Langs alle kanten wordt onze privacy op internet bedreigd. Sociale netwerken, mobiele apps, je webbrowser, je besturingssysteem, je eigen overheid, allemaal bespioneren ze je dagelijks. Dat betekent niet dat je je daar maar hoeft bij neer te leggen. In dit artikel geven we enkele essentiële tips om je privacy terug te winnen.

Als je anno 2019 zonder specifieke maatregelen te nemen met een computer of mobiel toestel op internet gaat, ligt je privacy onmiddellijk te grabbel. De standaardinstellingen van de meeste software en het standaardgedrag van de meeste websites zijn nog altijd zo dat er zoveel mogelijk informatie over jou verzameld wordt, en dat is sinds de invoering van de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) niet fundamenteel veranderd.

Als je privacy je lief is, betekent dit dat je allerlei instellingen moet gaan uitvlooien en andere dan de standaardkeuzes zult moeten maken, bijvoorbeeld door alternatieve software of webdiensten te gebruiken die wel respect hebben voor je privacy. In deze masterclass doorlopen we enkele zaken die je zelf kunt doen om je privacy terug te winnen.

01 Privacyinstellingen in Windows 10

Allereerst is het belangrijk om te weten dat je besturingssysteem allerlei informatie over je kan verzamelen. Microsoft is notoir in zijn drang om veel over je te willen weten, maar de privacyopties in Windows 10 zijn de laatste jaren wel heel wat uitgebreider en duidelijker geworden. Dus ook al is het standaardgedrag van Windows 10 bedenkelijk, je krijgt wel de mogelijkheid om dit aan te passen.

Alle instellingen die met privacy te maken hebben, vind je onder Privacy in het instellingenvenster van Windows. Doorloop ze allemaal eens en schakel gerust uit wat je niet wilt delen. Zo schakel je alles onder Algemeen het best uit en kies je bij Diagnostische gegevens en feedback het best voor Basis zodat Microsoft geen informatie krijgt over de websites die je bezoekt en de apps die je gebruikt. Als je nieuwsgierig bent, kun je daaronder in dat venster ook Diagnostische gegevens weergeven inschakelen en het programma voor diagnostische gegevens installeren om te zien welke diagnostische gegevens Windows 10 met Microsoft deelt.

Maar zo vind je niet alle privacygevoelige instellingen. Het programma ShutUp10 toont ze allemaal in één overzichtelijke lijst, mét uitleg wat die instellingen doen. Daarvoor klik je eenvoudigweg op de beschrijving van een instelling, waarna er een uitgebreidere beschrijving verschijnt. En in de rechterkolom zie je of de instelling aangeraden is (yes), lichtjes aangeraden (limited) of niet aangeraden omdat het tot problemen kan leiden (no).

©PXimport

Privacyinstellingen in andere besturingssystemen

©PXimport

02 Cookies van derden

Het meeste van wat we tegenwoordig doen, gebeurt op het web. Je zult dus vooral op het web veel maatregelen moeten nemen om je privacy te beschermen, en dat begint bij je webbrowser. Zo slaat bijna elke website wel cookies op. Vele zijn nuttig, bijvoorbeeld zodat je niet meer elke keer je voorkeurstaal of andere instellingen hoeft aan te passen.

Maar een grote plaag zijn de cookies van derden: dat zijn vaak cookies van advertentienetwerken die door de websites die je bezoekt gebruikt worden. Het probleem is dat die netwerken op zoveel websites actief zijn dat ze een heel goed zicht krijgen op wat je online allemaal doet.

Gelukkig bieden de meeste webbrowsers eenvoudig de mogelijkheid aan om ze te blokkeren. In Firefox vind je dat in de instellingen onder Privacy & Beveiliging / Inhoudsblokkering / Streng (Firefox blokkeert overigens sinds kort standaard cookies van derden) en in Edge onder Privacy en beveiliging / Cookies / Alleen cookies van derden blokkeren. In Chrome is het wat meer verborgen: daar moet je eerst Geavanceerd uitklappen, waarna je onder Privacy en beveiliging / Site-instellingen / Cookies de optie Indirecte cookies dient in te schakelen. Bekijk overigens zeker ook de andere privacyinstellingen van je webbrowser eens. En als je alleen zo nu en dan echt privé wilt surfen, dan is de privémodus van je webbrowser handig.

©PXimport

03 Wat weten websites over jou?

Heb je een account bij een website, dan weet die meestal heel veel over jou, maar je beseft niet altijd hoeveel. Gelukkig bieden de belangrijkste websites inzicht in wat ze over je weten. Zo is het privacydashboard van Microsoft een nuttig hulpmiddel. Je kunt de gegevens die Edge verzamelt bekijken en wissen, de locatiegegevens, je zoekgeschiedenis bij Bing, en je vindt er een handig overzicht van privacyinstellingen van andere Microsoft-producten, zoals Xbox, Skype en Office.

Google heeft iets gelijkaardig: het Google Dashboard. Daarop krijg je te zien wat alle Google-diensten over je weten, inclusief links om het verzamelen van specifieke gegevens uit te schakelen of ze na te trekken. Onderaan het Google Dashboard vind je ook een privacycheck waarmee Google je helpt om de privacyinstellingen te kiezen die bij je passen. Je krijgt dan bij allerlei instellingen extra toelichting, wat zeker de moeite waard is om een keer te doen.

Ook Apple heeft een Privacy Portal en bij Facebook beheer je allerlei privacyinstellingen op de pagina ‘Je privacy beheren’. Het is de moeite om daar even bij stil te staan. Met wie deel je foto’s en berichten, aan wie toon je je vriendenlijst, hoe voorkom je dat je in een foto getagd wordt? Het zijn allemaal zaken waarover je toen je met Facebook begon misschien niet nadacht, maar die je zeker regelmatig eens opnieuw moet bekijken. Klik je onderaan op die pagina op Privacycontrole uitvoeren, dan krijg je enkele vragen met wat meer uitleg om de juiste instellingen te kiezen.

©PXimport

Wie heeft de meeste trackers op internet?

©PXimport

04 Je webbrowser dichttimmeren

Wil je wat meer inzicht in en controle over wat websites over je te weten komen, dan bestaan er allerlei browserextensies die je daarbij helpen. Zo is er Privacy Badger, dat alle trackers in het oog houdt. Zodra Privacy Badger merkt dat een advertentienetwerk je op meerdere websites trackt terwijl je daar geen toestemming voor gegeven hebt, blokkeert de extensie die adverteerder.

Een andere browserextensie die trackers tegenhoudt, is Ghostery. Deze extensie werkt met blacklists en whitelists die continu bijgewerkt worden. In principe helpt het draaien van een willekeurige adblocker je privacy, omdat veel trackers tot een advertentienetwerk behoren. De bekendste is wellicht Adblock Plus. Een adblocker draaien heeft als prettig neveneffect dat je privacy extra beschermd wordt.

Een stapje verder gaan extensies zoals uBlock Origin en uMatrix, beide van dezelfde ontwikkelaar. Dit zijn breedspectrum-blockers waarmee je niet alleen advertenties blokkeert, maar alle typen netwerkaanvragen van websites. Beschouw het als een firewall voor je webbrowser. Het verschil is dat uBlock Origin standaard alle netwerkaanvragen toestaat behalve die op een door de community samengestelde blacklist staan, terwijl uMatrix het omgekeerde doet: standaard alles blokkeren behalve wat je zelf op een whitelist zet. uMatrix biedt de meeste flexibiliteit, maar is vooral bedoeld voor gevorderden. uBlock Origin is makkelijker in gebruik en aan te raden voor gemiddelde gebruikers. Browserextensies installeer je overigens het makkelijkst via de extensiefunctie in de browser zelf.

©PXimport

05 Een alternatieve webbrowser gebruiken

Een andere optie is om een webbrowser te gebruiken die van meet af aan rekening houdt met je privacy. De browserextensie Ghostery is twee jaar geleden overgenomen door het in het kader ‘Wie heeft de meeste trackers op internet?’ genoemde Cliqz. Cliqz maakt niet gebruik van een vaste lijst met te blokkeren trackers, maar past zijn gedrag zoals Privacy Badger dynamisch aan.

Ook de ontwikkelaars van DuckDuckGo, een privacyvriendelijke zoekmachine, hebben een browserextensie, maar bieden voor Android en iOS ook een eigen app aan, DuckDuckGo Privacy Browser. Deze toont bij elke website die je bezoekt een privacyscore, gebruikt een https-verbinding als die beschikbaar is voor een website en blokkeert advertentietrackers.

Een andere interessante alternatieve webbrowser is Brave. Deze blokkeert advertenties en trackers en heeft zelfs een privémodus met Tor om anoniem te surfen. Ook vermeldenswaardig is de Tor Browser, die niet alleen via het anonimiseringsnetwerk Tor surft, maar ook allerlei andere privacymaatregelen neemt. Meer daarover lees je in de Basiscursus Tor in dit nummer van Computer!Totaal.

©PXimport

06 Veilig surfen

Een goede beveiliging is een basisvoorwaarde voor privacy. Kies daarom een sterk wachtwoord voor al je accounts, evenals voor je draadloze netwerk. Maar wat als je op een openbaar draadloos netwerk buitenshuis surft, zoals in hotel of in de luchthaven? Dan surf je op een netwerk met allemaal mensen die je niet kent, waardoor je zonder extra maatregelen een groot risico loopt op privacyinbreuken.

Het maakt daarbij niet uit of het draadloze netwerk volledig open is (zonder wachtwoord en dus zonder encryptie) of een wachtwoord gebruikt. Iedereen die op hetzelfde draadloze netwerk als jou zit, kan immers gewoon meelezen welke data er over het netwerk gaan. Je bezoekt daarom het best zo veel mogelijk websites via https, want dan kan niemand de inhoud zien van je communicatie met de website. Een browserextensie zoals HTTPS Everywhere of de al vermelde extensie van DuckDuckGo kan daarbij helpen. Maar zelfs bij gebruik van https kan iedereen op hetzelfde netwerk zien welke websites je bezoekt.

©PXimport

07 Een VPN gebruiken

De beste oplossing is daarom om op een netwerk buitenshuis altijd een vpn (virtual private network) te gebruiken. Zodra je verbindt met het openbare wifi-netwerk, maak je dan ook een verbinding met het vpn, die een versleutelde tunnel over het onveilige wifi-netwerk aanmaakt. Wie je dan op het wifi-netwerk afluistert, ziet alleen maar een versleutelde verbinding met de vpn-server, zodat je privacy volledig beschermd is.

Voor de vpn-server heb je de keuze uit twee opstellingen: ofwel maak je gebruik van een vpn-aanbieder, al dan niet tegen betaling. Bekijk dan wel altijd het privacybeleid van de vpn-aanbieder. In Computer!Totaal 7/8 testten we tien vpn-diensten en kwam ExpressVPN als beste uit de test en VyprVPN als redactietip. Een andere optie is om zelf een vpn-server bij je thuis te draaien, bijvoorbeeld op een Raspberry Pi, je NAS of je router. Zo installeer je met PiVPN eenvoudig OpenVPN op je Pi.

©PXimport

Netwerkbrede filtering

©PXimport

08 Alternatieve programma’s gebruiken

Soms is het niet voldoende om zaken te blokkeren: sommige programma’s zijn nu eenmaal een te grote inbreuk op je privacy. Als je privacy je lief is, is het dan tijd om naar een alternatief op zoek te gaan, zowel op je pc als op je mobiele toestellen.

Kijk bijvoorbeeld naar WhatsApp: vijf jaar geleden is deze berichtendienst door Facebook overgenomen. WhatsApp gebruikt wel end-to-end encryptie, waardoor Facebook je berichten niet kan inzien, maar metadata zoals met wie je spreekt zijn wel voor Facebook zichtbaar. De Europese privacyautoriteiten hebben vragen bij de plannen van Facebook om meer data van WhatsApp-gebruikers voor commerciële doeleinden met het Facebook-netwerk te delen. Een alternatief is Signal, dat voor Android, iOS, Windows, macOS en Linux beschikbaar is. Signal biedt eveneens end-to-end beveiliging en verzamelt geen metadata over je.

©PXimport

09 Privacy op Android

Helaas is WhatsApp zeker niet het enige programma dat je dient te wantrouwen. Zowel Google als Apple bieden sinds enkele jaren een advertentie-ID aan zodat apps een anoniem profiel van je kunnen opstellen, en je kunt dit advertentie-ID zelf op elk moment resetten zodat je voor de advertentienetwerken plots een andere persoon lijkt. In Android vind je dit in de instellingen onder Google / Advertenties (waar je ook de toestemming kunt intrekken om dit advertentie-ID te gebruiken).

In de praktijk blijkt de bescherming die Google rond het advertentie-ID ingebouwd heeft niet zoveel uit te halen. Vorig jaar ontdekten onderzoekers van de organisatie AppCensus 17.000 Android-apps die je aan de hand van unieke hardware-eigenschappen identificeren en die gegevens samen met je advertentie-ID naar mobiele advertentienetwerken sturen. Dus zelfs als je je advertentie-ID reset, kunnen die apps je nog tracken. Op de website van de organisatie vind je hun bevindingen over specifieke apps.

Met hun app Lumen Privacy Monitor kun je zelf op je Android-telefoon de informatieflow van je apps opvolgen en specifieke informatie voor apps blokkeren die je niet vertrouwt. Een alternatief is dat je de Google Play Store links laat liggen en alleen apps installeert uit F-Droid. Die appwinkel bevat alleen gratis opensource-apps die gecontroleerd zijn op het respecteren van je privacy. Veel bekende apps vind je daar niet, want die zijn niet opensource, maar je vindt er wel talloze waardevolle alternatieven.

Denk je net goed bezig te zijn met een A+++-wasdroger, blijkt die vanaf juli 2025 opeens een magere C te scoren. Wat is hier aan de hand? Geen paniek: je apparaat is niet plotseling minder efficiënt geworden, het energielabel wordt een stuk strenger. In dit artikel lees je waarom de regels zijn veranderd, wat het nieuwe label precies meet en hoe je wél de juiste conclusies trekt bij je volgende aankoop.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bemmel & Kroon

Vanaf 1 juli 2025 – morgen dus! – verandert het energielabel van wasdrogers in heel Europa. De bekende klassen als A+, A++ en A+++ verdwijnen en maken plaats voor een overzichtelijker schaal van A tot en met G. Hierdoor krijgen veel huidige A+++-drogers voortaan een label C. Niet omdat ze slechter presteren, maar omdat de normering strenger en toekomstbestendiger wordt.

Waarom een nieuw energielabel nodig was

Het oude systeem was zijn doel voorbijgeschoten. Doordat fabrikanten steeds energiezuinigere apparaten ontwikkelden, werden er voortdurend plussen aan de A-klasse toegevoegd. Daardoor ontstond een wildgroei aan energielabels die de consument eerder in verwarring bracht dan hielp. Met het nieuwe label keert de rust terug: één heldere schaal die opnieuw ruimte laat aan de top. De zuinigste klasse A blijft voorlopig zelfs leeg, zodat alleen uitzonderlijk efficiënte apparaten die plek mogen innemen.

©Bemmel & Kroon

Wat je ziet op het nieuwe label

Het nieuwe energielabel bevat veel meer informatie dan alleen een letter. Naast de energieklasse geeft het label nu ook inzicht in het verbruik per honderd droogbeurten, gemeten volgens een gestandaardiseerd Eco-programma. Ook de programmaduur, het maximale vulgewicht van de trommel, het geluidsniveau in decibel en de condensatie-efficiëntie staan erop vermeld. Via een QR-code kun je bovendien extra technische details opzoeken in de Europese EPREL-database. Deze toevoegingen zorgen ervoor dat je als consument beter kunt inschatten welk apparaat past bij jouw huishouden en gebruik. Meer informatie vind je op deze pagina.

©Bemmel & Kroon

1. QR-code met link naar de EU database
2. Energie-efficiëntieklasse
3. Energieverbruik in kWh/100 droogcycli*
4. Condensatie-efficiëntieklasse en -percentage

5. Geluidklasse en geluidemissie in dB(A)**
6. Maximale laadcapaciteit (nominale capaciteit in kg)**
7. Duur in uren en minuten**

* Waarden gelden voor een gewogen gemiddelde van halve en volle ladingen met een verhouding van 0,62 (24x volle lading, 76x halve lading).
** Droogcyclus van katoen eco-programma bij volle lading.

Het lastige van vergelijken

Oude en nieuwe energielabels kun je niet zomaar naast elkaar leggen. Een A+++-droger uit 2024 kan volgens de nieuwe testmethodes een label C krijgen, terwijl het apparaat in de praktijk nog steeds even zuinig is. Dat verschil komt puur door de aangescherpte meetnormen, en niet door een verandering in prestaties. Laat je dus niet misleiden door een ogenschijnlijke 'verslechtering' van het label, maar kijk naar de echte verbruiksgegevens en technische kenmerken van jouw wasdroger.

Wat dit voor jouw keuze betekent

Bij het kopen van een nieuwe droger is het dus belangrijk om verder te kijken dan alleen de letter op het label. De vermelding van het energieverbruik per honderd droogcycli geeft je een veel concreter beeld van de stroomkosten op jaarbasis. Ook het geluidsniveau, de capaciteit van de trommel en de duur van het droogprogramma bepalen in sterke mate hoe comfortabel en efficiënt het apparaat in de praktijk is. Dankzij de QR-code kun je bovendien snel en eenvoudig controleren of de technische gegevens aansluiten bij je verwachtingen.

©Viktoria

Slim kiezen met het nieuwe label

De vernieuwde energielabels maken het makkelijker om een slimme, bewuste keuze te maken. Niet alleen zie je in één oogopslag hoe energiezuinig een apparaat is volgens de nieuwste normen, je hebt ook toegang tot de details die er écht toe doen. Zo kun je jouw keuze afstemmen op wat je belangrijk vindt: lage kosten, weinig geluid, korte droogtijd of een groot vulgewicht. Door te letten op de werkelijke prestaties in plaats van alleen op een letter, maak je een duurzame keuze die ook op de lange termijn rendeert.

Wil je hulp bij het kiezen van een energiezuinige droger of persoonlijk advies over welk type het best bij jouw huishouden past? Laat je dan informeren door een specialist, zodat je met vertrouwen de juiste keuze maakt voor nu én de toekomst.

Een nieuwe oven, koelkast of vaatwasser kiezen begint niet bij het design of de functies – het begint met een meetlint. Want hoe mooi of geavanceerd een apparaat ook is, als het nét niet past, zit je met een kostbare misser. Een paar millimeter speling kan het verschil maken tussen een perfect passende keuken en een frustrerende inbouwervaring. Met deze meetinstructies weet je zeker dat je straks niet voor verrassingen komt te staan.

Goed meten is het halve werk

Voordat je aan de slag gaat met meten, is het slim om een paar basisregels aan te houden. Gebruik altijd een betrouwbare rolmaat en eventueel een digitale schuifmaat voor extra precisie. Meet de binnenafmetingen van de nis (dus niet de buitenkant van je keukenkast) en noteer breedte, hoogte én diepte.

Houd daarnaast rekening met de ventilatieruimte: meestal is 2 tot 5 cm aan de achterkant en zijkanten nodig. En check of er ruimte is voor stopcontacten, wateraansluitingen en kabeldoorvoeren – die bepalen vaak óók of het apparaat goed kan worden geplaatst.

©Andrey Sinenkiy

Waar moet je op letten per apparaat?

Elk soort inbouwapparaat heeft zijn eigen eisen en aandachtspunten. Hieronder lees je per type waar je bij het opmeten en installeren specifiek op moet letten. Zo kom je niet voor verrassingen te staan.

Inbouwkoelkast of -vriezer

De hoogte van de nis is hier allesbepalend. Veelvoorkomende maten voor inbouwkoelkasten en -vriezers zijn 88, 140 en 178 cm, maar afwijkingen komen vaak voor. Let op het deursysteem: een sleepdeurmechanisme vraagt meestal om iets meer ruimte in de breedte. Diepte is vaak 55 cm, maar modellen met een ventilator achterop kunnen richting de 60 cm gaan.

Inbouwoven of -magnetron

Standaard? Niet helemaal. De nisbreedte is meestal 56 cm, terwijl het frontpaneel iets breder is (ca. 59,5 cm) voor een nette aansluiting. Hoogtes verschillen: compacte ovens zijn 45 cm hoog, standaardmodellen 60 cm. Magnetrons vragen soms extra ruimte aan de bovenkant voor uitstekende bedieningspanelen.

Inbouwvaatwasser

Hier draait het vooral om hoogte. Die varieert tussen 81,5 en 87 cm, met verstelbare poten voor wat speling. Meet ook de plinthoogte (van vloer tot onderkant kast), en vergeet de watertoevoer niet – reken op zo’n 5 cm extra ruimte in de diepte voor de slang.

Inbouw-espressomachine

Kleiner apparaat, maar niettemin precisiewerk. De breedte is vaak rond de 56 cm, maar de diepte varieert sterk. Let vooral op het waterreservoir (dat tot 55 cm diep kan zijn) en op kleppen of deurtjes die naar voren openen: die hebben extra werkruimte nodig.

©Cristina Villar Martin | Ladanifer

Veelgemaakte fouten die je makkelijk voorkomt

Zelfs met zorgvuldige metingen kan het misgaan, vaak doordat kleine details worden vergeten. Denk aan ventilatieruimte, uitstekende stekkers of leidingen die net in de weg zitten. Een handige tip: plak een strook tape op de vloer op de plek waar de achterkant van het apparaat komt, en markeer waar stekkers en leidingen zitten. Zo zie je snel of er iets in de weg zit.

Ook niet onbelangrijk: controleer of de nis waterpas is! Zeker bij koelkasten met uitschuiflades kan een scheve ondergrond voor problemen zorgen. Pas waar nodig je kast of ondervloer aan voordat je installeert.

Bij renovaties gelden vaak afwijkende maten. Oudere keukens hebben soms dikkere wanden of ongebruikelijke dieptes. Meet dus altijd de huidige situatie én de specificaties van je nieuwe apparaat. Twijfel je? Schakel een keukenexpert in, zeker bij combinaties zoals een oven met magnetron, waarbij elk detail telt.

En tot slot: de allerbelangrijkste stap

Het klinkt als een open deur, maar het voorkomt de meeste problemen: meet altijd twee keer! Schrijf je maten op en leg ze naast de officiële productspecificaties. Let daarbij op details als verstelbare voetjes, uitsparingen voor de deur of een uitschuifbaar bedieningspaneel. Zo weet je zeker dat jouw nieuwe inbouwapparaat niet alleen technisch past, maar ook mooi aansluit bij de rest van je keuken. Want uiteindelijk draait het om één ding: alles moet kloppen – tot op de millimeter.