Als je van plan bent om je pc te transformeren tot mediacenter, ben je bij XBMC aan het juiste adres. Met dit programma lukt het om je volledige mediacollectie te ordenen en af te spelen op de televisie. Films, muziek en foto's bedien je voortaan dus op één plek.

Tip 01: Televisie verbinden

XBMC komt het beste tot zijn recht op een televisie. De gebruikersomgeving van dit programma is namelijk geoptimaliseerd voor grote schermen. Bovendien speel je op deze manier op je televisie films af die op de pc of elders in het netwerk zijn opgeslagen. Wanneer je pc (of laptop) en televisie allebei een HDMI-uitgang hebben, gebruik je deze aansluiting om de apparaten met elkaar te verbinden. Als alternatief is het ook mogelijk om de HDMI-ingang van een geschikte receiver te gebruiken.

Het voordeel van laatstgenoemde optie is dat het geluid van films en muziek uit de luidsprekers van je hifi-set komen. Indien er geen HDMI op je pc en/of televisie aanwezig is, sluit je de boel het beste aan via een DVI- of DisplayPort-kabel. Bij oudere apparatuur doe je een beroep op VGA, S-Video of composiet om beeld aan de televisie door te geven. Houd er rekening mee dat deze analoge aansluitingen niet de beste beeldkwaliteit opleveren. Via HDMI en DisplayPort wordt meestal ook het geluid doorgegeven, al is dat wel afhankelijk van de videokaart. De overige aansluitingen geven sowieso geen geluid door. Gebruik in dat geval een optische, coaxiale of analoge kabel om audio op je televisie of hifi-set af te spelen.

©PXimport

Tip 01 Gebruik bij voorkeur een HDMI-kabel om je pc met een televisie of hifi-set te verbinden.

Tip 02: Resolutie kiezen

Zodra je de computer op de televisie hebt aangesloten, is het vaak nodig om de juiste resolutie te kiezen. Ga in Windows naar Start / Configuratiescherm en kies voor Beeldschermresolutie aanpassen. Bepaal achter Resolutie hoeveel pixels je wilt weergeven. De hoogste waarde ligt het meest voor de hand. Controleer met Toepassen of er geen zwarte balken op de televisie zichtbaar zijn. Wanneer de resolutie correct is ingesteld, bevestig je de wijziging met Wijzigingen behouden. Sluit het venster met OK.

©PXimport

Tip 02 Als je een Full HD-scherm op je computer hebt aangesloten, kies je als resolutie 1920 x 1080 pixels.

Tip 03: Twee schermen

Heb je de televisie als tweede scherm aan je pc of laptop gekoppeld? In Windows 7 en 8 geef je eenvoudig aan op welk scherm je welk beeld wilt weergeven. Druk de toetscombinatie Windows-toets+P in. Er verschijnt een keuzemenu in beeld. Via de optie Alleen op computer of Alleen computerscherm is er alleen beeld zichtbaar op de eerste monitor die op het systeem is aangesloten. Wil je op twee schermen hetzelfde beeld weergeven, dan kies je voor Dupliceren. Je kunt er ook voor kiezen om XBMC uitsluitend op je televisie te bedienen. Klik in dat geval op Alleen op projector of Alleen tweede scherm. De optie Uitbreiden is vooral bruikbaar wanneer je XBMC op de televisie wilt bedienen, terwijl de monitor van je pc of laptop beschikbaar blijft voor overige computertaken.

©PXimport

Tip 03 Je geeft desgewenst aan dat je het beeld uitsluitend op de televisie wilt weergeven.

Tip 04: XBMC installeren

Hoewel het programma Windows Media Center standaard al op veel computers aanwezig is, geven de meeste medialiefhebbers de voorkeur aan XBMC. In een prachtig menu wijs je simpel aan welke muziek en video's je wilt afspelen. Verder beschikt het softwarepakket al over de meeste audio- en videocodecs zodat je minder last hebt van compatibiliteitsproblemen. Als klap op de vuurpijl voeg je allerlei interessante functies toe aan XBMC door middel van handige add-ons. Surf naar www.xbmc.org en klik rechtsboven op de zwarte knop DOWNLOAD.

De makers hebben versies ontwikkeld voor onder andere Windows, OS X en Linux. In dit artikel gaan we uit van de Windows-versie. Dubbelklik na het downloadproces op het exe-bestand om de installatieprocedure te starten. Via Next / I Agree neem je de eerste stappen door. Bepaal welke onderdelen je van het softwarepakket wilt installeren. Laat alle opties aangevinkt wanneer je toegang wenst tot alle functies van XBMC. Rond via Next / Next / Install de installatie af.

©PXimport

Tip 04 Als je optimaal van XBMC wilt profiteren, installeer je alle onderdelen van dit softwarepakket.

OpenELEC

Wil je een computer uitsluitend gebruiken voor het afspelen van media op een televisie? Wellicht is OpenELEC dan wat voor jou. Dit besturingssysteem geeft je uitsluitend toegang tot XBMC, want andere programma's zijn niet aanwezig. Een groot voordeel is dat de systeemeisen van OpenELEC laag zijn, zodat je deze Linux-distributie ook met oudere systemen kunt gebruiken. Je downloadt het besturingssysteem gratis vanaf www.openelec.tv. Verder zijn er ook (online) winkels die compacte machines aanbieden met een voorgeïnstalleerde versie van OpenELEC.

©PXimport

OpenELEC is een gratis besturingssysteem waarmee je uitsluitend toegang hebt tot het programma XBMC.

Tip 05: Taal en vormgeving

Voordat je met XBMC aan de slag gaat, selecteer je eerst de Nederlandse taal. Ga in XBMC naar SYSTEM / Settings / Appearance / International. Kies achter Language voor Dutch. XBMC schakelt direct over naar de Nederlandse taal. Neem globaal de overige instellingen even door en pas het softwarepakket naar eigen inzicht aan. Via Skin / Skin selecteer je een andere lay-out. Standaard zijn alleen de templates Confluence en Touched beschikbaar. Via add-ons voeg je eventueel een andere vormgeving toe. Klik op Meer verkrijgen en zoek een leuke vormgeving uit. Via Installeren / Ja activeer je de nieuwe lay-out. Afhankelijk van welke template je hebt geselecteerd, wijzig je desgewenst de kleuren en het lettertype. Als je de standaardinterface gebruikt, keer je via het pictogram met het huisje terug naar het hoofdmenu.

©PXimport

Tip 05 Er is een Nederlandse vertaling van XBMC beschikbaar.

Tip 06: Media toevoegen

In XBMC geef je eenvoudig aan waar je mediabestanden staan opgeslagen. Ga achtereenvolgens naar VIDEO'S / Bestanden / Videos toevoegen. Via Bladeren verschijnt er een mappenstructuur op je scherm. Navigeer naar de juiste locatie en klik op OK om de inhoud van een map toe te voegen. Eventueel wijs je nog meer mappen aan waar video's staan opgeslagen. Verzin voor de bestanden een verzamelnaam, bijvoorbeeld 'Films' of 'Eigen opnames'. Bevestig daarna met OK. In het volgende scherm geef je onder Deze map bevat desgewenst aan wat voor mediabestanden je hebt toegevoegd. Je hebt keuze uit de opties Muziekvideo's, TV-Series en Speelfilms. XBMC gebruikt online bronnen om in het menu relevante informatie over de bestanden weer te geven. Vandaar dat de software graag wil weten wat voor video's je hebt geselecteerd. Laat de overige instellingen intact en bevestig met OK / Ja. Vanuit het hoofdmenu gebruik je de onderdelen AFBEELDINGEN en MUZIEK om overige mediabestanden toe te voegen.

©PXimport

Tip 06 Geef aan wat voor mediabestanden je hebt toegevoegd.

Tip 07: Netwerkbronnen

Ook mediabestanden die bij andere netwerkbronnen zijn ondergebracht, breng je met XBMC in kaart. Video's, films en foto's die bijvoorbeeld op een NAS, mediaspeler of andere computer staan opgeslagen, voeg je probleemloos toe. Handig, want op deze manier beheer je op één plek je voltallige mediacollectie. Ga naar VIDEO'S, MUZIEK of AFBEELDINGEN en klik op Bestanden. Na een klik op Videos toevoegen, Muziek toevoegen of Afbeeldingen toevoegen kies je voor Bladeren. Je kunt via verschillende netwerkprotocollen opslagdragers benaderen.

Veel apparaten ondersteunen het gebruik van UPnP. Dit protocol wordt veelvuldig gebruikt om films en muziek over het netwerk te streamen. Klik op UPnP Devices en ontdek welke apparaten er in het thuisnetwerk mediabestanden delen. Overigens is het vaak wel een vereiste dat UPnP op het betreffende apparaat is geactiveerd. Klik op OK om de inhoud van een netwerklocatie aan XBMC toe te voegen. Naast UPnP is het ook mogelijk om via NFS (Network File System) en SMB (Server Message Block) netwerkbronnen te benaderen. Onder meer gedeelde mappen van andere pc's zijn zichtbaar. Verder staat het je ook vrij om handmatig netwerklocaties toe te voegen.

©PXimport

Tip 07 XBMC is in staat om via verschillende protocollen netwerklocaties toe te voegen.

Tip 08: Media afspelen

Zodra alle mediabestanden zijn geïndexeerd, kun je eindelijk genieten van je favoriete films en muziekalbums. Maak in het hoofdmenu een keuze, bijvoorbeeld voor Speelfilms. Zeker bij grote collecties is het zinvol om films te sorteren. Je kiest tussen Onlangs toegevoegd, Titel, Genres, Jaren of Acteurs. Wil je graag weten waar de film over gaat? Klik met de rechtermuisknop op de titel en kies voor Filminformatie. Je leest vervolgens een korte samenvatting. Verder zie je hoe andere personen deze film beoordelen en welke sterren er meespelen. Klik op Afspelen om de weergave te starten. Gebruik de bedieningsknoppen onderaan het venster om de film te pauzeren of om een bepaald fragment op te zoeken.

©PXimport

Tip 08 XBMC toont op verzoek aanvullende informatie over films.

Tip 09: Ondertiteling

Het is vervelend wanneer er geen ondertiteling aanwezig is. Gelukkig heeft XBMC een functie in huis om ondertitels vanaf internet op te halen. Ga vanuit het hoofdmenu naar SYSTEEM / Instellingen / Video / Ondertiteling. Klik achter het onderdeel Talen van te downloaden ondertitels op Dutch. Bevestig met OK. Naar eigen inzicht pas je de kenmerken van ondertitels aan. Zo kies je bijvoorbeeld een ander lettertype uit en wijzig je de grootte. Open vervolgens een film waarbij geen ondertiteling aanwezig is. Klik binnen het videokader onderaan op Ondertitelscraper (pictogram met rechthoek) en kies voor Downloaden. XBMC laat zien welke bestanden er bij de website www.opensubtitles.org beschikbaar zijn. Klik een ondertitelbestand aan en controleer of de tekst gelijk loopt met het beeld. Is dat niet het geval? Kies voor Ondertitelscraper / Ondertitels synchroniseren. Gebruik bovenaan de tijdbalk en geef aan hoeveel tijd je de ondertitels eerder of later wilt weergeven. Bevestig tot slot met Enter.

©PXimport

Tip 09 Ontbrekende ondertitels download je vanuit de filmweergave rechtstreeks naar XBMC.

Tip 10: Afstandsbediening

Het menu bedien je in eerste instantie met de muis of pijltjestoetsen van het toetsenbord. Voor het instellen van de software werkt dat natuurlijk prima, maar dat is anders wanneer je later vanaf de bank je favoriete film of muziekalbum wilt selecteren. Gelukkig laat XBMC zich prima bedienen met een geschikte afstandsbediening. Hiervoor zijn er allerlei geschikte exemplaren op de markt. Bij sommige pc's hoort een afstandsbediening van Windows Media Center. Die kun je vaak ook probleemloos gebruiken. Daarnaast is het mogelijk om je smartphone of tablet in te zetten als afstandsbediening. Ga in XBMC achtereenvolgens naar SYSTEEM / Instellingen / Diensten / Webserver en markeer het onderdeel Webserver. Vul verder de velden achter Gebruikersnaam en Wachtwoord in. Onthoud deze gegevens goed.

Ga daarna naar het onderdeel Afstandsbediening en activeer beide instellingen. Klik vervolgens op Zeroconf en markeer de optie Zeroconf publishing. Open de applicatiewinkel van je iOS- of Android-toestel en zoek naar de app Official XBMC Remote. In de iPhone-app verschijnen via Add Host / Find XBMC als het goed is vanzelf de benodigde serverinstellingen in beeld. Typ de juiste gebruikersnaam en het wachtwoord in. Maak vervolgens verbinding en bedien XBMC voortaan met je iPhone of iPad. Gebruik je Android, dan dien je het juiste IP-adres handmatig in te vullen. Zo nodig achterhaal je het IP-adres door vanuit het hoofdvenster van XBMC op je pc naar SYSTEEM / Systeeminformatie te navigeren.

©PXimport

Tip 10 Vanaf een smartphone of tablet heb je volledige controle over de mediabibliotheek.

Tip 11: Audio-cd's rippen

XBMC beschikt over een functie om audio-cd's te rippen. Handig wanneer je nog veel cd's hebt liggen waarvan je de liedjes graag ook op een harde schijf bewaart. Doe de cd in de cd/dvd-lade. Navigeer vervolgens naar MUZIEK / Bestanden. Klik met de rechtermuisknop op de schijfletter van het cd/dvd-station en kies voor Cd rippen. Geef in de mappenstructuur aan op welke locatie je de liedjes wilt bewaren. Eventueel maak je hiervoor een nieuwe map aan. Bevestig met OK. Bovenaan in XBMC volg je de voortgang. Na afloop spuugt de computer de cd vanzelf weer uit.

Het programma slaat de nummers op in het flac-formaat. Dit bestandstype heeft als voordeel dat er geen kwaliteitsverlies optreedt. XBMC importeert data over de nummers uit een online database, waardoor de informatie compleet is. Het is ook mogelijk om losse liedjes te rippen. Ga in dat geval naar MUZIEK / Bestanden en klik op de schijfletter van het cd/dvd-station. Klik daarna met de rechtermuisknop op het nummer dat je wilt opslaan en kies voor Muzieknummer rippen.

©PXimport

Tip 11 In het contextmenu onder de rechtermuisknop vind je de functie om audio-cd's te rippen.

Tip 12: Automatisch rippen

Wanneer je een hele stapel cd's wilt rippen, is het omslachtig om deze functie telkens handmatig te activeren. Het is ook mogelijk om het ripproces automatisch te starten. Zodra XBMC een audio-cd detecteert, slaat de software de liedjes direct op. Ga naar SYSTEEM / Instellingen / Muziek / Muziek CD's. Bij Audio CD-Invoermelding selecteer je via de pijltjesknoppen die optie Rip. Eventueel wijzig je achter Opgeslagen muziek map de bestandslocatie. Start XBMC opnieuw op en leg een audio-cd in de cd/dvd-lade. Binnen enkele ogenblikken start het ripproces.

©PXimport

Tip 12 XBMC ript op eigen houtje muziekbestanden naar je pc.

Tip 13: Ripinstellingen

XBMC heeft de ripinstellingen goed verstopt, maar eenmaal gevonden kun je zelf het muziekformaat en de audiokwaliteit bepalen. Handig wanneer je liever geen flac-bestanden bewaart. Ga naar SYSTEEM / Instellingen / Muziek / Muziek CD's. Klik linksonder op Instellingen niveau om de geavanceerde opties weer te geven. Kies achter Encoder het gewenste bestandsformaat. Je hebt keuze tussen onder meer flac, m4a, wma, wav en mp3 (Lame). Stel (bij de formaten waarbij dat van toepassing is) de Kwaliteit en Bitsnelheid in. De wijzigingen zijn meteen van kracht.

©PXimport

Tip 13 Je bepaalt zelf in welk bestandsformaat je geripte cd's opslaat.

Tip 14: Add-ons

Een groot pluspunt van XBMC is dat je eenvoudig extra functies toevoegt aan de hand van honderden add-ons. Ga naar SYSTEEM / Instellingen / Add-ons / Add-ons downloaden / Alle add-ons. De uitbreidingen zijn verdeeld in verschillende categorieën. Via Video add-ons / Uitzendinggemist (NPO) / Installeren voeg je bijvoorbeeld de dienst Uitzending Gemist toe aan XBMC. Als je tv-programma's wilt terugkijken, hoef je vanuit het hoofdmenu alleen maar naar VIDEO'S / Add-ons / Uitzendinggemist (NPO) te navigeren. Herhaal bovengenoemde stappen om andere leuke tooltjes te installeren. Zo zijn er onder meer add-ons van Grooveshark, Dumpert, Eredivisie Live en YouTube beschikbaar.

©PXimport

Tip 14 Voor XBMC zijn talloze interessante uitbreidingen beschikbaar, waaronder Uitzending Gemist.

Er zijn veel (gratis) e-boeken te vinden op het internet, maar misschien luister je liever dan dat je leest. Met de juiste tools zet je een e-book om naar een luisterboek. Of je maakt zelf een audioverhaal, met een stem en taal naar keuze, en helemaal gratis. In dit artikel lees je hoe je dat doet.

Je kunt een e-book natuurlijk zelf hardop voorlezen en je stem opnemen, maar dat is erg tijdrovend en weinig zinvol. Het ligt anders als je (e-)boeken of tijdschriften inspreekt voor mensen met een leesbeperking, bijvoorbeeld in samenwerking met organisaties als Dedicon (https://www.dedicon.nl) en Transkript (https://www.transkript.be). Er bestaan zelfs heuse stemmenbureaus waar mensen met een goede stem ingehuurd worden om teksten in te spreken.

Zulke initiatieven zijn zeker waardevol, maar de insteek hier is anders. Stel: je hebt een paar leuke e-boeken gevonden, maar lezen is niet je ding. Je luistert liever naar verhalen, bijvoorbeeld in de auto of met koptelefoon op de bank. Of je wilt eigen verhalen, eventueel door AI gegenereerd, laten voorlezen door een professionele stem, zelfs in meerdere talen. Denk aan sprookjes voor kinderen voor het slapengaan of een verhaaltje tijdens lange autoritten. Een interessant project, dat vooral de iets gevorderde lezer zal aanspreken.

E-boeken vinden

De tool waarmee we straks e-boeken naar luisterboeken converteren, kan – zoals de meeste legale software – in principe niet overweg met DRM-beschermde exemplaren (Digital Rights Management). Gelukkig zijn er voldoende niet-beschermde en gratis e-boeken beschikbaar. Een van de oudste publieke domeinprojecten is Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org), met meer dan 75.000 titels, vooral klassiekers. Andere bronnen zijn onder meer ManyBooks.net (https://www.manybooks.net), Standard Ebooks (https://www.standardebooks.org) en FreeEbooks.net (https://www.free-ebooks.net). De focus ligt doorgaans op Angelsaksische werken, maar je kunt vaak filteren op taal en andere criteria. Specifiek voor Nederlandstalige titels is https://www.dbnl.org een goed vertrekpunt.

Afhankelijk van de bron kun je e-boeken vaak in meerdere formaten downloaden, zoals epub, mobi, azw3, pdf en txt. Het open en gestandaardiseerde epub-formaat is een van de populairste en meest geschikte, zeker ook voor conversie naar luisterboeken. Epub ondersteunt tevens interne navigatie, zoals inhoudsopgaven, die tools als ebook2audiobook kunnen gebruiken om hoofdstukken te scheiden. De belangrijkste versies zijn epub 2.x en 3.x, waarbij deze laatste technologieën als html5 en css3 ondersteunt, bruikbaar voor nieuwe e-readers en apps.

Beheren en omzetten

Onze focus ligt op het converteren naar audioboeken, maar we laten je eerst kort kennismaken met de gratis opensource-tool Calibre (https://www.calibre-ebook.com; beschikbaar voor meerdere platformen). Hiermee beheer je niet alleen je e-boeken, je kunt ze ook naar een ander, beter formaat omzetten.

Installeer de tool, start deze op en stel de taal, een geschikte locatie voor je boeken en je favoriete e-reader in (kies eventueel Generisch / Smartphone).

Om e-boeken aan je bibliotheek toe te voegen, klik je op het pijlknopje bij Boeken toevoegen en kies je bijvoorbeeld Boeken toevoegen uit een enkele map. Deze verschijnen in het midden, waar je ze op kolom naar keuze sorteert. Dubbelklik op een voorbeeld om meer details te zien, zoals het formaat. Met een dubbelklik op de titel kun je het boek lezen met de ingebouwde leesmodule.

Je kunt ook e-boeken uit e-readers ophalen en uitwisselen door deze met je pc te verbinden en via de knop Toestel op te halen, maar daar gaan we hier niet verder op in.

Converteren

Calibre converteert normaal automatisch boekformaten voor specifieke apparaten, maar je kunt ook handmatig converteren. Selecteer een of meer boeken in de bibliotheek en klik op het pijlknopje bij Boeken converteren. Kies Individueel converteren of Een groep converteren, waarbij de instellingen dan voor alle geselecteerde boeken gelden.

In het dialoogvenster pas je indien gewenst onderdelen aan, zoals Metagegevens (inclusief omslagafbeelding), Inhoudsopgave en meer. Je kunt deze ook gewoon laten zoals ze zijn en direct klikken op het pijlknopje rechtsboven.

Bij Uitvoerformaat kies je uit allerlei formaten, waaronder het prima geschikte EPUB. Zodra je een formaat selecteert, kun je via het linker paneel <formaat->uitvoer nog extra opties instellen.

Bevestig met OK. Rechtsonder in het Calibre-hoofdvenster volg je het conversieproces via de knop Taken. Zo'n conversie duurt meestal maar enkele seconden.

Ebook2audiobook

We zijn nu klaar om ons eerste e-boek om te zetten in een luisterboek. Dat doen we met het gratis ebook2audiobook. Deze tool gebruikt AI-gestuurde TTS-technologie (text-to-speech), wat zorgt voor natuurlijk klinkende stemmen.

We beginnen met een installatie onder Windows. Dit duurt even, maar verloopt grotendeels automatisch. Je hebt wel Python nodig om scripts te kunnen uitvoeren.

Ga naar de site via https://www.kwikr.nl/pydl, download de Windows-installer en start deze met een dubbelklik. Vink in het startvenster zowel Use admin privileges when installing py.exe als Add python.exe to PATH aan. Klik op Install Now.

Test na installatie of alles goed is verlopen door op de Opdrachtprompt het commando python --version uit te voeren. Je zou nu het versienummer van Python moeten zien.

Surf daarna naar https://www.kwikr.nl/ebook2. Klik op de groene Code-knop en kies Download ZIP. Pak dit archief uit naar een lege map, een proces dat wel even kan duren.

Installeren

Open de submap ebook2audiobook-main in de uitgepakte map via de Opdrachtprompt, bijvoorbeeld met het commando

In deze map zie je onder meer het tekstbestand requirements.txt. Als je dit opent in een teksteditor als Kladblok, zie je dat het een lijst bevat met dertig vereiste Python-onderdelen. Je installeert ze vanuit deze map met het commando

Start vervolgens het batchbestand ebook2audiobook.cmd vanuit dezelfde map door dit als commando in te voeren en met de Enter-toets te bevestigen. Je kunt dit bestand gerust vooraf bekijken met Kladblok. Het script installeert extra Python-pakketten en start het programma in een eigen (gevirtualiseerde) omgeving om potentiële conflicten met andere Python-pakketten te vermijden.

Bij de start verschijnen normaal meldingen dat onderdelen als onder andere ffmpeg, nodejs en sox ontbreken, maar het batchbestand zorgt gelukkig zelf voor de installatie.

Neem gerust de tijd voor een kopje koffie, want de installatie duurt behoorlijk lang. Er worden namelijk duizenden kleine bestanden in de map geplaatst, goed voor meer dan 4 GB.

Waarschijnlijk vraagt je Windows-firewall op het einde nog toestemming en verschijnt onderaan de melding http://0.0.0.0:7860. Laat het opdrachtpromptvenster gewoon geopend.

Webinterface

Tik nu het adres localhost:7860 in de adresbalk van je browser. Krijg je een melding als 'Deze site is niet bereikbaar', dan is het opdrachtprompt-venster waarschijnlijk afgesloten. Je kunt trouwens het lopende proces in dit venster indien gewenst ook altijd zelf afsluiten met Ctrl+C.

Om het script weer op te starten en de webinterface beschikbaar te maken, voer je gewoon opnieuw het batchbestand ebook2audiobook.cmd uit. Het script merkt dat alles al is geïnstalleerd, dus je kunt vrijwel meteen verder. Ververs de webpagina indien nodig.

Ebook2audiobook is in essentie een opdrachtregelscript en de webinterface is weinig meer dan een grafische schil. In dit artikel beperken we ons tot het gebruik van die interface. Wil je verder graven, dan moet je je verdiepen in de opdrachtregelparameters.

Conversie-uitvoer

Selecteer linksboven File en klik op Click to upload. Selecteer een geschikt e-boek of ander tekstbestand. Geef bij Language aan wat de brontaal is; scrol eventueel tot bij More languages (A-Z). Je kunt ook handmatig een taal ingeven, zoals Dutch – Nederlands.

Bij Optional kies je een bestaande stem, waaronder die van bekende personen als David Attenborough of Morgan Freeman. Via de pijlknop beluister je een voorbeeld.

Wil je niet alleen de stem, maar ook toon en stijl laten nabootsen, selecteer deze persoon dan ook (indien beschikbaar) bij Fine Tuned Models in plaats van de standaardoptie Internal.

Standaard staat bij TTS Base de engine xtts geselecteerd, die meestal de beste resultaten geeft. Je kunt ook met de andere beschikbare engines experimenteren (het beste gaat dat met een korte tekst ter test).

Heb je een ondersteunde gpu, vink dan GPU aan bij Processor Unit om de conversie aanzienlijk te versnellen. Kies tot slot een geschikt uitvoerformaat. Meestal stelt de tool m4b voor, omdat dit hoofdstukken ondersteunt, je leespositie bewaart en bij hoge compressie toch goede kwaliteit levert. Andere opties zijn onder meer flac, m4a, mp3 en ogg.

Tot slot kun je op het tabblad Fine Tuned Parameters nog enkele technische aspecten bijsturen, zoals Temperature (hoe hoger, hoe creatiever, maar ook hoe minder accuraat) en Speed (de spreeksnelheid).

Is alles ingesteld, klik dan onderaan op de gele balk om de conversie te starten. Houd er rekening mee dat het omzetten naar natuurlijke stem veel rekenkracht vergt. Bij een doorsnee e-boek is het programma al snel een dag of nacht bezig, al kun je natuurlijk ook eigen, korte verhalen importeren. Dit kan eventueel ook in pdf, txt, docx of html.

Eigen stem

Na afloop kun je het resultaat vanuit de webinterface beluisteren. Gebruik de pijlknop linksonder om het bestand (vanuit de tijdelijke submap \tmp) op te slaan op een gewenste locatie. Je speelt het daarna af in je favoriete app, bijvoorbeeld met een mediaspeler als de gratis mediaspeler VLC media player (https://www.videolan.org).

Je kunt ook een andere stem gebruiken, bijvoorbeeld je eigen stem. Hiervoor heb je een stemopname nodig van maximaal zes minuten, liefst in mono, met een sample rate van 16K en opgeslagen als wav-bestand.

Heb je een opname in een ander formaat, dan converteer je die eenvoudig met een gratis tool als het uitstekende Shutter Encoder (https://www.shutterencoder.com). Open het opnamebestand, kies WAV bij Functie selecteren, stel bij Audio-instellingen in op Mix audiobestanden naar: Mono en Bemonsteringsfrequentie wijzigen naar: 16k. Bevestig op Functie starten.

In de webinterface van ebook2audiobook klik je bij Cloning Voice Audio File op Klik om te uploaden en verwijs je vervolgens naar het wav-bestand. De opname wordt meteen verwerkt en automatisch geselecteerd. Je kunt de stem hier ook beluisteren.

Metadata

Ook luisterboeken kun je voorzien van een omslagfoto, titel, auteur, trefwoorden en andere metadata. Wil je dit vóór de conversie regelen, dan doe je dat het makkelijkst in Calibre: klik met rechts op de titel van het e-boek (epub) en kies Metagegevens bewerken.

Hoewel je bepaalde metadata ook via ebook2audiobook kunt meegeven, is dat minder eenvoudig. Achteraf aanpassen is dan praktischer, bijvoorbeeld met een gratis tag-editor als Mp3tag (https://www.mp3tag.de/en), geschikt voor onder meer mp3, mp4, m4a en m4b.

AI-creatie

Met behulp van AI laat je ook heel eenvoudig eigen teksten of verhalen maken, zoals sprookjes voor het slapengaan, inclusief een mooie omslagafbeelding. We tonen kort hoe je dat doet in ChatGPT (https://www.chatgpt.com).

Meld je aan bij de app en geef een uitvoerige prompt in waarin je precies beschrijft welk type verhaal je wilt: het onderwerp, de personages, de setting, de stijl en de gewenste lengte. Je kunt het resultaat naderhand met extra prompts verder bijsturen.

Is het verhaal klaar, kopieer de tekst naar het klembord en plak het in een Word-document. Dat kun je eventueel via Calibre omzetten naar een epub-bestand.

Vraag de chatbot ook om een passende tekening bij het verhaal, bijvoorbeeld met de hoofdpersonages. Via de plusknop kun je optioneel één of meer foto's uploaden als model en vragen om de illustratie daarop te baseren.

Je voegt de afbeelding vervolgens samen met andere metadata toe aan je epub-bestand in Calibre. Ebook2audiobook maakt er dan een spannend luisterverhaal van. Voor elke dag eentje, misschien wel met je eigen stem om het helemaal echt (of echt nep) te maken.

Met zijn elegante touchscreen, ruime kijkvenster en geïntegreerde verlichting is de Bosch Serie 6 Air Fryer een heuse blikvanger. Naast het oog willen je smaakpapillen natuurlijk ook wat. We voelden deze stijlvolle airfryer een aantal weken aan de tand. Lees hier onze ongezouten mening.

Dankzij een riante capaciteit van 7,2 liter is de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) geschikt voor gezinnen. Naast de airfryer zelf levert de Duitse fabrikant een grillrooster en vijf vleesspiesjes mee. Dit grillrooster komt ook van pas als je gerechten wilt 'stapelen'. Kortom, keukenprinsen en -prinsessen kunnen er alle kanten mee op. Na het uitpakken kan de kok van dienst er vrijwel meteen mee aan de slag. Je dient wel eerst even het handvat op het mandje te monteren, maar dat is vanwege het kliksysteem zo gepiept. De behuizing weegt nog geen 6 kilo, waardoor je deze airfryer van 30,9 × 31,4 × 38,8 centimeter relatief makkelijk meeneemt, mocht dat nodig zijn.

©Maikel Dijkhuizen

Kookinstellingen kiezen

Het touchscreen bevat duidelijke pictogrammen voor patat, kip, vlees, vis, groente, gebak en brood. Daarnaast is er een warmhoudfunctie. Zodra je op een van de pictogrammen tikt, selecteert het apparaat de bijbehorende temperatuur en kooktijd. Het kan eigenlijk niet misgaan. Vanzelfsprekend pas je deze automatische instellingen naar eigen inzicht aan. Gebruik hiervoor de plus- en minknoppen. Kies hierbij tussen een temperatuur van minimaal 40 en maximaal 200 graden Celsius. Dat gaat in stapjes van vijf graden. Het opgegeven uitgangsvermogen bedraagt 1800 watt. Wanneer er een kookprogramma is gestart, komt het geluidsniveau uit op zo'n 63 decibel. Dat valt erg mee, zodat je in de keuken gelukkig nog gewoon een gesprek kunt voeren.

©Maikel Dijkhuizen

Eten bereiden

Op de bodem van het mandje bevindt zich een uitneembaar rooster. Hierop plaats je rechtstreeks een flinke lading friet, snacks of groente. Voor het bereiden van vlees kun je eventueel ook het bijgesloten grillrooster gebruiken. Een minpunt is het ietwat stroeve sluitsysteem voor het mandje. De onderzijde bevat weliswaar antislipvoetjes, maar het apparaat glijdt evengoed (te) makkelijk over het keukenblad. Hierdoor is het noodzakelijk om de achterkant van de behuizing met één hand tegen te houden als je het mandje in het apparaat duwt. Zeker wanneer het apparaat al warm is, is dat niet zo prettig.

Dankzij het kijkvenster houd je de voortgang van het gerecht nauwlettend in de gaten. Tik je op het pictogram met het lampje, dan gaat de verlichting ongeveer tien seconden branden. Voor diverse kookprogramma's activeert de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) het zogeheten Shake-alarm. Je hoort dan om de zoveel minuten een piepend geluid. Na het schudden van het mandje gaat het kookproces weer verder.

©Maikel Dijkhuizen

Knapperige gerechten

Net als de meeste airfryers heeft ook dit exemplaar boven in de behuizing een verwarmingselement en ventilator. Deze fan blaast de hete lucht omlaag. Volgens de fabrikant heeft deze airfryer voldoende power om vijf porties friet klaar te maken. Dat blijkt ook in de praktijk. Het bereiden van 750 gram patat is bijvoorbeeld geen enkel probleem. Leg daarnaast gerust tien kroketten in de mand, want ze worden stuk voor stuk warm. Bosch claimt dat je gerechten zonder voorverwarmen kunt klaarmaken, maar neem deze belofte met een flinke korrel zout. Voor een knapperig resultaat is het namelijk wel degelijk nodig om de airfryer voor te verwarmen. Daarnaast is goed schudden essentieel, anders worden de frietjes niet gelijkmatig gaar.

Verder zien we een verschil in kleur, maar gelukkig smaken ook de ietwat bleke patatjes prima. Na de maaltijd ben je weinig tijd kwijt met schoonmaken. De gladde buitenkant bevat geen knoppen die uitsteken, waardoor je de behuizing vlot kunt afnemen. Verder zijn alle losse onderdelen vaatwasserbestendig. Was je het mandje handmatig af, dan belandt er soms wel wat water of sop in de loze ruimte van het kijkvenster. Dit kijkvenster bestaat namelijk uit twee 'plaatjes' van transparante kunststof. Overigens trekt dat vocht snel weg.

©Maikel Dijkhuizen

©Maikel Dijkhuizen

Bosch Serie 6 Air Fryer kopen?

De Bosch Serie 6 Air Fryer heeft een goede prijs-kwaliteitverhouding. Merken als Ninja, Inventum en Tefal produceren weliswaar vergelijkbare airfryers tegen een iets lagere aanschafprijs, maar toch vinden we de adviesprijs van 169,99 euro gerechtvaardigd. Dit apparaat beschikt tenslotte over enkele extra's die veel andere producten niet hebben. Zo volg je met het kijkvenster en de verlichting het kookproces op de voet. Bovendien maak je de airfryer inclusief alle accessoires binnen mum van tijd schoon. Ook niet onbelangrijk; de gerechten smaken prima! Jammer genoeg levert Bosch geen fysiek receptenboek mee.