Een thuisnetwerk bestaat al snel uit een hele reeks apparaten, zoals een router, netwerkprinter, NAS, switch, smartphones, tablets, laptops, desktops en allerlei ‘slimme’ hardware. Daar heb je als beheerder je handen vol mee. Tools die je helpen je thuisnetwerk efficiënter te beheren zijn dus welkom.

Het aanbod netwerktools is dusdanig groot, dat het nog best lastig is een goede selectie te maken. Denk aan software uit de portable toolkits zoals die van NirLauncher Utilities en Sysinternals Suite. Die WSCC op zijn beurt weer in één handige grafische interface heeft verenigd. Maar ook op een site als SnapFiles zijn er vele tientallen freeware-applicaties samengebracht (zie https://kwikr.nl/snapnet).

We hebben geprobeerd de betere tools eruit te lichten en die ook enigszins te rubriceren.

Onze aandacht gaat eerst uit naar enkele wifi-tools, gevolgd door tools die de netwerksnelheid meten en optimaliseren. Daarna kijken we welke apparaten en services actief zijn in ons netwerk en tot slot gaan we na welk netwerkverkeer er precies wordt gegenereerd. We beseffen dat zo’n selectieproces van tools deels persoonlijk is, maar we denken toch dat ze een waardevolle toevoeging aan je eigen toolkit kunnen zijn.

Wifi

Heatmap

Om je draadloze router, toegangspunten, mesh-units of wifi-extenders zo te positioneren dat je overal een optimaal netwerkbereik hebt, maak je het best een heatmap. Je installeert een speciaal hulpprogramma op je laptop of mobiele apparaat en je wandelt letterlijk rond in de ruimtes waar je een draadloos netwerksignaal verwacht. De software registreert de signaalsterktes en zet de resultaten in een heatmap.

NetSpot heeft zo’n functie aan boord, maar helaas niet in de gratis versie. Maar de Home-versie van deze software kost zo’n 54 euro. Niet goedkoop, maar als je misschien geregeld door vrienden en familie gevraagd wordt om te helpen met het optimaliseren van het netwerk, dan valt het wellicht toch weer mee.

De enige gratis site heatmap-tool die we kennen, is Ekahau Heatmapper. Enigszins verouderd, maar nog te vinden via https://kwikr.nl/hmap (via de onderste downloadlink). Na de installatie start je de tool op en klik je bij voorkeur op I have a mapimage, zodat je de plattegrond van je woning of kantoor kunt inladen. Je krijgt nu de beschikbare draadloze routers en toegangspunten te zien. Tijdens het lopen door de ruimte klik je herhaaldelijk op de juiste plek op de plattegrond. Klik met rechts als je klaar bent, waarna de heatmap wordt uitgetekend. Tik op een netwerknaam om aan de hand van kleurcodes de signaalsterktes af te lezen (van groen en geel naar rood).

©PXimport

Wifi-scanner

Ondervind je soms connectieproblemen met je draadloze netwerk, dan kan het helpen een scan- en analysetool te gebruiken die je draadloze netwerk (en dat van je buren) in kaart brengt.

Het programma WinFi maakt indruk omdat het heel wat technische informatie biedt. Vooralsnog is alleen versie 1.0 beschikbaar. Via de knoppen rechtsboven kies je ALL, 2.4 GHz of 5 GHz. De scanfrequentie (standaard drie seconden) stel je in bij Settings / Data Grid / Scan interval. Helemaal rechtsboven bepaal je zelf de gewenste weergave, zoals Default View, Basic of Pro, maar je kunt nog veel meer kolommen met informatie zichtbaar maken door in het rechterdeelvenster op +Columns te klikken en een vinkje naast de gewenste kolomnamen te plaatsen.

De kolom Signal Quality geeft je al een eerste indruk van de signaalkwaliteit, uitgedrukt in percentages, maar nauwkeurigere informatie krijg je van de kolommen RSSI (Received Signal Strength Indicator) en SNR (Signal To Noise Ratio). RSSI wordt in negatieve dBm-waarden uitgedrukt (decibel-milliwatts): hoe hoger de waarde, hoe zwakker het signaal. Boven -70 dBm hoef je geen stabiel signaal meer te verwachten. SNR wordt in dB uitgedrukt en hier geldt: hoe hoger, hoe beter. Zodra je onder 25 dB gaat, stelt het wifi-signaal niet veel meer voor.

Je krijgt deze en andere waardes ook mooi grafische gepresenteerd, in het onderste deelvenster, bij Dashboard of bij Signals. Terugblikken naar eerdere scansessies kan ook: druk bovenaan op de knop Archive, selecteer een sessie en druk op Replay.

©PXimport

Historisch

We vermelden ook graag WifiHistoryView (via de link Dutch vind je een Nederlands taalbestand). Een bescheiden en portable tool die je in één oogopslag vertelt welke draadloze verbindingen je computer de laatste tijd heeft gemaakt. Het programma vertelt je wanneer die verbindingen precies zijn opgezet, hoelang die duurden en ook waarom die eventueel werden afgebroken. Verder lees je ook de SSID af, evenals het draadloos protocol (zoals 801.11n) en de eventuele encryptiemethode. Je kunt al deze informatie ook in een html-rapport opslaan.

©PXimport

Snelheid

Doorvoersnelheid

De snelheid van je netwerk wordt door meerdere aspecten bepaald: enerzijds is er de latency, anderzijds de doorvoersnelheid. De latency is de vertraging die zich voordoet tussen het aanvragen van de (eerste) data en het ontvangen van die data. Die kun je op de Opdrachtprompt meten met commando’s als ping, traceroute en pathping (dat beide vorige commando’s combineert).

De netwerkprestaties worden vooral bepaald door de doorvoersnelheid. In theorie is die dezelfde als de bandbreedte, maar door allerlei overhead in de hardware en de netwerkprotocollen ligt die in de praktijk een stuk lager. Om die te meten gebruik je een tool als TamoSoft Throughput Test (Windows, macOS, Android en iOS). Op het apparaat waar je de doorvoersnelheid naar een andere pc wilt meten, voer je de clientmodule TTClient.exe uit. Op het andere toestel voer je dan de servermodule TTServer.exe uit. In de clientmodule vul het je ip-adres van de server in. De testdata worden standaard via poort 27100 verstuurd en de optie QoS Traffic Type staat standaard ingesteld op Best Effort, wat maakt dat Throughput Test geen specifiek dataverkeer zal prioriteren. Om het effect te testen van bijvoorbeeld geprioriteerde audio- en videostreams kies je hier AudioVideo. Zodra je op Connect klikt, verstuurt de tool de testpakketjes in beide richtingen en geeft het programma de resultaten weer in een live grafiek.

©PXimport

iPerf

Een alternatief is het portable iPerf, beschikbaar voor diverse platformen. Aan serverzijde zorg je er met het commando iperf3 -s vanaf een opdrachtregel voor dat het toestel naar een verbinding luistert, standaard op poort 5201. Op het clienttoestel voer je dan een commando uit als:

iperf3 -c <ip-adres_server> -t 120

Met de parameter -t120 geef je aan dat de test 120 seconden moet duren. Bij beide commando’s kun je de uitvoer omleiden naar een logbestand via:

iperf3 -c <ip-adres_server> -t 120 >[naam_logbestand].txt

Er zijn nog heel wat meer parameters waarmee je iPerf kunt aansturen, zoals -u (UDP in plaats van TCP), -6 (alleen IPv6 en niet IPv4), -P <x> (aantal gelijktijdige verbindingen met server), -p <x> (ander poortnummer), -k <x> (aantal te verzenden pakketten), -R (omgekeerde richting) enzovoort. Je vindt hiervan een overzicht via https://kwikr.nl/paradoc.

©PXimport

TCP-connectie

Er zijn verschillende parameters en functies waarmee Windows TCP-verbindingen aanstuurt. Een overzicht van de belangrijkste krijg je met het commando:

netsh interface tcp show global

Zo vind je hier onder meer window auto-tuning, congestion control provider, rss en ecn terug. De meeste parameters laten zich vanaf de Opdrachtprompt aanpassen, bijvoorbeeld met:

netsh int tcp set global autotuninglevel=disabled

Toch gaat dit een stuk makkelijker met de portable tool TCP Optimizer. Start het programma op als administrator, kies in het keuzemenu bij Netwerk Adapter Selection de gewenste netwerkadapter en zorg dat de optie Current is geselecteerd. De schuifknop bij Connection speed stel je in op de maximaal beschikbare bandbreedte (wellicht 100+Mbps). De bandbreedte kun je uitzoeken met bijvoorbeeld www.speedtest.net/nl.

Om de TCP-parameters handmatig aan te passen, selecteer je hier Custom. Je moet natuurlijk wel goed weten wat je doet. Via https://kwikr.nl/tcpdoc vind je meer informatie over deze parameters.

Je laat eventuele de optimalisatie aan de tool zelf over door Optimal te selecteren en met Apply changes te bevestigen. Je krijgt nu een overzicht van de oude en de nieuwe parameters, inclusief de bijbehorende paden en opdrachtregelcommando’s. Belangrijk is wel dat je een vinkje plaatst bij Backup (linksonder) voordat je op OK drukt. Blijken je aanpassingen na enige tijd niets op te leveren, dan kun je naar de originele instellingen terugkeren via File / Restore backed up settings. Het spg-back-upbestand bevindt zich in de map van TCP Optimizer.

©PXimport

Apparaten en services

Netwerkscan

Om snel een overzicht te krijgen van de ip-adressen en hostnamen in een thuisnetwerk, gebruiken we graag de portable tool Angry IP Scanner. Aan de andere kant van het scannerspectrum bevindt zich een netwerkmonitor als Paessler PRTG 100 (voor Windows). Met de gratis versie kun je tot honderd ‘sensoren’ activeren. Zo’n sensor kun je zien als een module die één meetbaar onderdeel van je netwerkapparatuur kan monitoren, zoals de cpu-load van een server of de tonerstatus van je printer (je vindt een overzicht van deze sensoren via https://kwikr.nl/senstype).

Hier stellen we je graag een bescheiden middenmoter voor: Axence NetTools. Het gaat om een suite van tien diagnostische tools voor je netwerk, waaronder Ping, Bandwidth, DNS-Lookup, SNMP, Trace enzovoort. Een van de interessantste functies is wel Scan network. Je hoeft slechts een willekeurig adres uit je subnet in te vullen om alle gedetecteerde netwerktoestellen te zien verschijnen, inclusief ip- en MAC-adres, hostnaam, responsetijd en de actieve services. Vanuit het linkerdeelvenster beperk je de scan eventueel tot specifieke services of poorten.

©PXimport

WMI-bevragingen

Axence NetTools biedt nog meer interessante mogelijkheden. Zo kun je er tevens allerlei onderdelen van je netwerkclients mee monitoren, zoals de geïnstalleerde systeemupdates en de actieve processen. In principe druk je enkel op de knop WinTools en vul je de hostnaam of ip-adres van het beoogde toestel in, inclusief de bijbehorende inloggegevens. Het risico is helaas groot dat dit niet zomaar zal werken, omdat op de client de RPC-service en WMI (Windows Management Instrumentation) geactiveerd moeten zijn. Liever dan dit handmatig in te stellen, doe je dit door eenmalig het bestand WmiEnable.exe als administrator op de netwerkclient uit te voeren. Je vindt dit bestand in een submap van de NetTools-installatiemap.

Bij een succesvolle verbinding zie je twee rubrieken in het linkerdeelvenster: General en Custom WMI Queries, met allerlei subrubrieken die je als netwerkbeheerder vast zullen interesseren.

©PXimport

Netwerkverkeer

Netwerkverbindingen

Constateer je dat er flink wat netwerkactiviteit is en wil je weten welke verbindingen er op je systeem actief zijn, dan kun je de portable tool CurrPorts gebruiken, bij voorkeur in combinatie met een andere portable tool van dezelfde maker: IPNetInfo. Op de respectievelijke downloadpagina’s vind je Nederlandse taalbestanden.

CurrPorts geef je een overzicht van alle netwerkverbindingen op je systeem, waarbij je via Opties / Automatisch vernieuwen de gewenste verversingsfrequentie instelt. Via Beeld / Kolommen instellen bepaal je welke informatie je te zien krijgt. Blijkt uit de kolom Netwerkadres dat het om een extern ip-adres gaat, klik er dan met rechts op en kies IPNetInfo van NirSoft. Deze tool verstuurt dan een online whois-verzoek dat je, als het goed is, detailinformatie over die host bezorgt.

Handig is dat je met CurrPorts snel nagaat welke netwerkverbindingen een bepaalde toepassing heeft opgezet. Je hoeft het viziericoontje maar naar dat programmavenster te verslepen. CurrPorts stelt dan gelijk een filterregel in, die zichtbaar wordt als je op het filtericoontje klikt (bijvoorbeeld iets als include:process:WINWORD.EXE). Eigen regels toevoegen kan net zo goed, bijvoorbeeld exclude:both:tcp:192.168.0.1-192.168.0.50 als je van dit ip-bereik alle TCP-verkeer in beide richtingen wilt laten negeren.

©PXimport

Verkeersanalyse

Om grondig inzicht te krijgen in hoeveel netwerkdata er precies door diverse services en toepassingen worden gegeneerd, is GlassWire prima geschikt. In het hoofdvenster van GlassWire verschijnt meteen een grafiek die in realtime het uitgaande en binnenkomende netwerkverkeer toont. Standaard krijg je de activiteit van de laatste vijf minuten te zien, maar dat kun je tot één maand uitbreiden. Klik op de live grafiek om die te pauzeren en om de processen achter die netwerktrafiek te tonen. Klik op zo’n procesnaam voor nog meer details. Klik bovenaan op Usage om het dataverbruik volgens applicaties, hosts en protocollen te zien.

Inmiddels heb je vast ook al een aantal pop-upmeldingen van GlassWire voorbij zien komen. De historiek hiervan kun je altijd nog bekijken via de knop Alerts.

Het is bovendien mogelijk ook andere netwerkcomputers te monitoren. Installeer GlassWire ook op die pc’s. Ga op deze toestellen naar Glasswire / Settings, ga naar de rubriek Remote Access en klik op het gelijknamige tabblad op Unlock, waarna je een vinkje plaatst bij Allow Remote Access by password. Via Change password vul je een ander wachtwoord in.

Over naar GlassWire op je eigen pc. Hier kies je bij Settings de optie Server List en vul je met de knop New Server de nodige gegevens van de netwerkclient in. Plaats een vinkje bij Enable connection om het toestel in het linkerdeelvenster van GlassWire te zien verschijnen. Met een muisklik kun je ook dit toestel nu selecteren en monitoren.

©PXimport

Protocolanalyse

Wil je ook weten om welke netwerkdata het precies gaat, dan kun je moeilijk om een netwerksniffer heen. Dat kan een relatief eenvoudige variant als SmartSniff zijn, bij voorkeur nadat je een tool als Npcap hebt geïnstalleerd voor het vastleggen van datapakketten. Zet tijdens de installatie bij voorkeur een vinkje bij Support raw 802.11 traffic […]) en bij de optie Install Npcap in WinPcap API-compatibele Mode.

Bij het opstarten van SmartSniff ga je naar Opties / Capture Opties waar je WinPcap Packet Capture Driver selecteert en je netwerkadapter selecteert. Plaats bij voorkeur een vinkje bij Niet-selectieve mode en bij Automatisch SmartSniff aan Windows Firewall toevoegen […]. Druk op de pijlknop om het netwerkverkeer op te vangen. Het is mogelijk de data te filteren, zowel tijdens het vastleggen (via Opties / Capturefilter) als naderhand, in de schermweergave (via Opties / Filter instellen).

Idealiter is zo’n sniffer ook van een krachtige protocolanalyse-module voorzien, zoals bij Wireshark. Wireshark is beschikbaar voor onder meer macOS, Linux en Windows, en vereist ook de installatie van een tool als Npcap).

We hebben hier helaas niet de ruimte in te gaan op het indrukwekkende functie-arsenaal, maar je kunt alvast als volgt aan de slag. Open het Capture-menu, kies Interfaces en klik op Start naast de actieve netwerkadapter. Je beëindigt het captureproces met Capture / Stop. De resulterende informatie vind je terug in drie vensters: bovenaan de chronologische pakketlijst, in het midden de details van een geselecteerd pakket en onderaan de eigenlijke pakketbytes. De hoeveelheid informatie lijkt niet behapbaar, maar gelukkig heeft ook Wireshark in zowel capture- als weergavefilters voorzien, zodat je veel gerichter kunt zoeken.

©PXimport

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.