Van smartphonepols en WhatsApp-duim tot muisarm, tabletnek, schermogen en Game Boy-rug. Fysieke klachten van computer- en gadgetgebruik liggen al decennialang op de loer. RSI voorkomen is beter dan genezen en daarom vind je in dit artikel uiteenlopende tips en handige gratis apps voor gezond gebruik van je apparaten.

In de geneeskunde wordt vaak gesproken over rsi, repetitive strain injury. Dit is een verzamelterm voor allerlei blessures aan handen, polsen, armen, schouders, nek of rug door het voortdurend herhalen van specifieke bewegingen. Daardoor staan de spieren continu gespannen, is er minder doorbloeding en kunnen er pijnlijke beknellingen en ontstekingen van de zenuwen ontstaan.

Rsi ontwikkelt zich in drie fasen. Het begint met een gevoel van vermoeidheid en lichte pijn in spieren en gewrichten, maar dat verdwijnt na een periode van rust. In een tweede fase blijft het pijnlijke gevoel ook na langere rustperiodes aanwezig. Je voelt tintelingen en je ondervindt krachtverlies. In het derde stadium gaat de pijn niet langer weg en kun je de spieren of de gewrichten nauwelijks nog gebruiken. Dat worden triggerpoints genoemd. Rsi verwijst naar deze laatste fase.

Rsi is alleen helaas niet zomaar vast te stellen. Er zijn ook allerlei andere aandoeningen die tot deze symptomen kunnen leiden, zoals artrose, reumatoïde artritis of slijmbeursontsteking. Een specifiek behandeling voor rsi is er niet: gedoseerd bewegen blijft belangrijk zolang de bewegingen niet voor extra pijn zorgen. 

Juiste pc-houding

Je doet er in eerste instantie goed aan om enkele ergonomische richtlijnen in acht te nemen. En dat begint al met je zithouding achter je pc. Je stoel heeft bij voorkeur armleuningen en geeft voldoende ondersteuning voor je rug. Eventueel bevestig je een lendenrol (of een opgerolde handdoek) onderaan de rugleuning voor extra steun.

Plaats beide voeten plat op de grond of liever nog op een voetsteun. Houd je voorarmen horizontaal tijdens het typen, met de ellebogen in een hoek van minstens 90 graden. Gebruik bij voorkeur een polssteun of schaf een ergonomisch toetsenbord aan. Houd de muis zo dicht mogelijk bij het toetsenbord. Leer jezelf de gewoonte aan de muis afwisselend met de linker- en de rechterarm te bedienen.

©PXimport

Je beeldscherm bevindt zich op een armlengte van je lichaam, met de bovenrand ongeveer ter hoogte van de wenkbrauwen. Voorkom storende lichtreflectie op het schermbeeld en gebruik een documentenhouder die je op ooghoogte positioneert. 

De 20-20-20-regel geeft aan dat je om de twintig minuten twintig seconden naar iets kijkt dat zich op een afstand van twintig voet (zes meter) bevindt. Knipper ook regelmatig met je ogen, let op je ademhaling en probeer rustig vanuit de buik te ademen.

Juiste smartphone-houding

Vermijd zoveel mogelijk oncomfortabele houdingen tijdens het smartphonegebruik. Klem het dus toestel dus bijvoorbeeld niet tussen je oor en je schouder. Houd je smartphone niet krampachtig vast, maar probeer je polsen zo recht mogelijk te houden en zoveel mogelijk te ontspannen. 

Houd het toestel niet te ver van je ogen en houd het ongeveer op kinhoogte om te voorkomen dat je je hoofd en nek voorover moet buigen. Houd het toestel niet aan één zijde van je lichaam, maar mooi in het midden. Op die manier hoef je je nek niet te draaien.

©PXimport

Het intikken van toetsen doe je liever niet met de toppen van je duim of vingers, maar met de onderzijde. Je doet het ook liever niet met dezelfde hand als waarmee je het toestel vasthoudt. Beter nog, je legt het apparaat op een hard oppervlak, terwijl je tikt.

Gebruik je frequent een tablet? Schaf dan een afzonderlijke muis en toetsenbord aan waarbij je er ook hier op let dat je polsen voldoende steun krijgen.

Pauzes inlassen

Om te vermijden dat je bewegingen tijdens het computeren te veel herhaalt, las je met regelmaat korte pauzes in. Het liefst voer je daarbij fysieke handelingen uit die het risico op rsi-aandoeningen verder verkleinen. In principe heb je voldoende aan enige zelfdiscipline, maar er is software die je wat dwingender aan zulke pauzes en oefeningen herinnert.

Een bekende tool van Nederlandse origine is het gratis Workrave. Wanneer je Workrave opstart, verschijnt een verplaatsbaar venstertje met een countdown voor de verschillende pauzetypes. Klik met rechts in dit venster, kies Voorkeuren en ga naar de rubriek Timers.

De opties op de eerste drie tabbladen (Micropauze, Rustpauze en Dagelijkse limiet) werken hetzelfde. Je kunt de timers in- en uitschakelen, je geeft Werktijd, Pauzeduur en Uitsteltijd aan in uren, minuten en seconden. Ook geef je aan of er een knop moet zijn waarmee je de pauze kunt Uitstellen of Overslaan. 

©PXimport

Je stelt verder in of er een pauzeverzoek verschijnt en hoeveel keer dat maximaal gebeurt. Bij de doorgaans wat langere Rustpauze kun je ook het aantal geanimeerde oefeningen instellen dat je tijdens die pauze wilt zien.

In de rubriek Gebruikersinterface geef je aan of het toetsenbord en het scherm tijdens zo’n pauze moeten worden geblokkeerd. Ook kun je hier instellen of Workrave automatisch met Windows opstart. Via de rubriek Netwerk is het zelfs mogelijk collega’s of gezinsleden op andere netwerkpc’s tot pauzes te dwingen.

Pomodoro-techniek

Er zijn ook heel wat mobiele apps met een vergelijkbaar opzet. Veel apps richten zich hiervoor op de zogeheten Pomodoro-techniek. Pomodoro is Italiaans voor tomaat en daarmee is het een knipoog naar het oorspronkelijke ontwerp voor keukentimers. 

De techniek stelt dat je het best in vier blokken van vijfentwintig minuten werk, een zogenoemde Pomodoro, die je telkens onderbreekt met een pauze van vijf minuten. Na elke Pomodoro heb je een onderbreking van vijftien minuten. Na vier sessies las je een pauze van ongeveer vijfentwintig minuten in.

Hier vind je een overzicht van tien degelijke Pomodoro-apps, voor uiteenlopende platformen (naast Android en iOS, vaak ook voor macOS, Windows en browsers). Verder vind je nog tal van min of meer vergelijkbare apps wanneer je in de officiële appstores zoekt naar termen als timer, reminder of pause. Je vindt er vast iets naar je gading.

Vermoeide ogen voorkomen

We hebben ons tot nog toe gefocust op rsi-gerelateerde aandoeningen, maar intensief schermgebruik kan ook tot oogkwalen leiden, zoals asthenopie (oogvermoeidheid). Deze kwalen ontstaan door het overmatig ingespannen gebruik van de ogen. 

Dat wordt nog versterkt door het feit dat je per minuut gemiddeld vier keer minder met de ogen knippert wanneer je naar een beeldscherm kijkt. Daardoor worden je ogen minder vochtig gehouden. Er wordt vaak gesproken over computerogen, met mogelijk rode ogen, jeuk, onscherp zicht en zelfs ontstekingen tot gevolg.

©PXimport

EyeLeo is pauzesoftware die zich specifiek richt op het voorkomen van oogkwalen. Je configureert de tool vanuit het Windows-systeemvak via Settings. 

Ook hier geef je aan hoe vaak je een korte of langere pauze wilt en of je wilt vermijden (Enable strict mode) dat je de pauzes kunt onderbreken. Tijdens zo’n pauze krijg je dan eenvoudige, geanimeerde oefeningen, zoals rollen met de oogballen of afwisselend naar links en rechts kijken.

Blauw licht beperken

Het is dus absoluut niet goed voor de ogen om langdurig gefocust te kijken en weinig te knipperen. Wat ook niet goed is, is het blauwe lichtschijnsel van een beeldscherm. Kijken naar een scherm in de avond kan zelfs een negatieve impact hebben op je nachtrust. Daarom tot slot nog wat tips om hier wat aan te doen.

Bij de meeste computermonitors kun je via een ingebouwd osd-menu (on-screen display) het contrast, helderheid en kleurtemperatuur configureren. Deze laatste stel je overdag bij voorkeur in op zo’n 6500K (Kelvin) en in de avond op ongeveer 3400K, zodat het scherm minder blauw licht uitstraalt.

Ook vanuit Windows 10 kun je de kleurtemperatuur regelen. Ga naar Instellingen / Systeem / Beeldscherm / Instellingen voor nachtlamp / Nu inschakelen. Hoe meer je de schuifknop naar rechts verplaatst, hoe warmer (minder blauw) het schermlicht wordt. 

Om dit proces te automatiseren zet je Nachtlamp op Aan en kies je Instellingen voor nachtlamp. Selecteer Zonsondergang tot zonsopgang of kies Uren instellen en bepaal zelf tussen welke tijdstippen je deze functie wilt in- of uitgeschakeld.

©PXimport

Wat voor computerschermen geldt, geldt net zo goed voor het scherm van je mobiele apparaat. Zowel iOS als Android beschikken over ingebouwde functies om het blauwe lichtschijnsel te verminderen.

In iOS ga je hiervoor naar Instellingen en navigeer je naar Scherm en helderheid waar je Night Shift selecteert. Via de schuifknop bij Kleurtemperatuur pas je de intensiteit aan. Kies Gepland om deze functie automatisch in- en uit te schakelen op basis van de stand van de zon of volgens je eigen start- en eindtijd. Een vergelijkbare optie vind je trouwens ook op macOS, via Systeemvoorkeuren / Beeldscherm(en) / Night Shift.

Bij Android loopt dat weinig anders. Ook hier ga je naar Instellingen waar je Display selecteert en vervolgens (iets als) Comfortabel scherm voor uw ogen kiest. Schakel de functie in en tik op Aangepast. Je kunt nu de gewenste kleurtemperatuur instellen en via Planning instellen kun je ook hier kiezen tussen Zonsondergang tot zonsopkomst of Aangepast.

Met de genoemde tips, apps en software kun je hopelijk de meestvoorkomende klachten nu voorkomen!

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.