De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ook wel de ‘sleepwet’ genoemd, roept al meer dan een jaar hevige emoties op bij zowel voor- als tegenstanders. Op 21 maart mogen we naar de stembus om onze mening te geven over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, maar zelfs dat referendum is controversieel. Hoe zat het ook alweer met de WIV en waar moet je straks nou op stemmen? Kortom: wat is de sleepwet?

De sleepwet is geen opzichzelfstaande wet, maar een aanpassing van de bestaande Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten die uit 2002 stamt. Volgens de overheid (en de inlichtingendiensten zelf) heeft die wet een update nodig, zodat die meer aansluit op de manier waarom we vandaag de dag communiceren. Daar zijn zelfs tegenstanders het in grote lijnen mee eens. Toch is de Wiv uiterst controversieel, met name door een paar specifieke onderdelen in de wet. Daar willen tegenstanders graag discussie over voeren, maar de discussie wordt nu gedomineerd door de vraag of de sleepwet überhaupt wel moet worden ingevoerd. In de huidige wet mogen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten alleen ongericht tappen van niet-kabelgebonden communicatie (zoals satellietverbindingen). Kabelgebonden communicatie aftappen mag enkel als ze een idee hebben wie ze aftappen: een tap moet specifiek tegen een persoon gericht zijn. Maar tegenwoordig loopt vrijwel alle data via kabelnetwerken (zoals glasvezel- of koperkabels), dus moet de wet opgerekt worden zodat ook daarop ongericht kan worden getapt. Alle digitale communicatie wordt dan gelijk behandeld.

©PXimport

Sleepnet

De nieuwe wet kan op veel weerstand rekenen vanwege het verschil tussen gerichte en ongerichte taps. In de huidige wet mogen verdachten alleen gericht worden afgeluisterd, dus als er een duidelijke verdenking is. Met de nieuwe bevoegdheden mogen inlichtingendiensten ook ongericht gaan zoeken. Dat is waarom de termen sleepnet en sleepwet zo vaak terugkomen: tegenstanders zijn bang dat de AIVD of MIVD straks zo’n sleepnet uitgooien en om dán pas te zoeken of er iemand iets illegaals heeft gedaan. Zoiets is ook wel de bedoeling: de inlichtingendiensten willen bijvoorbeeld big-data-analyses doen om patronen te vinden, zoals het herhaaldelijk bellen naar Syrische nummers. Of door het afluisteren van een hele wijk waarvan bekend is dat er bijvoorbeeld Syriëgangers wonen. Ze krijgen daarbij ook de mogelijkheid om data uit verschillende databanken van derde partijen te verzamelen en die bij elkaar te gooien om zo aan datamining te doen.

©PXimport

Waarborgen

Gelukkig zit er een aantal waarborgen in de wet die misbruik van zulke bevoegdheden moeten voorkomen – althans, in theorie. Zo moeten gegevens die niet relevant zijn zo snel mogelijk worden verwijderd en vernietigd. Er is ook een maximale bewaartermijn opgelegd voor gegevens die wél bewaard mogen worden: die staat op drie jaar. Dat vinden tegenstanders wel erg lang. De belangrijkste waarborg is een nieuwe toetsingscommissie die in het leven wordt geroepen. Die ‘Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden’ (TIB) bestaat uit drie personen die moeten bepalen of de inzet van een nieuwe tap rechtmatig is. Opvallend is dat onder meer Ronald Prins daarvoor als technisch expert wordt aangesteld. Prins is voormalig eigenaar van overheidsbeveiliger Fox-IT en oud-AIVD’er – niet de meest onpartijdige persoon. De TIB moet overigens bestaan uit twee rechters of ex-rechters en een technisch expert. Naast de TIB houdt de ‘Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten’ (CTIVD), zoals de naam al verklapt, toezicht op de wet. Dat betekent dat burgers klachten kunnen indienen, en dat er periodiek een evaluatie plaatsvindt over hoe het met de Wiv gaat en wat er mogelijk moet worden aangepast.

©PXimport

Details

Over dat ‘slepen’ en het toezicht is veel te doen, maar er is ook veel kritiek op controversiële onderdelen van de wet. Zo wijzen de Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens erop dat het toezicht- en de toetsingscriteria van de CTIVD en de TIB niet transparant genoeg zouden zijn en onduidelijk zijn afgekaderd. Bovendien is er geen rechterlijke macht bij betrokken, en is de minister van Binnenlandse Zaken eindverantwoordelijk en kan deze het advies van de CTIVD naast zich neerleggen. Hierdoor is de wet in theorie vatbaar voor een politieke agenda. De Raad van State zegt dat het slimmer is de toezichtsbevoegdheden van de CTIVD uit te breiden. Ook de bewaartermijn van drie jaar zou te lang zijn, zonder dat daar noodzaak voor is. Onder de Wiv krijgen inlichtingendiensten ook een ‘hackbevoegdheid’, dezelfde die eerder al uit de Wet Computercriminaliteit III werd geschrapt voor politie en justitie vanwege ‘te veel privacy-inbreuk’. Met de hackbevoegdheid mogen de AIVD en MIVD straks computers hacken en malware plaatsen om verdachten af te luisteren.

©PXimport

Voor- en tegenstanders

Grote partijen uit de Tweede Kamer pleiten al jaren voor een uitbreiding van de bevoegdheid en onder het vorige VVD-PvdA-kabinet kwam de wet door de Kamer(s). Vooral voormalig minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk vertelde vaak dat de wet nodig was. Maar er is ook een groeiende groep politici die het niet met die uitbreiding eens is. Met name de SP en de Partij Voor De Dieren, en Kees Verhoeven van D66 waren vocale tegenstanders.

Er zijn nog heel veel meer tegenstanders vanuit buiten de politiek, die allemaal hun bezwaren tegen de nieuwe bevoegdheden hebben uitgesproken. Uiteraard zitten daar prominente privacyvoorvechters zoals Bits Of Freedom en Privacy First bij, die de wet respectievelijk ‘niet thuishoren in een open democratie’ en ‘uiterst totalitair’ noemen. Daarnaast ondertekende een groep van 29 prominente wetenschappers een open brief aan de Tweede Kamer om niet akkoord te gaan met de wet. Opvallender is dat ook de gezaghebbende Raad voor de Rechtspraak, de Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens felle kritiek uitten, waaraan geen gehoor werd gegeven.

Referendum

De controverse rondom de sleepwet kwam in een stroomversnelling door het referendum dat een aantal studenten opzette, waardoor we 21 maart naar de stembus mogen. Vorig jaar begon een groep studenten een petitie tegen de sleepwet, waarmee (met een beetje hulp van actualiteitenprogramma Zondag Met Lubach) genoeg stemmen werden opgehaald. Daarover ontstond direct ophef omdat de regering al aangaf een eventueel ‘nee’ hoe dan ook te negeren.

©PXimport

Rechtszaken

Het ziet er dus nu al naar uit dat de aanpassingen aan de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten uiteindelijk toch worden ingevoerd, alle kritiek ten spijt. Veel tegenstanders hebben al aangekondigd rechtszaken te beginnen tegen in ieder geval bepaalde onderdelen van de wet – als die definitief ingaat. Zo willen de Nederlandse Vereniging van Journalisten, het Juristencomité van de Mensenrechten en Privacy First naar de rechter stappen, al zijn er nog geen officiële zaken aangespannen.

De grote vraag is natuurlijk wat je het beste kunt stemmen tijdens het referendum. Een ‘nee’-stem lijkt in ieder geval niet erg effectief: Buma van regeringspartij CDA is het meest vocaal in zijn uitspraak die uitslag te negeren. Toch is een tegenstem niet verloren. Privacygroeperingen kunnen zo’n uitslag gebruiken als munitie bij verkiezingen en de vele toekomstige rechtszaken tegen specifieke controversiële onderdelen zoals de lange bewaartermijn, de hackbevoegdheid of het mijnen van databanken. Bovendien lijken de regeringspartijen een campagnetactiek te gebruiken die de angel uit inhoudelijke discussies over het onderwerp moet halen. Een stem is dus niet per definitie verloren.

Amendementen

Tijdlijn

2 december 2013
Commissie Deens stelt vast dat AIVD meer bevoegdheden nodig heeft.

2 juli 2015
Eerste ontwerp op het wetsvoorstel gepubliceerd, gevolgd door twee maanden consultatietijd.

2 september 2015
Kritiek van o.a. providers, VNO-NCW en het College voor de rechten van de Mens.

1 april 2016
Wetsontwerp aangepast, waarbij interceptie-kosten niet meer voor rekening zijn van providers.

21 september 2016
Raad van State reageert kritisch op de wet.

28 oktober 2016
Indiening wet.

15 december 2016:
Heftige kritiek van onder meer Amnesty International en Autoriteit Persoonsgegevens.

7 februari 2017
Ruim 30 amendementen ingediend ter verbetering WIV, voor het overgrote deel tevergeefs.

14 februari 2017
Wet door de Tweede Kamer (115 stemmen voor).

11 juli 2017
Wet door de Eerste Kamer (50 stemmen voor).

1 november 2017
417.453 handtekeningen verzameld (300.000 waren nodig).

21 maart 2018
Raadgevend referendum.

1 mei 2018
Geplande datum inwerkingtreding Wiv.

Informeren?

De app Plaknotities is al jarenlang het digitale alternatief voor de gele briefjes die je vroeger op de koelkast of tegen je beeldscherm plakte. In Windows 11 heeft de opvolger, Sticky Notes, een flinke make-over gekregen. Daarmee is hetzelfde concept gegroeid tot veel meer dan een virtueel memoblaadje.

De digitale tegenhanger van de Post-It-briefjes gaat al lang mee. In een wereld van cloudtechnologie en integratie met mobiele apparaten stond het in de sterren geschreven dat deze basisapp mee zou evolueren. De nieuwe Sticky Notes in Windows 11 is niet zomaar een cosmetische update. Microsoft heeft achter de schermen flink gesleuteld.

Overal beschikbaar

Sticky Notes werkt als zelfstandige app die je downloadt via de Microsoft App Store en die ook is geïntegreerd in OneNote. Je opent de app het snelst door Sticky Notes in het zoekvak te typen en op Enter te drukken. Je kunt Sticky Notes ook starten via de toetscombinatie Win+Alt+S.

In Windows 11 staat trouwens de oude versie ook nog op het systeem, maar die heet zoals vertrouwd Plaknotities. Na de laatste update vraagt de app je om je aan te melden met je Microsoft-account. Daarmee worden al je memo's gesynchroniseerd, zodat je ze op al je apparaten kunt openen. Dit kan ook op je smartphone of via de OneNote-app.

Mooier design

De nieuwe notities binnen Sticky Notes zien er moderner uit. De interface sluit mooi aan bij het strakke, afgeronde design van Windows 11. Gebruik je liever de donkere modus? Geen probleem: Sticky Notes volgt automatisch je systeeminstellingen. Zo blijft de interface aangenaam zonder dat je zelf iets hoeft aan te passen. Heb je een touchscreen of stylus, dan merk je dat handgeschreven notities automatisch worden omgezet in getypte tekst. Dat is handig en intuïtief.

De opmaakmogelijkheden zijn nog wel enigszins beperkt: andere lettertypes kiezen is nog steeds niet mogelijk. Ook het wijzigen van de lettergrootte lukt niet in Windows 11. Wat extra typografische vrijheid zou welkom zijn.

Sticky Notes heeft verder een QR-code die je scant met de camera van je smartphone. Daarmee kun je de notities op je telefoon rechtstreeks openen in de mobiele OneNote-app.

Notitie maken

De grootste troef van Sticky Notes is nog steeds de eenvoud. Deze vernieuwde versie heeft twee tabbladen. Het eerste, +Notities, toont al je plaknotities en laat je nieuwe memo's maken. Het tweede, Schermopname, gebruik je om een schermafdruk te maken van een actief venster. Is er geen venster geopend, dan is deze knop lichtgrijs en is de functie niet beschikbaar.

Klik op de knop +Notities en je ziet je eerste memo. Je typt vervolgens je boodschap in, bijvoorbeeld een to-do-lijstje, een spontane gedachte of iets wat je niet wilt vergeten. Onderaan zie je een werkbalk met opmaakopties: vet, cursief, onderstrepen, doorhalen en een lijstfunctie. Met de laatste knop voeg je een schermafbeelding vanaf je pc toe.

Bovenaan vind je een menu met drie puntjes. Daarmee doe je vier dingen: de kleur van de notitie aanpassen, de notitie kopiëren, de notitie verwijderen als je die niet meer nodig hebt en de instellingen openen. Je kunt de kleuren gebruiken om categorieën aan te geven, bijvoorbeeld geel voor werk, blauw voor privé, groen voor boodschappen.

Lijst met notities

Via de knop Lijst met notities open je het overzicht waarin alle bewaarde en nog niet verwijderde notities staan. Als je een notitie op het bureaublad hebt geplaatst, dan zie je de knop Lijst met notities openen bovenaan links. Het is het pictogram van twee streepjes. Vaak kom je in die lijst verrassende herinneringen tegen, want hier staan niet alleen de notities die je met Sticky Notes hebt gemaakt, maar ook de notities afkomstig van het oude Plaknotities.

Ga met de cursor over een notitie in de lijst. Daarmee verschijnt de knop Notitie in een nieuw venster openen. Heb je er veel verzameld, dan biedt het zoekvak uitkomst: met een trefwoord vind je snel de speld in de hooiberg. De meest recente notities staan bovenaan. In dit scherm vind je ook het tandwieltje voor de instellingen. Daar zie je bijvoorbeeld dat je bent aangemeld met je Microsoft-account. Zo worden je notities automatisch in de cloud opgeslagen.

Schermafbeeldingen

Met de speciale knop voor schermafbeeldingen maak je met één klik een screenshot van het actieve venster. Zodra je een schermafbeelding hebt vastgelegd, kun je rechtsboven op de knop Notitie in nieuw venster weergeven klikken. Je kunt ook dubbelklikken op een notitie. De afbeelding verschijnt dan groter, in een apart venster naast je notities.

Klik je met de rechtermuisknop op de afbeelding, dan krijg je vier opties: Afbeelding openen, Afbeelding kopiëren, Tekst uit afbeelding kopiëren en Afbeelding verwijderen. Kies je voor Afbeelding openen, dan wordt deze geladen in het Windows Knipprogramma, waar je markeringen kunt toevoegen of de afbeelding bijsnijdt. Gebruik je Tekst uit afbeelding kopiëren, dan kun je de herkende tekst – zonder opmaak – plakken in een tekstverwerker zoals Kladblok of Word.

Sticky Notes gebruikt de ingebouwde OCR (optical character recognition) om tekst in een afbeelding te herkennen. Dit is ideaal voor snelle samenvattingen of het overnemen van informatie zonder over te typen.

Bronverwijzing

Sticky Notes onthoudt de bron van de informatie die je toevoegt. Maak je bijvoorbeeld een notitie terwijl je een webpagina open hebt staan, dan wordt die pagina automatisch als bron geregistreerd. De link naar de website verschijnt ook in de notitie.

Open je later opnieuw de oorspronkelijke bron, dan verschijnen de bijbehorende notities automatisch bovenaan in het Sticky Notes-venster. Zo vind je snel de juiste informatie terug. Kijk je bijvoorbeeld een YouTube-video en maak je tegelijk aantekeningen in Sticky Notes, dan worden die notities later automatisch weergegeven zodra je datzelfde filmpje opnieuw opent.

Vastprikken

De notities van Sticky Notes hebben bovenaan een pictogram van een punaise. Wanneer je daarop klikt, wordt de betreffende notitie vastgezet. Dat betekent dat de notitie op de voorgrond blijft, ook wanneer je met andere programma's werkt of verschillende schermen opent. Hij blijft op het bureaublad staan, zodat je de memo niet per ongeluk weg klikt of uit het oog verliest. Ideaal dus voor herinneringen, afspraken of to-do's die je absoluut niet mag vergeten.

Vastzetten op bureaublad

Een andere nieuwe functie van Sticky Notes bereik je als je op de drie puntjes bovenaan klikt en de opdracht Docken naar het bureaublad kiest. Dit zorgt ervoor dat je notities op een vaste plek op het bureaublad blijven staan. Ze staan boven andere vensters en blijven zichtbaar als een soort 'sticky' element. Dit is vooral handig als je notities of to-do's zichtbaar wilt houden terwijl je in andere programma's werkt. Via dezelfde weg kun je de app losmaken van de kant, maar dan luidt de opdracht: Loskoppelen van bureaublad.

Een keuken zonder airfryer? Nauwelijks nog voor te stellen. Het apparaat is niet alleen een gezonder alternatief voor frituren, maar ook een verrassend veelzijdige hulp in de keuken. En met elke nieuwe generatie worden airfryers slimmer, handiger en veelzijdiger. Hoog tijd om eens te kijken welke functies jouw snack- én kookervaring naar een hoger niveau tillen.

Temperatuur-indicator

Een van de meest bruikbare snufjes is de temperatuur-indicator, ook wel het gebruiksklaar-lampje genoemd. Zodra dat lampje brandt, weet je dat de ingestelde temperatuur is bereikt en je ingrediënten erin kunnen. Vooral bij vis, gebak of gerechten die een precieze starttemperatuur vragen, maakt dit het verschil tussen 'net niet' en perfect gegaard. Bovendien bak je efficiënter, omdat je niet onnodig hoeft voor te verwarmen. Precies weten wanneer het apparaat klaar is, scheelt energie én frustratie.

©Rafa Jodar

Indicatorlampje

Naast de temperatuur-indicator hebben veel airfryers ook een simpel statuslampje dat aangeeft of het apparaat überhaupt aanstaat. Een detail, maar wel een slim detail: het voorkomt dat je je airfryer per ongeluk laat aanstaan (hoewel de meeste apparaten tegenwoordig na verloop van tijd zelf uitgaan), bespaart energie en verlengt de levensduur. In drukke keukens of huishoudens met kinderen is het bovendien een kleine maar waardevolle veiligheidsfunctie. Eén blik en je weet hoe de vlag erbij hangt.

Timer

De ingebouwde timer is al even onmisbaar. Je stelt de gewenste kooktijd in, drukt op start en de airfryer regelt de rest. Bij de meeste modellen schakelt hij automatisch uit zodra de tijd verstreken is. Ideaal als je ondertussen iets anders wilt doen zonder dat je frietjes veranderen in houtskool. Nieuwere airfryers bieden daarnaast vooraf ingestelde programma's voor populaire gerechten: van kippenvleugels en zoete aardappel tot brownies. Daardoor hoef je zelf nauwelijks meer te gokken als het op tijd of temperatuur aankomt.

©nadia_snopek - stock.adobe.com

Warmhoudfunctie

Timing blijft belangrijk, zeker als niet iedereen tegelijk eet. Daarvoor is de warmhoudfunctie bedacht: je eten blijft warm zonder uit te drogen of te verbranden. Handig als je kinderen nog onderweg zijn of je gasten wat later aanschuiven. Sommige modellen gaan nog een stap verder en passen de temperatuur aan het type gerecht aan. Zo blijft alles precies zoals je het wilt – knapperig waar het knapperig hoort te zijn, smeuïg waar het smeuïg hoort te zijn.

Anti-reukfilter

Niemand zit te wachten op die zware frituurlucht die dagenlang in huis blijft hangen. Moderne airfryers pakken dat aan met ingebouwde geurfilters. Die neutraliseren de meeste geuren nog vóór ze je keuken inwaaien. Vooral handig bij vis, vlees of gerechten met veel knoflook. Sommige merken gebruiken vervangbare koolstoffilters die jarenlang meegaan. Het resultaat: lekker eten zonder dat je huis meedoet aan de geurbeleving.

©Ninja

Van drogen tot rijzen

Wat ooit een simpele heteluchtfriteuse was, is inmiddels een mini-oven met ambities. De nieuwste airfryers krijgen er functies bij waarmee je veel meer kunt dan bakken of grillen. Denk aan dehydreren (voor wie zelf fruitchips, kruiden of beef jerky wil maken), langzaam garen (voor stoofpotjes of pulled pork) en zelfs een stand om deeg te laten rijzen. Die laatste houdt een constante, milde temperatuur aan zodat gist optimaal zijn werk kan doen. Vooral bakkers en meal-preppers zullen deze extra's waarderen; ze maken de airfryer een volwaardige vervanger voor meerdere apparaten tegelijk.

Slimme bediening

En dan is er nog het moderne gemak van spraakbesturing. Sommige recente airfryers zijn te koppelen aan Google Assistant, Alexa of Siri. Daarmee kun je het apparaat starten, stoppen of de temperatuur aanpassen zonder een vinger uit te steken. "Hey Google, start de airfryer op 180 graden voor 10 minuten" en hoppa, hij doet het gewoon! Handig als je je handen vol hebt aan snijwerk of deegrollen, of als je vanuit de woonkamer wilt checken of het eten bijna klaar is. In combinatie met een app zie je bovendien op je telefoon hoever het kookproces is, en krijg je meldingen zodra je gerecht klaar is om te serveren.

🎯 Populairste merken airfryer in NL

Philips | Ninja | Tefal | Inventum | Princess

Deze merken komen al langere tijd goed uit de bus in verschillende vergelijkingen. In tests van de Consumentenbond en andere onafhankelijke platforms worden ze vaak genoemd omdat ze simpelweg doen wat je ervan verwacht: ze warmen snel op, bakken gelijkmatig en zijn prettig in gebruik. Bovendien is de verhouding tussen de prijs en wat je voor je geld krijgt goed.

Aanraders per merk

Ninja Airfryer XXL Max Pro
Ruime airfryer voor grotere porties. De 6,2-liter mand is geschikt voor 3-4 personen en levert gelijkmatige resultaten bij friet, groenten en vlees. Dankzij de hogere stand wordt alles extra knapperig. Reviewscore op Kieskeurig: 9,6.

Tefal Dual Easy Fry & Grill EY905D 8.3L XXL Airfryer
Ruim model met twee lades, geschikt voor grotere porties of volledige maaltijden tegelijk. Reviewscore op Kieskeurig: 8,8.

Inventum GF500HLD Airfryer
Betaalbare instap-airfryer; handig voor kleinere huishoudens of basisgebruik. Reviewscore op Kieskeurig: 9,2.

Princess Double Basket Airfryer - 8L - 2400W
dubbele airfryer met twee manden van 4 liter. Geschikt om twee gerechten tegelijk te bereiden, met genoeg capaciteit voor een gezin. Reviewscore op Kieskeurig: 8,5.

Philips 3000 Series NA352/00 Airfryer 9 L Dual Basket
Populair model van Philips met dubbele mand en ruime inhoud, geschikt voor gezinnen of grotere porties. Reviewscore op Kieskeurig: 8,2.

🔟 Over de reviewscores op Kieskeurig.nl
Op Kieskeurig.nl schrijven consumenten reviews over producten. Elke review moet voldoen aan kwaliteitscriteria: de reviewer moet aangeven of het product gekocht, gekregen of getest is, er mag geen misleidende taal in staan en de inhoud moet betrouwbaar zijn. Zo worden nep- of spamreacties tegengegaan. Bij de beoordeling zie je niet alleen het gemiddelde cijfer, maar ook hoeveel reviews er zijn. Zo krijg je meteen een indruk of de score op basis van één enkele review is of op basis van veel gebruikerservaringen.