Een echte techneut koopt geen kant-en-klare NAS, maar maakt die zelf. Daarvoor hoef je zelfs niet diep in de buidel te tasten. Want waarschijnlijk heb je nog wel ergens een oude PC en enkele harde schijven liggen die geen dienst meer doen. In deze workshop leggen we uit hoe je een oude pc ombouwt tot een NAS met de hulp van OpenMediaVault.

In principe heb je niet veel nodig om een NAS te bouwen. Een NAS is eigenlijk een gewone pc, maar dan met een besturingssysteem dat is gespecialiseerd in opslag en bestandsdeling. Voor deze workshop maken we gebruik van het besturingssysteem OpenMediaVault, dat is gebaseerd op de Linux-distributie Debian.

Update: Een oplettende lezer meldde ons dat het gebruik van een oude PC consequenties kan hebben voor het stroomgebruik. Daar willen we je natuurlijk op wijzen. Als je wil weten wat je extra stroomverbruik is, kun je dat in de rekentool (van de bewuste oplettende lezer) narekenen.

OpenMediaVault- welke hardware nodig?

Bij je zoektocht naar de juiste hardware laat je je dus het best leiden door wat Debian ondersteunt. Gelukkig ondersteunt deze populaire Linux-distributie een breed gamma aan hardware out-of-the-box, zeker als het om al wat oudere hardware gaat. Echt grote problemen zul je dus niet tegenkomen. De meeste Linux-driverproblemen komen overigens voor bij grafische kaarten en wifi-chipsets, twee hardwarecomponenten die we in een NAS doorgaans niet nodig hebben.

Ga er vanuit dat elke pc van de laatste tien jaar als NAS in te zetten is

Je mag er dus van uitgaan dat elke oude pc van de laatste tien jaar als NAS is in te zetten. Eventueel kun je nog (tweedehands) extra geheugenmodules aanschaffen om je NAS wat meer werkgeheugen te geven. Vooral als je buiten de eenvoudige bestandsdeling ook allerlei plug-ins denkt te activeren zoals mediaservers of VPN-servers, of als je meer dan een handvol gebruikers hebt, zal meer RAM een fikse performance-boost aan je NAS geven.

Je koopt het best nieuwe harde schijven, zodat je betrouwbare opslag hebt. Is je budget daarvoor te laag, dan kun je je uiteraard ook behelpen met een oude harde schijf die je nog hebt liggen. Sowieso heb je minstens twee schijven nodig: één voor het besturingssysteem en één voor je gegevens. Het besturingssysteem kan ook op een usb-stick of ssd staan.

OpenMediaVault downloaden en op usb-stick zetten

Download eerst het iso-bestand van OpenMediaVault. Schrijf daarna het iso-bestand naar een cd-rom (als je oude pc nog een cd-romlezer heeft) of een usb-stick. Dat laatste doe je niet door het iso-bestand gewoon te kopiëren naar je usb-stick. Het moet immers een opstartbare schijf zijn. Gebruik daarvoor het programma Win32DiskImager.

Selecteer in Win32DiskImager het iso-bestand van OpenMediaVault. Plaats in het bestandsselectievenster het filter op *.*, zodat je het iso-bestand kunt selecteren (standaard toont het programma alleen img-bestanden). Kies daarna de schijfletter van je usb-stick. Let goed op dat je hier de juiste schijfletter kiest, want die schijf wordt volledig overschreven. Je zou niet de eerste zijn die per ongeluk gegevens kwijtraakt door een iso-bestand naar de verkeerde schijf te schrijven. Klik tot slot op Write en bevestig dat je naar een fysieke schijf wilt schrijven, waarna Win32DiskImager van je usb-stick een opstartbare schijf voor OpenMediaVault maakt.

©PXimport

Steek daarna je usb-stick in je NAS en start de computer ervan op. Op de meeste BIOS’en druk je op Esc, F2 of F12 om een menu te krijgen waarmee je kiest van welke schijf je de computer start. Als alles goed gaat, krijg je daarna het installatiemenu van OpenMediaVault te zien en druk je op Enter voor de standaard menukeuze Install.

OpenMediaVault installeren

Het installatieprogramma van OpenMediaVault is gebaseerd op dat van Debian voor servers en ziet er dus wat ouderwets uit. In de eerste stap kies je je taal met de pijltjestoetsen (Nederlands staat ertussen). Bevestig je keuze met Enter, waarna de volgende stappen allemaal in je gekozen taal staan. Kies je locatie en toetsenbordindeling, waarna het installatieprogramma zoekt welke drivers er nodig zijn.

Als je NAS meerdere netwerkinterfaces heeft, kies je in de volgende stap welke interface je voor de netwerktoegang wilt gebruiken. Daarna wordt de netwerkverbinding opgezet, krijg je een IP-adres via DHCP en voer je een computernaam (standaard openmediavault) in. In de volgende stap kies je de domeinnaam van je thuisnetwerk (standaard local).

©PXimport

Voer daarna een beheerderswachtwoord in (voor de root-gebruiker) en bevestig dit nog eens. Daarna krijg je de vraag op welk opslagmedium je OpenMediaVault wilt installeren. Zie je aan de beschrijving niet wat welke schijf is, koppel dan voorlopig de dataschijf af en start de installatie opnieuw. Let op: de usb-stick met het installatieprogramma staat ook in de lijst, dus kies deze niet als doelschijf!

Daarna worden de partities aangemaakt en wordt het besturingssysteem geïnstalleerd. Als dat achter de rug is, kies je de locatie van de server waarvan je softwarepakketten en updates worden gedownload. Laat de http-proxy leeg (tenzij je er een gebruikt). Tot slot wordt de GRUB-opstartlader geïnstalleerd en bevestig je dat de interne klok van je NAS op UTC staat ingesteld. Als de installatie is voltooid, bevestig je met Enter en verwijder je de installatieschijf wanneer je NAS herstart.

Gebruikers en groepen

In de volgende stap maak je gebruikers aan. Ga daarvoor naar Toegang tot rechtenbeheer / Gebruiker. Klik op Toevoegen en dan in het menu dat verschijnt Toevoegen. Geef je gebruiker een naam (in kleine letters) en wachtwoord en bevestig het wachtwoord een tweede keer. De andere velden zijn optioneel. In het tabblad Groepen zie je dat je gebruiker standaard al aan de groep users is toegevoegd. Dat is voorlopig de enige groep waarvan je gebruiker deel moet uitmaken. Indien nodig voeg je andere groepen later eenvoudig toe. Klik tot slot op Opslaan om de gebruiker aan te maken. 

Herhaal deze procedure voor elke gebruiker die je op je NAS wilt definiëren. Heb je meer dan een handvol gebruikers die je in verschillende groepen wilt opdelen, dan is dat ook mogelijk. Ga naar Toegang tot rechtenbeheer / Groep, klik op Toevoegen en dan in het menu dat verschijnt nog eens op Toevoegen. Geef de groep een naam (in kleine letters) en vink in het tabblad Leden aan welke gebruikers lid van de groep zijn. Klik tot slot op Opslaan om de groep aan te maken. 

©PXimport

Gedeelde mappen en toegangsrechten

Vervolgens definieer je een gedeelde map. Klik daarvoor op Toegang tot rechtenbeheer / Gedeelde mappen en dan op de knop Toevoegen. Geef de map een naam. Bij Schijf(deel) selecteer je het bestandssysteem dat je eerder hebt aangemaakt. Bij Bestandspad vul je het pad van de map in. Vul hier bij voorkeur hetzelfde in als de naam van de map. Als het pad nog niet bestaat, maakt OpenMediaVault dit aan. Bij Rechten kunnen de beheerder en gebruikers standaard lezen en schrijven en krijgt de rest enkel leestoegang. Verander de rechten indien nodig, bijvoorbeeld als je anderen geen toegang wilt geven. Druk op Opslaan om de map aan te maken.

De rechten die je tijdens het aanmaken van de gedeelde map hebt gekozen, zijn alles of niets: ofwel hebben alle gewone gebruikers (geen beheerder) toegang ofwel geen gebruiker. Wil je gebruikers of groepen gebruikers verschillend behandelen, selecteer dan de betreffende map en klik bovenaan op Toegangsrechten.

Hier kun je nu voor alle gebruikers en groepen die je hebt aangemaakt definiëren of ze toegang hebben tot de map: lezen en schrijven, alleen lezen of geen toegang. Wil je één specifieke gebruiker bijvoorbeeld de toegang ontzeggen, klik dan in de kolom Geen toegang bij die gebruiker. Klik op Opslaan om de nieuwe toegangsrechten door te voeren.

©PXimport

We hebben nu een bestandssysteem met daarop gedeelde mappen, en we hebben gebruikers, groepen en toegangsrechten gedefinieerd. De laatste stap is dat we die mappen op het netwerk delen. Dat doen we in het onderdeel Diensten. Om de mappen met je Windows-netwerk te delen, ga je naar Diensten / SMB/CIFS. Verander indien nodig je werkgroep en klik op Inschakelen. Klik op Opslaan.

Windows-netwerkindeling inschakelen

Samba, de dienst die Windows-bestandsdeling onder Linux uitvoert, draait nu. Dan rest ons nu alleen nog de taak om Samba te laten weten welke mappen de dienst mag delen. Ga daarvoor naar het tabblad Gedeelde bronnen en klik op Toevoegen. Kies bij Gedeelde map een van de gedeelde mappen die je hierboven hebt aangemaakt.

Standaard wordt die onder dezelfde naam gedeeld op je Windows-netwerk, maar die naam is nog aan te passen bij Naam. De andere instellingen laat je doorgaans op hun standaardwaarden, maar neem ze gerust eens door. Klik tot slot op Opslaan en dan Toepassen. Op je Windows-computers zie je nu je NAS in je netwerk en de gedeelde mappen zijn beschikbaar, tenminste als je de juiste gebruikersnaam en wachtwoord invoert.

Extensies toevoegen aan OpenMediaVault

Standaard bevat OpenMediaVault het minimum voor een NAS-besturingssysteem, maar de functionaliteit is eenvoudig uit te breiden met allerlei extensies. Je vindt ze onder Systeem / Extensies. Zo vind je er extensies om automatisch back-ups te maken op een externe usb/eSATA-schijf, om van je NAS een DAAP-mediaserver voor iTunes of een AirPlay-receiver te maken die muziek van iTunes ontvangt. Wil je een extensie installeren, vink het vakje ervoor dan aan en klik bovenaan op Installeren. Elke extensie is achteraf even eenvoudig te verwijderen: vink het vakje ervoor aan en klik op Verwijderen.

De extensies die je normaal te zien krijgt, zijn de standaardextensies die samen met OpenMediaVault worden ontwikkeld. Daarnaast bestaan er ook heel wat onofficiële extensies. Veel daarvan vind je in de OMV-Extras.org repository. Download hier de extensie om deze repository in te schakelen. Klik dan in Systeem > Extensies op Upload en navigeer naar het bestand dat je zonet hebt gedownload. Klik op Ok om het bestand naar je NAS te uploaden. Daarna vind je in het onderdeel Utilities van de extensies de extensie OMV-Extras.org Package Repositories for OpenMediaVault. Vink het vakje ervoor aan en klik op Installeren.

©PXimport

In het menu Systeem heb je nu een nieuw onderdeel, OMV-Extras.org. Daarin schakel je andere repository’s in Systeem / OMV-Extras.org in. Daardoor krijg je toegang tot nog veel meer extensies, maar wees je ervan bewust dat ze niet officieel ondersteund zijn en je NAS dus onstabiel kunnen maken.

Zo kun je BitTorrent Sync installeren, downloadmanagers voor torrents en nieuwsgroepen, Plex Media Server, VirtualBox, een Virtual Private Network (VPN) enzovoort. Vink de gewenste repository’s aan (standaard staat de hoofdrepository van OMV-Extras.org al aan na installatie van het repositorypakket), klik op Opslaan, klik in Systeem / Extensies op Controleer en doorzoek de extensies.

Na de herstart van je NAS krijg je op het scherm de opstartmeldingen van Debian te zien en uiteindelijk een inlogprompt met een knipperende cursor achter openmediavault login:. Hierin kun je inloggen met als gebruikersnaam root en als wachtwoord het beheerderswachtwoord dat je in het installatieprogramma hebt ingesteld. Je krijgt ook het ip-adres van je NAS te zien. Je hoeft hier niet in te loggen, want we doen het volledige beheer van de NAS via de webinterface van OpenMediaVault.

Log nu uit met Ctrl+D of exit. Vul in de adresbalk van een webbrowser op een computer in je netwerk het ip-adres van je NAS in. Je krijgt nu het aanmeldscherm van OpenMediaVault te zien. Kies je taal (Nederlands staat in de lijst) en log in met gebruikersnaam admin en wachtwoord openmediavault. De webinterface toont standaard het bedieningspaneel met de status van de diensten en een kadertje met systeeminformatie.

De webinterface van OpenMediaVault is volledig naar je hand te zetten. Versleep de kadertjes (‘widgets’) als je ze op een andere plaats wilt zien of druk op het kruisje om een kader te verwijderen. Met het pictogram naast het kruisje klap je een widget in of uit, bijvoorbeeld als je het tijdelijk niet wilt zien. Andere widgets voeg je toe in het menu Toevoegen bovenaan.

NAS instellen: wachtwoord, datum en tijd, updaten

Voor we bestanden gaan delen, stel je het best wat basisinstellingen van OpenMediaVault in. Die vind je in het linkerpaneel onder Systeem. Let erop dat je na elke verandering bovenaan op Opslaan drukt en daarna rechtsboven op Toepassen; als je dat vergeet, wordt de originele configuratie hersteld en worden je veranderingen niet doorgevoerd. Verander zeker in het tabblad Paswoord van de webbeheerder van het onderdeel Algemene instellingen het wachtwoord van de gebruiker admin. Anders is iedereen die het standaardwachtwoord kent in staat om je hele NAS in te stellen en zelfs je dataschijven te wissen.

©PXimport

Kijk onder Datum en Tijd ook even na of je tijdzone correct staat ingesteld. Vink Gebruik NTP-server aan om de tijd automatisch te synchroniseren met de aangeduide tijdserver(s). Staat je tijd niet correct, dan loop je ooit tegen moeilijk op te lossen problemen aan. Onder Melding vul je de instellingen van de smtp-server van je provider in, zodat je via e-mail meldingen ontvangt van belangrijke gebeurtenissen op je NAS. Geef daarvoor ook je e-mailadres als ontvanger op. 

Zet een vinkje bij Inschakelen en vink in het tabblad Meldingen de gebeurtenissen aan waarvan je een melding wilt ontvangen. Bekijk tot slot ook de lijst met updates in Updatebeheer. Zelfs vlak na de installatie zijn er immers al updates beschikbaar van de software in OpenMediaVault. Vink de updates aan en klik op Bijwerken om ze te installeren.

Opslag klaarmaken

Nu je basisinstellingen in orde zijn, is het tijd om je dataschijven klaar te maken. Klik daarna in het linkerpaneel op Opslag / Fysieke schijven. Selecteer de schijf die je als dataschijf wilt inzetten (kijk naar de fabrikant, het model en de capaciteit om de juiste te kiezen) en klik op Aanpassen. Hier stel je zaken als energiebeheer, spindowntijd en schrijfcache in. Klik na het aanpassen op Opslaan. Selecteer daarna nog eens de schijf in de lijst en klik op Wissen, zodat je zeker weet dat je met een schone lei begint. Maak een keuze uit snel of veilig wissen.

©PXimport

Je hebt nu je dataschijf geconfigureerd en geïnitialiseerd, maar er staat nog geen bestandssysteem op. Ga daarom naar Opslag / Bestandssystemen, waar initieel alleen het rootbestandssysteem van je besturingssysteem staat, en klik op Aanmaken. Kies in het keuzemenu bij Apparaat je schijf. Geef eronder een label op, waarmee je het bestandssysteem een naam geeft. Laat het type bestandssysteem op EXT4 staan en klik op OK om het bestandssysteem aan te maken. 

Je krijgt nog een waarschuwing dat alle data verloren gaan, maar die hebben we toch al gewist. Klik op Ja om te bevestigen. Selecteer na het formatteren het aangemaakte bestandssysteem in de lijst (kijk naar het label) en klik op Koppelen. Je krijgt nu de totale capaciteit en de beschikbare en gebruikte opslagruimte te zien. Vergeet niet rechtsboven op Toepassen te klikken om je wijzigingen te laten doorgaan.

Raid in OpenMediaVault

Voor betrouwbare opslag heb je niet voldoende aan één schijf. Als die schijf uitvalt, ben je immers al je bestanden kwijt. Uiteraard ondersteunt OpenMediaVault ook RAID (redundant array of independent disks), zodat je de betrouwbaarheid van je opslag kunt verhogen door meerdere schijven te combineren. Configureer en initialiseer daarvoor eerst de schijven die je voor RAID wilt inzetten en ga daarna naar Opslag / RAID-beheer. 

Klik er op Aanmaken en geef je RAID-apparaat een naam. Kies het gewenste RAID-niveau en selecteer de schijven die je in je RAID wilt. Klik daarna op Opslaan. Wacht nu even tot je RAID-apparaat is geïnitialiseerd. Het is zover als er clean in de kolom State staat. Daarna maak je op het RAID-apparaat een bestandssysteem aan zoals bij één schijf en kun je deze opslag gebruiken.

Wanneer je naar Windows 11 overstapt, zijn er ongetwijfeld zaken waaraan je moet wennen. Maar soms kunnen die dingen ronduit irritant zijn. Daarom bekijken we de grootste ergernissen van Windows 11 én de manieren om ze te verhelpen.

Wat voor de een ergernis is, kan voor de ander simpelweg een verrassende functie zijn. Alles draait om persoonlijke perceptie. We zijn in de fora van Windows 11-gebruikers gedoken om de pijnpunten te vinden. De belangrijkste klachten zijn: de dagelijkse prestatieproblemen die worden veroorzaakt door te veel achtergrondprocessen, Microsoft stuurt je voortdurend richting haar betaalde diensten en overdreven bemoeizucht bij meldingen, badges en reclame. In plaats van te klagen, zorgen wij voor een oplossing. 

Opstartvertraging

Onnodige opstartapps zijn altijd al een bron van ergernis geweest in Windows. Ze belasten de pc doordat ze waardevolle cpu-bronnen aanspreken en zorgen voor een opstartvertraging. Windows 11 bevat zelfs meer bloatware dan Windows 10. Bloatware is een term voor toepassingen die je niet nodig hebt en die het systeem afremmen. Deze toepassingen worden vaak voor de aankoop op nieuwe apparaten geïnstalleerd of ze sluipen op je pc via downloads waarin ze gebundeld zitten. Hoe meer programma’s je hebt, hoe meer achtergrondprocessen die het opstarten kunnen vertragen.

Je kunt ze te slim af zijn door ze te beëindigen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en kies voor Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op alle processen die zijn gekoppeld aan ongebruikte applicaties en gebruik de opdracht Beëindigen. Daarna schakel je de onnodige opstartapps definitief uit. Druk op Windows-toets+I om de Instellingen te openen. Ga naar Apps / Opstarten en zet de apps uit waarvan je niet wilt dat ze samen met het systeem automatisch opstarten.

Wees terughoudend wat betreft toepassingen die automatisch opstarten.

Nieuwsfeeds uitschakelen

Widgets zijn een soort mini-apps. Ze tonen bijvoorbeeld de weersverwachting, een overzicht van je agenda-afspraken of de voetbalresultaten. Standaard toont Microsoft ook zijn nieuwsfeed van het MSN-netwerk, wat doorgaans geen toegevoegde waarde heeft. Oorspronkelijk waren widgets bedoeld om nieuwsfeeds en sociale media in het besturingssysteem te integreren.

Sommige gebruikers houden ervan, anderen haten de widgets hartgrondig, omdat er toch al van alle kanten steeds meer nieuws en sociale info op ons afkomen. Wie zit te wachten op de volgende vondst die meer van hetzelfde levert? Als je tot deze laatste groep behoort, dan kun je de functie uitschakelen. Ga naar Instellingen / Persoonlijke instellingen / Taakbalk / Taakbalkitems en schakel daar Widgets uit.

Gebruik je de widgets zelden of nooit, zet ze dan uit.

OneDrive beperken

Microsoft heeft er een handje van om je met zachte hand naar haar online opslagdienst OneDrive te dirigeren. Bij de eerste set-up krijg je de vraag om OneDrive te gebruiken en daarna maakt OneDrive automatisch en zonder waarschuwing verschillende back-upmappen op OneDrive aan. Dat lijkt op een assertieve dienstverlening, maar de waarheid is dat je als gebruiker op die manier sneller tegen de limiet van 5 gigabyte gratis OneDrive-opslagruimte aanbotst. Het is een marketingtactiek van Microsoft waardoor je gedwongen wordt om te upgraden. Hierdoor ga je sneller overwegen om een betaald abonnement te nemen. Met een Personal Microsoft 365-account krijg je 1 TB aan opslag en 6 TB met een Microsoft Family-abonnement.

Je kunt je overigens afvragen in hoeverre hier een loopje wordt genomen met je privacy. Online back-ups zijn handig, maar ben je ermee gediend dat je gegevens op de servers van Microsoft worden opgeslagen? Misschien wil je liever gebruikmaken van een andere online back-updienst? Nu wordt de indruk gewekt dat de concurrentie tweede keuze is. Ben je het niet eens met deze overijverige OneDrive-synchronisatie, dan klik je met rechts op het pictogram van OneDrive in het systeemvak. Vervolgens selecteer je het tandwieltje rechtsboven om de Instellingen van OneDrive te openen om naar het tabblad Synchroniseren en back-up maken te gaan. Dan klik je op Back-up beheren. Daar kun je aangeven om documenten, afbeeldingen of je bureaublad niet online te bewaren.

Bepaal zelf de mappen waarvan OneDrive een back-up moet maken.

OneDrive ontkoppelen

Wanneer je OneDrive niet vaak gebruikt, kun je deze dienst op je Windows-apparaat ontkoppelen en zelfs verwijderen. Door de koppeling met je Microsoft-account zijn de persoonlijke bestanden in OneDrive beschikbaar op elk apparaat waarop je bent ingelogd met hetzelfde Microsoft-account. Je bent dus niet meer aan een vaste werkplek gebonden. Door te ontkoppelen weet je zeker dat de lokale map niet meer kan synchroniseren met de online opslag.

Klik met rechts in het systeemvak op het pictogram van OneDrive (het wolkje). Kun je dit pictogram niet zien? Klik dan eerst op het PijltjeOmhoog van het systeemvak. Daarna open je het instellingenvenster van OneDrive en ga je naar het tabblad Account. Onder je account selecteer je Deze pc ontkoppelen / Account ontkoppelen. De gegevens die al in OneDrive staan, blijven hierdoor onaangeroerd en de speciale OneDrive-map op de computer verandert in een normale map. Je kunt er bestanden in plaatsen, verwijderen en verplaatsen, maar ze worden niet langer automatisch gesynchroniseerd in de cloud.

Ook al ontkoppel of verwijder je OneDrive, de virtuele map blijft staan in het navigatievenster van Windows Verkenner.

Weg met OneDrive en Edge

Ben je OneDrive echt helemaal beu? Weet dan dat je OneDrive zelfs kunt verwijderen. Het zal je Windows-pc niet beschadigen. Ga naar Instellingen / Apps en open het lijstje met Geïnstalleerde apps. Daar vind je Microsoft OneDrive. Klik op de drie puntjes achter de naam van deze app en selecteer Verwijderen net zoals je dat met elk ander programma zou doen. Het duurt een paar seconden voor de app is verwijderd. Ondertussen heeft Microsoft er ook voor gezorgd dat je op dezelfde manier de browser Edge kunt verwijderen. In het begin van Windows 11 was deze functie nog lichtgrijs gemarkeerd.

Dankzij de nieuwe antimonopoliewet kun je sinds maart 2024 ook de browser van Microsoft verwijderen.

Game Bar voor niet-gamers

De instellingen van Windows 11 bevatten een speciaal onderdeel bedoeld voor gaming. Wanneer je de toetscombinatie Windows-toets+G gebruikt, open je de Windows Game Bar. Daarmee kun je schermafdrukken en clips vastleggen van games die door Microsoft zijn geverifieerd. Eigenlijk is deze functie bedoeld voor het vastleggen van Xbox-games, maar je kunt hem ook gebruiken voor schermopnames van gewone programma’s.

Geen kwaad woord over de Windows Game Bar. Maar als je geen of zelden games speelt, heeft het geen zin om de Game Bar en Game Mode op de computer in te schakelen. Bovendien kan deze applicatie veel cpu en geheugen gebruiken. Om de Game Bar uit te schakelen, ga je weer naar het instellingenvenster van Windows. Daar kies je Gaming / Game Bar. Vervolgens schakel je bovenaan de optie uit bij Je controller mag Game Bar openen. Daarna ga je terug naar het venster Gaming en je kiest het tabblad Gamemodus om ook hier de optie Gamemodus uit te zetten.

Ben je geen gamer, schakel dan de Game Bar uit.

Badges in de kiem smoren

Windows 11 toont voortdurend meldingen op de taakbalk die je waarschuwen voor onder meer updates en nieuwe e-mail. Deze zogenaamde badges staan standaard ingeschakeld. Ze blijven eindeloos opduiken. Bankwebsites sturen je constant badges, maar ook browserextensies doen dat. Het wordt snel te veel van het goede. Nogal wat gebruikers ergeren zich hieraan, wat heel begrijpelijk is.

Je kunt de badges uitschakelen door met rechts op de taakbalk te klikken en dan te kiezen voor Taakbalkinstellingen. Scrol aan de rechterkant naar beneden en klik op Taakbalk. Vervolgens scrol je nog wat verder naar beneden tot je bij Gedrag van taakbalk bent. Hier kun je de optie uitschakelen bij Badges weergeven in taakbalk-apps. Dit is trouwens ook de plaats waar je de uitlijning van de taakbalk wijzigt. Standaard staan de pictogrammen gecentreerd op de taakbalk. Hier kun je aangeven dat die links moeten worden uitgelijnd. Hierdoor wordt het Startmenu aan de linkerkant weergegeven zoals vroeger.

In de taakbalk kun je de badges verbergen.

Terug naar bekend startmenu

Mis je het startmenu van Windows 10? Er is een interessante tweak waarbij je het Windows 11-startmenu vervangt door het type uit Windows 10. Download Open-Shell van de GitHub-website. De laatste versie op het moment van schrijven is OpenshellSetup 4.4.195. Je hebt de keuze tussen een zelfuitvoerbaar exe-bestand of een gecomprimeerd 7Z-bestand. Wij gaan voor het exe-bestand.

In de set-upwizard schakel je de opties Classic Explorer en Classic IE uit. De optie Create a start menu folder moet aangevinkt blijven. Zodra het installatieproces voltooid is, open je via Windows Zoeken de Open-Shell Menu Settings. Daarna kun je kiezen tussen de Classic Style, Classic with two columns of Windows 7 style.

Misschien wil je ook de knop naar het startmenu aanpassen zodat deze op die van Windows 10 lijkt. Hiervoor vink je de optie Replace start button aan. Vervolgens kies je een van de drie voorstellen uit, of je klikt op Pick Image. Zoek op het web naar een afbeelding van het Windows 10-startmenu en selecteer die. Wil je op je schreden terugkeren en Open-Shell verwijderen? Dat doe je via Instellingen / Apps / Geïnstalleerde apps. Selecteer Open-Shell en gebruik de optie Verwijderen.

Geef het startmenu zijn oude look terug.

Advertenties uitschakelen

Windows 11 genereert een unieke identifier, een zogenaamde reclame-ID, om je activiteiten te volgen. Hiervoor gebruikt Microsoft je zoekopdrachten, eerdere aankopen van Microsoft-producten en online activiteiten die gekoppeld zijn aan je Microsoft-account. Adverteerders kunnen die gebruiken om jou gerichte advertenties te sturen wanneer je apps gebruikt. Ben je gevoelig voor je privacy, dan zet je hier ook het mes in.

Open Instellingen en ga naar Privacy en beveiliging. Klik rechts op het onderdeel Algemeen. Zet de schakelaar uit bij Laat apps me persoonlijke advertenties zien door mijn reclame-id te gebruiken. Doe hetzelfde bij Websites hebben toegang tot mijn lijst met talen zodat er inhoud kan worden weergegeven die relevant is voor mijn locatie. Optioneel schakel je ook de optie daaronder uit: Start en zoekresultaten door Windows laten verbeteren door app-lanceringen bij te houden. Tot slot zet je ook de vierde optie uit: Suggesties voor inhoud in de app Instellingen weergeven.

Draag zorg voor je privacy en schakel reclamemeldingen uit.

Meldingen uitschakelen

In het Berichtencentrum komen ook systeemwaarschuwingen, ongelezen berichten, nieuwe artikelen van je favoriete websites en meer meldingen binnen. Deze kunnen nuttig zijn om je op de hoogte te houden van wat er gebeurt, maar het is best mogelijk dat de hoeveelheid meldingen en geluiden overweldigend is en op je zenuwen gaat werken. Daarom kun je meldingen uitschakelen om afleiding te minimaliseren. Open de Instellingen en klik op Systeem. Aan de rechterkant klik je op de pagina Meldingen. Hier kun je de schakelaar Meldingen uitschakelen omzetten. Wil je nog verder gaan, dan zet je de schakelaar Niet storen aan.

Zo, dat scheelt een hoop afleiding.

Snoeien in bloatware

Een nieuwe pc komt met een hoop bloatware en bij Windows 11 is dat niet anders. Het gaat om software waar je niet om hebt gevraagd. Bloatware neemt niet alleen geheugenruimte in beslag, hij verslechtert ook de prestaties van het systeem. Meestal gaat het om spelletjes, testversies van beveiligingssuites en virusscanners, cloudservices en zelfs fotoboeken.

Er zijn freewaretools die scannen naar bloatware, ook wel crapware genoemd, om die automatisch te verwijderen. Maar als je er niet goed in thuis bent, kun je hiermee meer kwaad dan goed doen. Sommige applicaties zijn immers noodzakelijk voor de goede werking van het systeem. De website Should I Remove It is gespecialiseerd in het vinden en verwijderen van bloatware. Hier vind je uitgebreide overzichten van bloatware bij alle belangrijke computermerken. Neem bijvoorbeeld Toshiba, die heeft meer dan dertig applicaties die als testversie worden geïnstalleerd. Snoei de bloatware dus handmatig. Dat doe je via Instellingen / Apps / Geïnstalleerde apps. Daar zie je alle programma’s die op de machine zijn geïnstalleerd. Blader door de lijst en controleer welke programma’s je kunt verwijderen.

Volgens de website Should I Remove It bevat een Toshiba de meeste bloatware.

Na een uitgebreid diner of gewoon een simpele doordeweekse maaltijd is het heerlijk dat je de afwas niet met de hand hoeft te doen. De vaatwasser regelt het wel. Maar met al die programma's en knopjes is het niet altijd duidelijk wat je nou precies wanneer moet gebruiken. Daarom zetten we de belangrijkste vaatwasprogramma's én functies voor je op een rij.

De meest gebruikte vaatwasprogramma's

Vrijwel elke vaatwasser beschikt over een basisset van vijf tot zes programma's. Daarnaast zijn er vaak nog aanvullende functies die je met een druk op de knop kunt inschakelen. We beginnen bij de standaardprogramma’s die je op vrijwel elk apparaat zult vinden:

Standaardprogramma (55-65°C)

Ideaal voor licht vervuilde vaat zoals ontbijtborden, kopjes en bestek. Laat je er pannen met aangekoekte etensresten in meedraaien? Dan is dit programma meestal niet krachtig genoeg. Vaak is dit het hoofdprogramma, tenzij de machine een automatisch programma heeft.

Autoprogramma (50-70°C)

De slimme keuze voor normaal bevuilde vaat. De machine scant hoe vuil alles is en past daar automatisch de temperatuur, duur en waterhoeveelheid op aan. Hoe viezer de vaat, hoe intensiever het programma.

Ecoprogramma (rond 50°C)

Wil je energie en water besparen? Dan is het ecoprogramma de beste optie voor je dagelijkse afwas. Het resultaat is vergelijkbaar met het autoprogramma, al duurt het gemiddeld wel vier uur. Langzamer, maar zuiniger.

©Suzi Media

Kort programma (40-45°C)

Heb je vooral borden en glazen gebruikt die nauwelijks vuil zijn? Dan is dit programma handig. Het is snel klaar, maar droogt vaak minder goed en verbruikt relatief veel energie. Sommige vaatwassers hebben in plaats hiervan een 'kort'-knop met hetzelfde effect.

Intensief programma (70-75°C)

Voor vieze pannen, ovenschalen en andere sterk vervuilde vaat is dit de krachtigste optie. Het schoonmaakresultaat is uitstekend, maar het programma verbruikt ook meer stroom en water.

Glas- of delicaat programma

Glaswerk en gevoelige items vragen om een zachte aanpak. Dit programma gebruikt minder agressieve temperaturen en past de waterhardheid aan om glascorrosie te voorkomen. Het droogt ook wat langer voor een glanzend resultaat.

©Paolo

De meeste vaatwassers geven via een display of projectie aan hoelang het programma nog draait.

Extra functies en speciale programma's

Naast de standaardprogramma's hebben veel vaatwassers ook aanvullende functies die je naar behoefte kunt inschakelen:

Voorspoelen

Geen zin om eerst met de hand af te spoelen? Met deze functie wordt grof vuil verwijderd voordat je het hoofdprogramma start.

Multitablet-functie

Gebruik je all-in-one tabletten? Dan zorgt deze functie ervoor dat het programma daar optimaal op is afgestemd. Vaak wordt de programmaduur iets verlengd en krijg je een melding als het glansspoelmiddel bijna op is.

©Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio

Uitgestelde start

Handig als je de machine pas ’s nachts wilt laten draaien of op een goedkoper stroommoment. Je kunt vaak instellen hoeveel uur later het programma moet starten.

Hygiëne- of antibacterieel programma

Bij dit programma draait de vaatwasser extra heet – vaak rond de 80°C – om bacteriën te doden. Sommige machines voegen ook een extra spoelbeurt toe voor optimale hygiëne.

Babyprogramma

Speciaal voor jonge gezinnen: dit programma reinigt flesjes, speentjes en babyservies extra grondig op hoge temperatuur.

Halve belading

Geen volle vaatwasser, maar toch dringend wat servies nodig? Kies dan voor halve belading. De machine maakt dan alleen een deel van de vaat schoon (bijvoorbeeld boven- of onderin), en is sneller klaar én zuiniger in verbruik.

Intensieve zone

Sommige vaatwassers hebben een speciale zone – vaak onderin – waar extra krachtige sproeiers actief zijn. Ideaal voor aangekoekte pannen of servies met hardnekkig vuil.