Bestuur je huis met de Raspberry Pi

01 Welke Raspberry Pi?

De meeste domotica-controllers die in de handel verkrijgbaar zijn, kosten honderden euro's. En uiteindelijk is zo'n controller niet meer dan een minicomputer. Dat kan toch goedkoper? Zeker, een Raspberry Pi is voldoende uitgerust om dezelfde taken uit te voeren. In veel gevallen volstaat Model B of B+ met 512 MB RAM. Alleen als je heel veel apparaten in huis wilt aansturen, komt de krachtiger Raspberry Pi 2 Model B met 1 GB RAM, een quadcore-processor en vier usb2.0-poorten van pas.

02 Domoticz

De in de handel verkrijgbare domotica-controllers komen met software om je huis aan te sturen. Op de Raspberry Pi moet je die zelf nog installeren. Gelukkig bestaat er heel wat opensource domotica-software. Een gebruiksvriendelijk pakket van Nederlandse bodem is Domoticz. Download het image voor de Raspberry Pi, pak het uit en schrijf het met het meegeleverde programma Win32 Disk Imager naar een (micro)SD-kaart. Plaats die vervolgens in je Pi en start de minicomputer op. Volg daarna de instructies in het bestand Readme.txt, dat bij het image wordt meegeleverd.

03 Webinterface

Zoek in de lijst met DHCP-leases van je router welk IP-adres je Raspberry Pi in je netwerk heeft gekregen. Surf nu naar https://[IP-adres], met het juiste IP-adres op de plek van de vierkante haken. Negeer de waarschuwing over het beveiligingscertificaat. Dit is de webinterface waarmee je Domoticz aanstuurt. In Dashboard komen alle apparaten waarbij je op het sterretje klikt op de andere pagina's. In Switches komen alle schakelaars, bij Temperature alle temperatuur- en luchtvochtigheidssensoren, in Weather neerslag-, luchtdruk- en andere weersensoren en in Utility energiemeters. De webinterface past zich automatisch aan je scherm aan; op mobiele apparaten krijg je een compactere weergave.

04 Lokalisatie-instellingen

Klik rechtsboven op Setup en dan op Settings. Hier stel je in verschillende tabbladen het gedrag van Domoticz in. Verander je de taal naar Dutch, dan krijg je de interface in het Nederlands te zien. Geef je je locatie in, dan berekent Domoticz de tijdstippen van zonsopgang en -ondergang. Handig om het gedrag van je schakelaars te configureren; denk aan een licht dat alleen 's nachts op een bewegingssensor reageert. Klik daarna rechtsboven op Apply Settings.

05 Toegang van buitenaf

Toegang tot Domoticz van buiten ons lokale netwerk is ook mogelijk, maar dan gaan we eerst de beveiliging opkrikken. Vul in de instellingen onder Websitebeveiliging een gebruikersnaam en wachtwoord in. Als je apparaten op je lokale netwerk vertrouwt en daarvan geen authenticatie vereist, vul dan onder Lokale netwerken het IP-adresbereik in, zoals 127.0.0.*;192.168.0.*. Bewaar de instellingen en stel dan in je router port forwarding in: laat een poort op je publieke ip-adres naar poort 8080 op het ip-adres van je Raspberry Pi doorverwijzen. Lees de wiki voor instructies om Domoticz via het veiliger https van buitenaf te bereiken.

06 Notificaties

Je kunt ook waarschuwingen krijgen, bijvoorbeeld als je een raam laat openstaan wanneer je het huis verlaat. Installeer daarvoor de app Pushover (Android/iOS), Prowl (iOS), Notify My Android (Android) of Pushalot (Windows/Windows Phone). Dat zijn allemaal gratis apps met beperkingen. Met een in-app-aankoop krijg je onbeperkt push-notificaties. Registreer je bij de app, vraag een API-sleutel aan en vul die in de instellingen van Domoticz in. Klik op Testen om te testen of je apparaat een notificatie krijgt. Als je liever notificaties via e-mail krijgt, vul dan in het tabblad E-mail je e-mailaccountgegevens in en vink Stuur e-mail notificaties aan.

07 Z-Wave

Om met domotica-apparaten te communiceren heb je een transceiver nodig. Het voordeel van de Raspberry Pi met Domoticz is dat die diverse transceivers via usb kan aansluiten om verschillende domoticaprotocollen te ondersteunen. Z-Wave ondersteun je op de Raspberry Pi met het RaZberry-dochterbordje op de GPIO-pinnen of met een usb-stick als de Aeotec Z-Stick Series 2. Sluit de RaZberry aan of steek de stick in een usb-poort in en klik op Instellingen en dan Hardware. Kies bij type OpenZWave USB en geef de hardware een naam. Klik onderaan op Toevoegen. Klik op Instellingen en dan Log om eventuele foutmeldingen te bekijken.

08 Z-Wave-schakelaar opnemen

Voor je een Z-Wave-apparaat kunt gebruiken, moet je het in je Z-Wave-netwerk opnemen (include). Klik in Domoticz op Instellingen en dan Hardware en klik naast je Z-Wave-controller op Instellingen. Kies bovenaan in het uitklapmenu Node beheer voor Sensor opnemen. Je hebt nu 20 seconden de tijd om je schakelaar in het Z-Wave-netwerk op te nemen. De instructies daarvoor staan in de handleiding van het apparaat. Doorgaans heeft het toestel een klein knopje dat je moet indrukken. Is het opnemen gelukt, dan verschijnt het apparaat in de lijst met nodes. Indien dit niet het geval is, kijk dan op de logpagina welke foutmelding je krijgt.

09 Z-Wave-schakelaar configureren

Is de schakelaar eenmaal in je Z-Wave-netwerk opgenomen, klik dan op Instellingen en vervolgens Apparaten. Klik op het groene pijltje naast je nieuwe apparaat. Geef het een naam en klik op Add Device. Ga naar het tabblad Schakelaars en klik bij de schakelaar op Aanpassen. Wijzig het type schakelaar als je schakelaar als On/Off is toegevoegd, maar een dimmer is. Klik op Opslaan om je wijzigingen door te voeren. Ga daarna terug naar Schakelaars en klik op de gloeilamp om de schakelaar in- of uit te schakelen of pas het dimniveau aan met de schuifbalk.

10 Timer

Wil je een schakelaar op basis van een tijdschema aansturen, klik dan in het tabblad Schakelaars bij de betreffende schakelaar op Timers. Vul daar in hoeveel minuten/uren voor of na zonsopgang of -ondergang of op welk tijdstip de schakelaar moet worden in- of uitgeschakeld. Je kunt ook de weekdagen selecteren of zelfs een vaste datum. Ook kan Domoticz toeval aan het tijdstip toevoegen, wat handig is voor een realistische aanwezigheidssituatie als je inbrekers op afstand wilt houden. Klik tot slot op Toevoegen. Een tijdschema tijdelijk inactiveren doe je door het te selecteren, Actief uit te vinken en op Aanpassen te klikken.

Welke lichtschakelaar?

Om je verlichting aan of uit te schakelen bestaan er zowel voor Z-Wave als KlikAanKlikUit diverse oplossingen. Een lamp met stekker, zoals een staande lamp, sluit je aan op een stekkermodule die je in het stopcontact steekt. Voor je plafondverlichting gebruik je een inbouwmodule die je achter je wandschakelaar installeert of een module die je volledige wandschakelaar vervangt. Er bestaan ook schakelaars in de vorm van een fitting. Je draait die in een standaard E27-fitting, draait de lamp erin en kunt de lamp daarna besturen. Al deze oplossingen bestaan in een eenvoudige aan/uitversie of als een dimmer. In het laatste geval moet je lamp wel dimbaar zijn.

Een stekkermodule die in het stopcontact past is de eenvoudigste oplossing om lampen slim te maken.

11 KlikAanKlikUit

Z-Wave is een tweewegssysteem: schakelaars geven feedback aan de controller over hun toestand (bijvoorbeeld aan of uit). Heb je dat niet nodig, dan is een systeem zoals KlikAanKlikUit (in België COCO) een goedkopere oplossing. Dit stuur je op je Raspberry Pi aan met de RFXtrx433E USB 433.92MHz Transceiver. Dat is een prijzig apparaatje, maar ondersteunt naast KAKU allerlei protocollen die op 433,92 MHz werken, waaronder HomeEasy, X10 en ook allerlei sensoren van draadloze weerstations. De meerprijs voor de RFXCOM-transceiver ten opzichte van Z-Wave verdien je snel terug, doordat KAKU-modules goedkoper zijn dan vergelijkbare Z-Wave-modules.

12 KlikAanKlikUit-sensor toevoegen

Sluit de RFXtrx433E aan op een usb-poort van je Raspberry Pi. Klik op Instellingen en Hardware en kies als type RFXCOM - RFXtrx433 USB 433.92MHz Transceiver. Geef het apparaat een naam en klik op Toevoegen. Klik daarna naast het nieuwe apparaat op Zet Mode. Vink de protocollen aan die je nodig hebt (voor KAKU is dat doorgaans AC of ARC) en klik op Set Mode. In het tabblad Instellingen / Apparaten verschijnen de apparaten nu zodra je ze gebruikt (bijvoorbeeld door binnen het bereik van een bewegingssensor te komen). Klik op het groene pijltje naast het apparaat en voeg het toe.

13 Notificatie

Als je in de instellingen van Domoticz een systeem voor notificaties op je smartphone of je e-mailaccountgegevens hebt geconfigureerd, kun je bij elke sensor notificaties instellen. Heb je een draadloze temperatuursensor in je koelkast staan en wil je een waarschuwing krijgen als de temperatuur te veel oploopt (je hebt bijvoorbeeld de koelkastdeur laten openstaan), klik dan bij die sensor op Notificaties. Kies bij Type Temperatuur, bij Wanneer Groter, vul bij Waarde de drempelwaarde in en kies een Prioriteit, zoals Noodgeval. Klik tot slot op Toevoegen.

14 Gebeurtenissen

Als je nu een aantal sensoren en schakelaars hebt geconfigureerd, toont Domoticz allerlei gegevens over je huis en ben je in staat om apparaten in je huis te besturen. Maar een echt domoticasysteem kan allerlei zaken automatisch besturen. Daarvoor moeten we in Domoticz 'gebeurtenissen' configureren. Ga in het menu Instellingen naar Meer opties en klik dan op Gebeurtenissen. Hier maak je in een interface met blokjes grafische koppelingen tussen sensoren en schakelaars, om apparaten automatisch in of uit te schakelen of je notificaties te sturen.

15 Alleen in het donker

Met het gebeurtenissensysteem van Domoticz configureer je eenvoudig allerlei complexe scenario's zonder dat je één letter programmeercode hoeft in te tikken. Stel dat we een lamp in de gang automatisch willen laten aangaan als de voordeur opengaat, maar alleen als het donker is. Sleep dan links onder Control een if-blokje naar het midden en onder Logic een and-blokje en een =-blokje. Onder Devices vind je je apparaten. Voeg alle benodigde blokjes toe en klik de blokjes aan elkaar. Geef de gebeurtenis rechtsboven een naam en sla ze op.

16 Groepen

Wil je diverse apparaten tegelijk in- of uitschakelen met een timer, gebeurtenis of handmatig in de webinterface van Domoticz, maak dan een groep. Ga daarvoor naar het tabblad Groepen, klik rechtsboven op Groep toevoegen, geef de groep een naam, kies als type Groep en klik op Groep toevoegen. Klik daarna op Aanpassen en voeg onderaan apparaten toe. Met een groep bedien je dus diverse schakelaars tegelijk als één schakelaar.

17 Scènes

Wil je met één druk op de knop bepaalde apparaten inschakelen en andere uitschakelen, dan heb je een ander type groep nodig, namelijk een scène. Voeg een groep toe, maar kies dan als type Scène. Klik je daarna op Aanpassen, dan kun je niet alleen apparaten toevoegen, maar ook het commando (aan, uit en het niveau van een dimmer) kiezen. Een verschil met een groep is wel dat een scène niet kan worden in- of uitgeschakeld, je kunt ze alleen activeren.