Dat blijkt uit klachten op het forum van Reddit. Het betreft de ultrabookmodellen van Lenovo, waaronder de Yoga 900 ISK2 en 900S en de Yoga 710S. Deze modellen zijn uitgerust met een zogeheten Windows 10 Home Signature Edition. Dit is een aangepaste versie van Windows 10, die - door gebruik te maken van een bijzondere RAID-configuratie van de ssd - gelockt is op de genoemde laptops van Lenovo.

Vanwege de uitzondelijke RAID-configuratie kunnen bijvoorbeeld Linux-systemen als Ubuntu niet overweg met het systeem, en is het niet mogelijk om dit besturingssysteem of andere Linux-versies te installeren.

Gelockt BIOS

Lenovo heeft de ssd's in de getroffen Yoga-modellen gelockt in een speciale RAID-modus en gebruikers die de instellingen van RAID naar AHCI-modus proberen te wijzigen, zodat het mogelijk is om een ander besturingssysteem te installeren, komen van een koude kermis thuis. De instellingen voor het wijzigen van de opstartmodus van de computer en het uitschakelen van de UEFI-BIOS zijn door Lenovo geblokkeerd.

Het betreft echter niet alleen Linux, want het zou ook problemen opleveren als gebruikers Windows 10 als een schone installatie - dus zonder extra Lenovo-software - willen installeren. Als het systeem crasht en niet meer wil opstarten, is het in deze gevallen dus ook niet mogelijk om Windows 10 te installeren.

Lenovo heeft verder specifieke drivers opgenomen in het geïnstalleerde besturingssysteem en in de herstelpartitie, maar als Windows 10 opnieuw vanaf een ander medium wordt geïnstalleerd - bijvoorbeeld via de Media Creation Toolkit - dan zijn deze drivers daarin niet opgenomen en kan Windows niet opnieuw worden geïnstalleerd.

Een andere gebruiker meldt op het forum dat hij zelfs een externe ROM-flasher heeft toegepast om de blokkade te omzeilen. Het is niet bekend of de 'lockdown' van het BIOS afkomstig is van Lenovo zelf, of dat Microsoft deze functionaliteit heeft uitgeschakeld. Volgens een reactie van een Lenovo-medewerker op het (imiddels door Lenovo verwijderde threat) support-forum van het bedrijf is deze functie ingebouwd "vanwege onze afspraak met Microsoft".

© PXimport

Opvallend

Opmerkelijk is dat een van de forumbezoekers van Reddit die het probleem van de RAID-configuratie heeft gemeld, beschikt over een Yoga 900 ISK2. Maar het blijft dat juist dat model volgens de specificaties van Lenovo zelf niet eens als een Signature PC is aangeduid. Hierdoor rijst de vraag of Lenovo deze truc ook niet op andere modellen heeft toegepast.

Lenovo biedt vreemd genoeg voor veel andere computers in haar assortiment gewoon ondersteuning voor Linux. Het bedrijf zegt zelfs dat het "gecommiteerd is om haar klanten te voorzien in informatie om te helpen Linux te installeren op diverse computersystemen", blijkt uit deze ondersteuningspagina.

Microsoft Signature PC

Lenovo maar ook andere fabrikanten maken zogeheten Signature PC's. Dit zijn computers die moeten voldoen aan strenge(re) eisen van Microsoft, zoals kwalitatief goede hardware, waarbij wordt gekeken naar de kwaliteit van het toetsenbord, het scherm, de muispad en of de machine op een goede manier omgaat met warmte. Microsoft verkoopt deze modellen ook rechtstreeks in de Microsoft Store.

Vooralsnog heeft alleen Lenovo gereageerd op dit probleem, en het is niet bekend of andere fabrikanten als Acer, HP, Dell en ASUS ook zo'n blokkade hebben ingebouwd in hun systemen.
 

Vrije keuze voor consumenten

Het is tegenwoordig al niet meer mogelijk om een computer van een gerenomeerde fabrikant te kopen zonder Windows. Bij de prijs van een nieuwe laptop of desktop-pc waarop Windows is voorgeïnstalleerd, zijn de kosten van het besturingssysteem inbegrepen in de totaalprijs, maar kun je de machine niet voor enkele tientjes minder zonder het besturingssysteem meenemen. Daarnaast wordt er ook geen los installatiemedium meegeleverd, waardoor het voor consumenten lastig wordt gemaakt om een besturingssysteem zonder extra's van de fabrikant op de computer te installeren.

Vraagstuk

We hebben de vraag of Lenovo zomaar zo'n blokkade mag instellen ook voorgelegd aan ICT-jurist Arnoud Engelfriet. Zijn reactie:

"Helaas zijn er niet echt specifieke regels over dit onderwerp. De wet kent eigenlijk maar twee routes, waarbij de tweede alleen kan als iemand een machtspositie op de markt heeft.

De eerste route is die van nonconformiteit: het product voldoet niet aan de redelijkerwijs gewekte verwachtingen. Als het scherm na drie maanden de geest geeft, dan beroep je je daarop. De vraag is dan dus of je redelijkerwijs mag verwachten dat je op je Lenovo-laptop iets anders dan Windows 10 kunt zetten. Niet perse Linux maar ook bijvoorbeeld WIndows 8 omdat je die nog had. Als dat zo is, dan maakt deze truc de laptop nonconform en heb je recht op geld terug.

De tweede route is van misbruik van machtspositie. Dan zeg je, Lenovo dwingt iets af dat ze alleen kunnen vanwege hun machtspositie op de markt voor laptops. Dan moet je allereerst aantonen dat Lenovo inderdaad een machtspositie heeft, een merk waar je nauwelijks omheen kunt in de praktijk. Zijn zij de Shell van de laptopmarkt? Zo niet, dan mogen ze dit doen - mits ze het maar duidelijk zeggen om zo de eerste route te blokkeren."
 

Update: reactie Lenovo

Lenovo heeft via ZDNet inmiddels gereageerd op dit voorval: "Om systeemprestaties te verbeteren is deze RAID-configuratie zo ingesteld. Lenovo is voorloper op het gebied van de implementatie van RAID op ssd's in bepaalde productconfiguraties. Lenovo blokkeert niet opzettelijk de mogelijkheid om een ander besturingssysteem op onze systemen te instelleren en biedt volledige Linux-certificering en ondersteuning op een groot aantal producten. Niet-ondersteunde apparaten zijn afhankelijk van Linux-distributies en de toegevoegde kernel- en driverondersteuning om features als RAID op ssd's te ondersteunen."