17 tips om je Windows-pc grondig op te schonen

Voelt Windows traag aan, heb je geen overzicht in je bestanden of duurt het lang voordat je computer is opgestart? Dan is het de hoogste tijd voor een flinke schoonmaakbeurt! Je hoeft niet per se alle tips in dit artikel op te volgen om je computer te optimaliseren. Voer de punten uit waar je je al een tijdje aan ergert. Sommige optimalisaties en schoonmaakacties kunnen de eerste keer veel tijd in beslag, maar zijn in de toekomst sneller of zelfs geroutineerd uit te voeren zodat je je systeem altijd in topconditie houdt.

Voor je gaat opruimen is het overigens verstandig om een back-up te maken van je belangrijke bestanden. Gaat er toch iets mis bij de grote schoonmaak, dan ben je die in elk geval niet kwijt.

Tip 01: Gratis of betalen?

Als je een snellere computer wilt, kun je hiervoor allerlei commerciële programma's aanschaffen. Om direct met de deur in huis te vallen: dit is niet nodig. Met gereedschap dat standaard aanwezig is in Windows en een paar gratis hulpprogramma's kun je je computer snel ontdoen van overbodige rommel en de prestaties verbeteren. Sommige commerciële oplossingen zijn zelfs schadelijk. De regel 'baat het niet, dan schaadt het niet' gaat zeker niet op bij schoonmaakprogramma's en optimalisatiegereedschap. Alle programma's in dit artikel zijn veilig te gebruiken, mits je je gezonde verstand niet negeert en geen schoonmaakacties of optimalisaties uitvoert waarvan je de uitwerking niet kent.

Tip 02: Wat je vooral niet moet doen

Alle tips in dit artikel zijn veilig uit te voeren. Een paar taken die je misschien verwacht in een schoonmaakartikel hebben we bewust achterwege gelaten. Zo kunnen schoonmaak- en optimalisatieprogramma's voor het Windows Register ernstige schade aanrichten waardoor je computer niet meer opstart.

Het defragmenteren van een opslagmedium was misschien ten tijde van Windows XP nog wel handig in sommige situaties, maar levert nu geen noemenswaardige snelheidsverbetering op. Voor mensen met een ssd is defragmenteren zelfs af te raden omdat het extra slijtage en fouten kan veroorzaken.

Windows opschonen

Tip 03: CCleaner downloaden

Als je je computer in goede conditie wilt houden, is één basisprogramma al sinds jaar en dag essentieel: CCleaner. We zouden allerlei andere (vaak minder goede) programma's kunnen noemen, maar daar heb je niets aan. CCleaner is nog steeds het beste programma om je systeem snel te ontdoen van overbodige rommel. Download CCleaner hier. We gaan hieronder in op enkele expert-instellingen van het programma. Als CCleaner niet opstart met de Nederlandse taal, kies deze dan bij Settings / Language.

Tip 04: Analyse en schoonmaken

Voor de snelste schoonmaakactie start je CCleaner en klik je op Schoonmaken. Het programma zoekt tijdelijke bestanden van onder andere Windows en je browser(s) en schoont deze op. Naderhand zie je hoeveel schijfruimte er werd vrijgemaakt. Meestal krijg je in één keer vele GB's terug, bijvoorbeeld omdat er allerlei tijdelijke bestanden worden verwijderd en je overvolle prullenbak wordt geleegd.

Klik eerst op Analyseren als je eerst wilt zien hoeveel er wordt vrijgemaakt. Dit kost één extra muisklik, maar geeft beginners de mogelijkheid vooraf de onderdelen die worden opgeschoond te controleren.

Browser opschonen

Tip 05: Cache legen

Tijdens het internetten bewaart je browser veel informatie. Sommige cookies zijn zeer vervelend als ze worden ingezet voor 're-marketing'. Deze zorgen er voor dat je lange tijd achtervolgd wordt door dezelfde reclames. Gebruik in je browser de toetscombinatie Ctrl+Shift+Del en haal de bezem door opgeslagen informatie. De toetscombinatie werkt in alle bekende browsers, behalve in Safari (die gebruikt de toetscombinatie Ctrl+Alt+E). Op deze website vind je informatie over het opruimen van cachebestanden.

De schoonmaakactie van onder andere je browsercache en andere tijdelijke bestanden kun je eenvoudig te automatiseren met CCleaner. Start CCleaner, ga naar Opties / Instellingen en plaats een vinkje bij Computer automatisch schoonmaken tijdens het opstarten. Bijkomend voordeel van deze instelling is dat de schoonmaakbeurtjes snel klaar zijn omdat ze regelmatig worden uitgevoerd.

Tip 06: Toolbars verwijderen

Browseruitbreidingen kunnen handig zijn als je ze zelf uitkiest, maar soms worden ze zomaar geïnstalleerd (buiten jouw medeweten en toestemming) en kunnen zelfs hinderlijk zijn. Denk hierbij aan een aangepaste zoekmachinewerkbalk of extra toolbar van een of ander programma. Sommige uitbreidingen houden zelfs ongewenst je surfgedrag in de gaten. Je kunt de uitbreidingen en werkbalken verwijderen via je browser, maar dit is lastig omdat de instellingen vaak te diep verscholen zijn.

IObit Uninstaller heeft een handige optie aan boord om de uitbreidingen wel eenvoudig te verwijderen. De mogelijkheden vind je in het tabblad Werkbalken en plugins. Let op: sommige uitbreidingen zijn nodig om je browser correct te laten functioneren. Denk aan Java, je beveiligingsprogramma of een verificatieprogramma van internetbankieren. Verwijder geen onderdelen die je niet kent.

Fysiek opschonen

Tip 07: Auslogics Browser Care

IObit Uninstaller ondersteunt alleen de uitbreidingen van Internet Explorer en Firefox. De mogelijkheid om de browserextra's te beheren lijkt een nevenfunctie van dit programma. Auslogics Browser Care is hierin juist gespecialiseerd! Het programma ondersteunt Internet Explorer, Chrome en Firefox. Sluit je browser voordat je met Auslogics Browser Care aan de slag gaat. Kijk per browser welke uitbreidingen er geïnstalleerd zijn. Klik op het prullenbak-icoontje om de uitbreiding te verwijderen. Als dit niet mogelijk is, plaats dan een vinkje en schakel de uitbreiding uit met de knop Disable selected.

Tip 08: Extra software?

De besproken programma's in dit artikel zijn uitgebreid getest en veilig te gebruiken. Zoals we helaas steeds vaker zien, worden programma's gebundeld met extra's die je niet nodig hebt. Dit geldt helaas ook voor de software in dit artikel. Als je even niet oplet, installeer je bijvoorbeeld per ongeluk een probeerversie zijn van een commercieel pakket van softwaremakers. De overbodige extra's zijn eenvoudig te voorkomen door altijd alert te zijn tijdens de installatie.

Bekijk goed welke onderdelen een vinkje hebben en dus geïnstalleerd of gewijzigd worden. Verwijder de vinkjes waar je het niet mee eens bent. Krijg je de vraag om iets te accepteren met de knop Accept of Agree? Lees goed door wat je accepteert en weiger (via de knop Decline) als je het er niet mee eens bent.

Persoonlijke bestanden opruimen

Bij het opruimen van tijdelijke en overbodige bestanden van programma's en de-installeren van software en apps die je niet meer gebruikt, is het risico beperkt. Dit is niet het geval bij je eigen bestanden, zoals documenten, foto's, muziek en films. We bespreken enkele slimme trucs om hier toch de bezem doorheen te halen of in ieder geval orde te creëren in overvolle mappen.

Tip 09: TreeSize Free downloaden

We beginnen met het opsporen van grote bestanden. Je hebt bijvoorbeeld ooit geëxperimenteerd met een videobewerkingsprogramma om een dvd te maken. Hierbij heb je mogelijk ongemerkt vele GB's aan projectbestanden opgeslagen. De exacte locatie is onbekend, waar begin je met zoeken? Met de programma's SpaceSniffer, WinDirStat en TreeSize Free krijg je snel inzicht in de ruimte die je bestanden in beslag nemen.

TreeSize Free is onze favoriet omdat het overzicht net iets beter is. Laat een map of schijf onderzoeken. De mappen worden automatisch gesorteerd op omvang. TreeSize Free zal je bestanden niet opschonen, dit kun je zelf doen via Windows Verkenner.

Tip 10: Schijfopruiming

Windows heeft standaard een hulpprogramma aan boord om overbodige bestanden mee op te ruimen. Het onderdeel heet Schijfopruiming en vind je in Windows 10 via de zoekfunctie. In eerdere Windows-versies kijk je bij Start / Alle programma's / Bureau-accessoires / Systeemwerkset. De opruimmogelijkheden zijn minder uitgebreid dan gespecialiseerde programma's, maar daar staat tegenover dat je niets hoeft te installeren.

Je kunt per onderdeel aangeven wat je wilt laten opruimen. Windows toont vervolgens hoeveel schijfruimte je met de instelling terugkrijgt. Met Systeembestanden opschonen haal je in Windows 10 de bezem door oude herstelpunten en worden resten van Windows Update opgeruimd. Vergelijkbare opties vind je in Windows 7 achter het tabblad Meer opties.

Tip 11: Archiefmap

Het uitzoeken van persoonlijke bestanden en mappen, bijvoorbeeld in je map Documenten of op je bureaublad, is een tijdrovende klus. Je hebt waarschijnlijk vele tientallen zo niet honderden mappen verzameld. Als je iets kunt weggooien, gooi het dan weg. Doe dit echter uitsluitend als je er 100% zeker van bent dat je het kunt missen! Bij de geringste twijfel, hebben we een goede tip. Maak een archiefmap aan genaamd C:\Archief. Hierin dump je alles wat je tegenkomt, niet wilt verwijderen maar ook niet meer (vaak) nodig hebt.

Denk niet na over een nette map-structuur binnen C:\Archief. Ben je iets kwijt? Met de Windows-zoekfunctie of een programma als Everything heb je snel teruggevonden wat je zoekt. Dankzij de archiefmap ben je niets kwijt en krijg je toch snel het overzicht terug in je persoonlijke mappen.

Tip 12: Downloadmap opruimen

De downloadmap van je browser verzamelt alles wat je ooit hebt binnengehaald. Hierdoor kan deze map een zeer grote hoeveelheid bestanden bevatten. De bestanden zijn bijvoorbeeld afkomstig van e-mailbijlagen (webmail) of programma's die je ooit geïnstalleerd hebt. De map heet Downloads en is snel te openen. Gebruik de toetscombinatie Windows-toets+R en geef de opdracht %USERPROFILE% gevolgd door Enter. Open nu de map Downloads.

Als je hier nooit gekeken hebt, is de chaos waarschijnlijk compleet. Je kunt alles in één keer selecteren met de toetscombinatie Ctrl+A. Verwijder alle bestanden en mappen met de Del-toets. Bij twijfel verplaats je alle bestanden naar de archiefmap van de vorige tip en is je downloadmap weer leeg.

Tip 13: Voer Windows Updates uit

Je hebt weinig aan een schone pc of laptop als het systeem niet veilig is. Grijp de gelegenheid van je schoonmaakactie aan om na te gaan of alle Windows Update geïnstalleerd zijn en je beveiligingssoftware nog wel bij de tijd is. Dit laatste bekijk je via Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Onderhoudscentrum of uiteraard via de beveiligingssoftware zelf. Windows Update kun je handmatig controleren via Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Windows Update. Haal alle updates binnen, herstart je computer en controleer opnieuw totdat alle updates geïnstalleerd zijn.

Overige taken

Tip 14: Automatisch starten

Bij een Windows-schoonmaakactie denken we vaak aan bestanden en schijfruimte, maar automatisch opstartende programma's zijn ook de moeite waard om te controleren. Sommige programma's die automatisch starten zijn noodzakelijk, zoals je beveiligingssoftware en clouddiensten als Dropbox en Google Drive. Andere programma's kun je meestal veilig deactiveren.

Windows 10-gebruikers hebben de beschikking over de toetscombinatie Windows-toets+Shift+Esc. Controleer het tabblad Opstarten en schakel via de rechtermuisknop uit wat je niet nodig hebt. Schakel geen programma's uit waarvan je niet weet waarvoor het dient. Meer opties nodig? Probeer dan het tooltje Autoruns, dat ook op oudere versies van Windows werkt.

Tip 15: Updates

Steeds meer programma's werken zichzelf automatisch bij via internet. Zo heb je altijd de meest recente versie tot je beschikking, maar profiteer je ook van verholpen veiligheidslekken. Je kunt je programma's ook laten onderzoeken door een automatisch updateprogramma, bijvoorbeeld Secunia PSI of FileHippo App Manager. Deze software-hulpjes controleren je systeem op verouderde programmaversies waarna je de updates snel binnenhaalt.

Tip 16: Momentopname

De schoonmaakbeurt van je pc of laptop kun je perfect afsluiten door even de tijd te nemen om een goede back-up te maken. Gaat er vanaf nu iets mis met je systeem? Dan kun je terug naar deze schone, opgeruimde computer. Het enige wat je nodig hebt, is een extern opslagmedium, bijvoorbeeld een usb-harde schijf, en een gratis programma als Paragon Backup & Recovery Community Edition of EaseUS Todo Backup Free.

Tip 17: Dubbele bestanden

Het zoeken en opschonen van dubbele bestanden hebben we bewust buiten beschouwing gelaten van dit artikel. We zijn nog geen programma tegengekomen waarmee je dit risicoloos kunt doen. Als je even niet oplet en per ongeluk een verkeerde beslissing maakt, kun je zomaar gegevens kwijtraken. Dit is vooral vervelend bij fotobestanden. 

Als je hier toch mee aan de slag wilt, kun je CloneSpy proberen. Selecteer binnen welke mappen de tool naar dubbele bestanden moet speuren en stel eventueel nog allerlei filters in om het zoekproces te beperken tot bijvoorbeeld bestanden van een bepaalde grootte, tijdstip of extensie. Na afloop van elk zoekproces krijg je een overzicht van de aangetroffen dubbele bestanden. Simpel!

Nieuwe pc?