ID.nl logo
Bouw je eigen weerstation
© PXimport
Huis

Bouw je eigen weerstation

Krijgen we een onstuimige herfst of worden we verwend met een zwoele nazomer? Lekker lang op het terras kunnen zitten zou wel leuk zijn, maar misschien moeten we het doen met zo’n natte bedoening die aanhoudt tot de winter. Er is weinig aan te veranderen, maar vanaf nu weet je wél precies waar je aan toe bent, dankzij je eigen, zelfgemaakte weerstation.

De code is na een kleine aanpassing ook geschikt voor onze Vlaamse lezers. Als je bij https://xml.weerslag.nl/xmlfeed.xml zoekt naar het gewenste station, kun je bij **

Boodschappenlijstje

  • Behuizing (€ 2,-, bijvoorbeeld een pillendoosje van Kruidvat) Bijvoorbeeld bij www.rotor.eu:
  • Passieve piëzo-buzzer (€ 2,-) Bijvoorbeeld bij www.martoparts.nl:
  • NodeMCU-module (€ 9,95)
  • Oled-beeldscherm (€ 6,95) Bijvoorbeeld bij www.conrad.nl:
  • Diffuse leds, 6 stuks (€ 0,60)
  • Trekontlasting M10 (€ 1,-)
  • Experimenteerprintplaatje 80 × 50 mm (€ 2,50)
  • Schroefterminal of klemschroefblok 2-polig (€ 0,21)
  • Draad 0,20 mm², 2 meter (€ 0,60)
  • Usb-oplader 5 V, 1,5 A (€ 5,50)
  • Usb-kabel (€ 1,63) Gereedschap: soldeerbout en soldeertin, zijkniptang, stanleymes, vijl. Totale kosten: ca. € 33,-

Het weerstation werkt niet met eigen sensoren en meetinstrumenten, maar haalt elke vijf minuten de nieuwste gegevens op van het dichtstbij gelegen KNMI-meetstation en van Buienradar. Het toont de actuele weersituatie op een oled-schermpje en waarschuwt als het gaat regenen of vriezen. Ook bij een voor jouw regio uitgegeven weeralarm krijg je een melding. Gekleurde leds geven de weersituatie aan: bij groen is er niets aan de hand, blauw is regen, wit is vorst en bij een weeralarm brandt geel, oranje of rood.

Hardware

De schakeling is gebouwd rond een NodeMCU, een ontwikkelbordje dat is gebaseerd op een ESP-wifi-module. De overige onderdelen zijn een oled-beeldschermpje, zes leds, drie weerstanden en een piëzo-luidspreker. Het beeldscherm en de luidspreker kunnen rechtstreeks op de module worden aangesloten, voor de leds zijn voorschakelweerstanden nodig. Normaal gesproken krijgt elke led zijn eigen weerstand, maar omdat er van groen, geel, oranje en rood altijd slechts één led tegelijk brandt (ter indicatie van een weeralarm) volstaat voor die vier leds één weerstand. Blauw en wit kunnen op ieder moment branden, dus die krijgen wel elk een eigen weerstand.

Het beeldscherm communiceert met de ESP-module door middel van een zogenoemde i2c-bus. Het voordeel daarvan is dat er slechts twee verbindingen nodig zijn voor de communicatie en twee voor de voeding, dus vier in totaal. Mede daardoor is de schakeling voor zijn veelzijdigheid erg eenvoudig van opzet.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

De bonte verzameling componenten.

Ontwikkelomgeving

De ESP-module is het gemakkelijkst te programmeren met de Arduino-ontwikkelomgeving IDE. Deze kun je op Arduino.cc downloaden. Omdat Arduino IDE niet primair voor deze module is bedoeld, zul je nog wat extra benodigde onderdelen moeten installeren. Klik daarvoor op Bestand / Voorkeuren en vul op het tabblad Instellingen bij Additionele Board Beheer URLs deze url in: http://arduino.esp8266.com/stable/package_esp8266com_index.json Voeg de module daarna toe via Hulpmiddelen / Board / NodeMCU 1.0 (ESP-12E Module). Sluit de module aan via een usb-kabel en selecteer in Arduino IDE de juiste poort (Hulpmiddelen / Poort, kies de com-poort met het hoogste nummer). Als alles goed is gegaan, is je opstelling nu klaar om met programmeren te beginnen. Mocht de module onverhoopt niet door je pc of Mac worden herkend, dan kun je Hubbit vinden waarmee het zeker moet lukken.

©PXimport

Werking

We leggen even uit hoe een en ander gaat werken als je alles eenmaal af hebt. Zodra de schakeling wordt aangezet, probeert de NodeMCU verbinding te maken met je wifi-netwerk. Als dat gelukt is, wordt achtereenvolgens informatie opgehaald over de hoeveelheid regen, het weerrapport en een eventueel weeralarm. De oorspronkelijke webpagina’s van de te raadplegen webpagina’s passen niet in het beperkte geheugen van de module. Door via een tussenstap (een serverscript dat draait bij ons moederbedrijf Reshift) alleen de gegevens van het voor jou relevante weerstation te tonen, is dat probleem opgelost.

Het compacte beeldscherm toont de windrichting, de windkracht, de temperatuur en een pictogram van de weersituatie. Standaard brandt de groene led. Als er regen aankomt, gaat de blauwe led aan, bij vorst brandt de witte led en bij een weeralarm brandt geel, oranje of rood. Twee piepjes geven in dit soort situaties aan dat er wat aan de hand is.

Oled-bibliotheek

Om pictogrammen en lettertypen op het beeldschermpje te kunnen tonen, is een extra bibliotheek nodig. Klik in Arduino IDE op Schets / Bibliotheek gebruiken / Bibliotheken beheren. Typ U8g2 bij Filter je zoekresultaten en klik onder het item U8g2 by oliver op Installeren. Herstart daarna Arduino IDE. Je kunt nu in je code de nieuwe bibliotheek gebruiken met de regel #include

©PXimport

Uitleg bij de code

De code kun je hier downloaden. We leggen hier eerst uit hoe de code werkt, voordat we er daadwerkelijk mee aan de slag gaan (vanaf paragraaf ‘Code uploaden en testen’). Je kunt de code wel alvast bekijken met Kladblok of Notepad++.

Het programma begint met het laden van vier bibliotheken via de opdracht include: ESP8266WiFi.h voor alle netwerkactiviteit, Wire.h voor de communicatie met het beeldscherm en U8g2.h voor het tonen van grafische informatie op het scherm (zie kader ‘Oled-bibliotheek’). Dankzij deze kant-en-klare code van derden kunnen we ons direct richten op de functionele aspecten van de schakeling. De vierde bibliotheek (weathericons.h) bevat de weerpictogrammen en is onderdeel van ons programma.

Het programma begint met het declareren van diverse variabelen en een lange lijst constanten. Daarvan hoef je er maar vijf aan te passen aan jouw situatie, zie kader ‘Constanten’. Via de constanten voor de luidspreker en de leds kun je deze onderdelen in de code aanroepen met hun omschrijving in plaats van een lastig te onthouden pinnummer. Met de constante Wachttijd stel je in hoe vaak de weerinformatie wordt opgehaald, standaard eens per vijf minuten. Periode bepaalt hoever er vooruitgekeken wordt of het regent. Standaard staat hier 1, wat staat voor vijf tot tien minuten vooruit. Hoewel het handig lijkt om hier een langere periode te kiezen, blijkt de nauwkeurigheid van de voorspelling dan sterk af te nemen.

De strings aan het einde van het lijstje constanten zijn de codes waarmee het KNMI op zijn website een weeralarm aangeeft. Hierin herken je in de waarden red, orange, yellow en green de mogelijke omstandigheden.

Onder Setup worden de pinnen als uitgang gedefinieerd en met het wifi-station verbonden. Tevens wordt het domein van de host voor de regenvoorspelling opgehaald en toegekend aan de variabele raindomain, die verderop in de code wordt omgezet in rainhost. Alle leds en de luidspreker gaan ten slotte beurtelings kort aan om er zeker van te zijn dat ze werken.

©PXimport

Constanten

Om het programma te kunnen gebruiken, zul je enkele constanten moeten aanpassen. Laat de dubbele aanhalingstekens staan, wijzig alleen wat daarbinnen staat! De naam van je wifi-netwerk: const char* ssid = "SSID" Het bijbehorende wifi-wachtwoord: const char* password = "PASSWORD" Het pad naar het serverscript met de gewenste coördinaten als parameters: const String rainurl = "URL" De code van het meetstation waar je het dichtstbij woont: const String weerstation = "CODE" Het pad naar het serverscript met jouw provincie of regio als parameters: const String alarmurl = "URL" Je gps-coördinaten vind je eenvoudig door met je browser naar Google Maps te gaan en in te zoomen op je straat. In de adresbalk staan de coördinaten achter het @-teken. Gebruik alleen het aantal graden en de eerste twee decimalen, in het voorbeeld dus 52.36 en 4.85 (zie afbeelding). Zie de commentaren met uitleg in de code om te zien hoe je de lijsten met meetstations en mogelijke regio’s te zien krijgt.

©PXimport

Piepsignaal

Zoals eerder opgemerkt komt bij bepaalde situaties geluid uit de piëzo-luidspreker, zoals bij verwachte regen, als de temperatuur onder nul komt of bij een weeralarm. Om te voorkomen dat bijvoorbeeld bij buien elke tien minuten de pieper afgaat, is het aantal keer dat dit alarm klinkt beperkt. De duur is vastgelegd door een constante interval van het type unsigned long en staat standaard op een uur.

Zolang er nog niets heeft geklonken, gaat de pieper bij de eerste aanleiding. Vanaf dat moment geldt als voorwaarde dat er ten minste 3.600.000 milliseconden (een uur dus) verstreken moeten zijn voordat er weer wat mag piepen. De code maakt gebruik van een ingebouwde timer, die 49 dagen lang het aantal milliseconden telt vanaf het moment dat de module wordt aangezet. Daarna begint de teller weer bij nul, maar daar houdt de code rekening mee. De leds hebben met deze beperking uiteraard niets te maken en reageren direct op veranderingen.

Weersituatie in het scherm

De gegevens zijn afgeleid uit de xml-feed van Buienradar.nl. Dat houdt in dat de weergegevens binnen xml-tags staan, waar je deze uit moet halen. De functie lees_tot_tag verwerkt de feed. Deze wordt in de functie checkweer verderop in de code aangeroepen met als parameters de begin- en eindstrings van de gezochte weerinformatie. Bij de temperatuur-tag wordt bovendien nog een waarde 1 toegekend aan vorst, daarover straks meer. In checkweer staan de letterlijke tags waarbinnen de informatie staat.

De feed wordt ingelezen vanaf het gewenste weerstation en als dan de gezochte begintag is gevonden, knippen we die regel in stukken. Als regel bijvoorbeeld <temperatuurGC>16.5</temperatuurGC> is, halen we met substring de tekst 16.5 eruit. Die voegen we toe aan de string weersituatie, die verder wordt verwerkt door de functie checkweer. Daarbinnen gebeurt de echte magie, zoals het omzetten van de weersituatie naar het juiste pictogram en de windrichting naar de windpijl.

De functie eindigt met het aanroepen van displayweather met vier parameters: de windrichting, de temperatuur, de windkracht en het weersymbool. Aan windkracht en temperatuur voegen we respectievelijk Bft en °C toe, waarna de waarden naar het scherm worden geschreven.

Vorst- en weeralarm

Tot slot laat de functie lees_tot_tag de blauwe led branden als het vriest, door te kijken of er een minteken voorkomt in de regel temperatuur. De test op de aanwezigheid daarvan vindt alleen plaats als checkweer de waarde 1 meegeeft aan vorst, dus alleen wanneer de temperatuur wordt doorgegeven. Dit voorkomt vals alarm als er elders in de tekst een minteken staat. Door booleaanse variabele ijs op true (waar) te zetten na het eerste piepsignaal, piept de luidspreker alleen aan het begin van een vorstperiode. De temperatuur moet eerst weer boven nul zijn geweest, voor er weer een vorstalarm kan klinken.

De functie checkalarm is redelijk rechttoe-rechtaan. Doordat de pagina is voorbewerkt (zie paragraaf ‘Werking’) volstaat het lezen van slechts één tekstregel. De aanwezigheid van de string code_rood, code_oranje, code_geel of code_groen (wat wordt getest met indexOf) bepaalt vervolgens welke led er brandt. Bij een weeralarm gaat de pieper en wordt de booleaanse variabele alarm op true gezet, bij code groen op false. Net als bij het vorstalarm voorkomt dit herhaaldelijk piepen, zolang er een weeralarm geldt.

©PXimport

Regen

Omwille van de betrouwbaarheid en de flexibiliteit gebruiken we niet één enkele waarde, maar een tabel met de regenverwachting per vijf minuten voor de komende twee uur. Dat maakt het in theorie mogelijk om een lange periode vooruit te kijken, ware het niet dat de kwaliteit van die langetermijnvoorspellingen vaak te wensen overlaat. Het bruikbaarst zijn de gegevens tot pakweg een kwartier vooruit. De praktijk leert bovendien dat de kwaliteit enorm toeneemt als er twee aaneengesloten blokken van vijf minuten allebei regen of juist droog weer voorspellen. Om die reden kijkt de functie checkrain zowel naar de geselecteerde periode als naar die van de regel erna (vijf minuten later). Pas als ze het ‘met elkaar eens zijn’, verandert de status.

De regentabel bestaat uit 24 regels en twee door het sluisteken (|, beter bekend als pipe) gescheiden kolommen. De eerste kolom bevat de hoeveelheid neerslag, de tweede de tijd. De tabel wordt ingelezen en met de functie getValue in twee etappes gesplitst om de regendata over te houden. Die waarde zetten we om naar een geheel getal, zodat we ermee kunnen rekenen. De hoeveelheid doet er niet toe, nul staat voor droog en alles groter dan nul betekent regen. Eerst halen we de gekozen periode +1 op en via een aantal tussenstappen kennen we de waarde toe aan de variabele regen. Daarna volgt de gekozen periode zelf, die resulteert in de waarde voor regennu.

Zijn beide groter dan nul, dan gaat de blauwe led branden en klinkt een piepsignaal. Daarbij wordt de booleaanse variabele nat op true gezet om bij langdurige regenval herhaald piepen te voorkomen. Zijn beide variabelen gelijk aan nul, dan is het droog en is de blauwe led uit. Nat wordt false, zodat de pieper de volgende keer dat het regent weer alarm mag slaan.

Code uploaden en testen

De volgende stappen vereisen dat de ontwikkelomgeving Arduino IDE al is geïnstalleerd en geconfigureerd (zie kader ‘Ontwikkelomgeving’). Sluit de ESP-module aan met een usb-stekker en pak het zip-bestand dat je hebt gedownload uit naar een willekeurige map op je harde schijf en open de map esp-weerstation-grafisch. Dubbelklik op het bestand esp-weerstation-grafisch.ino en wijzig de gegevens bij ssid, password, rainurl, weerstation en alarmurl (zie ook het kader ‘Constanten’).

Druk op Ctrl+Shift+M om de seriële monitor te openen, waarmee je straks in de gaten kunt houden wat er gebeurt. Stel de snelheid van de seriële monitor in op 115200 baud. Klik op het pijltje naar rechts bovenin de ontwikkelomgeving. De code wordt nu achtereenvolgens gecontroleerd, gecompileerd en geüpload naar de module.

Eerst wordt de wifi-verbinding opgezet en als dat is gelukt, verwerkt de module achtereenvolgens de regendata, het weerrapport en de status van het weeralarm. Bij rustige, droge omstandigheden boven nul verschijnt het weerrapport op het scherm en brandt de groene led. Is er neerslag en/of vorst, dan branden de blauwe en/of de witte led. En bij een actief weeralarm ten slotte brandt geel, oranje of rood. Elke vijf minuten (of andere periode die je hebt ingesteld) wordt de informatie ververst, waarbij het schermpje gedurende enkele seconden uitgaat.

Niet alle meetstations zijn bruikbaar!

Helaas geven sommige meetstations niet alle gegevens door die wij gebruiken. Controleer daarom in een browser eerst of de gebruikte data aanwezig zijn. Voor meetstation De Bilt (stationcode 6260) typ je view-source:http://arduino.reshift.nl/weermonitor.php?weerstation=6260 in de adresbalk van je browser. Zijn de data binnen de tags **

©PXimport

©PXimport

©PXimport

▼ Volgende artikel
5 tips voor een betere ontvangst op je draagbare radio
© Olga Yastremska, New Africa, Afr
Huis

5 tips voor een betere ontvangst op je draagbare radio

Niets zo frustrerend als een radio die stoort of zenders niet goed ontvangt. Of je nu FM, DAB+ of internetradio gebruikt: met een paar simpele aanpassingen kun je de ontvangst van je draagbare radio flink verbeteren. Hier lees je hoe je dat aanpakt.

We hebben 5 tips voor je waarmee je de ontvangst op je draagbare radio kunt verbeteren. Geen tijd om heel het artikel te lezen? Dit zijn ze in het kort: 📻 Zoek de beste stand voor je antenne 📻 Weg met storende elektronica 📻 Gebruik een externe antenne 📻 Internetradio? Verbeter je internetsignaal 📻 Houd je zenderlijst up-to-date

Lees ook: Van FM tot DAB+: zo vind je makkelijk je favoriete zenders op je draagbare radio

Tip 1: Zoek de beste stand voor je antenne

Wil je een sterker signaal? Dan loont het om de antenne goed te positioneren. Schuif hem volledig uit en probeer verschillende richtingen. Voor FM-radio werkt een verticale stand vaak het best, terwijl DAB+ signalen soms verbeteren als je de radio draait of hoger zet. Houd de antenne uit de buurt van metalen oppervlakken, want die kunnen de ontvangst verstoren.

Tip 2: Weg met storende elektronica

Elektronische apparaten zoals wifi-routers, magnetrons en zelfs led-verlichting kunnen de ontvangst van je radio verstoren. Zet het toestel op een andere plek in huis, uit de buurt van deze storingsbronnen. Soms maakt het verplaatsen naar een andere kamer al een groot verschil.

Tip 3: Gebruik een externe antenne

Als de ingebouwde antenne van je radio niet voldoende is, kun je overwegen een externe antenne aan te sluiten. Veel draagbare radio's hebben een aansluiting voor een externe antenne, waarmee je het signaal aanzienlijk kunt versterken. Dit is vooral handig in gebieden met zwakke FM- of DAB+ dekking.

©Stig Alenäs – stock.adobe.com

Tip 4: Internetradio? Verbeter je internetsignaal

Gebruik je internetradio via wifi? Dan is een stabiele internetverbinding belangrijk. Zorg ervoor dat je radio binnen het bereik van je router staat en kies, als dat kan, voor een 5 GHz-netwerk voor een stabieler signaal. Ondersteunt je radio dit niet? Dan kan een eenvoudige wifi-versterker helpen.

Tip 5: Houd je zenderlijst up-to-date

Zenders veranderen soms van frequentie of passen hun signaal aan. Door regelmatig de scanfunctie van je radio te gebruiken, ontvang je altijd de best beschikbare signalen. Dit is vooral handig bij DAB+ radio's, waar het aanbod regelmatig wordt uitgebreid.

Dus? Zeg maar dag tegen storing!

Met deze tips luister je zorgeloos naar je radio, zonder frustraties over een slechte ontvangst. Of je nu thuis bent of onderweg: een paar kleine aanpassingen kunnen het verschil maken tussen storende signalen en lekker luisteren!

▼ Volgende artikel
Interactief, creatief en professioneel: haal meer uit je presentaties
© Ratchapon - stock.adobe.com
Huis

Interactief, creatief en professioneel: haal meer uit je presentaties

PowerPoint is het populairste presentatiepakket en daar kunnen we dus niet omheen. Met de eerste tien tips halen we daarom meer uit dit programma. Maar er is meer dan PowerPoint, zoals je duidelijk merkt in de tweede tien tips en (gratis) tools.

Na het lezen van dit artikel weet je hoe je je PowerPointpresentatie kunt verbeteren en welke alternatieven er zijn:

  • Google Presentaties
  • LibreOffice Ímpress
  • Zoho Show
  • Canva
  • Pitch
  • Typito
  • Pecha Kucha

Lees ook: Gaaap! Interactieve presentaties maak je met Aha Slides

PowerPoint

1 Model

Om te voorkomen dat je de kleuren, het lettertype of de stijl van meerdere dia’s in je PowerPoint-presentatie moet aanpassen, werk je het best met een diamodel. Wijzigingen die je hierin aanbrengt, worden automatisch toegepast op alle dia’s. Open het menu Beeld en selecteer Diamodel bij Modelweergaven. Kies het hoofdmodel bovenin het linkerdeelvenster (ondersteunde lay-outs staan hieronder) en pas dit aan. Je wijzigingen worden doorgevoerd naar de onderliggende lay-outs. Als je nu Beeld / Normaal kiest en Nieuwe dia selecteert, hoef je alleen de gewenste lay-out te selecteren.

Met een diamodel zorg je snel voor consistentie in je presentatie.

Over dia's gesproken

Met een scanner kun je deze oude beelden digitaliseren

2 Overzicht

Bij een langere PowerPointpresentatie kan een overzichtsdia met de belangrijkste secties nuttig zijn. Eén klik op zo’n miniatuur en PowerPoint zoomt in op de bijbehorende dia. Open of creëer een presentatie (met de extensie pptx), ga naar Invoegen, klik bij Koppeling op de knop Zoom en kies Overzichtszoom. Selecteer de dia’s die je in het overzicht wilt opnemen en bevestig met Invoegen. De overzichtsdia wordt meteen toegevoegd aan je diareeks.

Een overzichtsdia laat je een (saaie) lineaire volgorde makkelijker doorbreken.

3 Animatiepad

PowerPoint biedt verschillende animaties, maar je kunt ook een object langs een zelfgetekend pad laten bewegen. Selecteer het object, ga naar Animaties en klik op Animatie toevoegen. Je ziet nu opties als Begin, Nadruk, Einde en Animatiepaden. Kies hier Aangepast om met de muis een eigen animatiepad op de dia te tekenen. Vervolgens kun je op het tabblad Animaties de Duur en de Vertraging van de animatie instellen. Indien nodig, klik je met rechts op het object en selecteer je Naar voorgrond. Je kunt het object ook buiten de dia laten beginnen.

Laat een object langs een eigen pad bewegen.

4 Actieknop

Een hyperlink invoegen is eenvoudig: kies Invoegen / Koppeling, selecteer Bestaand bestand of webpagina en vul de url in het Adres-veld in. Je kunt ook een link aan een object koppelen, zoals een eigen actieknop. Kies Invoegen / Vormen en selecteer bij Actieknoppen een vorm. Teken een kader, selecteer het, open het tabblad Invoegen en kies Actie. In het venster Actie-instellingen selecteer je op het tabblad Klikken met de muis en/of Aanwijzen met de muis bij Hyperlink naar de gewenste optie, zoals Dia, URL of Andere PowerPoint-presentatie.

Koppel zelf de gewenste actie aan een knop.

5 Tekstvakken

Je kunt je presentatie interactiever maken door bijvoorbeeld reacties van het publiek in je dia op te nemen. Ga hiervoor naar Bestand en kies Opties / Lint aanpassen. Zet in het rechterdeelvenster een vinkje bij Ontwikkelaars en bevestig met OK. Op het tabblad Ontwikkelaars selecteer je bij Besturingselementen de optie Tekstvak en klik je op ActiveX inschakelen. Teken een tekstvak op je dia. Bij een quiz kun je bijvoorbeeld voor elke ploeg een tekstvak maken in een grafisch scorebord.

Selecteer het tekstvak en kies Eigenschappen op het tabblad Ontwikkelaars. Stel hier EnterKeyBehavior in op True en eventueel ook Multiline als meerdere regels nodig zijn. Tijdens je presentatie kun je tekst invoeren en deze behouden als je de presentatie opslaat.

In een ActiveX-tekstvak kun je bijvoorbeeld ook scores bijhouden.

6 Teleprompter

Het komt wat onhandig over als je tijdens je PowerPointpresentatie van een blad papier afleest. Je kunt dit oplossen door je pptx-bestand te openen en de eerste dia te selecteren. Klik op Notities in de statusbalk en voeg de gewenste tekst bij de dia in. Herhaal dit voor de overige dia’s en sla je presentatie op.

Vlak voor de presentatie open je het tabblad Diavoorstelling, klik je op Monitors en stel je Monitor in op Automatisch. Ga daarna naar het tabblad Opnemen en kies Vanaf het begin. Onder Weergaven, onderaan, selecteer je Teleprompter. Zo krijg jij (als enige) de notities bij elke dia te zien.

Je tekst verschijnt terwijl je naar de gepresenteerde dia’s kijkt.

7 Mobiel

Je kunt je PowerPoint-presentatie ook vanaf je smartphone geven. Installeer de PowerPoint-app en start de presentatie. Tik op het schermpictogram (Weergave voor presentator). Bovenaan verschijnt de eigenlijke dia en onderaan kun je door de dia’s navigeren. In het midden wordt het notitievenster getoond, dat alleen jij kunt zien. Je kunt hier op elk moment nog tekst invoeren, maar als je hier je vinger op houdt, verschijnt er een laserpointer op de dia die je kunt aansturen via telefoonbewegingen. Je dient je smartphone wel met de beamer te verbinden, zoals via een HDMI-adapter of draadloos met AirPlay, Chromecast of Miracast.

Je kunt je smartphone ook als laserpointer inzetten.

8 Video

Wil je je presentatie als video beschikbaar stellen, ga dan naar Bestand en kies Exporteren. Je ziet hier opties als PDF- of XPS-document maken, Presentatie inpakken voor cd, Hand-outs maken en Een video maken. Kies deze laatste en stel de resolutie in (van 480p tot 4K). Blijkt de optie Opgenomen tijdsinstellingen en gesproken tekst gebruiken, niet beschikbaar en wil je dit, dan kies je voor Een video opnemen en kun je, eventueel met camera en microfoon, alsnog een opname maken. Bevestig met Video maken en sla de video op als mp4 of wmv. Je kunt deze altijd nog converteren met bijvoorbeeld het gratis HandBrake.

Je kunt je presentatie, inclusief ingesproken tekst, ook als video bewaren.

9 Ondertitels

Als je een presentatie geeft en er zijn mensen met een gehoorbeperking of anderstaligen, kun je gesproken commentaar live als (vertaalde) ondertitels tonen. Ga naar Diavoorstelling en zet een vinkje bij Altijd ondertitels gebruiken. Bij Instellingen voor ondertitels stel je de spreektaal en doeltaal in. Klik op Meer instellingen (Windows) om de kleur, stijl en grootte van de ondertitels aan te passen. Zodra je de presentatie start en begint te spreken (met ingeschakelde microfoon), verschijnen de gevraagde ondertitels.

Je gesproken commentaar verschijnt live – en ook vertaald – als ondertitels.

10 Invoegtoepassingen

Je kunt PowerPoint uitbreiden met diverse invoegtoepassingen. Ga naar Start en kies Invoegtoepassingen / Meer invoegtoepassingen. Interessante apps in de online store vinden we onder meer Symbols and Characters, Emoji Keyboard, Wikipedia, Pexels en ChatGPT for PowerPoint.

Met deze laatste kun je AI gebruiken om je presentatie te helpen samenstellen. Je beschrijft je onderwerp uitgebreid of selecteert een (video)bestand, kiest de presentatietaal evenals een sjabloon. Het ontwerp is vervolgens snel klaar. Deze add-on kun je vijf keer gratis gebruiken met een maximum van zeven dia’s per keer.

Je kunt de functionaliteit met diverse invoegtoepassingen uitbreiden, ook met AI.

Alternatieven

11 Interactie

Het is handig om tijdens of na je presentatie de respons van je toehoorders te peilen, bijvoorbeeld via een bevraging of quiz. Dit kan perfect met diensten als Mentimeter of Poll Everywhere. Beide bieden gratis accounts (met beperkte functies) en kunnen zich integreren in je presentatiepakket (of videoconferentietool). Hiermee kun je een quiz opzetten, waarna deelnemers via een webbrowser of app direct kunnen meedoen. De reacties kunnen live in je presentatie worden weergegeven.

Je kunt je publiek op meerdere manieren bevragen.

12 Kleuren

De meeste presentatiepakketten bieden sjablonen en thema’s, en PowerPoint heeft de Designer-module op het tabblad Ontwerpen. Toch kan de gratis dienst Color Hunt handig zijn voor het vinden van een harmonieus kleurenpalet, met kleuren in hexadecimaal en RGB. Met Coolors kun je via een generator interactief een passend kleurenpalet samenstellen. Druk op de spatiebalk voor een nieuwe combinatie en gebruik het hangslotje om een kleur vast te zetten. Er zijn knopjes voor andere tinten en je kunt ook zelf kleuren kiezen, onder meer in RGB en CMYK.

Met een evenwichtig kleurenpalet oogt je presentatie aangenamer en professioneler.

13 Google Presentaties

Hoewel PowerPoint het populairste presentatiepakket is, zijn er andere alternatieven die je gratis kunt gebruiken. Een bekende optie is Google Presentaties. De dienst werkt goed samen met tools als Google Drive en Documenten. De online tool biedt diverse sjablonen, aanpasbare thema’s en ingebouwde opties voor het invoegen van afbeeldingen, grafieken, animaties en video’s. Je kunt presentaties in pptx-formaat uploaden en downloaden, en meerdere gebruikers kunnen tegelijk in realtime aan dezelfde presentatie werken.

Google Presentaties laat zich online bedienen en heeft best veel mogelijkheden.

14 LibreOffice Impress

Als je liever offline werkt aan een presentatie en een gratis pakket verkiest, dan is Impress een goede keuze. Het maakt deel uit van de volledige opensource-kantoorsuite LibreOffce, beschikbaar voor Windows, macOS en Linux. Dit pakket biedt ondersteuning voor sjablonen, thema’s, diamodellen en opmaakprofielen, wat zorgt voor consistentie in je presentaties. Met de app kun je vormen, tabellen, diagrammen en allerlei media-objecten, waaronder audio en video, toevoegen. Het biedt krachtige animaties en overgangen en kan goed overweg met ppt(x)-bestanden voor zowel import als export. Er zijn tot wel dertig werkbalken beschikbaar, maar je kunt de interface gelukkig uitgebreid aanpassen.

LibreOffice Impress: een degelijk en geheel gratis ontwerpprogramma voor de desktop.

15 Zoho Show

Zoho Show (is een minder bekend presentatiepakket, maar is gratis voor particulier gebruik. De interface is wel Engelstalig. Je krijgt 500 MB cloudopslag (in een Europees datacenter) en je hebt toegang tot een onbeperkt aantal bestandsversies. Er is ook een offline modus beschikbaar en je kunt in realtime samenwerken met anderen op basis van machtigingen. Er is een ruim aanbod aan sjablonen en je kunt in je presentatie de gebruikelijke objecten en mediabestanden opnemen, inclusief uitgebreide animaties en overgangen. De functionaliteit is bovendien uitbreidbaar met add-ons, maar het aanbod is vooralsnog beperkt.

Het online presentatiepakket Zoho Show heeft een overzichtelijke interface.

16 Canva

Canva is een bekend online platform voor grafisch ontwerp van visuele content. Naast socialmediaposts, posters en logo’s kun je er ook presentaties mee maken. Canva biedt een uitgebreide bibliotheek met professioneel ontworpen sjablonen in diverse categorieën. De (Engelstalige) interface is gebruiksvriendelijk en met het drag-and-dropsysteem kun je elementen zoals tekstvakken, afbeeldingen (ook via AI) en video’s eenvoudig verplaatsen en aanpassen. Helaas zijn lang niet alle ontwerpelementen gratis beschikbaar. Het programma maakt het ook mogelijk om in realtime samen te werken.

Canva is dankzij drag-and-drop ook goed toegankelijk voor de beginnende ontwerper.

17 Piktochart

Piktochart is vooral bekend om zijn gebruiksvriendelijke interface voor het maken van infographics, maar het platform laat je ook presentaties creëren. De online app heeft diverse sjablonen met elementen als grafieken, pictogrammen, afbeeldingen en tekstvakken. De tool werkt grotendeels met drag-and-drop, en je kunt verschillende diavormen ontwerpen. Voor geavanceerdere functies, zoals complexe animaties of interactieve elementen, is deze tool minder geschikt. Houd er rekening mee dat de gratis versie van Piktochart dia’s alleen als png opslaat, niet als PowerPoint-presentatie of pdf.

Met Piktochart creëer je ook presentaties (maar met stevige beperkingen in de gratis variant).

18 Pitch (met AI)

Pitch richt zich met uitgebreide online samenwerkingsopties op het zakelijke segment. Je kunt een PowerPointpresentatie uploaden of een presentatie maken op basis van talrijke sjablonen. Ook kun je de AI-module gebruiken, die op basis van een beschrijving een presentatie ontwerpt. Deze kun je vervolgens aanpassen vanuit een overzichtelijke interface. Bij het selecteren van een object verschijnen automatisch de relevante bewerkingstools, en je kunt objecten toevoegen als tekst, media, geometrische figuren, grafieken en tabellen. Er is tevens een online opnamefunctie. Presentaties kun je direct vanaf de website tonen; exporteren naar een PowerPointpresentatie is helaas voorbehouden aan betaalde accounts.

Een snel presentatie-ontwerp op basis van een uitgebreide AI-prompt.

19 Typito

Typito is geen traditioneel presentatiepakket, maar een videocreatietool voornamelijk op tekstbasis. Met deze online app kun je namelijk eenvoudig tekstboodschappen op diverse manieren animeren en omzetten naar een video. De gratis versie beperkt je tot video’s van vijf minuten (dertig minuten per maand), met 250 MB opslagruimte.

Je kiest eerst het formaat, zoals 16:09, waarna je elementen als stockfoto’s, -video’s, stickers en pijlen naar het werkveld sleept. Onderaan vind je de gebruikelijke tijdlijn van een videobewerker. Na voltooiing kun je je project exporteren en lokaal opslaan als mp4, weliswaar met een watermerk in de gratis versie.

Geen klassieke presentatie, maar wel een aantrekkelijke combinatie van tekst en animatie.

Video bewerken? Clipchamp, kampioen in videobewerking

20 Pecha Kucha

De term Pecha Kucha, Japans voor gekeuvel, verwijst naar een format voor korte, creatieve presentaties, meestal een diavoorstelling van twintig beelden, die elk twintig seconden zichtbaar zijn. Op Pecha Kucha vind je een online tool voor dit soort presentaties. Je kunt kiezen uit verschillende formaten en eigen afbeeldingen gebruiken. In de betaalde Pro-versie kun je ook dia’s uit een PowerPointpresentatie invoegen. Voeg een titel en extra tekst toe aan elke dia – tekstoverlays zijn beschikbaar in de Pro-versie – en maak een audio-opname via de ingebouwde recorder. Sla je Pecha Kucha online op en kies of je deze publiek maakt of niet.

Pecha Kucha: strikte regels en strenge timing voor sterke creatievelingen.

Lees ook: Breng herinneringen tot leven in een paar klikken

Watch on YouTube