Tegenwoordig zijn veel laptops krachtig genoeg om zelfs de meest high-end games aan te kunnen. Maar niet zomaar elke willekeurige laptop is geschikt om te gamen. Een goede gaming-laptop heeft onder andere een krachtige grafische kaart, processor en genoeg RAM nodig. In dit artikel lees je welke specificaties belangrijk zijn in een game-laptop.

Lees ook: Kies het juiste besturingssysteem voor je laptop

Wat maakt een laptop geschikt voor gaming?

Op een simpele laptop kun je ook best wel een spelletje spelen, maar wil je echt snoeihard gamen, dan heb je ook serieuze hardware nodig. Hieronder gaan we alle essentiële onderdelen van je laptop puntsgewijs af.

Processor

Voor een game-laptop heb je een extreem krachtige processor nodig. De processor (of CPU) is de motor van je laptop en moet alle data en berekeningen van je games razendsnel aankunnen. Voor lichte e-sports games zoals League of Legends en Counter-Strike red je het misschien nog met een Intel Core i5 of AMD Ryzen 5 processor. Maar voor de zwaardere AAA-games zoals Elden Ring, Cyberpunk 2077 en Call of Duty: Modern Warfare II heb je echt processor uit een hogere prestatiecategorie nodig: denk aan een Intel Core i7 of AMD Ryzen 7. Dit zijn zeer krachtige processors met minimaal 6 tot 8 cores en 12 tot 16 threads die de extreem veeleisende graphics en physics (zie kader verderop) van moderne games aankunnen.

Cores en threads

Cores verwijzen naar de onafhankelijke verwerkingseenheden in een processor. Een core is in feite een mini-processor die taken kan uitvoeren. Meer cores zorgt ervoor dat een processor meer taken tegelijkertijd kan uitvoeren, omdat elke core zijn eigen instructies kan verwerken. Het aantal threads geeft dus aan hoeveel taken een processor met meerdere cores tegelijk kan uitvoeren. Meer threads betekent dat de processor meer taken parallel kan uitvoeren.
Kies verder ook zeker voor een hoge turbo kloksnelheid van bijvoorbeeld 2,3 GHz of hoger. Hyperthreading en unlocked multiplicators voor overklokken zijn ook leuk extra's voor de enthusiast.

Grafische kaart

Natuurlijk is ook de grafische kaart van enorm groot belang in een gaming-laptop. De grafische kaart of GPU berekent en rendert alle geavanceerde 3D-graphics en visuals en bepaalt dus voor een groot deel hoe mooi, gedetailleerd en vloeiend jouw games eruitzien. Voor de beste gaming performance kies je idealiter voor een NVIDIA GeForce RTX 4080 of 4090, of een AMD Radeon RX 7900 XTX. Dit zijn zeer krachtige high-end GPU's met ondersteuning voor raytracing (dus voor voor hyperrealistische belichting, schaduwen en reflecties). Let ook zeker op dat je GPU minimaal 8 GB aan GDDR6 videogeheugen heeft, en bij voorkeur zelfs 10 of 12 GB voor games op de hoogste settings.

RAM-geheugen

Ook is het hebben van ruim voldoende RAM-geheugen een absolute must voor elke game laptop. Het RAM geheugen slaat alle actieve data en assets (zoals 3D-modellen van personages, voertuigen, gebouwen, animaties, texturen en materialen voor de 3D modellen, geluidseffecten en muziek ) op tijdens het gamen. Te weinig RAM kan zorgen voor nare haperingen, lag en extreem lange laadtijden. Ga daarom altijd voor minstens 16 GB, maar bij voorkeur 32 GB DDR4 RAM met een hoge kloksnelheid boven de 3200 MHz. Zo kun je naast je game ook Discord, YouTube, Spotify en webbrowsers open hebben staan zonder dat dat een nadelig effect op je game-ervaring heeft.

Opslag

Qua opslag is het een absolute aanrader om te kiezen voor een razendsnelle SSD. Een solide state drive laadt games, apps en besturingssystemen vele malen sneller dan een traditionele harde schijf. Kies bij voorkeur voor een 1 TB PCIe NVMe M.2 SSD van een bekend merk als Samsung of Western Digital. Met een SSD van dit type kunnen games en zware programma's binnen enkele seconden installeren en laden. Let erop dat je SSD een leessnelheid heeft van minstens 3500 MB/s, voor echt snelle laadtijden.

Schermgrootte en verversingssnelheid

Naast de interne hardware is ook het scherm van een game-laptop erg belangrijk. Je wilt immers maximaal kunnen genieten van de graphics van nieuwe games. Kies daarom bij voorkeur voor een laptop met een 15,6 inch of 17,3 inch scherm. Op een groter scherm zie je meer details en kun je makkelijker overzicht houden in multiplayer-games. Let erop dat het scherm een hoge verversingssnelheid heeft, bij voorkeur 144Hz of zelfs 240Hz. Met zo'n high refresh rate scherm worden beelden veel vloeiender en scherper weergegeven, ideaal voor competitive gamen. Ook ondersteuning voor technologie als Nvidia G-Sync of AMD FreeSync is aan te raden: dit voorkomt tearing en stuttering. Bij tearing zijn delen van twee verschillende frames tegelijk op het scherm te zien zijn. Dit gebeurt wanneer de framerate van de grafische kaart en de refresh rate van het scherm niet goed op elkaar afgestemd zijn. Stuttering is wanneer de framerate ineens daalt, waardoor er korte pauzes en 'hapjes'in de animatie optreden. Dit zorgt voor een onregelmatige, hakkelende weergave. Tot slot is een IPS lcd-paneel beter dan TN vanwege de betere kijkhoeken en kleurweergave.

Koeling

Gamen stelt hoge eisen aan de hardware van een laptop. Daarom is het belangrijk dat je kiest voor een degelijk koelsysteem. Kies bij voorkeur voor een model met vapour chamber koeling, meerdere ventilatoren en heatpipes. Dit voert de warmte van de krachtige componenten af.

©MuhammadSyafiq

Makkelijk uit te breiden

Let er daarnaast op dat je de laptop makkelijk moet kunnen uitbreiden. Denk bijvoorbeeld aan het zelf toevoegen van extra RAM, opslag en wifi-kaarten. Ook handig - en vooral leuk - zijn extra features zoals een rgb-toetsenbord, high-end Dolby Atmos geluid en een webcam.

Kies de juiste accuduur voor draagbaar gamen

Een belangrijk voordeel van laptops is dat je ze overal mee naartoe kunt nemen. Let er daarom op dat de accuduur voldoende is. Standaard hebben krachtige gaming laptops vaak een accuduur van zo'n 3 tot 5 uur. Dat is prima voor thuisgamers die altijd bij een stopcontact in de buurt zitten. Wil je echter lang onderweg kunnen gamen, kies dan voor een model met een accuduur van 8 uur of meer. Sommige high-end gaming laptops hebben tegenwoordig accu's tot maar liefst 90 Wh, goed voor 8 tot 10 uur gamen op één lading. Ook handig zijn snellaadfuncties via de usb-c poort, om de accu razendsnel bij te laden.

©Turan Sezer

Accessoires

Als je flink investeert in een krachtige gaming-laptop, wil je hem natuurlijk goed beschermen. Gelukkig zijn er handige accessoires om je laptop veilig te houden. Allereerst is een stevige en stijlvolle laptoptas belangrijk om je laptop te beschermen onderweg. Kies een tas met voldoende opbergvakken en foam bescherming. Ook een laptop koelerstandaard is aan te raden, zodat de ventilatie goed blijft terwijl je gamet op je bureau. Tot slot is een doekje met microvezel handig om het scherm vetvrij te houden. Met de juiste accessoires gamen laptop blijft je game laptop jarenlang als nieuw.

Er gaat niets boven een vers kopje koffie, maar zeker niet alle verse koffie is hetzelfde. De manier waarop de bonen worden gemalen is allesbepalend: met een ingebouwde koffiemolen in een machine óf met een losse koffiemolen. Wij vergeleken deze twee typen koffiemolens op basis van complexiteit, smaak, kosten en meer.

Lees ook: Light roast, medium roast en dark roast: dit doet de branding voor de smaak van je koffie

Complexiteit

Het eerste en meteen het grootste verschil tussen een koffiezetapparaat met ingebouwde koffiemolen en een losse koffiemolen is de complexiteit waarmee je een kopje koffie zet. Makkelijker dan een volautomatische koffiemachine kan haast niet: je doet een willekeurige hoeveelheid bonen in het bonenreservoir, stelt eventueel de gewenste maalgraad in en het apparaat spuugt er binnen een paar seconden een kopje koffie uit. Met een losse koffiemolen ben je wat langer zoet. Eerst meet je de hoeveelheid koffiebonen precies af (dit is essentieel voor de smaak!) en kies je de juiste maalgraad. Vervolgens moet je de gemalen koffie nog zetten, bijvoorbeeld met een filterkoffiezetapparaat, een French press of een espressoapparaat.

Een ingebouwde koffiemolen is daarom vooral geliefd bij de minder kritische koffiedrinker, die snel en zonder gedoe een lekker kopje koffie wil. Echte koffieliefhebbers kiezen sneller voor een losse koffiemolen, omdat zo'n apparaat je veel meer controle geeft over je kopje koffie. Zo hebben sommige losse koffiemolens wel meer dan vijftig maalstanden, wat ideaal is voor het zetten van verschillende koffies, zoals espresso (fijne maling) of de French press (grove maling). Ook zijn losse koffiemolens over het algemeen wat krachtiger dan ingebouwde modellen, waardoor ze de structuur van moeilijker te malen bonen beter aankunnen.

Hoewel veel volautomatische koffiemachines óók een instelbare maalgraad hebben, zijn deze apparaten op dit gebied over het algemeen een stuk minder flexibel dan de losse modellen.

Smaak

Omdat een machine met ingebouwde koffiemolen minder instelmogelijkheden heeft, gebeurt de maling ook minder nauwkeurig. En dat proef je terug in je koffie. Vaak smaakt koffie uit ingebouwde koffiemolens wat vlakker en minder complex dan die uit losse koffiemolens. Ook smaakt koffie uit ingebouwde koffiemolens meestal wat zuurder en bitterder. Desalniettemin is zulke koffie in de meeste gevallen gewoon prima te drinken! Maar mocht je een echte fijnproever zijn, dan word je waarschijnlijk gelukkiger van koffie uit een losse koffiemolen. Door de vele maalinstellingen kun je dit apparaat perfect afstemmen op verschillende soorten bonen, waardoor de aroma's optimaal vrij kunnen komen. En omdat losse koffiemolens – vooral die met maalschijven – heel gelijkmatig kunnen malen, krijgt je koffie een heerlijke diepe en uitgebalanceerde smaak.

©kaew6566

Kosten

Naast dat je met een ingebouwde koffiemolen in je koffiezetapparaat met één druk op de knop een lekker kopje koffie hebt, heeft dit type koffiemolen nog een groot voordeel. Je bent er in tegenstelling tot een losse koffiemolen namelijk geen extra kosten aan kwijt. Vooral als je voor een hoogwaardige elektrische koffiemolen gaat, moet je vaak flink in de buidel tasten. Zo kan een goede losse koffiemolen wel honderden euro's kosten, al zijn er ook prima instapmodellen met een vriendelijker prijskaartje. Als je voor een losse koffiemolen gaat, neem er dan wel een met maalschijven in plaats van messen. Dan weet je zeker dat alle aroma's uit je koffiebonen behouden blijven.

Ruimte in de keuken

Het derde voordeel van een machine met ingebouwde koffiemolen is het formaat. Waar je met een losse koffiemolen ook nog een filterkoffiemachine of een espressoapparaat in je keuken kwijt moet, combineer je met een volautomatische koffiemachine alles in één apparaat. Dat scheelt een hoop ruimte én geeft meer overzicht, wat vooral fijn is als je een drukke of niet al te grote keuken hebt. Toch gaat dit zeker niet altijd op, want sommige volautomatische machines zijn júist door hun ingebouwde koffiemolen vrij groot. Terwijl bepaalde koffiemolens, vooral de simpelere modellen, nauwelijks ruimte in beslag nemen.

Reparatie en onderhoud

Natuurlijk wil je dat als je koffiezetapparaat of koffiemolen stukgaat, dit eenvoudig te fixen is. Met een machine met ingebouwde koffiemolen kan dat wel een dingetje zijn. Omdat de koffiemolen een integraal onderdeel is, kan het repareren lastiger en duurder zijn. Soms is het bij mankementen aan de ingebouwde molen zelfs nodig zijn om meteen het complete apparaat te vervangen. Met een losse koffiemolen heb je dat niet. Vaak zijn deze apparaten van zichzelf al steviger en langer bruikbaar. Zijn er specifieke onderdelen kapot, dan kunnen die een stuk makkelijker vervangen worden.

©Olga Yastremska, New Africa, Afr

Conclusie

Wat is nu beter: een koffiezetapparaat met ingebouwde koffiemolen of een losse koffiemolen? Dat hangt er helemaal vanaf wat je voorkeur heeft. Met een volautomatische machine zet je makkelijk een kopje koffie met een iets vlakker, maar alsnog lekker resultaat. Een losse koffiemolen geeft je alle controle over je kopje koffie, wat vooral een voordeel is als je een kritische koffiedrinker bent én vaak verschillende soorten koffies zet.

Qua kosten ben je met een automatische machine waarschijnlijk wat goedkoper uit, aangezien hoogwaardige koffiemolens duur kunnen zijn en je er een apart koffiezetapparaat bij nodig hebt. Een automatische machine neemt daarnaast over het algemeen wat minder ruimte in op het aanrecht. Nadeel van dit apparaat is dat het vanwege zijn complexe instructie soms moeilijk te repareren is als het stukgaat. In dat opzicht is een losse koffiemolen een veiligere keuze.

Benieuwd waar je op moet letten als je een losse koffiemolen koopt? Lees dan ons artikel met tips om het ideale apparaat te vinden.

Een jaar na de 24 inch iMac met M3-processor is het alweer tijd voor de opvolger met M4-processor. De basis blijft hetzelfde: met een iMac haal je een compacte all-in-one-pc met een uitstekend scherm in huis. Wij hebben hem getest en vertellen je wat er veranderd is.

De belangrijkste veranderingen op de 2024-uitvoering van de iMac zitten wederom binnenin, want uiterlijk is er net als vorig jaar geen verschil te bekennen. Dat is niet erg, want de dunne all-in-one heeft nog steeds een fraai ontwerp dat je bovendien in zeven kleuren kunt kopen. Bij iedere kleur worden twee tinten op de behuizing gebruikt, want de aluminium kin en voet zijn uitgevoerd in een pasteltint die ook terugkomt op het toetsenbord en muis terwijl de aluminium achterkant in een harde kleur is uitgevoerd. De bouwkwaliteit van de aluminium behuizing is uitstekend. Een minpuntje blijft dat het scherm niet in hoogte verstelbaar is: je kunt het scherm alleen kantelen. Eventueel is de iMac wel verkrijgbaar in een VESA-variant voor montage op een monitorarm, maar die variant heeft dan weer geen voet.

©Jeroen Boer - ID.nl

Uiterlijk is de iMac niet veranderd ten opzichte van vorig jaar.

De Thunderbolt-aansluitingen vind je net als de aan-uit-schakelaar achterop. Afhankelijk van de uitvoering is de iMac voorzien van twee of vier Thunderbolt 4-aansluitingen die ook geschikt zijn voor het aansluiten van een extra scherm. Op de zijkant is een 3,5mm-headset-aansluiting geplaatst.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Thunderbolt-aansluitingen vind je achterop.

Op de duurdere uitvoeringen vind je een gigabit-netwerkaansluiting op de voedingsadapter. Hierdoor kun je een netwerkkabel uit zicht houden. Verbinden met het netwerk en internet kan uiteraard ook via wifi 6E terwijl ook bluetooth 5.3 ondersteund wordt. Ook speakers zijn ingebouwd en die klinken nog steeds erg goed voor het formaat van de iMac. 

©Jeroen Boer - ID.nl

De voedingsadapter bevat op de duurdere uitvoeringen een netwerkaansluiting.

Twee varianten

Apple levert de iMac met M4-processor in twee varianten die verschillen in het aantal aansluitingen en de processor. De goedkoopste uitvoering met een prijs vanaf 1519 euro is voorzien van twee Thunderboltpoorten en een M4-processor met 8 cores terwijl de duurdere uitvoering vanaf 1769 euro vier Thunderboltpoorten, een M4-processor met 10 cores, een netwerkaansluiting en een toetsenbord met Touch ID heeft. Je krijgt voor 250 euro meer dus wat extra mogelijkheden. Al kun je ook de goedkoopste variant een beetje upgraden: voor 30 euro krijg je op die uitvoering ook ethernet terwijl Touch ID mogelijk is voor 80 euro. Dat kan een overweging zijn als je geen behoefte hebt aan vier Thunderboltpoorten, maar wel aan bijvoorbeeld Touch ID of ethernet. Beide genoemde configuraties van 1519 en 1769 euro zijn voorzien van 16 GB RAM en 256 GB opslag. Die prijzen zijn lager dan bij de iMac met M3-processor terwijl je nu 16 GB RAM in plaats van 8 GB krijgt.

Upgraden is uiteraard mogelijk, maar daar betaal je wel flink voor. De stap naar 24 GB RAM kost je 230 euro, terwijl 32 GB op de duurdere variant je nog eens 230 euro kost. Ook voor een verdubbeling van de ssd betaal je 230 euro. Op de duurdere variant kun je voor 230 euro ook nog kiezen voor een ontspiegeld scherm.

Dan is er nog een leuke verbetering, want je kunt de goedkoopste uitvoering met twee Thunderboltpoorten nu in alle zeven kleuren kopen. Voorheen had je slechts de keuze uit vier kleuren. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Je kunt de iMac alleen kantelen, niet in hoogte verstellen.

Toetsenbord met usb-c

Het meegeleverde invoersetje bestaande uit een Magic Keyboard en Magic muis in dezelfde kleur als de iMac. Afhankelijk van de uitvoering van de iMac is het toetsenbord voorzien van een vingerafdrukscanner. De set is hetzelfde als bij de vorige generatie iMac, met één belangrijk verschil: Apple is eindelijk overgestapt op usb-c als laadaansluiting op zowel het toetsenbord als de muis. Dat voelt toch wat moderner dan de Lightning-aansluiting waar Apple eigenlijk al afscheid van had genomen. De usb-c-laadaansluiting van de muis zit helaas nog steeds aan de onderkant, waardoor je de muis niet kunt gebruiken tijdens het opladen. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Zowel de muis als het toetsenbord zijn nu voorzien van usb-c.

Optioneel ontspiegeld

De iMac met M4-processor is voorzien van hetzelfde 24inch-scherm als de vorige variant en dat betekent dat je een uitstekend paneel met een resolutie van 4480 x 2520 pixels krijgt. Het scherm heeft een hoge helderheid, maar dat is door de glanzende afwerking in sommige situaties geen overbodige luxe. Wanneer je echt last denkt te hebben van die glanslaag, dan kun je nu kiezen voor een mat scherm. Die optie heet 'Glas met nanostructuur' en kost je 230 euro extra. De optie wordt alleen geboden op de uitvoering met vier Thunderboltpoorten, waarmee een ontspiegelde iMac je minimaal 1999 euro kost. Ons testexemplaar was voorzien van een ontspiegeld scherm en het is in de praktijk een fijne optie, zeker in een kantooromgeving met heldere verlichting. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Het scherm is ontspiegeld, zelfs bij de harde verlichting in deze ruimte zie je geen hinderlijke reflecties.

Webcam met bureauweergave

De iMac had altijd al een prima webcam, maar dit jaar heeft Apple een flink verbeterd 12-megapixelmodel toegevoegd. Dankzij de hoge resolutie en brede kijkhoeken krijg je niet alleen haarscherpe beelden, maar ook allerlei extra functies. Zo kan de camera je nu automatisch volgen, zodat je altijd in het midden van het kader blijft. Dat werkt verbazingwekkend goed en geeft echt het gevoel dat de camera met je meebeweegt. Je schakelt deze functie eenvoudig in via de menubalk van macOS, zodat hij in alle apps beschikbaar is.

Daarnaast kun je via hetzelfde menu ook achtergrondvervaging inschakelen of je achtergrond wisselen. Een andere handige optie is 'Bureauweergave', waarmee de camera een gedeelte van je bureau toont, terwijl je zelf ook in beeld blijft. Dat is perfect om iets te laten zien tijdens een videogesprek. Het werkt opvallend soepel en het is best bijzonder dat je twee beelden tegelijk kunt tonen. Wel is de beeldkwaliteit van je bureau wat vaag en korrelig, omdat het slechts een uitsnede is van de uiterste beeldhoek van de gewone camera. Al met al een leuke functie, maar hopelijk zit hier in toekomstige modellen nog wat verbetering in. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Je kunt tegelijkertijd zowel jezelf als je bureau tonen.

Flink toegenomen prestaties

Met de M4 zet Apple een flinke stap ten opzichte van de M3-variant die we vorig jaar getest hebben. Afhankelijk van de benchmark zien we de single-core-prestaties meer dan 10 procent toenemen terwijl multicore-prestaties tussen de 20 en 40 procent verbeteren. Wel hebben wij wel alleen de duurdere M4 met 10 cores getest; de variant met 8 cores biedt waarschijnlijk iets minder goede multicore-prestaties. Bij de M3-generatie had iedere M3-processor 8 cores.

Waar de M3 in Geekbench 5 een single-core-score van  2351 en een multi-core-score van 10.730 punten neerzet, levert deze MacBook pro met M4-processor in dezelfde benchmark maar liefst 2621 en 12.888 punten. En bij de belangrijke benchmark Cinebench R23 is er een nog groter verschil. Want waar de variant met een M3-processor respectievelijk 1906 en 9767 punten scoort, gaat de M4 daar met 2175 en 13.802 punten duidelijk overheen. Daarmee kom je op het niveau van een M1 Max of M2 Pro. De M4 is dus echt een prima chip. In tegenstelling tot bij de MacBook Pro met M4-processor nemen de prestaties wel wat af als je de Mac langdurig aan het werk houdt, al blijven de prestaties wel gewoon goed. Bij alledaags gebruik is de iMac stil, maar bij langdurige zware taken hoor je de koeling wel.

De 1TB-ssd in ons reviewexemplaar presteert met een lees- en schrijfsnelheid van 2884,1 en 3020,9 MB/s prima, maar het zou kunnen dat een 256GB-variant wat langzamer is. 

Conclusie

De iMac met M4-processor is in de praktijk niet heel veel anders dan de voorgaande uitvoering, maar je krijgt voor minder geld wel een echt beter product. De M4-processor is razendsnel terwijl je nu eindelijk minimaal 16 GB RAM krijgt. Daarmee kom je mogelijk alleen wat opslag tekort op de basisuitvoering, maar dat kun je eventueel met een externe ssd oplossen. Verder is er weinig te klagen over de iMac. De bouwkwaliteit is uitstekend en je hebt de keuze uit maar liefst zeven kleuren.