Schijven bieden tegenwoordig zoveel opslagruimte dat ze uitnodigen tot het onbeperkt bewaren van (media)bestanden en het continu installeren van software. Daar komt nog bij dat we dit vaak totaal ongestructureerd doen. Voor het weet heb je toch een overvolle en wanordelijke schijf. Daar kun je gelukkig iets aan doen. Zo kun je de grootste bestanden verwijderen.

Voor je bestanden gaat verwijderen, doe je er goed aan eerst enig inzicht in je huidige schijfgebruik te krijgen. Zo weet je meteen waar de meeste opslagruimte naartoe is gegaan en kun je gerichter aan je opschoonoperatie beginnen. Windows zelf beschikt over zo’n analysefunctie. Ga naar het instellingenvenster in Windows (Windows-toets+I) en kies Systeem / Opslag. Even later krijg je een overzicht van het actuele schijfgebruik.

Je verneemt hoeveel ruimte de categorieën Apps en onderdelen, Documenten, Video’s, Tijdelijke bestanden en Overige in beslag nemen. Kies Meer categorieën weergeven voor extra onderdelen als E-mailberichten, Afbeeldingen enzovoort. Klik op een onderdeel voor meer gedetailleerde informatie.

Gaat het om een app, dan kun je die van hieruit eventueel meteen verwijderen; bij de andere data kun je de bijbehorende mappen in Verkenner openen. Let wel, het gaat hier uitsluitend om je systeempartitie. Voor andere partities klik je op Geavanceerde opslaginstellingen en kies je Opslag gebruikt op andere stations.

Ruimteanalyse

Het overzicht hiervoor geeft je al een aardig idee van je schijfgebruik. Toch gebruiken wij hiervoor graag nog een tweede tool, omdat die nog duidelijker de grootverbruikers in beeld brengt: WizTree (ook portable en gratis voor persoonlijk gebruik).

Selecteer het gewenste station en druk op de knop Scannen om bij elke map op het tabblad Boomstructuur het relatieve percentage schijfgebruik te zien. Klik op de kolomtitel Grootte om de mappen volgens schijfgebruik te ordenen. Je kunt ook in één keer bestanden van hetzelfde type selecteren. Rechtsklik hiervoor in het rechterpaneel op de gewenste extensie en kies Selecteren. Vanuit het contextmenu verwijder je desgewenst direct je ongewenste data. Ook handig is het tabblad Bestandenoverzicht. Hier vind je namelijk standaard de duizend grootste bestanden terug.

Automatisch wissen

Vanuit de Opslag-instellingen van Windows en WizTree kun je bestanden weliswaar selectief gaan verwijderen, maar dit kan tot op zekere hoogte ook automatisch gebeuren via het zogeheten opslaginzicht. Ga opnieuw naar Opslag in de Windows-instellingen en kies Opslaginzicht (voorheen Slim opslaan genoemd). We raden je aan een vinkje te plaatsen bij Windows probleemloos laten werken door automatisch tijdelijke systeem- en app-bestanden op te schonen.

Als je dat wenst kun je hier ook de optie Gebruikersinhoud automatisch opschonen inschakelen. Deze functie moet je nog wel configureren. Zo geef je aan wanneer dit opslaginzicht moet worden uitgevoerd (standaard is de optie Bij weinig vrije schijfruimte geselecteerd, maar dit kan ook op gezette tijden gebeuren), hoelang bestanden maximaal in je prullenbak en eventueel ook in de map Downloads mogen blijven. Druk op de knop Opslaginzicht nu uitvoeren om deze functie meteen uit te voeren met de gekozen instellingen.

Schijfopruiming

Sinds Windows 10 duwt Microsoft de gebruikers steeds meer in de richting van de functie Opslaginzicht, maar ook de tool Schijfopruiming is nog beschikbaar en heel wat gebruikers vinden dit venster overzichtelijker. Je kunt het venster Schijfopruiming onder meer starten door Windows-toets+R in te drukken en cleanmgr.exe uit te voeren. Vervolgens selecteer je het station dat je wilt opruimen en even later krijg je de gebruikte schijfruimte van een tiental bestandscategorieën te zien, die je meteen ook selectief kunt verwijderen.

Met de knop Systeembestanden opschonen herstart de tool met meer machtigingen en komt ook de optie Windows Update opschonen beschikbaar. Afhankelijk van (de leeftijd van) je Windows-installatie kun je hiermee vaak enkele gigabytes aan schijfruimte vrijmaken door oude updatebestanden te verwijderen, voornamelijk in de map WinSxS, een submap van C:\Windows.

Systeemherstelpunten

Je kunt Schijfopruiming overigens ook rechtstreeks met meer machtigingen opstarten door de Opdrachtprompt als administrator uit te voeren, het commando cleanmgr.exe in te tikken en met Enter te bevestigen. Naast het tabblad Schijfopruiming krijg je dan ook het tabblad Meer opties te zien. Dit is vooral interessant wanneer je op het gekozen station de ingebouwde functie Systeemherstel had geactiveerd – dit kun je nagaan door herstel in te tikken in de Windows-zoekbalk en Een herstelpunt maken te selecteren. Op het tabblad Meer opties vind je namelijk de knop Opruimen bij de rubriek Systeemherstel en schaduwkopieën, waarmee je alle eerder gemaakte systeemherstelpunten behalve de recentste kunt weghalen. Ook hiermee kun je vaak heel wat schijfruimte vrijmaken.

Het is helaas niet uitgesloten dat Microsoft de functie Schijfopruiming helemaal laat verdwijnen in een volgende versie-update van Windows. In dit geval kun je nog terecht bij een paar externe en vergelijkbare tools, zoals Cleanmgr+ of de kloon Burnbytes (klik hier op Latest).

De-installatie

Op het tabblad Meer opties van Schijfopruiming tref je tevens de rubriek Programma’s en onderdelen aan. Klik je hier op de knop Opruimen, dan voert die je naar het venster dat je ook bereikt via Configuratiescherm / Een programma verwijderen. Van hieruit kun je ook geïnstalleerde software weghalen. Dit is zeker een aanrader wanneer het gaat om toepassingen die je niet langer nodig hebt.

Helaas kun je in het venster Programma’s en onderdelen slechts één programma tegelijk verwijderen. Een flexibelere tool is (de gratis versie van) Iobit Uninstaller. Hier kun je namelijk meerdere applicaties tegelijk selecteren. Klik in de interface van Iobit Uninstaller op Instellingen en zet bij voorkeur een vinkje bij de optie Maak een herstelpunt voordat u de installatie ongedaan maakt, bij Snel Verwijderen inschakelen […] en bij Automatisch verwijderen van residu-bestanden.

Als je ook een vinkje plaatst bij de optie Voegt krachtige Uninstall-optie toe aan het contextmenu van Windows, dan kun je deze verwijdertool ook starten wanneer je met rechts op (een snelkoppeling naar) een toepassing klikt. Installeer je wel vaker een reeks toepassingen die je na een testronde weer wilt verwijderen, dan kan Iobit Uninstaller je best veel tijd besparen.

Een nog krachtigere de-installatietool is Revo Uninstaller Pro, maar deze is helaas niet gratis, op een proefperiode na. Daarna kost een licentie tussen de 12 en 25 euro, afhankelijk van lopende aanbiedingen.

Sluimerstand kan veel ruimte innemen

Je kunt een Windows-sessie op verschillende manieren beëindigen. Er is de klassieke optie Afsluiten waarmee je pc daadwerkelijk wordt uitgeschakeld, maar er zijn ook energiebesparingsmodi die ervoor zorgen dat je systeem sneller weer opstart: slaapstand en sluimerstand. Bij de eerste wordt je systeem in een staat van laag energieverbruik gebracht. Bij de tweede wordt de pc volledig uitgeschakeld, maar hierbij wordt de inhoud van het werkgeheugen wel eerst op schijf bewaard, in het systeembestand hiberfil.sys. De grootte van dit bestand is mede afhankelijk van de hoeveelheid RAM in je systeem. Je maakt dit bestand zichtbaar als je op de Opdrachtprompt deze opdracht uitvoert:

dir /AH c:\

Kun je het zonder de sluimerstand (en dus het bestand hiberfil.sys) stellen, open dan de Opdrachtprompt als administrator en voer deze opdracht uit:

powercfg -h off

Na je bevestiging met Enter verdwijnt het bestand hiberfil.sys. Je kunt deze functie altijd weer reactiveren met:

powercfg -h on

Op sommige systemen is er nog een derde energiebesparende modus beschikbaar, de hybride slaapstand, die de klassieke slaapstand en sluimerstand slim combineert. Deze modi kun je beheren vanuit het Configuratiescherm waar je Energiebeheer kiest en vervolgens Het gedrag van de aan/uit-knoppen bepalen selecteert.

Je zult trouwens merken dat er zich in de rootmap van je systeempartitie nog een ander verborgen bestand ophoudt: pagefile.sys, dat eveneens behoorlijk wat gigabytes groot kan zijn. Dit is het zogeheten wisselbestand en dit laat je voor een vlotte systeemwerking het best ongemoeid.

Andere tools

We hebben in de vorige tips al twee opschoontools van Windows besproken: Opslaginzicht en Schijfopruiming, maar er zijn natuurlijk ook externe tools die nog flexibeler zijn en ook grondiger werken. Eén ervan is CCleaner, dat zijn populariteit door twee malware-infecties in 2017 en 2019 zwaar aangetast zag. Met de huidige versies (6.x) zit je weer helemaal goed (zie ook deze link naar VirusTotal die CCleaner volledig schoon verklaart: www.kwikr.nl/vtcc).

Na een scanronde verschijnen onder meer de knoppen Privacy en Ruimte. Met de eerste kun je standaard categorieën als Cookies, Geschiedenis (surfsessies) en Tijdelijke internetbestanden verwijderen, met de tweede gaat het vooral om tijdelijke bestanden van Windows en toepassingen. Via het tabblad Aangepast opschonen en de knop Analyseren kun je vaak nog veel meer schijfruimte vrijmaken, zowel op het tabblad Windows als Toepassingen. Via vinkjes bepaal je zelf wat je wilt laten analyseren en eventueel verwijderen.

Je verneemt ook in detail wat en hoeveel je in elk onderdeel kunt verwijderen. Dit doe je met de knop CCleaner uitvoeren / Doorgaan. In de Pro-versie van CCleaner (vanaf circa 15 euro) kun je via Opties / Slim opschonen bepaalde browserdata automatisch laten opruimen en via Opties / Plannen kun je opschoonoperaties ook inplannen.

Mocht je toch geen fan zijn van CCleaner, er zijn natuurlijk nog andere kandidaten, waaronder Bleachbit en PrivaZer. Deze laatste is wat complexer, maar is een van de grondigste tools als het op het verwijderen van privacygevoelige sporen aankomt.

Duplicaten

Heb je veel mediabestanden opgeslagen, dan kan het ook de moeite lonen naar dubbele of verglijkbare bestanden te speuren. Het gratis AllDup kan daarbij helpen.

Eerst duid je via de (wat verwarrende) knop Bestemmingsmappen de mappen aan waarbinnen AllDup naar duplicaten moet zoeken. Klik met rechts op een lege plek en kies Toevoegen voor specifieke mappen. Vervolgens druk je op de knop Zoekmethode. Standaard staat hier de optie Vind dubbele bestandenop basis van hun eigenschappen geselecteerd, waar je eigenschappen als Naam, Extensie, Grootte kunt selecteren. Gebruik de optie Bevat als je ook in de bestandsinhoud wilt laten zoeken. In het deelvenster Bestandsinformatie geef je aan hoe dat precies moet verlopen. Weet wel dat zoeken in inhoud het proces langer maakt. Er zijn nog enkele andere opties, maar je kunt al de knop Start zoeken indrukken.

Je kunt het vergelijkingsproces volgen in een afzonderlijk venster waar na afloop de resultaten verschijnen. Hier kun je dan eventuele duplicaten selecteren en die vanuit het contextmenu weghalen, bij voorkeur via Bestandsacties / Verplaats bestand naar Windows prullenbak. Na enige tijd kun je ze dan ook uit de prullenbak verwijderen, want je weet maar nooit dat Windows of een applicatie zo’n ‘duplicaat’ toch nodig had.

Alternatief: cloudopslag

De beste manier om schijfruimte vrij te maken, is natuurlijk je data elders op te slaan. Nu kun je bestanden die je zelden of nooit gebruikt bijvoorbeeld archiveren op een usb-stick of externe schijf, maar dit is niet handig voor veelgebruikte data.

Een tussenoplossing is die data bij een cloudopslagprovider bewaren, op zo’n manier dat je er met een muisklik toegang toe krijgt, zonder dat die data ruimte innemen op je lokale schijf. De meeste providers bieden zo’n optie aan. We nemen OneDrive als voorbeeld, aangezien die vanaf Windows 10 standaard in Windows zit ingebakken. Klik op het OneDrive-icoon en op het tandwielpictogram Help & Instellingen. Kies Instellingen en open het tabblad Instellingen waar je een vinkje plaatst bij Ruimte besparen door alleen de bestanden te downloaden die u gebruikt.

Google Drive biedt een vergelijkbare functie aan. In plaats van Bestanden spiegelen kies je hier Bestanden streamen. Je data blijven dan online en je krijgt toegang via een virtuele schijf. Om data ook lokaal te bewaren, klik je met rechts op een bestand of map en kies je Offline toegang / Offline beschikbaar.

Er zijn nog veel meer van dit soort diensten beschikbaar. Lees hiervoor ook ons artikel over de beste gratis cloudopslagdiensten van het moment.

Heb je snel behoefte aan meer opslagruimte, dan kun je tenslotte ook nog een extra schijf aanschaffen. Of wellicht heb je aan een goedkope usb-stick genoeg om snel even wat bestanden op te parkeren. Hier vind je alle apparaten voor dataopslag bij Bol.com.

Het is herfst, en dat betekent spinnen. Niet alleen buiten, maar ook binnen. Daar kun je flink van schrikken. Toch is er geen reden tot paniek. Spinnen zijn juist nuttig: ze vangen muggen, vliegen en andere hinderlijke insecten. Nederlandse spinnen zijn bovendien niet gevaarlijk voor mensen. Wil je ze toch liever niet in huis? Dit kun je doen!

Dat je in het najaar meer spinnen ziet, is trouwens logisch. De mannetjesspinnen zijn dan op zoek naar een vrouwtje. Of het nu mannetjes of vrouwtjes zijn, voor allemaal geldt: ze zijn snel, maar niet gevaarlijk. Je kunt ze makkelijk vangen, zolang je maar rustig blijft.

Geen paniek! Vangen en vrijlaten doe je zo

De eenvoudigste methode daarvoor is nog steeds het bekende glas met een stukje stevig papier, bijvoorbeeld een bierviltje. Zet een stevig glas over de spin en schuif er een kartonnetje of papiertje onder. Til het geheel voorzichtig op, houd het goed gesloten en zet de spin buiten op enkele meters van je huis neer. Hoe verder, hoe kleiner de kans dat hij terug naar binnen kruipt.

Er bestaan ook speciale spinnenvangers: lange stelen met zachte borsteltjes of buisjes met een opvangreservoir. Handig als je liever wat afstand bewaart. Oefen eerst even, zodat je zeker weet hoe het werkt. Een spin doorspoelen of bespuiten met insectenspray kun je beter niet doen: er zijn betere, diervriendelijkere manieren om van ze af te komen.

©LeoniekvanderVlietPhotography

Waar komen spinnen binnen?

Spinnen kiezen niet bewust voor jouw woonkamer, maar volgen vaak insecten die aangetrokken worden door licht of warmte. Via kieren langs kozijnen, onder deuren of door ventilatieopeningen vinden ze hun weg naar binnen. Ook via spullen uit de schuur of garage kunnen ze mee naar binnen komen. Door deze routes af te sluiten of te controleren, verklein je de kans dat ze binnen belanden.

Voorkomen is ….

Hieronder lees je wat je in het algemeen kunt doen om insecten en spinnen buiten te houden. Ook kijken we specifiek naar bepaalde ruimtes in je huis.

Algemeen

Inspecteer je hele woning systematisch door langs plintnaden, kozijnen en doorvoeren te lopen. Dicht kieren af en vervang versleten tochtstrips. Plaats fijnmazig rvs-gaas voor ventilatieopeningen en maak ventilatieroosters jaarlijks schoon. Horren monteren voor ramen en deuren scheelt ook al een hoop.

Woonkamer

In de woonkamer trekken lampen vaak insecten aan, en daarmee ook spinnen. Plaats lampen niet direct bij de buitendeur en gebruik eventueel warmere lichtkleuren die minder insecten lokken – wit licht bevat namelijk veel UV- en blauwe componenten, echte insect-magneten. Ruim regelmatig achter kasten en banken op: rommelige hoeken bieden ideale plekken voor webben.

Slaapkamer

Zet bij warm weer het raam open met een hor ervoor. Zo ventileer je goed zonder dat spinnen en insecten naar binnen glippen. Trek ook gordijnen geregeld open en dicht; spinnen houden van rustige, donkere hoekjes.

Badkamer

Door de hoge luchtvochtigheid is de badkamer aantrekkelijk voor insecten en dus voor spinnen. Laat de ruimte goed drogen na het douchen (zet daar bijvoorbeeld de mechanische ventilatie voor aan of zet een raam een stukje open) en haal spinrag direct weg.

Kelder en berging

Dit zijn favoriete plekken voor grote huisspinnen. Ze houden van koelere, vochtige plekken waar ze met rust gelaten worden. Controleer leidingen en kieren, dicht openingen en zorg dat er niet te veel losse spullen op de grond staan.

Van huisspin tot kruisspin: zo herken je ze

Gevaarlijke spinnen? Die komen in Nederland eigenlijk niet voor. Maar dat maakt de angst er niet minder om. Herkennen wat voor spin je ziet, kan dan echt helpen. In september en oktober zie je binnenshuis vooral mannetjes van huisspinnen rondstruinen, terwijl vrouwtjes in hun web blijven. Met een app zoals ObsIdentify (voor Android en iOS) kun je eenvoudig een foto maken en direct zien om welke soort het gaat. Ook de webvorm geeft aanwijzingen: een strak wielweb, een trechter of een slordig matje is vaak soortspecifiek. Door je in de soorten te verdiepen, leer je dat de grote, donkere spinnen in huis simpelweg rondzwervende mannetjes zijn die een partner zoeken. Niets om bang voor te zijn dus!

Top 5 huisspinnen in Nederland

De kruisspin, Araneus diadematus, is jaar in jaar uit de publieksfavoriet én meest geteld; je herkent hem aan het lichte kruis op het achterlijf en het grote wielweb langs schuttingen en raamkozijnen. De grote trilspin, Pholcus phalangioides, hangt met lange poten onder het plafond en trilt heftig bij onraad; je vindt hem vaak in rustige hoekjes binnen. De gewone en grote huisspinnen, Eratigena-soorten, bouwen trechterwebben achter kasten en in kelders. De venstersectorspin, Zygiella x-notata, spant bij ramen een wielweb met een 'hapje' eruit; vaak zie je die in gevelhoeken. De herfsthangmatspin, Metellina segmentata, maakt kleine hangmatwebjes in struiken en rond tuinen en wordt regelmatig bij huizen gezien. De exacte volgorde varieert per jaar en telling, maar deze soorten staan steevast hoog in Nederlandse spinnentellingen.

©Anton Derkach | Iuliia - stock.adobe.com

Veelgestelde vragen over spinnen in huis

Zijn spinnen in Nederland giftig?

De spinnen die je binnenshuis tegenkomt, zoals huisspinnen of trilspinnen, zijn niet gevaarlijk. Ze kunnen hooguit bijten als ze in het nauw komen, maar dat gebeurt zelden en is vergelijkbaar met een muggenprik: een klein rood plekje dat snel verdwijnt. Ook buitenshuis leven er in Nederland geen gevaarlijk giftige spinnen voor mensen.

Kruipen spinnen in je slaap in je mond of oren?

Dit is een hardnekkige mythe. Spinnen zijn schuwe dieren die juist contact met mensen vermijden. Het idee dat ze in je slaap in je mond of oor kruipen is een broodjeaapverhaal. Ze lopen hooguit langs je bed op zoek naar een rustig hoekje, maar hebben geen enkele reden om een mens als schuilplek te gebruiken.

Waarom zie je vooral in de herfst zoveel spinnen?

In nazomer en herfst gaan mannetjes-huisspinnen op zoek naar een vrouwtje. Omdat ze rondzwerven, zie je ze vaker in kamers en gangen lopen. Vrouwtjes blijven meestal in hun web en vallen daardoor minder op. De seizoenspiek heeft dus alles te maken met hun voortplantingscyclus.

Kunnen spinnen eitjes in huis leggen?

Ja, spinnen kunnen in huis eizakjes maken. Meestal gebeurt dat in rustige hoekjes of achter meubels. De jongen verspreiden zich na het uitkomen en veel halen de volwassen leeftijd niet. Door webben en eizakjes regelmatig weg te halen met de stofzuiger, houd je de aantallen eenvoudig onder controle.

Helpt het om spinnen weg te houden met pepermuntolie of azijn?

Er circuleren veel huismiddeltjes die zouden helpen, maar er is weinig bewijs dat spinnen echt wegblijven van bepaalde geuren. Belangrijker is het dichten van kieren, plaatsen van horren en regelmatig opruimen. Dat heeft aantoonbaar meer effect dan een schaaltje azijn of een oliebrandertje.

Kunnen huisspinnen springen of vliegen?

Nee, de huisspinnen die je binnenshuis tegenkomt kunnen niet springen of vliegen. Ze lopen of klimmen via draden. Soms zie je kleine jonge spinnen wel zweven aan een draadje; dat heet 'ballooning'. Dan gebruiken ze een draad als zweeflijn in de wind. Bij volwassen huisspinnen gebeurt dat niet binnenshuis. 

Wat moet ik doen als ik een spin echt niet durf te vangen?

Vraag iemand anders om te helpen of gebruik een lange spinnenvanger waarmee je voldoende afstand houdt. Als dat niet lukt, kun je de deur naar de buitenruimte openen en wachten tot het dier zelf naar buiten trekt. Het belangrijkste is kalm blijven: spinnen zijn sneller bang voor jou dan andersom.

In oktober staat de tuin in het teken van de overgang naar de koude maanden. Planten hebben nog steeds zorg nodig en ook het onderhoud vraagt aandacht. Dit is het moment om alles klaar te maken, zodat je tuin de winter goed doorkomt.

Bescherm de tuin tegen vorst

Met dalende temperaturen is het belangrijk om alles te beschermen tegen vorstschade. Laat de tuinslang volledig leeglopen en berg hem op, zodat er geen water in achterblijft. Draai vervolgens de buitenkraan dicht. Schaf vliesdoek of noppenfolie aan om gevoelige planten te beschermen zodra het gaat vriezen.

Planten en bollen voor een wintertuin

Wie in de winter ook kleur wil behouden, kan nu groenblijvende varens, lage heesters en kerstrozen planten. Voorjaarsbollen zoals sneeuwklokjes, kievitsbloemen en bosanemonen moeten direct de grond in, omdat ze snel uitdrogen. Ook winterjasmijn of knoflook zijn nu aan de beurt. Bedek de grond daarna met een laag bladeren.

In hangmanden kun je winterviolen, bollen en klimop zetten voor wat extra kleur. Rozen plant je alvast voor het nieuwe seizoen. Tulpen die niet in de grond kunnen overwinteren, zet je in bollenbakken. Andere bloembollen plaats je bij vaste planten die qua kleur en bloeitijd goed bij elkaar passen. Geprepareerde hyacinten zet je in glazen binnen om vroeg van hun bloemen te genieten.

Oogsten in de herfst – én zaaien in de moestuin

Oktober is de maand van de oogst. Peren en appels haal je nu van de boom; maak er moes of taart van. Pompoenen en sierkalebassen zijn ook rijp. Laat altijd een stuk steel zitten, dan blijven ze langer goed. Bewaar ze koel en vorstvrij. In de moestuin zaai je nog veldsla, pluksla of spinazie. Kies wel voor winterharde soorten. Groenten die niet tegen kou kunnen, zoals paksoi, koolrabi, bloemkool en broccoli, oogst je voor de winter.

©encierro - stock.adobe.com

Onderhoud in oktober

Struiken, rozen en hagen hebben nog baat bij wat mest. In de border en moestuin kan eventueel kalk gestrooid worden. Blijf onkruid weghalen zodat het in het voorjaar niet uit de hand loopt. Plantensteunen kunnen de schuur in; maak ze schoon voordat je ze opbergt.

Zomerbollen zoals dahlia's, bloemriet en Abessijnse gladiolen moeten gerooid worden na de eerste nachtvorst. Controleer ook potten en bakken: zorg dat de afwateringsgaten open zijn zodat regenwater goed kan weglopen.

Snoeien in oktober

Ramblerrozen knip je bij door lange scheuten wat in te korten. Oktober is ook geschikt voor het snoeien van berk, esdoorn en kastanje, maar doe dit niet later dan eind november, want de sapstromen van deze bomen komen al vroeg op gang. Appel- en perenbomen kunnen eveneens gesnoeid worden.

©maxbelchenko

Het gazon winterklaar maken

Geef het gras dit najaar nog een laatste beurt. Verticuteer om mos en dood gras te verwijderen en lucht in de bodem te brengen. Maai het gras nog een keer, maar laat het niet te kort worden. Steek de randen bij en hark het gevallen blad weg, zodat het gras niet verstikt onder een bladerdeken en in het voorjaar weer gezond kan uitlopen.