ID.nl logo
17 tips om je Windows-pc grondig op te schonen
© PXimport
Huis

17 tips om je Windows-pc grondig op te schonen

Begint je Windows-pc traag te worden, dan kan het tijd zijn om je computer op te schonen. Hoe doe je dat effectief? In dit artikel behandelen we 17 tips die het pc schoonmaken een fluitje van een cent maken.

Voelt Windows traag aan, heb je geen overzicht in je bestanden of duurt het lang voordat je computer is opgestart? Dan is het de hoogste tijd voor een flinke schoonmaakbeurt! Je hoeft niet per se alle tips in dit artikel op te volgen om je computer te optimaliseren. Voer de punten uit waar je je al een tijdje aan ergert. Sommige optimalisaties en schoonmaakacties kunnen de eerste keer veel tijd in beslag, maar zijn in de toekomst sneller of zelfs geroutineerd uit te voeren zodat je je systeem altijd in topconditie houdt.

Voor je gaat opruimen is het overigens verstandig om een back-up te maken van je belangrijke bestanden. Gaat er toch iets mis bij de grote schoonmaak, dan ben je die in elk geval niet kwijt.

Tip 01: Gratis of betalen?

Als je een snellere computer wilt, kun je hiervoor allerlei commerciële programma's aanschaffen. Om direct met de deur in huis te vallen: dit is niet nodig. Met gereedschap dat standaard aanwezig is in Windows en een paar gratis hulpprogramma's kun je je computer snel ontdoen van overbodige rommel en de prestaties verbeteren. Sommige commerciële oplossingen zijn zelfs schadelijk. De regel 'baat het niet, dan schaadt het niet' gaat zeker niet op bij schoonmaakprogramma's en optimalisatiegereedschap. Alle programma's in dit artikel zijn veilig te gebruiken, mits je je gezonde verstand niet negeert en geen schoonmaakacties of optimalisaties uitvoert waarvan je de uitwerking niet kent.

©PXimport

Tip 02: Wat je vooral niet moet doen

Alle tips in dit artikel zijn veilig uit te voeren. Een paar taken die je misschien verwacht in een schoonmaakartikel hebben we bewust achterwege gelaten. Zo kunnen schoonmaak- en optimalisatieprogramma's voor het Windows Register ernstige schade aanrichten waardoor je computer niet meer opstart.

Het defragmenteren van een opslagmedium was misschien ten tijde van Windows XP nog wel handig in sommige situaties, maar levert nu geen noemenswaardige snelheidsverbetering op. Voor mensen met een ssd is defragmenteren zelfs af te raden omdat het extra slijtage en fouten kan veroorzaken.

Duik dieper in Windows 10 en zet het besturingssysteem helemaal naar je hand met behulp van onze Tech Academy. Check de Windows 10 Beheer online cursus of ga voor de Windows 10 Beheer-bundel inclusief techniek- en praktijkboek. Ook voor Windows 11 hebben we inmiddels een basiscursus.

Windows opschonen

Tip 03: CCleaner downloaden

Als je je computer in goede conditie wilt houden, is één basisprogramma al sinds jaar en dag essentieel: CCleaner. We zouden allerlei andere (vaak minder goede) programma's kunnen noemen, maar daar heb je niets aan. CCleaner is nog steeds het beste programma om je systeem snel te ontdoen van overbodige rommel. Download CCleaner hier. We gaan hieronder in op enkele expert-instellingen van het programma. Als CCleaner niet opstart met de Nederlandse taal, kies deze dan bij Settings / Language.

©PXimport

Tip 04: Analyse en schoonmaken

Voor de snelste schoonmaakactie start je CCleaner en klik je op Schoonmaken. Het programma zoekt tijdelijke bestanden van onder andere Windows en je browser(s) en schoont deze op. Naderhand zie je hoeveel schijfruimte er werd vrijgemaakt. Meestal krijg je in één keer vele GB's terug, bijvoorbeeld omdat er allerlei tijdelijke bestanden worden verwijderd en je overvolle prullenbak wordt geleegd.

Klik eerst op Analyseren als je eerst wilt zien hoeveel er wordt vrijgemaakt. Dit kost één extra muisklik, maar geeft beginners de mogelijkheid vooraf de onderdelen die worden opgeschoond te controleren.

Pas op voor systeemlocaties Voor het handmatig opruimen van bestanden geldt een extra waarschuwing: verwijder nooit bestanden of mappen waarvan je niet weet waarvoor het dient. Met een hulpprogramma als TreeSize kom je bijvoorbeeld grote mappen tegen in systeemlocaties als C:\Windows. Laat deze en andere systeemmappen met rust, mits je 100% zeker weet wat je doet. Experimenteren met systeembestanden resulteert meestal in een ernstige Windows-crash met gegevensverlies.

Browser opschonen

Tip 05: Cache legen

Tijdens het internetten bewaart je browser veel informatie. Sommige cookies zijn zeer vervelend als ze worden ingezet voor 're-marketing'. Deze zorgen er voor dat je lange tijd achtervolgd wordt door dezelfde reclames. Gebruik in je browser de toetscombinatie Ctrl+Shift+Del en haal de bezem door opgeslagen informatie. De toetscombinatie werkt in alle bekende browsers, behalve in Safari (die gebruikt de toetscombinatie Ctrl+Alt+E). Op deze website vind je informatie over het opruimen van cachebestanden.

De schoonmaakactie van onder andere je browsercache en andere tijdelijke bestanden kun je eenvoudig te automatiseren met CCleaner. Start CCleaner, ga naar Opties / Instellingen en plaats een vinkje bij Computer automatisch schoonmaken tijdens het opstarten. Bijkomend voordeel van deze instelling is dat de schoonmaakbeurtjes snel klaar zijn omdat ze regelmatig worden uitgevoerd.

©PXimport

Tip 06: Toolbars verwijderen

Browseruitbreidingen kunnen handig zijn als je ze zelf uitkiest, maar soms worden ze zomaar geïnstalleerd (buiten jouw medeweten en toestemming) en kunnen zelfs hinderlijk zijn. Denk hierbij aan een aangepaste zoekmachinewerkbalk of extra toolbar van een of ander programma. Sommige uitbreidingen houden zelfs ongewenst je surfgedrag in de gaten. Je kunt de uitbreidingen en werkbalken verwijderen via je browser, maar dit is lastig omdat de instellingen vaak te diep verscholen zijn.

IObit Uninstaller heeft een handige optie aan boord om de uitbreidingen wel eenvoudig te verwijderen. De mogelijkheden vind je in het tabblad Werkbalken en plugins. Let op: sommige uitbreidingen zijn nodig om je browser correct te laten functioneren. Denk aan Java, je beveiligingsprogramma of een verificatieprogramma van internetbankieren. Verwijder geen onderdelen die je niet kent.

©PXimport

Fysiek opschonen

In dit artikel gaan we vooral in op hoe je je pc softwarematig kunt opschonen, terwijl het eigenlijk ook belangrijk is om de hardware van je pc goed te onderhouden. Je kunt Windows namelijk compleet opgeruimd houden, maar als de binnenkant van je pc een stofnest is, dan heeft dat ook gevolgen voor de prestaties van je pc. De koeling kan bijvoorbeeld verstopt raken, waardoor componenten oververhit kunnen raken en zelfs kunnen smelten. Er is niet eens zo heel veel nodig om ervoor te zorgen dat je grafische kaart het loodje legt. Dit soort dingen is eenvoudig te voorkomen door eens in de zoveel tijd (bijvoorbeeld twee keer per jaar) even de kast open te schroeven en wat stof te verwijderen. Is dat je te veel werk, dan kun je ook gewoon de stofzuiger tegen de ventilator aan de achterkant van je pc houden om stof weg te halen. Dat doet niet veel voor het stof in je pc zelf, maar in ieder geval kan de ventilator dan naar behoren draaien. Denk er wel aan dat een grafische kaart ook een koeling kan hebben die verstopt kan raken door stof.

Tip 07: Auslogics Browser Care

IObit Uninstaller ondersteunt alleen de uitbreidingen van Internet Explorer en Firefox. De mogelijkheid om de browserextra's te beheren lijkt een nevenfunctie van dit programma. Auslogics Browser Care is hierin juist gespecialiseerd! Het programma ondersteunt Internet Explorer, Chrome en Firefox. Sluit je browser voordat je met Auslogics Browser Care aan de slag gaat. Kijk per browser welke uitbreidingen er geïnstalleerd zijn. Klik op het prullenbak-icoontje om de uitbreiding te verwijderen. Als dit niet mogelijk is, plaats dan een vinkje en schakel de uitbreiding uit met de knop Disable selected.

©PXimport

Tip 08: Extra software?

De besproken programma's in dit artikel zijn uitgebreid getest en veilig te gebruiken. Zoals we helaas steeds vaker zien, worden programma's gebundeld met extra's die je niet nodig hebt. Dit geldt helaas ook voor de software in dit artikel. Als je even niet oplet, installeer je bijvoorbeeld per ongeluk een probeerversie zijn van een commercieel pakket van softwaremakers. De overbodige extra's zijn eenvoudig te voorkomen door altijd alert te zijn tijdens de installatie.

Bekijk goed welke onderdelen een vinkje hebben en dus geïnstalleerd of gewijzigd worden. Verwijder de vinkjes waar je het niet mee eens bent. Krijg je de vraag om iets te accepteren met de knop Accept of Agree? Lees goed door wat je accepteert en weiger (via de knop Decline) als je het er niet mee eens bent.

©PXimport

Persoonlijke bestanden opruimen

Bij het opruimen van tijdelijke en overbodige bestanden van programma's en de-installeren van software en apps die je niet meer gebruikt, is het risico beperkt. Dit is niet het geval bij je eigen bestanden, zoals documenten, foto's, muziek en films. We bespreken enkele slimme trucs om hier toch de bezem doorheen te halen of in ieder geval orde te creëren in overvolle mappen.

Tip 09: TreeSize Free downloaden

We beginnen met het opsporen van grote bestanden. Je hebt bijvoorbeeld ooit geëxperimenteerd met een videobewerkingsprogramma om een dvd te maken. Hierbij heb je mogelijk ongemerkt vele GB's aan projectbestanden opgeslagen. De exacte locatie is onbekend, waar begin je met zoeken? Met de programma's SpaceSniffer, WinDirStat en TreeSize Free krijg je snel inzicht in de ruimte die je bestanden in beslag nemen.

TreeSize Free is onze favoriet omdat het overzicht net iets beter is. Laat een map of schijf onderzoeken. De mappen worden automatisch gesorteerd op omvang. TreeSize Free zal je bestanden niet opschonen, dit kun je zelf doen via Windows Verkenner.

Tip 10: Schijfopruiming

Windows heeft standaard een hulpprogramma aan boord om overbodige bestanden mee op te ruimen. Het onderdeel heet Schijfopruiming en vind je in Windows 10 via de zoekfunctie. In eerdere Windows-versies kijk je bij Start / Alle programma's / Bureau-accessoires / Systeemwerkset. De opruimmogelijkheden zijn minder uitgebreid dan gespecialiseerde programma's, maar daar staat tegenover dat je niets hoeft te installeren.

Je kunt per onderdeel aangeven wat je wilt laten opruimen. Windows toont vervolgens hoeveel schijfruimte je met de instelling terugkrijgt. Met Systeembestanden opschonen haal je in Windows 10 de bezem door oude herstelpunten en worden resten van Windows Update opgeruimd. Vergelijkbare opties vind je in Windows 7 achter het tabblad Meer opties.

©PXimport

Tip 11: Archiefmap

Het uitzoeken van persoonlijke bestanden en mappen, bijvoorbeeld in je map Documenten of op je bureaublad, is een tijdrovende klus. Je hebt waarschijnlijk vele tientallen zo niet honderden mappen verzameld. Als je iets kunt weggooien, gooi het dan weg. Doe dit echter uitsluitend als je er 100% zeker van bent dat je het kunt missen! Bij de geringste twijfel, hebben we een goede tip. Maak een archiefmap aan genaamd C:\Archief. Hierin dump je alles wat je tegenkomt, niet wilt verwijderen maar ook niet meer (vaak) nodig hebt.

Denk niet na over een nette map-structuur binnen C:\Archief. Ben je iets kwijt? Met de Windows-zoekfunctie of een programma als Everything heb je snel teruggevonden wat je zoekt. Dankzij de archiefmap ben je niets kwijt en krijg je toch snel het overzicht terug in je persoonlijke mappen.

Tip 12: Downloadmap opruimen

De downloadmap van je browser verzamelt alles wat je ooit hebt binnengehaald. Hierdoor kan deze map een zeer grote hoeveelheid bestanden bevatten. De bestanden zijn bijvoorbeeld afkomstig van e-mailbijlagen (webmail) of programma's die je ooit geïnstalleerd hebt. De map heet Downloads en is snel te openen. Gebruik de toetscombinatie Windows-toets+R en geef de opdracht %USERPROFILE% gevolgd door Enter. Open nu de map Downloads.

Als je hier nooit gekeken hebt, is de chaos waarschijnlijk compleet. Je kunt alles in één keer selecteren met de toetscombinatie Ctrl+A. Verwijder alle bestanden en mappen met de Del-toets. Bij twijfel verplaats je alle bestanden naar de archiefmap van de vorige tip en is je downloadmap weer leeg.

©PXimport

Tip 13: Voer Windows Updates uit

Je hebt weinig aan een schone pc of laptop als het systeem niet veilig is. Grijp de gelegenheid van je schoonmaakactie aan om na te gaan of alle Windows Update geïnstalleerd zijn en je beveiligingssoftware nog wel bij de tijd is. Dit laatste bekijk je via Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Onderhoudscentrum of uiteraard via de beveiligingssoftware zelf. Windows Update kun je handmatig controleren via Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Windows Update. Haal alle updates binnen, herstart je computer en controleer opnieuw totdat alle updates geïnstalleerd zijn.

Overige taken

Tip 14: Automatisch starten

Bij een Windows-schoonmaakactie denken we vaak aan bestanden en schijfruimte, maar automatisch opstartende programma's zijn ook de moeite waard om te controleren. Sommige programma's die automatisch starten zijn noodzakelijk, zoals je beveiligingssoftware en clouddiensten als Dropbox en Google Drive. Andere programma's kun je meestal veilig deactiveren.

Windows 10-gebruikers hebben de beschikking over de toetscombinatie Windows-toets+Shift+Esc. Controleer het tabblad Opstarten en schakel via de rechtermuisknop uit wat je niet nodig hebt. Schakel geen programma's uit waarvan je niet weet waarvoor het dient. Meer opties nodig? Probeer dan het tooltje Autoruns, dat ook op oudere versies van Windows werkt.

Tip 15: Updates

Steeds meer programma's werken zichzelf automatisch bij via internet. Zo heb je altijd de meest recente versie tot je beschikking, maar profiteer je ook van verholpen veiligheidslekken. Je kunt je programma's ook laten onderzoeken door een automatisch updateprogramma, bijvoorbeeld Secunia PSI of FileHippo App Manager. Deze software-hulpjes controleren je systeem op verouderde programmaversies waarna je de updates snel binnenhaalt.

©PXimport

Tip 16: Momentopname

De schoonmaakbeurt van je pc of laptop kun je perfect afsluiten door even de tijd te nemen om een goede back-up te maken. Gaat er vanaf nu iets mis met je systeem? Dan kun je terug naar deze schone, opgeruimde computer. Het enige wat je nodig hebt, is een extern opslagmedium, bijvoorbeeld een usb-harde schijf, en een gratis programma als Paragon Backup & Recovery Community Edition of EaseUS Todo Backup Free.

©PXimport

Tip 17: Dubbele bestanden

Het zoeken en opschonen van dubbele bestanden hebben we bewust buiten beschouwing gelaten van dit artikel. We zijn nog geen programma tegengekomen waarmee je dit risicoloos kunt doen. Als je even niet oplet en per ongeluk een verkeerde beslissing maakt, kun je zomaar gegevens kwijtraken. Dit is vooral vervelend bij fotobestanden. 

Als je hier toch mee aan de slag wilt, kun je CloneSpy proberen. Selecteer binnen welke mappen de tool naar dubbele bestanden moet speuren en stel eventueel nog allerlei filters in om het zoekproces te beperken tot bijvoorbeeld bestanden van een bepaalde grootte, tijdstip of extensie. Na afloop van elk zoekproces krijg je een overzicht van de aangetroffen dubbele bestanden. Simpel!

Nieuwe pc?

Heb je een nieuwe pc gekocht, dan is het belangrijk om een vliegende start te maken. Daarom hebben we ook wat tips verzameld die voorkomen dat je pc al snel erg traag wordt. Bijvoorbeeld door al bij installatie van Windows 10 wat programma's te verwijderen die je eigenlijk niet nodig hebt. Lees hierover meer in dit artikel.

▼ Volgende artikel
Windows 11 installeren zonder Microsoft-account? Zo omzeil je de blokkade
© MG | ID.nl
Huis

Windows 11 installeren zonder Microsoft-account? Zo omzeil je de blokkade

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Microsoft vraagt in Windows 11 standaard om een Microsoft-account.

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

Via een opdrachtprompt tijdens de installatieproductie van Windows 11 kunnen we de blokkade voor het aanmaken van een gewoon account omzeilen.

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Met behulp van de opdracht start ms-cxh:localonly kunnen we toch een normaal account.

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt iedere accountnaam gebruiken die je wenst, en een wachtwoord opgeven hoeft nu nog niet.

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Via het Startmenu vraag je de eigenschappen van je account op.

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Klik op het onderdeel Wachtwoord om een wachtwoord toe te voegen aan je account.

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Hier geef je je wachtwoord op. De wachtwoordhint (geheugensteun) mag niet ook je wachtwoord.

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

▼ Volgende artikel
Wat is doomscrolling en hoe kom je ervan af?
© AK | ID.nl
Huis

Wat is doomscrolling en hoe kom je ervan af?

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

In dit artikel lees je:

☠️ Wat doomscrolling is ☠️ Waarom je maar blijft scrollen ☠️ Hoe je weet of jij een doomscroller bent ☠️ Wat je tegen doomscrollen kunt doen

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.

📵 Verveel je je zonder smartphone?

📘 Door een boek kun je urenlang scrollen!