Langs alle kanten wordt onze privacy op internet bedreigd. Sociale netwerken, mobiele apps, je webbrowser, je besturingssysteem, je eigen overheid, allemaal bespioneren ze je dagelijks. Dat betekent niet dat je je daar maar hoeft bij neer te leggen. In dit artikel geven we enkele essentiële tips om je privacy terug te winnen.

Als je anno 2019 zonder specifieke maatregelen te nemen met een computer of mobiel toestel op internet gaat, ligt je privacy onmiddellijk te grabbel. De standaardinstellingen van de meeste software en het standaardgedrag van de meeste websites zijn nog altijd zo dat er zoveel mogelijk informatie over jou verzameld wordt, en dat is sinds de invoering van de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) niet fundamenteel veranderd.

Als je privacy je lief is, betekent dit dat je allerlei instellingen moet gaan uitvlooien en andere dan de standaardkeuzes zult moeten maken, bijvoorbeeld door alternatieve software of webdiensten te gebruiken die wel respect hebben voor je privacy. In deze masterclass doorlopen we enkele zaken die je zelf kunt doen om je privacy terug te winnen.

01 Privacyinstellingen in Windows 10

Allereerst is het belangrijk om te weten dat je besturingssysteem allerlei informatie over je kan verzamelen. Microsoft is notoir in zijn drang om veel over je te willen weten, maar de privacyopties in Windows 10 zijn de laatste jaren wel heel wat uitgebreider en duidelijker geworden. Dus ook al is het standaardgedrag van Windows 10 bedenkelijk, je krijgt wel de mogelijkheid om dit aan te passen.

Alle instellingen die met privacy te maken hebben, vind je onder Privacy in het instellingenvenster van Windows. Doorloop ze allemaal eens en schakel gerust uit wat je niet wilt delen. Zo schakel je alles onder Algemeen het best uit en kies je bij Diagnostische gegevens en feedback het best voor Basis zodat Microsoft geen informatie krijgt over de websites die je bezoekt en de apps die je gebruikt. Als je nieuwsgierig bent, kun je daaronder in dat venster ook Diagnostische gegevens weergeven inschakelen en het programma voor diagnostische gegevens installeren om te zien welke diagnostische gegevens Windows 10 met Microsoft deelt.

Maar zo vind je niet alle privacygevoelige instellingen. Het programma ShutUp10 toont ze allemaal in één overzichtelijke lijst, mét uitleg wat die instellingen doen. Daarvoor klik je eenvoudigweg op de beschrijving van een instelling, waarna er een uitgebreidere beschrijving verschijnt. En in de rechterkolom zie je of de instelling aangeraden is (yes), lichtjes aangeraden (limited) of niet aangeraden omdat het tot problemen kan leiden (no).

©PXimport

Privacyinstellingen in andere besturingssystemen

©PXimport

02 Cookies van derden

Het meeste van wat we tegenwoordig doen, gebeurt op het web. Je zult dus vooral op het web veel maatregelen moeten nemen om je privacy te beschermen, en dat begint bij je webbrowser. Zo slaat bijna elke website wel cookies op. Vele zijn nuttig, bijvoorbeeld zodat je niet meer elke keer je voorkeurstaal of andere instellingen hoeft aan te passen.

Maar een grote plaag zijn de cookies van derden: dat zijn vaak cookies van advertentienetwerken die door de websites die je bezoekt gebruikt worden. Het probleem is dat die netwerken op zoveel websites actief zijn dat ze een heel goed zicht krijgen op wat je online allemaal doet.

Gelukkig bieden de meeste webbrowsers eenvoudig de mogelijkheid aan om ze te blokkeren. In Firefox vind je dat in de instellingen onder Privacy & Beveiliging / Inhoudsblokkering / Streng (Firefox blokkeert overigens sinds kort standaard cookies van derden) en in Edge onder Privacy en beveiliging / Cookies / Alleen cookies van derden blokkeren. In Chrome is het wat meer verborgen: daar moet je eerst Geavanceerd uitklappen, waarna je onder Privacy en beveiliging / Site-instellingen / Cookies de optie Indirecte cookies dient in te schakelen. Bekijk overigens zeker ook de andere privacyinstellingen van je webbrowser eens. En als je alleen zo nu en dan echt privé wilt surfen, dan is de privémodus van je webbrowser handig.

©PXimport

03 Wat weten websites over jou?

Heb je een account bij een website, dan weet die meestal heel veel over jou, maar je beseft niet altijd hoeveel. Gelukkig bieden de belangrijkste websites inzicht in wat ze over je weten. Zo is het privacydashboard van Microsoft een nuttig hulpmiddel. Je kunt de gegevens die Edge verzamelt bekijken en wissen, de locatiegegevens, je zoekgeschiedenis bij Bing, en je vindt er een handig overzicht van privacyinstellingen van andere Microsoft-producten, zoals Xbox, Skype en Office.

Google heeft iets gelijkaardig: het Google Dashboard. Daarop krijg je te zien wat alle Google-diensten over je weten, inclusief links om het verzamelen van specifieke gegevens uit te schakelen of ze na te trekken. Onderaan het Google Dashboard vind je ook een privacycheck waarmee Google je helpt om de privacyinstellingen te kiezen die bij je passen. Je krijgt dan bij allerlei instellingen extra toelichting, wat zeker de moeite waard is om een keer te doen.

Ook Apple heeft een Privacy Portal en bij Facebook beheer je allerlei privacyinstellingen op de pagina ‘Je privacy beheren’. Het is de moeite om daar even bij stil te staan. Met wie deel je foto’s en berichten, aan wie toon je je vriendenlijst, hoe voorkom je dat je in een foto getagd wordt? Het zijn allemaal zaken waarover je toen je met Facebook begon misschien niet nadacht, maar die je zeker regelmatig eens opnieuw moet bekijken. Klik je onderaan op die pagina op Privacycontrole uitvoeren, dan krijg je enkele vragen met wat meer uitleg om de juiste instellingen te kiezen.

©PXimport

Wie heeft de meeste trackers op internet?

©PXimport

04 Je webbrowser dichttimmeren

Wil je wat meer inzicht in en controle over wat websites over je te weten komen, dan bestaan er allerlei browserextensies die je daarbij helpen. Zo is er Privacy Badger, dat alle trackers in het oog houdt. Zodra Privacy Badger merkt dat een advertentienetwerk je op meerdere websites trackt terwijl je daar geen toestemming voor gegeven hebt, blokkeert de extensie die adverteerder.

Een andere browserextensie die trackers tegenhoudt, is Ghostery. Deze extensie werkt met blacklists en whitelists die continu bijgewerkt worden. In principe helpt het draaien van een willekeurige adblocker je privacy, omdat veel trackers tot een advertentienetwerk behoren. De bekendste is wellicht Adblock Plus. Een adblocker draaien heeft als prettig neveneffect dat je privacy extra beschermd wordt.

Een stapje verder gaan extensies zoals uBlock Origin en uMatrix, beide van dezelfde ontwikkelaar. Dit zijn breedspectrum-blockers waarmee je niet alleen advertenties blokkeert, maar alle typen netwerkaanvragen van websites. Beschouw het als een firewall voor je webbrowser. Het verschil is dat uBlock Origin standaard alle netwerkaanvragen toestaat behalve die op een door de community samengestelde blacklist staan, terwijl uMatrix het omgekeerde doet: standaard alles blokkeren behalve wat je zelf op een whitelist zet. uMatrix biedt de meeste flexibiliteit, maar is vooral bedoeld voor gevorderden. uBlock Origin is makkelijker in gebruik en aan te raden voor gemiddelde gebruikers. Browserextensies installeer je overigens het makkelijkst via de extensiefunctie in de browser zelf.

©PXimport

05 Een alternatieve webbrowser gebruiken

Een andere optie is om een webbrowser te gebruiken die van meet af aan rekening houdt met je privacy. De browserextensie Ghostery is twee jaar geleden overgenomen door het in het kader ‘Wie heeft de meeste trackers op internet?’ genoemde Cliqz. Cliqz maakt niet gebruik van een vaste lijst met te blokkeren trackers, maar past zijn gedrag zoals Privacy Badger dynamisch aan.

Ook de ontwikkelaars van DuckDuckGo, een privacyvriendelijke zoekmachine, hebben een browserextensie, maar bieden voor Android en iOS ook een eigen app aan, DuckDuckGo Privacy Browser. Deze toont bij elke website die je bezoekt een privacyscore, gebruikt een https-verbinding als die beschikbaar is voor een website en blokkeert advertentietrackers.

Een andere interessante alternatieve webbrowser is Brave. Deze blokkeert advertenties en trackers en heeft zelfs een privémodus met Tor om anoniem te surfen. Ook vermeldenswaardig is de Tor Browser, die niet alleen via het anonimiseringsnetwerk Tor surft, maar ook allerlei andere privacymaatregelen neemt. Meer daarover lees je in de Basiscursus Tor in dit nummer van Computer!Totaal.

©PXimport

06 Veilig surfen

Een goede beveiliging is een basisvoorwaarde voor privacy. Kies daarom een sterk wachtwoord voor al je accounts, evenals voor je draadloze netwerk. Maar wat als je op een openbaar draadloos netwerk buitenshuis surft, zoals in hotel of in de luchthaven? Dan surf je op een netwerk met allemaal mensen die je niet kent, waardoor je zonder extra maatregelen een groot risico loopt op privacyinbreuken.

Het maakt daarbij niet uit of het draadloze netwerk volledig open is (zonder wachtwoord en dus zonder encryptie) of een wachtwoord gebruikt. Iedereen die op hetzelfde draadloze netwerk als jou zit, kan immers gewoon meelezen welke data er over het netwerk gaan. Je bezoekt daarom het best zo veel mogelijk websites via https, want dan kan niemand de inhoud zien van je communicatie met de website. Een browserextensie zoals HTTPS Everywhere of de al vermelde extensie van DuckDuckGo kan daarbij helpen. Maar zelfs bij gebruik van https kan iedereen op hetzelfde netwerk zien welke websites je bezoekt.

©PXimport

07 Een VPN gebruiken

De beste oplossing is daarom om op een netwerk buitenshuis altijd een vpn (virtual private network) te gebruiken. Zodra je verbindt met het openbare wifi-netwerk, maak je dan ook een verbinding met het vpn, die een versleutelde tunnel over het onveilige wifi-netwerk aanmaakt. Wie je dan op het wifi-netwerk afluistert, ziet alleen maar een versleutelde verbinding met de vpn-server, zodat je privacy volledig beschermd is.

Voor de vpn-server heb je de keuze uit twee opstellingen: ofwel maak je gebruik van een vpn-aanbieder, al dan niet tegen betaling. Bekijk dan wel altijd het privacybeleid van de vpn-aanbieder. In Computer!Totaal 7/8 testten we tien vpn-diensten en kwam ExpressVPN als beste uit de test en VyprVPN als redactietip. Een andere optie is om zelf een vpn-server bij je thuis te draaien, bijvoorbeeld op een Raspberry Pi, je NAS of je router. Zo installeer je met PiVPN eenvoudig OpenVPN op je Pi.

©PXimport

Netwerkbrede filtering

©PXimport

08 Alternatieve programma’s gebruiken

Soms is het niet voldoende om zaken te blokkeren: sommige programma’s zijn nu eenmaal een te grote inbreuk op je privacy. Als je privacy je lief is, is het dan tijd om naar een alternatief op zoek te gaan, zowel op je pc als op je mobiele toestellen.

Kijk bijvoorbeeld naar WhatsApp: vijf jaar geleden is deze berichtendienst door Facebook overgenomen. WhatsApp gebruikt wel end-to-end encryptie, waardoor Facebook je berichten niet kan inzien, maar metadata zoals met wie je spreekt zijn wel voor Facebook zichtbaar. De Europese privacyautoriteiten hebben vragen bij de plannen van Facebook om meer data van WhatsApp-gebruikers voor commerciële doeleinden met het Facebook-netwerk te delen. Een alternatief is Signal, dat voor Android, iOS, Windows, macOS en Linux beschikbaar is. Signal biedt eveneens end-to-end beveiliging en verzamelt geen metadata over je.

©PXimport

09 Privacy op Android

Helaas is WhatsApp zeker niet het enige programma dat je dient te wantrouwen. Zowel Google als Apple bieden sinds enkele jaren een advertentie-ID aan zodat apps een anoniem profiel van je kunnen opstellen, en je kunt dit advertentie-ID zelf op elk moment resetten zodat je voor de advertentienetwerken plots een andere persoon lijkt. In Android vind je dit in de instellingen onder Google / Advertenties (waar je ook de toestemming kunt intrekken om dit advertentie-ID te gebruiken).

In de praktijk blijkt de bescherming die Google rond het advertentie-ID ingebouwd heeft niet zoveel uit te halen. Vorig jaar ontdekten onderzoekers van de organisatie AppCensus 17.000 Android-apps die je aan de hand van unieke hardware-eigenschappen identificeren en die gegevens samen met je advertentie-ID naar mobiele advertentienetwerken sturen. Dus zelfs als je je advertentie-ID reset, kunnen die apps je nog tracken. Op de website van de organisatie vind je hun bevindingen over specifieke apps.

Met hun app Lumen Privacy Monitor kun je zelf op je Android-telefoon de informatieflow van je apps opvolgen en specifieke informatie voor apps blokkeren die je niet vertrouwt. Een alternatief is dat je de Google Play Store links laat liggen en alleen apps installeert uit F-Droid. Die appwinkel bevat alleen gratis opensource-apps die gecontroleerd zijn op het respecteren van je privacy. Veel bekende apps vind je daar niet, want die zijn niet opensource, maar je vindt er wel talloze waardevolle alternatieven.

Start jij je smartphone weleens opnieuw op? De meeste mensen doen dat eigenlijk nooit, terwijl het slim is om dat juist wel af en toe te doen. Een herstart lost namelijk vaak kleine problemen op en maakt je telefoon weer sneller!

Lees ook: Smartphone hard resetten: zo doe je dat (iOS en Android)

Als smartphonegebruiker sta je er waarschijnlijk niet bij stil, maar het kan echt geen kwaad om je toestel eens per week opnieuw op te starten*. Met die simpele handdeling kun je namelijk veelvoorkomende problemen oplossen of zelfs voorkomen. In de IT-wereld (en tijdens familiebijeenkomsten) hoor je vaak de opmerking: 'Zet het apparaat eens uit en weer aan, kijk of het dan nog hapert.' Vaak grappig bedoeld, maar er zit zeker een kern van waarheid in.

*Nog beter is dagelijks, maar dat zal voor veel mensen geen doen zijn.

Dit is waarom je smartphone opnieuw opstarten goed is

Je smartphone opnieuw opstarten heeft verrassend veel voordelen. Het geeft je toestel een frisse start door achtergrondprocessen en tijdelijke data te verwijderen. Apps die je dagelijks gebruikt, worden namelijk niet volledig afgesloten als je ze sluit. Ze blijven in een soort sluimertoestand, zodat ze snel weer geopend kunnen worden. Hoe meer apps je gebruikt, hoe zwaarder dit je systeem belast. Al die apps staan als het ware in de rij om direct beschikbaar te zijn, wat je telefoon steeds trager kan maken.

©Kenstocker

Heb je het gevoel dat je smartphone trager is dan normaal of dat de accu sneller leegloopt? Een snelle herstart kan dat vaak oplossen. Door opnieuw op te starten, wordt het werkgeheugen leeggemaakt, waardoor er weer ruimte ontstaat voor andere taken. Apps die je regelmatig gebruikt, worden daarna opnieuw geladen, maar dit keer in een kleinere, beter beheersbare groep. Hoe meer vrije ruimte er in het werkgeheugen (RAM) is, hoe soepeler je telefoon blijft werken. Het lost niet alle problemen op, maar het is zeker de moeite waard om te proberen.

Er zijn ook kleinere problemen die je met een herstart kunt oplossen. Denk aan apps die niet willen openen of vastlopen. Vaak wordt dit veroorzaakt door gefragmenteerde data die voor verstoringen zorgt. Ook verbindingsproblemen, zoals het verliezen van een mobiele of wifi-verbinding, kun je hiermee aanpakken. Bij wifi-problemen kan er echter meer aan de hand zijn, zoals verouderde hardware die de verbinding verstoort. Een herstart is dan een goede eerste stap, maar soms is verder onderzoek nodig.

Vaak wel, soms geen wondermiddel

Niet alle problemen los je op met een herstart. Verouderde besturingssystemen, te weinig werkgeheugen of een batterij die zijn lading niet meer vasthoudt blijven bijvoorbeeld lastige kwesties. Ook virussen en malware verdwijnen verdwijnen er meestal niet mee – hoewel er wel uitzonderingen zijn. Uit onderzoek van de National Security Agency (NSA) in de Verenigde Staten blijkt dat bepaalde malware, die zich in het werkgeheugen nestelt, wél verwijderd kan worden door je smartphone opnieuw op te starten. Het legen van dat geheugen wist namelijk ook deze kwaadaardige software.

©FellowNeko

Hoe vaak moet je je smartphone opnieuw opstarten?

Heb je last van verbindingsproblemen, trage prestaties, oververhitting, een accu die sneller leegloopt of apps die steeds crashen? Dan is het tijd om je smartphone opnieuw op te starten. Door dit wekelijks te doen, kun je veel van deze problemen voorkomen. Dagelijks herstarten is zelfs nog beter, al is dat voor de meeste mensen wat veel gevraagd. Opstarten duurt tegenwoordig misschien twee minuten, dus er is eigenlijk geen reden om het werkgeheugen te laten vollopen en je batterij extra te belasten. Gewoon regelmatig doen dus!

De Sonos Arc Ultra is de beste soundbar van Sonos van dit moment, wat hem een uitstekende keuze maakt om je tv- én muziekervaring een upgrade te geven. In deze Sonos Arc Ultra-review lees je onze ervaringen na vijf weken gebruik, inclusief plus- en minpunten.

Een paar jaar na de lancering van de Arc, is er nu de Arc Ultra. De originele Arc verdwijnt binnenkort uit de winkels, zodat Sonos volop kan inzetten op drie soundbars: de goedkope Ray, middenklasse Beam (Gen 2) en premium Arc Ultra. De Arc Ultra heeft een adviesprijs van 999 euro en is te koop in het zwart en wit. Wij hebben het zwarte model getest.

Typisch Sonos-ontwerp

Qua ontwerp is de Arc Ultra een typisch Sonos-product, en lijkt hij veel op zijn voorganger. Afgeronde hoeken, ontelbare kleine geperforeerde gaatjes in de behuizing en aanraakgevoelige knoppen op de bovenkant. Er zijn echter ook subtiele vernieuwingen doorgevoerd. Denk aan een aanraakgevoelige balk om het volume aan te passen. De soundbar is ook wat breder, en nu vrijwel even breed als een moderne 55inch-televisie.

©Rens Blom

In principe zet je de Arc Ultra neer voor je televisie. Je kunt de soundbar ook ophangen, maar een muurbeugel dien je zelf aan te schaffen. De officiële muurbeugel kost 89 euro. Je kunt de Arc Ultra met je thuisnetwerk verbinden via wifi of een ethernetkabel.

©Rens Blom

Eenvoudige installatie

Wie bekend is met Sonos, is binnen vijf minuten door de installatie van de Arc Ultra heen. Is de soundbar je eerste Sonos-product, dan doe je er een paar minuten langer over omdat je een account moet aanmaken. Maar de installatie zelf blijft kinderspel. Kwestie van de soundbar op de juiste plek neerzetten of ophangen, de kabels aansluiten op het stopcontact en je televisie en de Sonos-app erbij pakken. Die app leidt je soepel door de installatie heen. In vergelijking met medio 2024, toen de Sonos-app na een update krakkemikkig werkte en allerlei functies verdwenen waren, werkt de app tegenwoordig weer zo goed als normaal en compleet.

©Rens Blom

Na de installatie kun je de Arc Ultra bedienen via de smartphone-app, via de aanraakgevoelige toetsen op de soundbar zelf en via de tv-afstandsbediening. Een aparte Sonos-afstandsbediening is er na al die jaren nog steeds niet. Dat kan wennen zijn voor wie graag met afstandsbedieningen werkt en nieuw is met Sonos-apparatuur.

Trueplay

Het is de moeite waard om na de installatie direct de functie Trueplay te activeren. Die brengt via audiosignalen uit de soundbar je kamer in kaart, om daar het geluidsprofiel op aan te passen. Als je een iPhone of iPad gebruikt, loont het om de uitgebreidere Trueplay-meting te doorlopen via je Apple-toestel. De Arc Ultra krijgt op die manier een beter beeld van je kamer.

©Rens Blom

Geluidskwaliteit

Het belangrijkste onderdeel van de Arc Ultra is natuurlijk zijn geluidskwaliteit. Sonos blaast zelf hoog van de toren over zijn nieuwe techniek genaamd Sound Motion. Een techniek met een Nederlands tintje, want de kleinere en krachtigere transducer is ontwikkeld op basis van een uitvinding van de Nederlandse startup Mayht. Sonos lijfde Mayht in 2022 in voor liefst circa 100 miljoen dollar. De Arc Ultra is het eerste Sonos-product met Sound Motion-techniek. Die uitvinding in combinatie met meer tweeters en midrange-drivers leidt in ieder geval tot een soundbar die indrukwekkend klinkt.

De Arc Ultra is krachtig, realistisch en vooral zuiver. Zeker als je in de Sonos-app het schuifje bij spraakversterking aanzet, klinken stemmen in films, series en tv-programma's luid en duidelijk. De soundbar biedt ook lekker wat bas, al merken we – gelukkig – duidelijk verschil wanneer we onze eigen derde generatie Sonos-subwoofer aan- en uitzetten. Die helpt echt nog wel mee om ontploffingen in actiefilms overtuigender de kamer in te slingeren.

©Rens Blom

Waar we ook blij mee zijn is de functie nachtgeluid. Schakel je die in, dan klinkt de soundbar veel rustiger om slapende kinderen (of buren) niet tot last te zijn.

Zoals we van Sonos gewend zijn, kun je de Arc Ultra koppelen aan een subwoofer of speakers van zijn eigen merk. Wil je echt surroundgeluid, dan is investeren in twee extra speakers achter je bank een goede keuze. Want hoewel de brede Arc Ultra redelijk ruimtelijk klinkt, gaat er niets boven geluid dat écht van meerdere kanten komt.

Extra functies

De Sonos Arc Ultra heeft een paar extra functies. Nieuw ten opzichte van de originele Arc is de ondersteuning van bluetooth, in te schakelen via de knop op de achterkant van de soundbar. Er is ook ondersteuning voor Apple AirPlay 2.

©Rens Blom

Achterop vind je ook een schuifje om de microfoon in de soundbar aan of uit te zetten. Ingeschakeld kan de Arc Ultra spraakcommando's verstaan om acties uit te voeren. Je hebt de keuze uit de spraakassistent van Sonos zelf (die geen Nederlands begrijpt) en Amazon Alexa.

Een fijne nichefunctie is dat de Arc Ultra verbinding kan maken met de los verkrijgbare Sonos Ace-hoofdtelefoon. Eenmaal draadloos gekoppeld kun je met een druk op de knop van de hoofdtelefoon het geluid uit de soundbar stopzetten en alleen nog laten klinken uit de hoofdtelefoon. Zo kijk jij met prettig geluid een spannende film zonder je partner of kinderen om je heen af te leiden. Zij kunnen gewoon muziek luisteren via andere Sonos-speakers, als je die hebt. Hoewel niet elke Arc Ultra-bezitter de Ace-hooftelefoon zal kopen, is de audiowisselfunctie zelf bijzonder prettig in gebruik. Andere soundbarmerken weten zo'n functie namelijk niet zó goed te integreren met hun hoofdtelefoons.

Conclusie: Sonos Arc Ultra kopen?

De Sonos Arc Ultra is een premium soundbar met dito prijs. Je krijgt er een soundbar voor terug met ruimtelijk en krachtig geluid, waar je plezier van hebt tijdens het kijken van televisie, films en series. Maar vlak ook het luisteren van muziek niet uit, want de Arc Ultra klinkt ook op dat vlak lekker. Zeker in combinatie met andere Sonos-speakers, want dat ecosysteem zit nog steeds bijzonder goed in elkaar. Al met al is de Arc Ultra een heel prettige aanvulling op je televisie.