Maak een NAS van je oude pc met OpenMediaVault
Een echte techneut koopt geen kant-en-klare NAS, maar maakt die zelf. Daarvoor hoef je zelfs niet diep in de buidel te tasten. Want waarschijnlijk heb je nog wel ergens een oude PC en enkele harde schijven liggen die geen dienst meer doen. In deze workshop leggen we uit hoe je een oude pc ombouwt tot een NAS met de hulp van OpenMediaVault.
In principe heb je niet veel nodig om een NAS te bouwen. Een NAS is eigenlijk een gewone pc, maar dan met een besturingssysteem dat is gespecialiseerd in opslag en bestandsdeling. Voor deze workshop maken we gebruik van het besturingssysteem OpenMediaVault, dat is gebaseerd op de Linux-distributie Debian.
Update: Een oplettende lezer meldde ons dat het gebruik van een oude PC consequenties kan hebben voor het stroomgebruik. Daar willen we je natuurlijk op wijzen. Als je wil weten wat je extra stroomverbruik is, kun je dat in de rekentool (van de bewuste oplettende lezer) narekenen.
OpenMediaVault- welke hardware nodig?
Bij je zoektocht naar de juiste hardware laat je je dus het best leiden door wat Debian ondersteunt. Gelukkig ondersteunt deze populaire Linux-distributie een breed gamma aan hardware out-of-the-box, zeker als het om al wat oudere hardware gaat. Echt grote problemen zul je dus niet tegenkomen. De meeste Linux-driverproblemen komen overigens voor bij grafische kaarten en wifi-chipsets, twee hardwarecomponenten die we in een NAS doorgaans niet nodig hebben.
Ga er vanuit dat elke pc van de laatste tien jaar als NAS in te zetten is
Je mag er dus van uitgaan dat elke oude pc van de laatste tien jaar als NAS is in te zetten. Eventueel kun je nog (tweedehands) extra geheugenmodules aanschaffen om je NAS wat meer werkgeheugen te geven. Vooral als je buiten de eenvoudige bestandsdeling ook allerlei plug-ins denkt te activeren zoals mediaservers of VPN-servers, of als je meer dan een handvol gebruikers hebt, zal meer RAM een fikse performance-boost aan je NAS geven.
Je koopt het best nieuwe harde schijven, zodat je betrouwbare opslag hebt. Is je budget daarvoor te laag, dan kun je je uiteraard ook behelpen met een oude harde schijf die je nog hebt liggen. Sowieso heb je minstens twee schijven nodig: één voor het besturingssysteem en één voor je gegevens. Het besturingssysteem kan ook op een usb-stick of ssd staan.
OpenMediaVault downloaden en op usb-stick zetten
Download eerst het iso-bestand van OpenMediaVault. Schrijf daarna het iso-bestand naar een cd-rom (als je oude pc nog een cd-romlezer heeft) of een usb-stick. Dat laatste doe je niet door het iso-bestand gewoon te kopiëren naar je usb-stick. Het moet immers een opstartbare schijf zijn. Gebruik daarvoor het programma Win32DiskImager.
Selecteer in Win32DiskImager het iso-bestand van OpenMediaVault. Plaats in het bestandsselectievenster het filter op *.*, zodat je het iso-bestand kunt selecteren (standaard toont het programma alleen img-bestanden). Kies daarna de schijfletter van je usb-stick. Let goed op dat je hier de juiste schijfletter kiest, want die schijf wordt volledig overschreven. Je zou niet de eerste zijn die per ongeluk gegevens kwijtraakt door een iso-bestand naar de verkeerde schijf te schrijven. Klik tot slot op Write en bevestig dat je naar een fysieke schijf wilt schrijven, waarna Win32DiskImager van je usb-stick een opstartbare schijf voor OpenMediaVault maakt.
©PXimport
Steek daarna je usb-stick in je NAS en start de computer ervan op. Op de meeste BIOS’en druk je op Esc, F2 of F12 om een menu te krijgen waarmee je kiest van welke schijf je de computer start. Als alles goed gaat, krijg je daarna het installatiemenu van OpenMediaVault te zien en druk je op Enter voor de standaard menukeuze Install.
OpenMediaVault installeren
Het installatieprogramma van OpenMediaVault is gebaseerd op dat van Debian voor servers en ziet er dus wat ouderwets uit. In de eerste stap kies je je taal met de pijltjestoetsen (Nederlands staat ertussen). Bevestig je keuze met Enter, waarna de volgende stappen allemaal in je gekozen taal staan. Kies je locatie en toetsenbordindeling, waarna het installatieprogramma zoekt welke drivers er nodig zijn.
Als je NAS meerdere netwerkinterfaces heeft, kies je in de volgende stap welke interface je voor de netwerktoegang wilt gebruiken. Daarna wordt de netwerkverbinding opgezet, krijg je een IP-adres via DHCP en voer je een computernaam (standaard openmediavault) in. In de volgende stap kies je de domeinnaam van je thuisnetwerk (standaard local).
©PXimport
Voer daarna een beheerderswachtwoord in (voor de root-gebruiker) en bevestig dit nog eens. Daarna krijg je de vraag op welk opslagmedium je OpenMediaVault wilt installeren. Zie je aan de beschrijving niet wat welke schijf is, koppel dan voorlopig de dataschijf af en start de installatie opnieuw. Let op: de usb-stick met het installatieprogramma staat ook in de lijst, dus kies deze niet als doelschijf!
Daarna worden de partities aangemaakt en wordt het besturingssysteem geïnstalleerd. Als dat achter de rug is, kies je de locatie van de server waarvan je softwarepakketten en updates worden gedownload. Laat de http-proxy leeg (tenzij je er een gebruikt). Tot slot wordt de GRUB-opstartlader geïnstalleerd en bevestig je dat de interne klok van je NAS op UTC staat ingesteld. Als de installatie is voltooid, bevestig je met Enter en verwijder je de installatieschijf wanneer je NAS herstart.
Gebruikers en groepen
In de volgende stap maak je gebruikers aan. Ga daarvoor naar Toegang tot rechtenbeheer / Gebruiker. Klik op Toevoegen en dan in het menu dat verschijnt Toevoegen. Geef je gebruiker een naam (in kleine letters) en wachtwoord en bevestig het wachtwoord een tweede keer. De andere velden zijn optioneel. In het tabblad Groepen zie je dat je gebruiker standaard al aan de groep users is toegevoegd. Dat is voorlopig de enige groep waarvan je gebruiker deel moet uitmaken. Indien nodig voeg je andere groepen later eenvoudig toe. Klik tot slot op Opslaan om de gebruiker aan te maken.
Herhaal deze procedure voor elke gebruiker die je op je NAS wilt definiëren. Heb je meer dan een handvol gebruikers die je in verschillende groepen wilt opdelen, dan is dat ook mogelijk. Ga naar Toegang tot rechtenbeheer / Groep, klik op Toevoegen en dan in het menu dat verschijnt nog eens op Toevoegen. Geef de groep een naam (in kleine letters) en vink in het tabblad Leden aan welke gebruikers lid van de groep zijn. Klik tot slot op Opslaan om de groep aan te maken.
©PXimport
Gedeelde mappen en toegangsrechten
Vervolgens definieer je een gedeelde map. Klik daarvoor op Toegang tot rechtenbeheer / Gedeelde mappen en dan op de knop Toevoegen. Geef de map een naam. Bij Schijf(deel) selecteer je het bestandssysteem dat je eerder hebt aangemaakt. Bij Bestandspad vul je het pad van de map in. Vul hier bij voorkeur hetzelfde in als de naam van de map. Als het pad nog niet bestaat, maakt OpenMediaVault dit aan. Bij Rechten kunnen de beheerder en gebruikers standaard lezen en schrijven en krijgt de rest enkel leestoegang. Verander de rechten indien nodig, bijvoorbeeld als je anderen geen toegang wilt geven. Druk op Opslaan om de map aan te maken.
De rechten die je tijdens het aanmaken van de gedeelde map hebt gekozen, zijn alles of niets: ofwel hebben alle gewone gebruikers (geen beheerder) toegang ofwel geen gebruiker. Wil je gebruikers of groepen gebruikers verschillend behandelen, selecteer dan de betreffende map en klik bovenaan op Toegangsrechten.
Hier kun je nu voor alle gebruikers en groepen die je hebt aangemaakt definiëren of ze toegang hebben tot de map: lezen en schrijven, alleen lezen of geen toegang. Wil je één specifieke gebruiker bijvoorbeeld de toegang ontzeggen, klik dan in de kolom Geen toegang bij die gebruiker. Klik op Opslaan om de nieuwe toegangsrechten door te voeren.
©PXimport
We hebben nu een bestandssysteem met daarop gedeelde mappen, en we hebben gebruikers, groepen en toegangsrechten gedefinieerd. De laatste stap is dat we die mappen op het netwerk delen. Dat doen we in het onderdeel Diensten. Om de mappen met je Windows-netwerk te delen, ga je naar Diensten / SMB/CIFS. Verander indien nodig je werkgroep en klik op Inschakelen. Klik op Opslaan.
Windows-netwerkindeling inschakelen
Samba, de dienst die Windows-bestandsdeling onder Linux uitvoert, draait nu. Dan rest ons nu alleen nog de taak om Samba te laten weten welke mappen de dienst mag delen. Ga daarvoor naar het tabblad Gedeelde bronnen en klik op Toevoegen. Kies bij Gedeelde map een van de gedeelde mappen die je hierboven hebt aangemaakt.
Standaard wordt die onder dezelfde naam gedeeld op je Windows-netwerk, maar die naam is nog aan te passen bij Naam. De andere instellingen laat je doorgaans op hun standaardwaarden, maar neem ze gerust eens door. Klik tot slot op Opslaan en dan Toepassen. Op je Windows-computers zie je nu je NAS in je netwerk en de gedeelde mappen zijn beschikbaar, tenminste als je de juiste gebruikersnaam en wachtwoord invoert.
Extensies toevoegen aan OpenMediaVault
Standaard bevat OpenMediaVault het minimum voor een NAS-besturingssysteem, maar de functionaliteit is eenvoudig uit te breiden met allerlei extensies. Je vindt ze onder Systeem / Extensies. Zo vind je er extensies om automatisch back-ups te maken op een externe usb/eSATA-schijf, om van je NAS een DAAP-mediaserver voor iTunes of een AirPlay-receiver te maken die muziek van iTunes ontvangt. Wil je een extensie installeren, vink het vakje ervoor dan aan en klik bovenaan op Installeren. Elke extensie is achteraf even eenvoudig te verwijderen: vink het vakje ervoor aan en klik op Verwijderen.
De extensies die je normaal te zien krijgt, zijn de standaardextensies die samen met OpenMediaVault worden ontwikkeld. Daarnaast bestaan er ook heel wat onofficiële extensies. Veel daarvan vind je in de OMV-Extras.org repository. Download hier de extensie om deze repository in te schakelen. Klik dan in Systeem > Extensies op Upload en navigeer naar het bestand dat je zonet hebt gedownload. Klik op Ok om het bestand naar je NAS te uploaden. Daarna vind je in het onderdeel Utilities van de extensies de extensie OMV-Extras.org Package Repositories for OpenMediaVault. Vink het vakje ervoor aan en klik op Installeren.
©PXimport
In het menu Systeem heb je nu een nieuw onderdeel, OMV-Extras.org. Daarin schakel je andere repository’s in Systeem / OMV-Extras.org in. Daardoor krijg je toegang tot nog veel meer extensies, maar wees je ervan bewust dat ze niet officieel ondersteund zijn en je NAS dus onstabiel kunnen maken.
Zo kun je BitTorrent Sync installeren, downloadmanagers voor torrents en nieuwsgroepen, Plex Media Server, VirtualBox, een Virtual Private Network (VPN) enzovoort. Vink de gewenste repository’s aan (standaard staat de hoofdrepository van OMV-Extras.org al aan na installatie van het repositorypakket), klik op Opslaan, klik in Systeem / Extensies op Controleer en doorzoek de extensies.
Na de herstart van je NAS krijg je op het scherm de opstartmeldingen van Debian te zien en uiteindelijk een inlogprompt met een knipperende cursor achter openmediavault login:. Hierin kun je inloggen met als gebruikersnaam root en als wachtwoord het beheerderswachtwoord dat je in het installatieprogramma hebt ingesteld. Je krijgt ook het ip-adres van je NAS te zien. Je hoeft hier niet in te loggen, want we doen het volledige beheer van de NAS via de webinterface van OpenMediaVault.
Log nu uit met Ctrl+D of exit. Vul in de adresbalk van een webbrowser op een computer in je netwerk het ip-adres van je NAS in. Je krijgt nu het aanmeldscherm van OpenMediaVault te zien. Kies je taal (Nederlands staat in de lijst) en log in met gebruikersnaam admin en wachtwoord openmediavault. De webinterface toont standaard het bedieningspaneel met de status van de diensten en een kadertje met systeeminformatie.
De webinterface van OpenMediaVault is volledig naar je hand te zetten. Versleep de kadertjes (‘widgets’) als je ze op een andere plaats wilt zien of druk op het kruisje om een kader te verwijderen. Met het pictogram naast het kruisje klap je een widget in of uit, bijvoorbeeld als je het tijdelijk niet wilt zien. Andere widgets voeg je toe in het menu Toevoegen bovenaan.
NAS instellen: wachtwoord, datum en tijd, updaten
Voor we bestanden gaan delen, stel je het best wat basisinstellingen van OpenMediaVault in. Die vind je in het linkerpaneel onder Systeem. Let erop dat je na elke verandering bovenaan op Opslaan drukt en daarna rechtsboven op Toepassen; als je dat vergeet, wordt de originele configuratie hersteld en worden je veranderingen niet doorgevoerd. Verander zeker in het tabblad Paswoord van de webbeheerder van het onderdeel Algemene instellingen het wachtwoord van de gebruiker admin. Anders is iedereen die het standaardwachtwoord kent in staat om je hele NAS in te stellen en zelfs je dataschijven te wissen.
©PXimport
Kijk onder Datum en Tijd ook even na of je tijdzone correct staat ingesteld. Vink Gebruik NTP-server aan om de tijd automatisch te synchroniseren met de aangeduide tijdserver(s). Staat je tijd niet correct, dan loop je ooit tegen moeilijk op te lossen problemen aan. Onder Melding vul je de instellingen van de smtp-server van je provider in, zodat je via e-mail meldingen ontvangt van belangrijke gebeurtenissen op je NAS. Geef daarvoor ook je e-mailadres als ontvanger op.
Zet een vinkje bij Inschakelen en vink in het tabblad Meldingen de gebeurtenissen aan waarvan je een melding wilt ontvangen. Bekijk tot slot ook de lijst met updates in Updatebeheer. Zelfs vlak na de installatie zijn er immers al updates beschikbaar van de software in OpenMediaVault. Vink de updates aan en klik op Bijwerken om ze te installeren.
Opslag klaarmaken
Nu je basisinstellingen in orde zijn, is het tijd om je dataschijven klaar te maken. Klik daarna in het linkerpaneel op Opslag / Fysieke schijven. Selecteer de schijf die je als dataschijf wilt inzetten (kijk naar de fabrikant, het model en de capaciteit om de juiste te kiezen) en klik op Aanpassen. Hier stel je zaken als energiebeheer, spindowntijd en schrijfcache in. Klik na het aanpassen op Opslaan. Selecteer daarna nog eens de schijf in de lijst en klik op Wissen, zodat je zeker weet dat je met een schone lei begint. Maak een keuze uit snel of veilig wissen.
©PXimport
Je hebt nu je dataschijf geconfigureerd en geïnitialiseerd, maar er staat nog geen bestandssysteem op. Ga daarom naar Opslag / Bestandssystemen, waar initieel alleen het rootbestandssysteem van je besturingssysteem staat, en klik op Aanmaken. Kies in het keuzemenu bij Apparaat je schijf. Geef eronder een label op, waarmee je het bestandssysteem een naam geeft. Laat het type bestandssysteem op EXT4 staan en klik op OK om het bestandssysteem aan te maken.
Je krijgt nog een waarschuwing dat alle data verloren gaan, maar die hebben we toch al gewist. Klik op Ja om te bevestigen. Selecteer na het formatteren het aangemaakte bestandssysteem in de lijst (kijk naar het label) en klik op Koppelen. Je krijgt nu de totale capaciteit en de beschikbare en gebruikte opslagruimte te zien. Vergeet niet rechtsboven op Toepassen te klikken om je wijzigingen te laten doorgaan.
Raid in OpenMediaVault
Voor betrouwbare opslag heb je niet voldoende aan één schijf. Als die schijf uitvalt, ben je immers al je bestanden kwijt. Uiteraard ondersteunt OpenMediaVault ook RAID (redundant array of independent disks), zodat je de betrouwbaarheid van je opslag kunt verhogen door meerdere schijven te combineren. Configureer en initialiseer daarvoor eerst de schijven die je voor RAID wilt inzetten en ga daarna naar Opslag / RAID-beheer.
Klik er op Aanmaken en geef je RAID-apparaat een naam. Kies het gewenste RAID-niveau en selecteer de schijven die je in je RAID wilt. Klik daarna op Opslaan. Wacht nu even tot je RAID-apparaat is geïnitialiseerd. Het is zover als er clean in de kolom State staat. Daarna maak je op het RAID-apparaat een bestandssysteem aan zoals bij één schijf en kun je deze opslag gebruiken.
De ene smartwatch moet je elke dag opladen, de andere een keer per week.
