PCM test zes desktop-nas’en met ruimte voor twee schijven. Deze opslagapparaten bieden in een compactere en stillere behuizing dezelfde servermogelijkheden als de grote nas’en met ruimte voor vier of meer drives. Ben je op zoek naar debeste 2bay-nas van het moment, lees dan verder.

We verzochten fabrikanten om compacte nas’en in tower-formaat in te sturen, die ruimte bieden aan twee schijven. Elke fabrikant mocht zowel een topmodel als een betaalbaar model insturen. We ontvingen telkens twee 2bay-nas’en van Netgear en QNAP, één van Synology en één van WD. Netgear en WD leveren hun nas’en naar keuze leeg of gevuld met harde schijven. QNAP en Synology verkopen hun apparatuur in principe leeg.

Omdat nas’en zoals bekend complete netwerkservers zijn die tal van functies in het netwerk centraliseren, vergen ze relatief krachtige processoren en redelijk wat ram. Nas’en zijn om die redenen niet goedkoop, zeker niet als je er (bij de lege exemplaren) de kosten bijtelt van de schijven. De resulterende ‘sticker shock’ temper je door te kiezen voor een kleinere nas met ruimte voor twee schijven.

Naast een lagere aankoopprijs bieden 2bay-nas’en als extra voordelen een compactere vorm, minder stroomverbruik en stillere werking dan grotere nas’en met meer ruimte. Functioneel verschillen ze verder niet: de besturingssystemen zijn identiek.

Er zijn ook nadelen. Met twee schijven is de gegevensbescherming beperkt tot maximaal raid1. Dat betekent het verlies van ruim de helft van de bruto opslagcapaciteit. Een 2bay-nas die geadverteerd wordt als uitgerust met 8 TB schijfruimte biedt in de praktijk met raid1 minder dan 4 TB effectieve opslagruimte. Als één schijf uitvalt, kun je de nas niet gebruiken tot je de kapotte schijf vervangt. ‘Hot spares’ en andere geavanceerde beschermingssystemen vergen méér dan twee schijven.

Bij enkele 2bay-nas’en is die beperking achteraf te verhelpen door de toevoeging van uitbreidingseenheden die meer schijven en hogere raid-beschermingsniveaus ondersteunen. Je sluit ze op 2bay-nas aan via usb 3.0 of esata. Kiezen voor een goedkopere 2bay-nas met ruimte voor uitbreiding achteraf kan een slimme zet zijn als je onzeker bent over hoeveel opslagcapaciteit je op termijn nodig hebt.

Overigens laten de meeste fabrikanten toe dat je de schijven van een 2bay-nas zonder gegevensverlies overzet naar een nas van hetzelfde merk met meer dan twee schijf-slots. Via software kun je dan de gegevensbescherming zonder dataverlies uitbreiden naar hogere raid-niveaus. Maar dat is al iets voor gevorderden.

Netgear ReadyNAS 212

©PXimport

Dit is de op één na kleinste en goedkoopste nas, maar de bouwkwaliteit is top. Zonder schijven weegt dit volledig van zwart metaal vervaardigde opslagservertje meer dan twee kilogram. Zelfs de montagesledes voor de schijven zijn bijna volledig van metaal, op de kunststof afsluitkleppen na. Die zijn uitgerust met een slotje om ongewild uitstoten van schijven te verhinderen. De geteste nas was leeg aangeleverd, maar is ook gevuld verkrijgbaar met naar keuze 4 TB of 6 TB bruto opslagcapaciteit. De 3,5inch-schijven zijn schroefloos te monteren. De quad-core arm-processor in de RN212 is krachtig genoeg om videostreams in real time te transcoderen van 1080p tot 480p. Ook meerdere hd-streams naar verschillende apparaten verzenden is voor deze nas geen probleem.

Alle functies van het Linux-gebaseerde Netgear ReadyNAS-besturingssysteem zijn beschikbaar, voor zover het beperkte geheugen dit toelaat. Als je bijvoorbeeld vooral virtualisatietoepassingen wilt gebruiken, dan kun je beter uitkijken naar een nas met meer geheugen.

ReadyNAS is intussen al toe aan versie 6.10, maar de interface steekt nog steeds schril af bij de desktop-gui’s van QNAP en Synology. Het heeft een veel klassiekere, menugestuurde interface. Die is overzichtelijk, maar lijkt toch eerder ontworpen voor een bedrijfsomgeving. Niettemin richt Netgear zich met deze RN212 ook expliciet op de consumentenmarkt. Alleen zijn de meer consumentgerichte toepassingen, zoals die voor multimedia, standaard niet actief. Ze inschakelen via het beheer is echter een kwestie van enkele opties aanvinken. Het app-aanbod is bij Netgear net zo uitgebreid als bij de QNAP/Synology. Ook de cloudondersteuning is zeer uitgebreid en sterk beveiligd.

Netgear zegt dat de RN212 doorvoersnelheden haalt tot 200 MB/s voor lezen en tot 160 MB/s voor schrijven. Onze eigen benchmarks bevestigen dit.

Netgear ReadyNAS 212

7Score70

Netgear ReadyNAS 422

©PXimport

De redelijk forse RN422 is uitgerust met een Intel Atom dualcore-cpu en heeft dezelfde stevige bouwkwaliteit als de RN212. Deze RN422 beschikt echter over het klassieke ReadyNAS-design waarbij de schijfsledes verscholen zitten achter een klep met tweeregelig led-scherm met statusinformatie (zoals het ip-adres). Je rolt door de informatie op het schermpje met behulp van vijf grote druktoetsen die in cursorformatie op de klep staan.

De sledes waarin je 3,5inch-schijven schroefloos monteert, zijn overigens identiek aan die van de RN212. De nas heeft 2 GB ram en is zowel leeg als gevuld verkrijgbaar. De reeds gevulde varianten bieden bruto capaciteiten tussen 6 en 12 TB, naar keuze met (goedkopere) desktop- of (duurdere) enterprise-harde schijven. Wij testten de lege versie. De prestaties van de RN422 bleken vrijwel identiek aan die van de RN212.

Het besturingssysteem en de mogelijkheden zijn helemaal identiek aan die van de RN212. Er is achteraan wel één usb3.0-poort minder beschikbaar dan bij de kleinere broer.

ReadyNAS biedt functies die nuttig zijn voor thuiswerkers, zoals streaming, geautomatiseerde back-ups, synchronisatie in twee richtingen van gegevens met externe clouddiensten en een gebruiksvriendelijke persoonlijke cloud (ReadyCLOUD). Daarnaast heeft het apparaat uitgebreide zakelijke functies, met bijvoorbeeld een uitstekende ondersteuning voor virtualisatie en iscsi.

Interessant voor bedrijven is dat het op Linux 4.4 gebaseerde ReadyNAS OS in drie varianten beschikbaar is, waarbij de gebruiker zelf de versie kan kiezen: ‘long-term support’, ‘stable’ en ‘beta’. Inbegrepen in de aankoopprijs is vijf jaar garantie, waarbij een kapotte nas de volgende werkdag wordt vervangen.

Netgear ReadyNAS 422

8Score80

QNAP TS-251+-2G Turbo NAS

©PXimport

De quadcore Intel Celeron-processor van de QNAP TS-251+ is krachtig genoeg voor 1080p tot 240p-videotranscodering (offline of ‘on-the-fly’), virtualisatie en mediastreaming, maar al dat moois werkt alleen met minstens 4 GB ram, terwijl standaard maar 2 GB geïnstalleerd is. Je kunt zelf 2 GB toevoegen, waarbij beide geheugensleuven even grote geheugenmodules moeten bevatten. Je kunt ook direct de veel duurdere ‘8G’ versie aanschaffen, die een maximum heeft van 8 GB ram. Alleen de schijfsledes zijn van plastic, de rest van de nas bestaat uit stevig metaal. Er is geen snel bevestigingssysteem voor 3,5inch-schijven, maar schroefjes worden meegeleverd.

Deze nas is snel gebruiksklaar, waarna je je kunt verdiepen in de zeer uitgebreide mogelijkheden van het op Linux gebaseerde QTS-besturingssysteem. De werking is vergelijkbaar met die van Synology DSM, weliswaar met nog méér instelmogelijkheden, waardoor het soms ingewikkelder wordt. Zo zijn er in QTS niet één, maar kun je kiezen uit drie verschillende soorten volumes, met elk hun eigen voor- en nadelen, afhankelijk van de belangrijkste toepassing voor de nas. Voor doorsneegebruik stelt de configuratie-wizard gelukkig zelf de ideale configuratie voor en daarmee hebben we deze nas getest.

Dankzij de hdmi-poort en meegeleverde afstandsbediening is de TS-251+ perfect bruikbaar als multimedia-hub. Dan is het wel zo handig dat alle multimedia-apps geconsolideerd zijn in de nieuwe QTS Multimedia Console. Aangesloten clouddiensten kan de nas via HybridMount lokaal cachen.

QTS maakt het je erg gemakkelijk om meerdere besturingssystemen op de nas te draaien in de vorm van virtuele machines. Kant-en-klare vm’s downloaden en op de nas importeren kan zonder ingewikkelde procedures. Ook interessant is de mogelijkheid om goedkope consumenten-ssd’s toch als nas-opslag te gebruiken dankzij softwarematige overprovisionering die de levensduur van de schijven verlengt.

Volgens QNAP’s eigen benchmark haalt de TS-251+ maximale sequentiële lees- en schrijfprestaties van respectievelijk 223 en 225 MB/s zonder encryptie. Met encryptie is dat respectievelijk 205 en 178 MB/s. Onze eigen benchmarks spreken dit niet tegen.

TS-251+-2G Turbo NAS

7Score70

Qnap TS-253B-4G NAS

©PXimport

De QNAP TS-253B is gebaseerd op de (quadcore) Intel Celeron J Series en heeft ondanks zijn kleine afmetingen toch een piepklein, tweeregelig monochroom oled-scherm voor statusboodschappen. Die boodschappen worden ook nog eens door een synthetische vrouwenstem via een interne luidspreker voorgelezen. Naast het schermpje bevinden zich twee kleine stofbestendige aanraakgevoelige knoppen waarmee je informatie zoals de ip-adressen, temperaturen, ventilatorsnelheid, de capaciteit van harde schijven, volumes en lun’s kunt uitlezen. Via deze knoppen kun je het systeem bijvoorbeeld ook opnieuw starten. Speaker, scherm en knoppen zijn overigens uit te schakelen via het beheer.

Harde schijven monteer je schroefloos in plastic schijfsleden, die verscholen zitten achter een verwijderbare klep. De binnenzijde van deze nas bestaat uit metaal dat aan de buitenzijde is voorzien van een zwarte kunststof laag, met een blauw kleuraccent rechts vooraan. De beide hdmi-poorten achteraan ondersteunen 4K-video.

Intern is er ruimte voor een kleine pcie-uitbreidingskaart. QNAP heeft verschillende pcie-kaarten beschikbaar, zoals eentje waarop een m.2 ssd past om voor caching te gebruiken, een 10GBE-netwerkkaart, een usb-uitbreidingskaart (3.1 gen 2) en zelfs een draadloze netwerkadapter in pcie-vorm.

Deze nas is verkrijgbaar met 4 GB en met 8 GB ram. De opslagruimte is uit te breiden met dezelfde externe usb3.0-behuizingen als voor de TS-251+. De TS-253B gebruikt trouwens exact dezelfde externe voeding als de TS-251+. Ingebruikname en werking van beide nas’en zijn verder identiek, maar de TS-253B kan wel tot twee 4K h.264-videostreams tegelijk in real-time transcoderen.

Dankzij QvPC-technologie werkt deze nas ook als desktop-pc (met Android- en Linux-toepassingen). Via de QVM Desk-toepassing gebruik je eerder geconfigureerde virtuele machines lokaal. Een hdmi-monitor en usb-toetsenbord/muis aansluiten volstaat daarbij.

Volgens QNAP’s eigen benchmark haalt de TS-253B maximale sequentiële lees- en schrijfprestaties van respectievelijk 225 MB/s met of zonder encryptie. Onze eigen benchmarks bevestigen deze waarden.

TS-253B-4G NAS

8Score80

Synology DiskStation DS718+

©PXimport

Als je aan de Synology DS718+ de uitbreidingseenheid DX517 toevoegt (via de esata-poort op de achterkant), kun je de opslagruimte uitbreiden tot zeven schijven. De quadcore Intel Celeron-processor transcodeert 4K en 1080p video in real time naar lagere resoluties. Als je deze toepassing wilt gebruiken, kun je het best het geheugen van de standaard 2 GB uitbreiden naar het maximum van 6 GB. Je mag daarbij niet zomaar een willekeurig geheugenlatje van 4 GB toevoegen aan de vrije geheugensleuf: alleen officiële Synology-geheugenmodules worden ondersteund.

Deze nas is volledig van metaal vervaardigd, met uitzondering van de kunststof-schijfsleuven. Die hebben een snel bevestigingssysteem voor 3,5inch-schijven. De schijfsleuven kun je vergrendelen met een meegeleverd plastic sleuteltje, om onbedoelde verwijdering te voorkomen.

Het Linux-gebaseerde DSM (DiskStation Manager)-besturingssysteem heeft een desktop-achtige vensterinterface. DSM is volledig aanpasbaar en kan meerdere taken tegelijk uitvoeren. Via optioneel te installeren ‘packages’ (apps) kun je de functionaliteit oneindig uitbreiden. Naast antivirus zijn er andere beveiligingsopties, zoals AppArmor, dat schadelijke apps automatisch blokkeert, of de mogelijkheid om apps van niet-vertrouwde bronnen automatisch te blokkeren.

Met de sterk beveiligde Cloud Station Suite is deze nas veilig op afstand benaderbaar en back-up en synchroniseer je informatie compleet met intelligent versiebeheer, zodat je een bestand naar een specifiek tijdstip kunt herstellen. Je kunt je eigen privécloud met openbare cloudservices combineren en op die manier op een veilige manier met derden aan documenten samenwerken.

Synology vermeldt maximale sequentiële lees- en schrijfprestaties, al dan niet versleuteld, van respectievelijk 225,91 en 166,27 MB/s. Onze eigen benchmarks spreken dit niet tegen: dit is een erg goed presterende nas.

Synology DiskStation DS718+

8Score80

WD My Cloud Expert Series EX2 Ultra 8TB

©PXimport

Deze nas draait op een dualcore Marvell Armada 385-cpu en is de kleinste en goedkoopste uit de test. Hij is zowel leeg als gevuld met WD Red NAS-harde schijven verkrijgbaar. De lege versie wordt echter met twee jaar standaardgarantie geleverd, terwijl de gevulde versie drie jaar garantie meekrijgt. De bedoeling is duidelijk dat je deze nas koopt mét WD-harde schijven. Die combinatie is in elk geval een stuk goedkoper dan als je zelf een lege My Cloud EX2 zou vullen met afzonderlijke gekochte WD Red NAS-schijven.

Wij testten de versie met 8 TB bruto opslagcapaciteit: met raid 1 is er dan 3,93 TB bruikbare ruimte beschikbaar. Het topmodel biedt 20 TB bruto capaciteit. In het plastic chassis passen alleen 3,5inch-harde schijven. Die verdwijnen langs de bovenkant via een plastic klep in het apparaat zonder dat er een slede of schroeven aan te pas komen. Het schijvencompartiment is afgesloten met een duimschroef, zodat per ongeluk verwijderen van schijven onmogelijk is. Op de voorkant zijn er drie blauwe status-leds, verder niets. Achteraan vind je behalve de stroompoort twee usb3.0-a-poorten en één gigabit-ethernetpoort.

Nadat je de My Cloud aan het netwerk gekoppeld hebt, surf je naar www.mycloud.com/setup om de ingebruikname te starten. Dit werkt echter alleen met Apple Safari, Internet Explorer, Google Chrome en Mozilla Firefox. Microsoft Edge, toch de standaardbrowser in Windows 10 wordt niet ondersteund, hoewel WD in het informatieblad voor deze nas wél compatibiliteit met Edge vermeldt. Voor absolute beginners maakt dit de setup-procedure net iets minder gebruiksvriendelijk. Creëren van of inloggen op een WD My Cloud account is verplicht. Automatisch wordt een raid1-volume gecreëerd. De volledige ingebruikname duurt maar enkele minuten.

De startpagina van het op Linux gebaseerde WD My Cloud OS 3 toont statusinformatie. De verschillende functies zijn toegankelijk via duidelijke pictogrammen die in een rij boven het statusscherm gegroepeerd staan. Het is allemaal erg overzichtelijk, maar duidelijk gericht op de beginnende gebruiker.

Back-ups (ook Apple TimeMachine), delen van multimedia, beveiligde cloudtoegang, bestanden delen met meerdere gebruikers: het is allemaal mogelijk en heel simpel te configureren. De standaardfunctionaliteit (dlna-mediaserver, iTunes, ftp- en http-downloads, torrent-downloads) kun je verder uitbreiden met een beperkt aanbod aan apps, bijvoorbeeld gratis clamAV-antivirus, Joomla of WordPress, en Dropbox-integratie in My Cloud.

Voordat een smartphone of mobiel apparaat toegang krijgt tot de inhoud van de My Cloud EX2, dien je deze te registreren via het beheer. De gebruiker vult vervolgens de gegenereerde beveiligingscode in bij de WD My Cloud-apps voor Android 4.0 en iOS 8.0 of later. Daarna kun je bijvoorbeeld automatisch foto’s en video’s van je mobiel naar de nas back-uppen.

WD vermeldt nergens de doorvoersnelheden voor de My Cloud EX2. Wij noteerden een gemiddelde werksnelheid van 73 MB/s. Dat is behoorlijk goed voor een nas die gevuld is met harde schijven.

My Cloud Expert Series EX2 Ultra 8TB

7Score70

Conclusie

De prestaties van de nas’en van Netgear, QNAP en Synology liggen dicht bij elkaar. Ook functioneel bieden ze alles wat de moderne gebruiker nodig heeft van een nas. De duurste nas is de QNAP TS-253B en die biedt dan ook de meeste functies. Dus voor geavanceerd gebruik is dit zeker een aanrader. Maar wie geen hdmi-poort, noch een pcie-uitbreidingssleuf nodig heeft, vindt veel van dezelfde mogelijkheden bij de goedkopere Synology DS718+. Die presteert net wat beter in onze benchmarks en is daarom de winnaar van ons predicaat Best Getest.

De WD EX2 Ultra verdient ons predicaat Slimme Koop vanwege de extreme gebruiksvriendelijkheid voor een lage prijs. Wie niet te veel geld wil uitgeven en iets geavanceerdere mogelijkheden verkiest, doet ook met de Netgear RN212 een uitstekende aankoop.

De afgelopen drie jaar heeft Sony hard gewerkt aan de Sony WH-1000XM6-koptelefoon. De voorganger, de XM5, is ondanks verwoede pogingen van Bowers & Wilkins, Bose en Apple al die tijd marktleider geweest. Staat de XM6 wederom aan de top?

Als je het hebt over de topklasse koptelefoons van Sony, dan kom je eigenlijk altijd uit bij dezelfde lijn: de WH-1000XM-serie. Deze modellen staan al jaren bekend om hun indrukwekkende noise cancelling, waarmee omgevingsgeluid effectief wordt weggefilterd. Tel daar een rijke audiokwaliteit bij op – inclusief ondersteuning voor Hi-Res Audio en LDAC – en je snapt waarom ze zo populair zijn. Voeg daar nog een lange accuduur, comfortabel draagcomfort en slimme functies als Speak-to-Chat en Adaptive Sound Control aan toe, en je hebt een hoofdtelefoon die voor veel mensen als de ideale allrounder geldt.

Sony levert keer op keer een betrouwbaar totaalpakket af, wat deze lijn tot een vaste waarde maakt onder muziekliefhebbers die meer willen dan alleen goed geluid. Gesprekskwaliteit, een fijne app en sterke ruisonderdrukking horen daar inmiddels gewoon bij. Nu Sony met de WH-1000XM6 de zesde generatie op de markt brengt, twijfelt niemand eraan dat deze koptelefoon weer aan alle verwachtingen voldoet. Maar in een markt waarin de concurrentie flink is toegenomen, is de vraag wel gerechtvaardigd: is dit model het prijskaartje van 450 euro nog steeds waard? Dat is tenslotte 30 euro méér dan de XM5 bij zijn lancering kostte.

©Wesley Akkerman

Wederom op te vouwen

Sony heeft de afgelopen drie jaar duidelijk niet stilgezeten. De WH-1000XM6 is voorzien van een nieuwe processor, extra microfoons, verbeterde noise cancelling en een verfijnd audioplatform. Op het eerste gezicht oogt hij misschien identiek aan de XM5, maar ook het ontwerp is op meerdere punten aangepakt. Zo is het lichte model nog steeds makkelijk op te vouwen dankzij de draaibare oorschelpen met zacht schuim. Handig, want daardoor past hij moeiteloos in de meegeleverde case en neem je 'm makkelijk mee.

Sommige aanpassingen zijn klein maar doordacht. Zo is de powerknop nu iets verzonken, waardoor je hem sneller op de tast vindt. De knop voor noise cancelling heeft bovendien een extra functie gekregen: je kunt er de microfoon mee dempen of activeren tijdens een telefoongesprek. De rest van de bediening verloopt via het aanraakgevoelige oppervlak op de rechter oorschelp. Dat werkt op zich prima, maar je moet wel even wennen aan de precieze gebaren. Bovendien blijft de aanraakbediening gevoelig voor fouten, waardoor we zelf liever kiezen voor fysieke knoppen of de bijbehorende app.

Wie kritisch naar het ontwerp kijkt, komt nog een paar kleine minpunten tegen. Zo trekt de behuizing – vooral bij het zwarte model – snel vlekken aan van je vingers, die je makkelijk uitsmeert als je niet uitkijkt. En dan is er nog de hoofdband, die tijdens het dragen soms in je haar blijft haken, vooral als de koptelefoon iets verschuift. Dat levert een wat ongemakkelijk gevoel op. Gelukkig zijn dat allemaal kleinigheden die verder weinig afdoen aan het totaalplaatje.

©Wesley Akkerman

Luisteren tijdens het laden

Een van de prettigste verbeteringen van de WH-1000XM6 ten opzichte van zijn voorganger is dat je hem tijdens het opladen gewoon kunt blijven gebruiken. Bij de XM5 was dat nog niet mogelijk: zodra je die aan de lader hangt via de usb-c-poort, stopt het afspelen. Dat probleem is nu dus verholpen. Wel is de meegeleverde oplaadkabel vrij kort, dus handig is het niet altijd. Qua aansluitmogelijkheden zijn er verder weinig verschillen: beide modellen ondersteunen bluetooth (met bij de XM6 een nieuwer versienummer) én hebben een fysieke audio-ingang. Sony levert standaard een usb-c-kabel en een audiokabel mee in de verpakking.

Ook op codec-gebied is er weinig te klagen. Net als zijn voorganger ondersteunt de WH-1000XM6 AAC, SBC en Sony’s eigen LDAC voor high-res audio. Maar er zijn ook twee nieuwe toevoegingen: LC3 en Auracast. Vooral LC3 is interessant als moderne codec die zich qua prestaties laat vergelijken met Qualcomms aptX Adaptive. Afhankelijk van de verbindingskwaliteit past deze codec automatisch de sample rate aan voor optimale geluidskwaliteit en stabiele prestaties. Qualcomm-codecs zelf zijn overigens niet aanwezig, maar met het huidige aanbod valt er genoeg te kiezen – je mist er weinig aan.

Wat wel onveranderd is gebleven, is de batterijduur. Je haalt nog steeds zo'n 30 uur met noise cancelling ingeschakeld en 40 zonder. Dat is netjes, maar inmiddels niet meer indrukwekkend. Concurrenten zoals de Sennheiser Momentum 4 Wireless gaan met gemak twee keer zo lang mee op een volle lading. Snelladen kan gelukkig wel: 3 minuten aan de oplader levert tot 3 uur speeltijd op. Toch is er op dit punt nog wat ruimte voor verbetering, zeker als Sony koploper wil blijven.

©Wesley Akkerman

Ruisonderdrukking en audio

Met de WH-1000XM6 zet Sony opnieuw stappen op het gebied van noise cancelling. De koptelefoon heeft nu twaalf microfoons aan boord, vier meer dan voorheen, en die helpen actief om storend geluid van alle kanten weg te filteren. Of het nu om wind, voorbijrazend verkeer of een drukke coupé vol kletsende mensen gaat: de XM6 laat zich er niet door van de wijs brengen. En dat geldt ook als je op een normaal volume luistert; je hoeft het geluid dus niet op standje maximaal te zetten om in alle rust te genieten.

Qua geluidskwaliteit heeft deze serie sowieso een sterke reputatie, en de XM6 weet die opnieuw waar te maken. De 30 mm-drivers zijn flink onder handen genomen en leveren nu nog meer detail, heldere zanglijnen en extra finesse in de hoge tonen. Sony heeft zichtbaar gezocht naar een betere balans tussen lage, midden- en hoge frequenties, en met succes. Alles klinkt krachtig en vol, zonder dat het op een bepaald gebied tekortschiet.

Bijzonder is ook dat Sony dit keer samenwerkte met mastering engineers uit de muziekindustrie om het geluidsprofiel nog preciezer af te stemmen. Dat merk je: muziek klinkt natuurlijker, gelaagder en gewoon meeslepender. En alsof dat nog niet genoeg is, kun je nu ook stereogeluid omzetten naar een ruimtelijke audio-ervaring via een nieuwe vorm van upmixing. Dat is iets anders dan de bestaande 360 Reality Audio-ondersteuning of DSEE Extreme-technologie – het resultaat is dat je met dezelfde koptelefoon meer uit je muziek haalt dan ooit tevoren.

Maar we zijn er nog niet

De Sony WH-1000XM6 weet een open, gelaagd en dynamisch geluidsbeeld neer te zetten dat vrijwel elk muziekgenre aankan. Luister je naar een intieme opname – denk aan stem en piano – dan vallen meteen de fijne details op: je hoort hoe elke toetsaanslag zijn eigen ruimte krijgt en hoe zanglijnen haast betoverend in de mix zweven. Ook bij drukker geproduceerde nummers blijft het overzicht bewaard. De hoge en middentonen houden hun helderheid, waardoor je makkelijk onderscheid maakt tussen de verschillende lagen in een track.

Wat betreft de bas heeft Sony de balans goed gevonden. Lage tonen zijn krachtig en vol, maar nooit modderig – ze blijven strak en gecontroleerd. Drums en percussie klinken precies en direct, zonder overbodig nagalmen. Daardoor voelt elke luisterbeurt fris en levendig aan. Sterker nog: de kans is groot dat je ineens details hoort die je eerder niet opvielen in nummers die je al tientallen keren hebt afgespeeld. De koptelefoon legt daarbij net wat extra nadruk op zang en vocalen, wat de verstaanbaarheid en het gevoel van betrokkenheid alleen maar vergroot.

Ook op het gebied van slimme functies blijft Sony zijn voorsprong behouden. Bekende features als Adaptive Sound Control zijn weer van de partij en passen automatisch instellingen aan op basis van je gedrag en locatie. Speak-to-Chat herkent wanneer je iets zegt, pauzeert de muziek en laat omgevingsgeluid binnen – handig tijdens telefoongesprekken, al kan een kuchje soms per ongeluk hetzelfde effect hebben. Uniek is daarnaast het gespreksbeheer via hoofdbewegingen: door ja te knikken neem je een gesprek aan, schud je nee dan sla je het af.

©Wesley Akkerman

Sony WH-1000XM6 kopen?

Met de WH-1000XM6 borduurt Sony voort op de sterke reputatie van eerdere modellen, en dat doet het merk met succes. De noise cancelling is opnieuw verbeterd dankzij een nieuwe processor en extra microfoons, terwijl de geluidskwaliteit wederom tot de top behoort. Sony heeft daarnaast goed geluisterd naar gebruikersfeedback: het opvouwbare ontwerp is terug en je kunt nu ook tijdens het opladen gewoon blijven luisteren. Geen revolutionaire vernieuwingen misschien, maar wel slimme aanpassingen die het totaalplaatje merkbaar sterker maken. Soms zit vooruitgang in de details.

Natuurlijk zijn er ook wat minpunten. De accuduur is gelijk gebleven terwijl concurrenten inmiddels meer uithoudingsvermogen bieden. En hoewel het design stijlvol is, trekt de afwerking op de zwarte versie snel vlekken aan. De hoofdband is bovendien niet ideaal voor langere luistersessies; hij trekt soms aan je haar bij het verschuiven. Ook over de aanraakbediening kun je van mening verschillen – wij vinden fysieke knoppen prettiger, al biedt de app gelukkig ook genoeg controle. Geen dealbreakers, maar wel goed om te weten.

Wat de WH-1000XM6 vooral interessant maakt, is hoe Sony de audiokant verder verfijnt. De toevoeging van nieuwe codecs, de mogelijkheid om stereo te upgraden naar ruimtelijke audio en het afgestemde geluidsprofiel – met hulp van professionals uit de muziekindustrie – zorgen voor een ervaring die weer een stap verder gaat. En ja, hij is duurder dan z'n voorganger. Maar voor wie het maximale uit z'n muziek wil halen, blijft dit een van de meest complete en overtuigende draadloze koptelefoons die je kunt kopen.

De Motorola razr 60 ultra vouwt dicht als een ouderwetse klaptelefoon, wat allerlei handige functies mogelijk maakt. Daar vertellen we je over in deze review, waarin we ook ingaan op hoe de razr 60 ultra als smartphone bevalt. De verwachtingen zijn namelijk hoog, want de adviesprijs van het toestel bedraagt liefst 1299 euro.

Om met die adviesprijs te beginnen: de ultra is al snel na zijn lancering tweehonderd euro in prijs gezakt. Dat past bij de geschiedenis van oudere Motorola razr-toestellen: die kun je na een paar maanden serieus goedkoper in huis halen. Stof om over na te denken als een razr je aanspreekt, maar je de adviesprijs – begrijpelijk – te hoog vindt. Een alternatief is kiezen voor de razr 60, zonder ultra-aanduiding. Die heeft een adviesprijs van 799 euro en is technisch minder geavanceerd dan de ultra-versie.

Handig, luxe vouwontwerp

Dat Motorola de razr 60 ultra als topsmartphone in de markt zet, merk je direct. Het toestel komt heel degelijk over en de vouw in het midden van het scherm voel je nauwelijks. Het gewicht is met 199 gram vergelijkbaar met een normale smartphone.

Uitgevouwen in je hand is de razr 60 ultra een erg lange smartphone, wat komt omdat hij een langwerpig scherm van 7 inch heeft. Dat is erg groot. Dat scherm oogt lekker scherp dankzij de resolutie van 2912 x 1244 pixels en scoort ook op andere punten erg goed.

©Rens Blom

Klap je de smartphone dicht, dan kijk je tegen een vierkant 4inch-scherm aan. Het scherm loopt door rond de camera's, wat een futuristisch gevoel geeft. Op het scherm (1272 x 1080 pixels) zie je veel meer dan de tijd en inkomende telefoongesprekken. Je kunt meldingen bekijken, een hele andere playlist binnen Spotify opzetten, door de weersvoorspelling bladeren en andere apps zoals Instagram gebruiken.

©Rens Blom

Wij zijn vooral fan van het fotograferen via het externe scherm. Door de telefoon uitgevouwen om te draaien of ingeklapt voor je te houden, kun je selfies maken met de camera's op de achterkant van de smartphone. Dat zijn hartstikke goede camera's, waardoor je veel betere selfies schiet dan met andere smartphones. Ook handig voor vloggers.

©Rens Blom

Op onderstaande foto's zie je een selfie gemaakt met de camera aan de achterkant en een selfie gemaakt met de speciale selfiecamera aan de binnenkant van de razr 60 ultra. Die laatste foto is veel minder scherp.

©Rens Blom

Een scherpe selfie met de camera aan de buitenkant.

©Rens Blom

Een minder scherpe selfie met de camera aan de binnenzijde.

Aandachtspunten

De razr 60 ultra kent als vouwsmartphone enkele belangrijke aandachtspunten. Zo is er een speciale laag op het scherm aangebracht ter bescherming. Die mag je niet verwijderen. Doe je dat wel, dan vervalt je garantie. De smartphone kan tegen een val in het zwembad, maar is niet waterdicht. Van stof, zand en vuil wordt de telefoon niet blij. Vermijd ook hard drukken op het middelste deel van het langwerpige scherm, stelt Motorola.

©Rens Blom

Motorola geeft adviezen om de smartphone niet te beschadigen.

Wij ontvingen de razr 60 ultra in een fraaie donkergroene kleur, met zachte alcantara-afwerking. Dat materiaal voelt lekker aan maar komt ook met aandachtspunten. Prettig is dat Motorola een (vouwbaar) hoesje meelevert om de smartphone veiliger te gebruiker.

©Rens Blom

Heel complete specificaties

Van een dure smartphone mag je uitstekende specificaties verwachten, ongeacht of 'ie vouwt of niet. Motorola heeft dat goed begrepen. De razr 60 ultra draait op een razendsnelle Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor met 16 GB werkgeheugen en maar liefst 512 GB opslagcapaciteit. De 4700mAh-accu gaat een normale dag mee, maar moet daarna wel opladen. Dat kan lekker snel via de usb-c-poort en ook redelijk vlot via een draadloze oplader. Het toestel is geschikt voor contactloze pinbetalingen in winkels.

©Rens Blom

Korter updatebeleid

Bijzonder is Motorola's ondergemiddelde updatebeleid. De razr 60 ultra krijgt slechts drie Android-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Dat is gek genoeg korter dan sommige goedkopere Motorola-smartphones en ook korter dan de zeven jaar die merken als Google en Samsung beloven voor hun premium smartphones.

©Rens Blom

Verschillende functies om het buitenste scherm te benutten.

Conclusie: Motorola razr 60 ultra kopen?

De Motorola razr 60 ultra is de beste verticale vouwsmartphone die je op moment van schrijven kunt kopen. Het ontwerp is doordacht en maakt gebruik van slimme softwarefuncties en het toestel heeft uitstekende specificaties. Motorola's korte updatebeleid is een onnodig minpunt. De adviesprijs is stevig, maar de geschiedenis leert dat razr-smartphones snel in prijs zakken.