Met een veelzijdige en gratis homeserver als Amahi maakt u van een oude pc eenvoudig een centrale opslagruimte voor documenten en back­ups, een vpn-server om van overal uw gegevens veilig te bereiken, of een webkalender voor verschillende gebruikers.

©CIDimport

1. Aanmelden

U meldt zich eerst aan op www.amahi.org. Hier klikt u op Get started now, waarna u de gevraagde gegevens invult. Bevestig met Start now. Enkele minuten later ontvangt u dan een bevestigingsmail. Open het bericht en klik op de link. U belandt nu op een webpagina met de knop Configure your HDA (Home Digital Assistant).

©CIDimport

2. HDA configureren

In eerste instantie vult u nu het ip-adres van uw router in. Standaard staat hier 192.168.1.1 ingevuld, maar dat kunt u aanpassen: u vindt het adres door op een van uw (Windows-)pc’s naar de opdrachtprompt te gaan en daar ipconfig /all uit te voeren: u leest het juiste adres af bij Standaard gateway, bij uw (actieve) netwerkverbinding. Is uw adres 192.168.0.254, dan kiest u voor het (vaste) ip-adres van uw HDA (bijvoorbeeld) 192.168.0.10  (de eerste drie getallen moeten in elk geval gelijk zijn aan die in het voorbeeld). Doet IE9 bij het invullen van deze gegevens wat nukkig, gebruik dan een andere browser (als Google Chrome). Druk op Next en kies een leuk dns-domein voor uw netwerk, bijvoorbeeld thuis.nl of familie-de-zwart.nl. Bevestig met Next en als alles goed is, drukt u op Create Your HDA Profile. U belandt nu in een nieuw venster waar u de installatiecode voor uw HDA noteert: die hebt u nodig in stap 5 (desnoods vindt u deze informatie ook nog wel terug door, aangemeld bij Amahi, te surfen naar https://www.amahi.org/user). Ten slotte klikt u op de link Follow instructions bij Fedora 14 Install DVD.

©CIDimport

3. Fedora downloaden

U ziet hier meteen ook de minimale systeemvereisten voor uw Amahi Home Server, en dat valt best mee: 1 GHz-processor, 4 GB vrije schijfruimte en 512 MB ram (méér mag altijd!). Download nu Fedora 14: dat kan via de link download mirrors. Kies als downloadlocatie bij voorkeur NL en klik op de link http, daarna op de map releases en ga voor 14 (Amahi werkt momenteel niet goed samen met Fedora 15). Klik de mappen Fedora, i386 en iso aan. Een download van circa 3,31 GB verder en het bestand Fedora-14-i386-DVD.iso is binnen. Dit bestand brandt u vervolgens naar een (lege) dvd. Dat kan bijvoorbeeld met het gratis CDBurnerXP (cdburnerxp.se), waar u dan Brand ISO beeldbestand aanklikt en naar het iso-bestand verwijst.

©CIDimport

4. Fedora installeren

Het is nu de bedoeling dat u met deze dvd uw ‘server-pc’ opstart. Zorg er bij voorkeur voor dat u alle externe media van deze pc hebt losgekoppeld, zodat u niet het risico loopt dat behalve uw harde schijf deze media worden geformatteerd tijdens de installatie! Vergewis u er tevens van dat u de netwerkkaart van de pc met uw netwerk (router) hebt verbonden. Tijd nu om ook de installatiegids op wiki.amahi.org/index.php/Fedora_14_install_guide erbij te halen. We raden u aan de instructies van deze gids nauwgezet te volgen, aangezien we niet de ruimte hebben die hier over te nemen.

Er zijn wel nog een paar aandachtspunten. Selecteer het juiste toetsenbord (meestal is dat US of US internationaal). De taal kunt u eventueel op English ingesteld laten, zodat de voorbeeldschermen uit de instructies overeenkomen met wat u op het scherm ziet. Let vooral goed op bij het instellen van schijfpartities: zorg er met name voor dat u in het betreffende venster een vinkje plaatst bij ‘De partitie opmaak bekijken en aanpassen’ zodat u de voorgestelde aanpassingen kunt uitvoeren. Als alles goed is, is uw harde schijf ongeveer ingedeeld zoals in de afbeelding 4. De exacte volumegroottes hangen natuurlijk wel af van de grootte van uw eigen schijf. Wat de swap-partitie betreft: die maakt u het liefst minstens dubbel zo groot als de hoeveelheid ram-geheugen op uw systeem. Tegen het einde van de installatie dient u de Amahi-software (‘repository’) te downloaden (via de url f14.amahi.org).

©CIDimport

5. Server installeren

Het einde van de installatieronde is in zicht. Na een herstart van uw gloednieuwe systeem creëert u een nieuwe gebruiker. Voor de juiste datum en tijd vinkt u de optie ‘Synchroniseer datum en tijd via het netwerk’ aan. Even later kunt u zich dan aanmelden met uw nieuwe gebruikersaccount. Op het nieuwe bureaublad dubbelklikt u op het icoontje Amahi installer en tikt u uw installatiecode in (zie stap 2).

Voor u de Reboot-knop indrukt, voert u bij voorkeur nog een kleine ingreep op uw router uit… Immers, om van alle functies van uw nieuwe server te profiteren, laat u die ook als dhcp-server fungeren. Dat is standaard allemaal geregeld, maar omdat op dit moment wellicht uw router nog deze taak vervult, deactiveert u die functie eerst op uw router. U bereikt dit configuratiescherm via uw eigen pc door uw browser af te stemmen op het ip-adres van uw router. Daar vindt u dan een optie om de dhcp-service uit te schakelen. Vergeet deze functie natuurlijk niet te reactiveren mocht u uw Amahi-experiment toch weer stopzetten! Na deze ingreep herstart u alle netwerk-pc’s.

©CIDimport

6. Server configureren

Na de herstart en uw aanmelding bij Fedora, dubbelklikt u op Amahi HDA Setup, waarna u zich aanmeldt met hetzelfde gebruikersaccount als Fedora (eventueel wijzigt u het wachtwoord). U belandt nu op het ‘dashboard’ van uw Amahi-server. Dat kan vanaf nu trouwens ook door op een van uw netwerk-pc’s de browser op http://hda af te stemmen. Hier klikt u nu op Setup en stelt u op het tabblad Settings de taal op Nederlands in.

©CIDimport

7. Shares instellen

Hoog tijd nu om iets met uw server te doén… Laten we beginnen met het instellen van shares, gedeelde mappen dus. Open hiervoor opnieuw de setup-pagina en ga naar het tabblad Shares. U merkt dat er al een aantal shares gecreëerd werden, waaronder Docs, Music, Pictures en Movies. Die hoort u nu al te kunnen bereiken vanaf uw netwerk: start de Verkenner op en tik in de adresbalk bijvoorbeeld \\hda\music in. De gedeelde map is uiteraard nog leeg, maar u kunt hier gerust al enkele bestanden naar kopiëren. Een nieuwe share creëren is niet moeilijker dan op de knop Nieuwe gedeelde map te drukken, een geschikte naam in te vullen – het juiste pad wordt in principe automatisch ingevuld: /var/hda/files/<naam_van_share>) – en al dan niet het vinkje te laten staan bij Zichtbaar (indien niet zichtbaar moet u in de Verkenner zelf het juiste pad kennen en invoeren) en bij Alleen lezen. Bevestig met Creëer de gedeelde map. Klik op de nieuwe share als u die nog wil bewerken. U kunt hier dan bijvoorbeeld het vinkje weghalen bij Alle gebruikers en aangeven welke gebruikers welke toegang krijgen. Nieuwe gebruikers maakt u logischerwijze aan op het tabblad Gebruikers.

©CIDimport

8. Centrale backups maken

Het is nu een kleine stap naar het maken van backups naar zo’n share op uw server – iedere gebruiker kan bijvoorbeeld over een eigen backup-share beschikken (waar alleen hij rechten toe krijgt). Laten we de veelzijdige en gratis backup-software Easeus Todo Backup (www.todo-backup.com/products/home) als voorbeeld nemen. Installeer die op een van uw Windows-pc in het netwerk. Start de tool, open het tabblad Backup en kies (bijvoorbeeld) File backup. Voorzie een geschikte naam en duid de gewenste gegevens aan. Bij Destination vult u vervolgens \\hda\<share-naam-voor-backups> in en drukt u op de Enter-toets; soms doet Todo Backup wat nukkig en moet u dat een paar keer herhalen. Vul de gebruikers-id in die u in Amahi schrijfrechten hebt toegekend op die share. In het volgende venster geeft u dan de gewenste timing voor uw back-ups in en met Proceed begint de backup – indien u Now had geselecteerd.

©CIDimport

9. Kalender(s) bijhouden

Het bijhouden van ‘gecentraliseerde kalenders’ via Amahi is eenvoudig. Ga naar uw dashboard, klik op Setup en open het tabblad Toepassingen. Naast een hele reeks thema’s voor uw server (selecteer een thema, klik op Install, open het tabblad Instellingen, klik op Thema’s en klik het gewenste thema aan) treft u hier ook verschillende nuttige toepassingen aan. Kies WebCalender en selecteer Install. Na de installatie komt u te weten dat u hiervoor moet inloggen op http://webcalendar en dat de eerste gebruiker standaard admin is (met wachtwoord admin).  Ga met uw browser naar dat adres en meld u als admin aan: u kunt nu meteen uw afspraken vastleggen. Het is prima mogelijk een agenda te voorzien voor verschillende gebruikers: klik hiervoor op Instellingen en Gebruikersbeheerder. Via de link Gebruiker toevoegen maakt u alle gewenste gebruikers aan. Afhankelijk van wie zich bij http://webcalendar aanmeldt, wordt de bijhorende agenda getoond.

©CIDimport

10. vpn-verbinding leggen

Het wordt natuurlijk nog interessanter als u uw gegevens en services op afstand kunt bereiken, via het internet. Dat doet u natuurlijk het liefst op een veilige – lees: versleutelde – manier en dat is mogelijk dankzij de geïntegreerde (open)vpn-server. U hoeft alleen een vpn-client te installeren op het systeem van waaruit u de server wilt bereiken. Dat gaat het makkelijkst met een van de clients op wiki.amahi.org/index.php/VPN_clients. U vindt er exemplaren voor Windows, Mac, Linux en zelfs Android en iPhone.

Wij nemen de Windows-versie als voorbeeld. Download en installeer de tool (als administrator). Na de installatie start u – op een pc die zich buiten uw netwerk bevindt – het programma HDAConnect op. Klik met de rechtermuisknop op het nieuwe icoontje in het Windows-systeemvak en kies Connect. Vul het gebruikers-id van uw server in en vul de juiste HDA-naam in (die vindt u desnoods via www.amahi.org/user). Zodra u op Connect drukt, wordt de verbinding gelegd. U kunt nu ook op die pc via de Verkenner naar \\hda bladeren of naar http://hda, http://webcalendar enz. surfen – net alsof u thuis bent en zonder gevaar voor pottenkijkers. Lukt de verbinding niet, dan moet u in uw router nog een poort forwarden naar het interne lan-adres van uw server (bijvoorbeeld: 192.168.0.10). Voor OpenVPN is dat poort 1194 (udp) en de kans is groot dat u op www.portforward.com de nodige instructies voor uw eigen router terugvindt.

Deze workshop komt uit Computer Idee nummer 20, jaargang 2011.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.