garming, Huawei en Samsung beloven de smartwatches en smartbands gratis te repareren of vervangen binnen de garantietermijn als er geen signalen van misbruik zichtbaar zijn. Hiermee doelen de bedrijven op bijvoorbeeld barsten in het scherm of een beschadigde behuizing. Zijn die er wel, dan draai je zelf op voor de reparatiekosten. Fitbit ging helaas niet op onze vraag in, maar een vergelijkbaar beleid ligt voor de hand.

©PXimport

Van hartslagsensor tot ECG

Bijna elke smartwatch en smartband op de markt heeft een hartslagsensor die je hartritme meet met behulp van optische sensoren. Eén of meerdere leds verlichten je huid en de onderliggende bloedvaten, terwijl een sensor meet hoeveel licht daarvan terugkomt. Bij elke hartslag zetten de bloedvaten namelijk een klein beetje uit, waardoor het licht anders reflecteert en de lichtsensor dus een andere waarde meet. Aan de hand daarvan is het horloge in staat om het aantal hartslagen per minuut te berekenen. Luxere horloges voegen daar nog een extra optische sensor aan toe waarmee niet alleen wordt gekeken naar het uitzetten van de bloedvaten, maar ook de kleur van het bloed. Aan de hand van deze kleur kan het horloge bepalen hoeveel zuurstof er nog in het bloed zit, wat beter bekend staat als de zuurstofsaturatie. Deze waarde kan belangrijke indicaties geven over je fysieke gesteldheid. Mocht de zuurstofsaturatie laag worden tijdens het sporten, dan is dat een teken om aan je ademhaling te werken. Daarnaast is het een handige manier om je gezondheid in de gaten te houden bij activiteiten op grote hoogte en dus ijlere lucht. Je lichaam is in zo’n situatie zelf namelijk slecht in het detecteren van zuurstofgebrek, terwijl de gevolgen groot kunnen zijn.

Nieuw in de wereld van smartwatches is de ECG: een elektrische methode voor het meten van de hartslag. Anders dan een optische sensor, is een ECG in staat om afwijkingen in je hartslag te detecteren die een aanwijzing kunnen zijn voor hartproblemen. De ECG werkt echter langzamer en vereist beide handen, waardoor het over het algemeen alleen in rust gebruikt kan worden. Tijdens het sporten gebruiken dergelijke horloges nog altijd een optische sensor voor het meten van het aantal hartslagen per minuut.

©PXimport

Gps en connected gps

Om goed bij te kunnen houden hoe ver je hebt gelopen of welke route je hebt gefietst, zijn de meeste smartwatches en smartbands voorzien van gps-functionaliteit. Hoe die is uitgewerkt, verschilt echter sterk per model. De beste uitwerking is het integreren van een gps-sensor in het horloge. Het horloge kan dan zelf bijhouden waar het is geweest, maar dat gaat uiteraard wel ten koste van de batterijduur. Geïntegreerde gps is vooral handig tijdens het hardlopen, of bij sporten met een risico op valpartijen; je hoeft dan namelijk geen zware en kwetsbare telefoon mee te slepen. Dergelijke smartwatches zijn wel duurder dan exemplaren zonder gps-integratie.

Goedkopere smartbands maken gebruik van de gps-sensor in de telefoon. Dat is een slimme kostenbesparing, maar betekent wel dat je de telefoon, ook tijdens het sporten, bij je moet hebben. Luister je vaak muziek tijdens het sporten, dan neem je de telefoon misschien sowieso al mee, maar zelfs daar hebben smartwatch-fabrikanten aan gedacht. Een aantal smartwatches heeft namelijk opslagruimte voor muziek en kunnen direct verbinden met een Bluetooth-hoofdtelefoon. In combinatie met een eigen gps-sensor is een smartphone dan niet meer nodig.

©PXimport

Fitbit Premium

De prijzen die in de vergelijkingstabel aan het eind van dit artikel te vinden zijn, zijn de basisprijzen van de verschillende smartwatches en smartbands. In het geval van de twee Fitbit horloges kan daar echter nog een aardig bedrag bij komen. Het gaat dan niet alleen om de optionele bandjes of andere extra’s die vrijwel alle horloges bieden, maar om een abonnement op software. Wil je extra functionaliteit, dan moet je voor 11 euro per maand of 85 euro per jaar een abonnement nemen op de Premium-variant van de Fitbit smartphone-app, terwijl het marketingmateriaal de indruk geeft dat het standaard bij het horloge zit. Denk bij extra functionaliteit aan uitgebreidere informatie over je slaapritme, geanimeerde oefeningen en een rapport over je gezondheid.

De horloges van Fitbit zijn zonder het abonnement al niet de beste deals, maar als die extra kosten er ook nog eens bij komen, dan lijkt het zelfs een zeer onverstandige keus. Na één jaar de Fitbit Charge 3 te hebben gebruikt inclusief abonnement, kost de smartband maar liefst 195 tot 267 euro, afhankelijk van de uitvoering en het betaalmodel. Dat is drie keer zo veel dan de directe concurrentie!

Hoewel de andere merken soms ook betaalde extra apps aanbieden, gaat dat in de meeste gevallen om apps van derde partijen en niet om abonnementen. Denk bijvoorbeeld aan een speciale navigatie-app op de Samsung Galaxy Watch Active 2.

©PXimport

De beste smartwatch: Samsung Galaxy Watch Active 2

De Samsung Galaxy Watch Active 2 is duidelijk één van de beste smartwatches van het moment zonder dat je daar de hoofdprijs voor hoeft te betalen. Voor ongeveer 270 euro haal je een zeer stijlvol horloge in huis dat door de grote diversiteit aan wijzerplaten ook nog eens perfect te matchen is aan elke outfit. Door de vrij minimalistische behuizing kan de Galaxy Watch Active 2 eenvoudig worden aangepast, met bijvoorbeeld een digitale tijdsweergave tijdens het sporten en een Frontier-uurwerk tijdens een zakelijk gesprek.

Uiteraard zijn ook de nodige fitness- en health-functies aanwezig. Naast het meten van je hartslag en het aantal stappen dat je zet, houdt het horloge ook bij hoeveel calorieën je verbrandt, hoe goed je slaapt en wat je huidige stressniveau is. Iedereen die tijdens zijn kantoorbaan langdurig stil zit, wordt er ook regelmatig aan herinnerd om toch even te bewegen met behulp van simpele oefeningen.

Meer dagelijkse functies vind je natuurlijk ook terug op het horloge en in de app-store. Denk dan aan een navigatie-app die de smartwatch linkt met Google Maps; handig voor op de fiets, zeker nu het gebruik van de smartphone ook voor fietsers verboden is.

Een grote misser is het ontbreken van betaal-functionaliteit; omdat Google Pay en Samsung Pay nog niet worden ondersteund door Nederlandse banken kan het horloge niet gebruikt worden voor contactloos betalen.

Samsung Galaxy Watch Active 2

Prijs
€ 235,-
Website
www.samsung.com/nl/wearables9Score90

De beste smartband: Huawei Band 4 Pro

Huawei laat zien hoe een betaalbare smartband in elkaar hoort te zitten. Dat het horloge geen fysieke knop heeft is even wennen, maar het aanraakgevoelige knopje aan de voorkant werkt eigenlijk net zo makkelijk. Het navigeren door de verschillende menuutjes gaat soepel en vrijwel altijd vloeiend. Een duidelijke uitzondering daarop is het openen van het notificatie-schermpje; dat werkt soms bijzonder moeizaam en is af en toe zo langzaam dat je het idee hebt dat je handeling niet geregistreerd is.

Het door ons geteste model heeft een zwarte body en een donkerrood bandje. Hoewel het horloge niet geschikt is voor chique gelegenheden, ziet het er in een sportieve omgeving speels en functioneel uit. Een van de grootste pluspunten tijdens het sporten is de geïntegreerde gps-sensor. Tijdens het hardlopen hoeft de smartphone dus niet mee, want alle informatie wordt netjes geregistreerd door het horloge.

Huawei Band 4 Pro

Prijs
€ 70,-
Website
8Score80

Voor de avonturier: Garmin Fēnix 6 Pro Sapphire

Van alle bekende merken heeft Garmin misschien wel het grootste aanbod aan horloges; van goedkope fitnesstrackers tot gespecialiseerde horloges voor piloten. De Garmin Fēnix-serie valt daar een beetje tussenin, maar biedt een fantastische set features waar maar weinig horloges tegenop kunnen. Dit is bijvoorbeeld het enige horloge met een waterdichtheid tot 10 ATM en de behuizing is aan alle kanten oerdegelijk. De siliconen band houdt het titanium horloge stevig op zijn plek en het scherm wordt beschermd door een glas van saffierkristal. Het draagcomfort wordt daar wel door beïnvloed, maar voor de doelgroep is het prettig dat ze niet voorzichtig hoeven te zijn.

De lijst aan functies is, ondanks het ontbreken van een touchscreen, zo enorm lang dat we die onmogelijk hier allemaal kunnen bespreken. Zo beschikt het horloge over een speciaal transreflectief memory-in-pixel-scherm, wat bekent dat het scherm zelf geen licht hoeft te geven om leesbaar te zijn. Dat scheelt zo veel in het stroomverbruik, dat de accu bij normaal gebruik twee weken mee gaat. Het horloge kan daarnaast bijvoorbeeld pistekaarten en golfbanen weergeven en beschikt over een zuurstofsaturatiesensor voor avonturiers die zich op grote hoogte begeven. Voor een volledige lijst van alle functies verwijzen we je graag naar de website van Garmin.

Garmin Fēnix 6 Pro Sapphire

Prijs
€ 750,-
Website
www.tiny.cc/fenixpro8Score80

©PXimport

Voor de iPhone gebruikers: Apple Watch Series 5

De nieuwe Apple Watch Series 5 lijkt erg veel op de modellen van een jaar geleden, maar biedt een aantal extra functies die eigenlijk ook al in de Series 4 hadden moeten zitten. Zo heeft de Series 5 nu een always-on-display en een kompas; features die andere smartwatches al veel langer hebben. Daarmee verandert de Apple Watch eindelijk in de volwassen smartwatch die het al jaren had kunnen zijn. Met functionaliteit zoals een ECG en de beste navigatie-app mag het horloge zich ook tot de meest veelzijdige modellen rekenen.

Opvallend, zeker voor Apple, is het matige gebruiksgemak. Het bedrijf staat met iOS en OSX bekend om de bijzonder overzichtelijke interfaces en zeer eenvoudig te gebruiken apparaten, maar dat zien we niet direct terug in de Apple Watch. Instellingen zijn vaak moeilijk te vinden en het is niet altijd duidelijk of je iets aanpast op het horloge of op de gekoppelde iPhone. Daarnaast is het home-scherm met alle apps erg onoverzichtelijk en is het daardoor soms moeilijk om een app terug te vinden. Toch blijft de digitale kroon een zeer prettige manier om door de verschillende menuutjes te bladeren zonder dat je vingers het hele scherm blokkeren. De integratie met het iPhone-ecosysteem is daarnaast ongekend goed, maar helaas werkt het horloge niet met Android-telefoons.

Apple Watch Series 5

Prijs
€ 450,-
Website
https://www.apple.com/nl/watch/8Score80

©PXimport

Conclusie

Smartwatches en smartbands worden steeds toegankelijker en bieden steeds meer features die niet alleen voor sporters maar ook in het dagelijks leven handig kunnen zijn. Het lezen en beantwoorden van notificaties is bijvoorbeeld erg prettig als je in een meeting niet de hele tijd degene wil zijn met een telefoon in de hand. Betalen met een horloge zorgt er daarnaast voor dat je je handen vrij hebt om bijvoorbeeld een boodschappentas vast te houden. In sommige gevallen kan een smartwatch meerdere designer-horloges vervangen door een subtiel design te combineren met een zeer uitgebreide selectie aan wijzerplaten.

Wie op zoek is naar een van de meest veelzijdige smartwatches moet in ieder geval even bij Samsung kijken naar de Galaxy Watch Active 2. Door de lage prijs, het gebruiksgemak en het uitstekende ontwerp heeft hij ons Beste Getest-keurmerk dubbel en dwars verdiend. Dat keurmerk gaat ook naar de Huawei Band 4 Pro, die uitstekende specificaties biedt voor een zeer scherpe prijs.

De Redactie Tip is de Apple Watch Series 5 en de Garmin Fēnix 6 Pro Sapphire. De Apple Watch Series 5 heeft een prachtig scherm en biedt enorm veel functionaliteit, maar werkt helaas wel alleen met een iPhone. De Garmin Fēnix 6 Pro Sapphire is het ultieme horloge voor de avonturier met een ongekende bouwkwaliteit, de meest uitgebreide selectie aan functies en een batterijduur waar je u tegen zegt.

Een vriezer die goed en efficiënt vriest, heeft allerlei voordelen. Zo is het gunstig voor je gezondheid, omdat bacteriën in een ijskoude vriezer minder kans krijgen. Ook bespaar je energie én hoef je je vriezer minder vaak te ontdooien. Met een paar simpele stappen zorg je ervoor dat jouw vriezer optimaal koelt.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aankoop van een nieuwe vriezer

De juiste temperatuur

Een goedwerkende vriezer begint met het instellen van de juiste temperatuur. Is je vriezer te warm, dan bederft voedsel sneller en zal er door het overtollige water sneller ijsvorming in het vriesvak ontstaan. In principe zijn alle temperaturen onder de -18°C goed, maar hoe kouder je je vriezer instelt, hoe meer energie hij verbruikt. Met een temperatuur van -18°C bewaar je je voedsel veilig, blijven voedingsstoffen lang behouden én ben je energiezuinig bezig. Veel vriezers beschikken over een ingebouwde thermostaat, vaak in de vorm van een draaiknop, waarop je de temperatuur kunt instellen. Heeft jouw vriezer dit niet, dan kun je een losse thermometer aanschaffen om de temperatuur in je vriezer te controleren.

Slim invriezen

Ook de manier waarop je je eten invriest, heeft veel invloed op hoe efficiënt jouw vriezer koelt. Zo laat voedsel dat nog warm is de temperatuur in je vriezer snel stijgen, waardoor voedingsmiddelen sneller bederven en je te maken kunt krijgen met ijsvorming. Het is dus verstandig om je kliekjes eerst op kamertemperatuur te laten komen voor je ze in de vriezer stopt. Om ervoor te zorgen dat het eten snel de juiste temperatuur bereikt, is het daarnaast beter om kleine porties in te vriezen. Let er daarbij op dat je luchtdichte bakjes of zakjes gebruikt, want als ingevroren eten in contact komt met lucht kan er vriesbrand op voedingsmiddelen ontstaan.

©qwartm

Een beetje overzicht in je vriezer is ook wel zo fijn. Zo weet je exact wat waar staat en hoef je de deur van de vriezer niet elke keer onnodig lang open te laten staan. Daarmee maak je het voor je vriezer een stuk makkelijker om de temperatuur vervolgens weer omlaag te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld producten die je als eerste gebruikt voorin je vriezer zetten en overige producten meer naar achteren. Of plak labels op je bakjes met de data waarop je de producten hebt ingevroren. Ook kun je regelmatig even kijken welke producten weggegooid kunnen worden, zodat het geen rommeltje wordt in je vriezer.

Goed vullen (maar niet te vol)

Is jouw vriezer vaak maar voor de helft gevuld? Dat is zonde, want een halfvolle vriezer verbruikt veel onnodige energie. Misschien vind je in je keuken nog wat groente of fruit dat je niet van plan bent om op korte termijn op te eten. Mocht dat niet het geval zijn, dan kun je altijd een paar halfgevulde waterflessen in je vriezer leggen. Voor het afkoelen van producten (massa) hoeft een vriezer namelijk minder hard te werken dan voor het afkoelen van lucht. En omdat producten koude lucht goed vasthouden, gaat er bij het openen van je vriezerdeur minder kou verloren. Let op: een te volle vriezer is ook niet goed, want dit belemmert de luchtcirculatie en veroorzaakt ongelijke temperaturen in je vriezer.

Regelmatig ontdooien

IJsvorming beperkt niet alleen de ruimte in je vriezer, maar maakt ook dat het apparaat minder efficiënt gaat werken. IJs op de wanden van je vriezer werkt namelijk als een soort isolatielaag, waardoor het apparaat minder goed in staat is om warmte naar buiten af te voeren. Daar komt nog bij dat als ijsvorming zich op voedsel nestelt, vooral als dat niet luchtdicht is ingepakt, er vriesbrand op voedingsmiddelen kan ontstaan. Heeft jouw vriezer geen No Frost-functie? Dan moet je helaas zelf regelmatig aan de bak om het ijs uit je vriezer te verwijderen. Om het ontdooiingsproces te versnellen, kun je een bak met heet water in de vriezer plaatsen of het ijs met een föhn verwarmen. Als je je vriezer toch ontdooit, maak 'm dan meteen goed schoon. Ook op vuil in je vriezer kan namelijk ijs of rijp ontstaan.

©Thomas Heitz

De condensor schoonmaken

Maak tot slot, als dat mogelijk is, de condensor van je vriezer regelmatig schoon. De condensor is het zwarte rooster aan de achterkant van je vriezer dat ervoor zorgt dat warmte goed wordt afgevoerd. Zit de condensor vol met stof of vuil, dan blijft warmte in je vriezer circuleren. De condensor kun je eenvoudig schoonmaken met een zachte borstel of met een stofzuiger met borstel-opzetstuk.

Op een smartphone met Android wordt standaard alles aan je Google-account gekoppeld. Daardoor weet het bedrijf heel wat over jou en niet iedereen voelt zich daar goed bij. Gelukkig zijn er ook manieren om Android te gebruiken zonder dat je Google volledige inzicht in je digitale leven geeft, bijvoorbeeld met de alternatieve firmware LineageOS met microG.

Wanneer je een Android-smartphone of -tablet installeert, is aanmelden met een Google-account een van de eerste dingen die je doet. Vanaf dat moment zijn alle Google-apps zoals Gmail, Google Maps, Chrome, Google Calendar en Google Play op je apparaat aan je account gekoppeld. Handig … maar zo krijgt Google wel heel veel controle over je digitale leven.

In principe kun je op je Android-apparaat gewoon geen Google-account aanmaken en alternatieve apps installeren. Maar omdat het hele besturingssysteem rond Google-componenten is gebouwd, is dat knap lastig. Dan installeer je beter een alternatieve Android-firmware die geen koppeling met het Google-ecosysteem heeft ingebouwd. In dit artikel doen we dat met LineageOS en microG, en hebben we het ook over enkele andere mogelijkheden.

1 Android Open Source Project

Voordat we naar die alternatieven kijken, moeten we het even hebben over hoe die mogelijk zijn als Google-diensten zo nauw met Android verweven zijn. De basis van Android bestaat uit het Android Open Source Project (AOSP). Dit is een volwaardig mobiel besturingssysteem waarvan de broncode beschikbaar is onder een opensource-licentie. Fabrikanten van Android-apparaten voegen hier drivers aan toe om Android op hun hardware te laten werken, en vaak nog eigen aanpassingen. Andere belangrijke componenten die we in een Android-systeem verwachten, zoals Google Play Services, zijn niet opensource. Wanneer je een Android-telefoon koopt, staat daarop dus een besturingssysteem dat door de fabrikant is gecreëerd op basis van AOSP, Google Play Services en eigen aanpassingen.

LineageOS is een project dat de broncode van AOSP neemt en daar extra functionaliteit aan toevoegt, vaak met de focus op aanpasbaarheid, beveiliging en privacy. De nieuwste versie is LineageOS 21, gebaseerd op Android 14. Het biedt voor zo’n tweehonderd apparaten installeerbare images met de drivers van de fabrikanten ingebouwd. Staat je toestel niet in de lijst met apparaten, dan kun je LineageOS helaas niet installeren. De apps van Google zijn (net zoals Google Play Services) hierin niet opgenomen, omdat de licentie dat niet toestaat. Die kun je wel achteraf installeren, waarna je je met een Google-account kunt aanmelden en LineageOS zoals de standaard Android-versie op je telefoon is te gebruiken.

LineageOS ondersteunt zo’n tweehonderd apparaten.

2 MicroG

Nu zou je denken dat je zonder de apps van Google wel verder kunt, maar dat is helaas niet het geval. Google heeft gaandeweg meer en meer functionaliteit van AOSP naar Google Play Services en andere propriëtaire componenten verplaatst. Die vereisen een Google-account of tracken je op een andere manier. En heel wat Android-apps maken van deze propriëtaire componenten gebruik. Als je die apps op LineageOS zonder Google-apps installeert, dan zouden die in het beste geval maar deels werken en in het slechtste geval starten ze niet eens op.

Het project microG biedt hier een oplossing voor. Dit is een opensource-project dat allerlei propriëtaire Android-componenten van Google her-implementeert. Zo biedt GmsCore een alternatieve implementatie voor Google Play Services. Ook Google Cloud Messaging (voor pushnotificaties) en geolocalisatie zijn op deze manier mogelijk. De versies van microG kun je dan op bijvoorbeeld LineageOS gebruiken, waardoor allerlei Android-apps toch weer werken zonder dat je een Google-account of Google-apps nodig hebt.

Het microG-project her-implementeert een deel van Google Play Services.

3 LineageOS met microG

Helaas kun je microG niet zomaar op LineageOS installeren. MicroG werkt namelijk alleen op een Android-versie met ‘signature spoofing’. Die truc zorgt ervoor dat de componenten van microG zich als Google Play Services kunnen voordoen, waardoor apps er mee samenwerken zonder dat ze weten dat het niet om een officiële Google-dienst gaat. Maar de ontwikkelaars van LineageOS hebben om diverse redenen besloten om signature spoofing niet op te nemen.

Er zijn manieren om een al geïnstalleerd Android-systeem te patchen zodat het signature spoofing ondersteunt. MicroG biedt ook zijn eigen versie van LineageOS aan: LineageOS for microG. Die versie heeft een minimale vorm van signature spoofing ingebouwd die alleen geprivilegieerde systeem-apps toelaat om de spoofing-permissie te gebruiken en alleen na toestemming van de gebruiker. LineageOS for microG ondersteunt exact dezelfde apparaten als LineageOS en verspreidt twee keer per maand over-the-air-updates.

LineageOS for microG biedt een opensource Android-versie zonder Google-apps.

4 Installeren

De installatie van LineageOS for microG gebeurt exact hetzelfde als bij LineageOS: zoek je toestel op in de lijst met ondersteunde apparaten van de LineageOS Wiki en volg daar de installatiegids. Het enige verschil is dat je de installatiebestanden voor je apparaat niet van de website van LineageOS downloadt, maar van de downloadpagina voor LineageOS for microG. Voor de Fairphone 5 vind je die bijvoorbeeld in de map FP5.

Installeer eerst Android Debug Bridge en fastboot en volg op die pagina ook de instructies om de usb-foutopsporingsmodus op je Android-apparaat in te stellen. Daarna dien je op sommige apparaten de bootloader te ontgrendelen, zodat je alternatieve firmware kunt installeren. De instructies hangen van je apparaat af. Op sommige apparaten moet je ook nog extra partities flashen met fastboot. Let op dat je de downloadbestanden van LineageOS for microG flasht en niet degene waarnaar in de installatie-instructies van LineageOS wordt verwezen.

Daarna flash je het herstelbestand van LineageOS for microG en start je het apparaat in herstelmodus. Voer dan een factory reset uit. Nu kun je eindelijk het zip-bestand met het rootbestandssysteem van LineageOS for microG naar je telefoon flashen met de opdracht adb vanaf je computer. De stap om een Google Apps-add-on te installeren sla je over, want we willen Google juist vermijden. Herstart daarna je telefoon, waarna je in LineageOS for microG opstart.

Volg heel nauwgezet alle waarschuwingen en tips in de installatie-instructies van LineageOS.

5 Configureren

Na de eerste keer opstarten, word je verwelkomd door de configuratiewizard, waarin je onder andere je wifi-netwerk instelt. Maar in tegenstelling tot een normale Android-installatie krijg je nu niet de vraag om een Google-account in te voeren. Wanneer de initiële configuratie van LineageOS is voltooid, open je de app microG Settings. Klik dan op Self-Check. Uiteindelijk moet de hele lijst met controles aangevinkt zijn. Je moet hiervoor diverse permissies aan de app toekennen, zodat microG zijn werk kan doen.

Keer terug naar het hoofdvenster van microG Settings. Hier staan allerlei functies standaard uitgeschakeld en het is aan jou om te kiezen welke je inschakelt. Zo kun je hier een Google-account toevoegen, maar dat doen we in het kader van dit artikel juist niet. Exposure Notifications kun je niet hier inschakelen; daarvoor dien je een app te installeren die deze API gebruikt. Google SafetyNet kun je hier wel inschakelen. Sommige apps vereisen deze functie om te controleren of je Android-apparaat wel veilig is. Mocht je zo’n app gebruiken, schakel die functie dan hier in.

Geef microG alle permissies die het nodig heeft om zijn taken uit te voeren.

6 Pushnotificaties

Als je nu apps zou installeren, zou je merken dat je geen pushnotificaties krijgt. Veel apps, onder meer WhatsApp en Slack, maken hiervoor immers gebruik van Google Cloud Messaging. MicroG implementeert dit ook, maar heeft dit standaard uitgeschakeld. Om pushnotificaties naar je apparaat te kunnen sturen, moet Google je apparaat ook kunnen identificeren aan de hand van een uniek apparaat-ID. Ga daarvoor in microG Settings naar Google device registration en schakel Register device in. Standaard (in het profiel Native) genereert microG nu een ID waaruit Google je apparaattype en softwareversie kan afleiden, maar niet het serienummer. Het profiel Real geeft ook het eigenlijke serienummer aan Google door. Er zijn ook profielen om je voor een Google Nexus 5X of Motorola Moto G uit te geven, voor als je zo weinig mogelijk informatie wilt prijsgeven. Als je een Google-account hebt toegevoegd, wordt dit overigens ook bij je apparaatregistratie aan Google doorgegeven.

Nadat je apparaat bij Google is geregistreerd, tik je op Cloud Messaging en vink je Receive push notifications aan. Zodra je apps installeert die van Google Cloud Messaging gebruikmaken, komen ze hier in de lijst te staan. Als je merkt dat je notificaties met vertraging aankomen, tik dan op de drie puntjes bovenaan rechts, dan op Advanced en pas de instellingen voor pushnotificaties per netwerk aan. Zet ze bijvoorbeeld op Ping interval: 60 seconds. Maar dit is alleen nodig als de netwerkkwaliteit laag is, de standaardwaarde Automatic zou op de meeste netwerken voldoende moeten zijn.

Dankzij microG kunnen je apps ook pushnotificaties ontvangen.

7 Locatiemodules

Diverse apps vragen je locatie op, bijvoorbeeld om een relevante selectie van nabije winkels of laadpalen te tonen. Maar als ze daarvoor altijd je gps gebruiken, belast dat de batterij van je telefoon te veel. Bovendien hoeft die locatie niet altijd zo precies te zijn als van je gps. Google heeft daarvoor de component Network Location Provider, die communiceert met servers van Google om bijvoorbeeld op basis van de zichtbare wifi-netwerken te bepalen waar je apparaat zich bevindt.

In de instellingen van microG kun je ook hiervoor een alternatief instellen. Tik daarvoor op Location modules. Standaard bood microG één geolocalisatiemodule die op basis van gsm-netwerken en wifi-toegangspunten in de buurt je locatie bepaalt: Mozilla Location Service. Helaas is die dienst inmiddels stopgezet. Je kunt wel de app Local GSM Location installeren en de locatiedienst die ze aanbiedt daarna hier inschakelen.

MicroG kan ook je locatie bepalen zonder servers van Google.

8 OpenCelliD gebruiken

Tik daarna op de module en dan op Configure. Geef de app toestemming om altijd toegang tot je locatie te krijgen en daarna om bestanden op te slaan. Maak nu een gratis OpenCelliD-account door op www.opencellid.org op Sign Up te klikken. Klik op de verificatielink en dan in het dashboard op Access Tokens. Je ziet daar één toegangstoken. Klik op Show Token en kopieer die.

Open dan op je telefoon weer de configuratie van de locatiemodule, tik linksboven op het menu en dan op Advanced Settings. Vul bij OpenCellID Access Token je token in. Keer terug, open Settings en vink bij Sources de optie OpenCellID aan. Keer weer terug, tik op Database / Create Database. De module downloadt nu de locatiedatabase naar je telefoon. Op een later moment kun je altijd op Update Database tikken om de database bij te werken.

Haal locatiedata uit de database van OpenCelliD.

9 Apps installeren met F-Droid

LineageOS for microG komt standaard met F-Droid, een appwinkel voor opensource-apps. Zo kun je hiermee de app Local GSM Location installeren, maar ook apps als Aegis Authenticator voor tweefactorauthenticatie, Joplin voor todo-lijstjes, Organic Maps voor offline navigatie, Syncthing voor synchronisatie van je bestanden, apps voor Home Assistant en openHAB, en nog veel meer. Voor veel propriëtaire Android-apps bestaan er opensource-alternatieven die je in F-Droid vindt. Ook apps updaten gebeurt in F-Droid. In de instellingen kun je zelfs automatische updates instellen.

Opvallend is dat F-Droid per app de zogenoemde anti-functies toont, bijvoorbeeld of de app gebruikmaakt van een propriëtaire back-end of je activiteiten aan de makers rapporteert. Ook de door de app gevraagde machtigingen toont F-Droid bij elke app. Zo kun je op basis van de anti-functies en machtigingen beslissen of je de app wel met deze functies wilt gebruiken of voldoende vertrouwt.

F-Droid toont bij elke app de ‘anti-functies’, functies die je misschien minder leuk vindt.

10 Apps installeren met Aurora Store

Op F-Droid vind je alleen opensource-apps. Voor apps als WhatsApp, Slack, Snapchat, Instagram, TikTok, Spotify en meer heb je een andere bron nodig. Maar zonder een Google-account kan dat niet met Google Play Store. Gelukkig bestaat er een alternatief: Aurora Store. Dit is een onofficiële opensource-client voor de Google Play Store. Je kunt hiermee dus apps op de Google Play Store zoeken, downloaden en updaten. Dat kan met een Google-account, maar ook anoniem. Aurora Store koppelt je dan aan een van de vele anonieme gebruikersaccounts. Soms lukt het aanmelden niet. Probeer het dan opnieuw, dan word je aan een willekeurig ander account gekoppeld.

Net zoals in Google Play Store krijg je in Aurora Store apps te zien per categorie, inclusief lijstjes met de populairste apps of apps die voor jou zijn aangeraden. De mogelijkheden zijn minder uitgebreid dan met Google Play Store. Zo kun je geen betaalde apps downloaden of updaten. Bovendien werken heel wat in-app-functies van allerlei apps niet wanneer je Aurora Store anoniem gebruikt. Soms krijg je bepaalde apps ook niet te zien, omdat het anonieme account dat je op dat moment gebruikt van een bepaald land is waar de app niet is toegelaten. Tik in dat geval bovenaan rechts op het tandwiel, dan op Manage your account / Log uit en log weer in als Anoniem. Je krijgt dan een willekeurig ander anoniem account en kunt opnieuw proberen of je de gewenste app vindt.

Met Aurora Store download en update je anoniem apps uit de Google Play Store.

11 Alternatieven voor Google-apps

Nu je een Android-systeem zonder Google-account hebt, moet je uiteraard voor alle Google-apps nog alternatieven zoeken. Wil je onmiddellijk een heel ecosysteem, dan loont het de moeite om naar Proton te kijken. Je kunt gratis een account maken bij deze dienstenprovider die zich focust op privacy en geen toegang heeft tot je gegevens dankzij end-to-end encryptie. Voor wie meer opslag en mogelijkheden wil, biedt Proton ook betaalde abonnementen aan. De apps Proton Mail, Proton Calendar, Proton Drive, Proton VPN en Proton Pass zijn te vinden in F-Droid en Aurora Store.

Maar je hoeft jezelf niet aan één ecosysteem te verbinden. Je kunt perfect losse apps installeren (zoals de mail-app K-9 Mail) of met DAVx5 in combinatie met een CalDAV/CardDAV-server je agenda en contacten in de standaard-apps van LineageOS integreren. Als wachtwoordbeheerder kun je bijvoorbeeld de app van Bitwarden installeren, in combinatie met de server van Bitwarden of je eigen Vaultwarden-server. Voor tweefactorauthenticatie is Aegis Authenticator een goede keuze.

Als je gewend bent om je browsergeschiedenis en -tabs tussen verschillende apparaten te synchroniseren met Google Chrome, dan is er ook daarvoor een alternatief zonder Google-account. Mozilla biedt een vergelijkbare functie voor Firefox aan met Firefox Sync. Als je de Firefox-app op LineageOS installeert en een gratis Mozilla-account aanmaakt, kun je dus ook je tabs synchroniseren. Interessant om te weten is dat dit met end-to-end encryptie werkt. Mozilla krijgt dus niet te zien welke webpagina’s je bezoekt.

Proton biedt een heel ecosysteem aan van diensten met end-to-end encryptie.