Programma's samen installeren en up-to-date houden
Programma’s opsporen, downloaden, installeren en updaten … Het vergt allemaal de nodige tijd en zorgt vaak voor ergernis. In Linux is dit proces beter geregeld, maar Windows maakt gelukkig een aardige inhaalslag. Microsoft heeft daarvoor een eigen oplossing, maar er zijn ook goede externe tools.
Pakketbeheerders
In Linux installeer je programma’s via een pakketbeheerder, met tools als apt of rpm. Of je doet dat vanuit een grafische omgeving , zoals Software Centre in Ubuntu of Software store in Zorin OS. Handig, want je vindt nagenoeg alle gewenste software in één groot, doorzoekbaar archief. Bovendien kan zo’n pakketbeheerder ook de geïnstalleerde applicaties op de achtergrond bijwerken naar de nieuwste versie.
Windows doet dit ook wel voor de meegeleverde applicaties en apps uit de Microsoft Store, maar daar houdt het bij op. Wil je ook andere toepassingen geautomatiseerd installeren en updaten, dan moet je dus verder kijken. De kans is echter klein dat je bij één tool alle software vindt die je nodig hebt. Daarom stellen we je in dit artikel diverse tools voor.
Bestel je nieuwe Windows-laptop hier bij Bol.com.
De Software store van Zorin OS put uit diverse pakketbronnen.
Vertrouwen
Bijna elke Linux-distributie steunt op een of meerdere goed onderhouden softwarecatalogi, ook wel repository’s of pakketbronnen genoemd, waar ze de nodige applicaties en eventuele afhankelijkheden kunnen vinden. Bij Windows is er met WinGet een begin gemaakt met zulke pakketbronnen. Maar je moet nog altijd vertrouwen op de database(s) van een of meer pakketbeheerders. Vertrouwen is hier inderdaad nodig, want je moet er wel zeker van zijn dat van een programma de nieuwste versie wordt geïnstalleerd en ook in de juiste taal. Verder beschikken heel wat toepassingen vaak over diverse installatieparameters en is het de vraag welke parameters een pakketbeheerder tijdens de installatie gebruikt. Wordt de toepassing bijvoorbeeld alleen voor de huidige of voor alle gebruikers beschikbaar gesteld? Wordt eventueel meeliftende adware automatisch geweerd? Worden er snelkoppelingen gemaakt? Kortom, het is geen slecht idee geautomatiseerde installaties en updates van tevoren even te checken.
Ninite
We beginnen met een bekende naam voor het automatisch installeren en updaten van enkele tientallen bekende freeware-applicaties: Ninite. Op de website vink je de gewenste programma’s aan, waarna je op Get Your Ninite klikt. Dit levert een aangepaste installatietool op die je alleen maar uit hoeft te voeren om de gevraagde applicaties te installeren in de standaard installatielocaties. In de meeste gevallen gebeurt dit zonder verdere tussenkomst van de gebruiker, en waar mogelijk gebeurt het zelfs in dezelfde taal als je Windows-installatie.
Je moet deze gepersonaliseerde installer wel zelf bijhouden, want wanneer je hem later nogmaals uitvoert, worden alleen eventuele updates gedownload en geïnstalleerd. Wil je er nog een of meer programma’s aan toevoegen, dan klik je bij het downloaden van de installer op de link change apps (boven aan de downloadpagina) en bewaar je de url. Die laat je de originele selectie zien, waar je nu extra vinkjes kunt plaatsen. Vinkjes weghalen kan ook, maar weet wel dat hiermee de reeds geïnstalleerde toepassingen op je pc niet verdwijnen.
Ninite werkt handig en is betrouwbaar, maar het aantal ondersteunde applicaties is vrij beperkt.
Home Updater
Een programma als Ninite is vooral geschikt voor de installatie van nieuwe software. Andere pakketbeheerders richten zich vooral op het up-to-date houden van al geïnstalleerde programma’s. Dit geldt bijvoorbeeld voor het populaire Patch My PC Home Updater. Dit programma gaat op basis van je Windows-register na welke toepassingen er geïnstalleerd zijn en vergelijkt de versienummers vervolgens met een eigen database waarin zo’n driehonderd programma’s zijn opgenomen. Je vindt deze lijst op de website. De tool zelf heeft het overigens over ‘patch management’, omdat het updaten van toepassingen mogelijk bestaande kwetsbaarheden en bugs uitschakelt.
Meteen na het opstarten van de tool worden de gerubriceerde apps in drie mogelijke kleuren weergegeven: zwart (nog niet geïnstalleerd), rood (update is beschikbaar) en groen (geïnstalleerde versie is up-to-date). Standaard worden alleen de rode, verouderde apps geselecteerd. Klik op x/y Apps Up To Date! om te zien welke versie zal worden geïnstalleerd zodra je op de knop Perform x Updates drukt. Ook nog niet geïnstalleerde apps kun je aanvinken om te laten installeren.
In een flits detecteert Home Updater welke programma’s er zijn geïnstalleerd en welke aan een update toe zijn.
Extra opties
Dankzij de ingebouwde Scheduler hoef je er niet eens aan te denken Home Updater geregeld uit te voeren om je toepassingen up-to-date te houden. Je bepaalt zelf of een gebruiker hiervoor moet ingelogd zijn bij Windows (Run Whether or Not Logged in). En vanuit de rubriek Uninstaller kun je meerdere geïnstalleerde programma’s de-installeren; je hoeft daarvoor tijdens je selectie slechts Ctrl ingedrukt te houden.
Home Updater is portable, wat het een handig programma maakt om het ook op andere pc’s uit te kunnen voeren. Vooral in combinatie met de optie IT pro caching mode, die je aantreft bij Options. Hiermee worden namelijk alle gedownloade installatiepakketten in de submap \PatchMyPCITProCache opgeslagen. Wanneer je in het contextmenu van de geselecteerde applicaties op Add as auto-install in PatchMyPC.ini hebt geklikt, volstaat het de complete map (inclusief submap) van Home Updater op een usb-stick te plaatsen om precies dezelfde applicaties ook snel op andere pc’s te zetten.
Bij Options tref je ook nog enkele andere nuttige instellingen aan. We raden je in elk geval aan Create Restore Point Pre-update ingeschakeld te laten, evenals Auto Close Apps Before Update, want dit laatste verkleint het risico op problematische updates. Bij Download In The Following Language When Available wil je wellicht Dutch geselecteerd hebben.
Home Updater bevat enkele interessante functies en opties.
Software Update Monitor
Met veel van de genoemde tools zet je ook nog niet geïnstalleerde programma’s op je pc. SUMo, voluit Software Update Monitor is daarentegen een rasechte updatebeheerder. Na een snelle scanronde somt SUMo de gedetecteerde programma’s op, en dat gebeurt grondig. Zo vond SUMo er op ons testsysteem 97, tegenover 28 bij Home Updater. De maker claimt minimaal 30.000 softwaretitels in zijn database te hebben. Portable programma’s kun je zelf toevoegen door naar het exe-bestand te verwijzen. Herkent SUMo het programma, dan zal het voortaan ook dat programma op updates controleren. Handig is nog dat SUMo een (kleur)onderscheid maakt tussen grote en kleine updates.
Helaas is er geen sprake van automatische updates. Je moet met rechts op een verouderde app klikken en kiezen voor **Update ophalen**. Je hebt nu zo’n twintig seconden de tijd om op het **Web**-knopje bovenaan te drukken om naar de site van de appontwikkelaar te gaan, voor je naar de promotiepagina van SUMo Pro wordt gebracht. Deze Pro-variant kost je zo’n 20 euro en voert je rechtstreeks naar de downloadpagina. Maar ook dan moet je nog steeds handmatig downloaden en installeren.
SUMo werkt snel en grondig, maar het downloaden en installeren van de updates moet je wel zelf doen.
WinGet
Zo’n twee jaar geleden is Microsoft begonnen met het ontwikkelen van een pakketbeheerder, als onderdeel van het app-installatieprogramma dat vanaf Windows 10 20H2 standaard geïnstalleerd wordt. Je vindt die hier via Instellingen / Apps / Apps en onderdelen. Klik in dit geval op de app en kies Geavanceerde opties voor het versienummer. Dit moet minstens 1.11.11451.0 zijn om ook de eigenlijke pakketbeheerder aan boord te hebben.
Deze heet officieel Windows Package Manager, maar wordt vaak WinGet genoemd. Mocht je een lagere versie hebben van het app-installatieprogramma, dan kun je dit alsnog bijwerken vanuit de Microsoft Store. In Windows 11 zoek je wellicht vergeefs naar App-installatieprogramma bij Apps en onderdelen, ook al beweert de Microsoft Store dat deze al is geïnstalleerd. Wel vind je hier de app Windows Package Manager Source (winget) terug.
Hoe dan ook, je kunt de recentste versie van WinGet altijd zelf downloaden en installeren vanaf de GitHub-site: www.kwikr.nl/mswpm. De recentste stabiele versie haal je op via de link onder Releases (aan de rechterkant van het hoofdvenster), maar hieronder tref je de link +x releases aan. Deze voert je naar een versieoverzicht waar je ook preview-versies kunt downloaden. Houd er rekening mee dat zo’n preview wellicht niet helemaal stabiel is.
Welke release je ook selecteert: download de software met de extensie .msixbundle en dubbelklik hierop om WinGet te installeren – die tijdens de installatie dan toch weer app-installatieprogramma blijkt te heten. Microsoft zorgt met de naamgeving wel voor flink wat verwarring …
Je vindt de nieuwste versie(s) van WinGet altijd op de website van GitHub.
Basiscommando’s
WinGet start je vanaf de Opdrachtprompt op, bij voorkeur als administrator. Klik met rechts op Opdrachtprompt in het startmenu van Windows en kies Als administrator uitvoeren.
Om te weten te komen over welke WinGet-versie je beschikt, voer je dit commando uit:
winget --version
Met het enkelvoudige commando winget (zonder toevoegingen) vraag je om een overzicht van de beschikbare parameters. Voor informatie over de afzonderlijke parameters gebruik je:
winget <parameter> -?
Onderaan vind je telkens een link naar online informatie en voorbeelden. Probeer deze twee voorbeelden maar eens:
winget install -?
winget upgrade -?
Met het commando winget upgrade (zonder verdere parameters) krijg je de geïnstalleerde programma’s opgesomd waarvoor WinGet een upgrade klaar heeft staan, inclusief kolommen als Name, Id, Version (geïnstalleerde versie), Available (beschikbare versie) en Source. Die laatste is doorgaans de (door een community onderhouden) WinGet-pakketbron, maar het kan ook msstore (Microsoft Store) zijn.
Met winget list krijg je een overzicht van alle geïnstalleerde toepassingen, waarbij je eveneens in de kolom Available ziet of er een upgrade beschikbaar is.
Om programma’s te upgraden, kun je een van de volgende commando’s gebruiken. Upgrade van programma met vermelde naam:
winget upgrade "<name>"
Upgrade van programma met vermelde ID:
winget upgrade --id <id>
Upgrade naar een specifiek versienummer:
winget upgrade "<name>" --version <versienummer>
Upgrade van alle programma’s die in aanmerking komen:
winget upgrade --all
Ga met WinGet snel na welke programma’s aan een upgrade toe zijn en haal de gewenste upgrades binnen.
Meer pakketbeheerders
WinGet en Chocolatey zijn de populairste, maar niet de enige gratis pakketbeheerders onder Windows. Zo is er ook nog het opensource Npackd (www.kwikr.nl/npackd, zowel in een grafische als een opdrachtregel-versie), dat momenteel zo’n 1330 pakketten beschikbaar heeft. In de grafische versie hoef je slechts Updateable te selecteren om de applicaties te zien die je kunt updaten: druk op Ctrl+A om deze te selecteren, klik met rechts op je selectie en kies Update.
Met het commando ncl krijg je een overzicht van de beschikbare parameters, zoals: ncl search -q "<zoekterm>" ncl add -p "<pakketnaam>" ncl update -p "<pakketnaam>" ncl remove -p "<pakketnaam>" Een ander alternatief is RuckZuck (https://ruckzuck.tools), dat eveneens opensource is en ook beschikbaar is in zowel een grafische als een opdrachtregelversie. De minimalistische interface bevat onder meer de knoppen Install new Software en There are currently (x) updates available. Deze laatste kun je dan met Update All in één keer bij de tijd brengen. Wij telden circa zeshonderd pakketten in de repository.
Liefhebbers van PowerShell kunnen terecht bij Scoop (www.scoop.sh) dat zich vanuit een PowerShell-terminal met de volgende twee commando’s laat installeren: set-ExecutionPolicy RemoteSigned -Scope CurrentUser irm get.scoo.sh | iex Tik scoop in voor een lijst met parameters, waaronder het bekende search, install, update en uninstall. In deze repository bevinden zich meer dan 4200 toepassingen.
De grafische gebruikersinterface van Npackd oogt best overzichtelijk.
Installaties
WinGet beperkt zich niet alleen tot upgrades, ook de installatie van nieuwe applicaties is mogelijk. Om naar programma’s te zoeken, gebruik je onderstaande opdracht (eventueel gevolgd door |sort voor een alfabetische sortering):
winget search "<zoekterm>"
In de resultatenlijst verschijnen dan de applicaties die je zoekterm bevatten in de tag of de beschrijving – dat kan ook slechts één letter zijn. Je kunt ook specifiek zoeken binnen de naam of de ID van applicaties met een van deze twee commando’s:
winget search --name "<naam>"
winget search --id <id>
Gebruik de parameter --source winget of --source msstore als je je zoektocht wilt beperken tot een van beide pakketbronnen.
Heb je een app gevonden die je wilt installeren, dan kan dat met:
winget install "<name>"
Of met de volgende opdracht, die vaak nauwkeuriger is:
winget install --id <id>
Net als bij een upgrade kun je ook hier een specifiek versienummer vermelden met de parameter --version <versienummer>.
Normaliter kun je de voortgang van de installatie volgen, maar ook dit proces valt aan te passen. Zo zorgt install --silent voor een installatie op de achtergrond, terwijl met install --interactive om de nodige gebruikersinvoer wordt gevraagd. Verder kun je met install --location "<volledig_installatiepad>" aangeven waar op de schijf je de app geïnstalleerd wilt hebben. De betreffende applicatie moet deze extra parameters dan wel ondersteunen.
Heb je de verkeerde app geïnstalleerd, dan kun je dit ongedaan maken met een van deze twee opdrachten (waarbij ook weer de parameters --silent en --interactive beschikbaar zijn):
winget uninstall "<name>"
winget uninstall --id <id>
Sommige applicaties bevinden zich in meerdere pakketbronnen (niet zelden in een andere versie).
Chocolatey
WinGet doet qua populariteit voorlopig nog onder voor pakketbeheerder Chocolatey, vooral bij de gevorderde gebruikers. Ook deze tool wordt onderhouden door een community en laat zich vanaf de opdrachtregel bedienen (al bestaat er ook een grafische versie van: zie tip 11).
Open de Opdrachtprompt als administrator en voer eenmalig de volgende installatieopdracht uit:
@"%SystemRoot%\System32\WindowsPowerShell\v1.0\powershell.exe" -NoProfile -InputFormat None -ExecutionPolicy Bypass -Command "[System.Net.ServicePointManager]::SecurityProtocol = 3072; iex ((New-Object System.Net.WebClient).DownloadString('https://community.chocolatey.org/install.ps1'))" && SET "PATH=%PATH%;%ALLUSERSPROFILE%\chocolatey\bin"
Je vindt deze complexe installatiestring overigens ook terug via www.kwikr.nl/chosetup. Je kunt hier eveneens lezen hoe je Chocolatey vanuit PowerShell kunt installeren.
Herstart de Opdrachtprompt en voer choco -? uit voor een uitgebreid overzicht van alle parameters en opties. Zoals vaker levert choco <commando> -? aanvullende informatie op over de gevraagde parameter, bijvoorbeeld choco install -?.
Een complex commando zorgt voor een pijnloze en snelle installatie van Chocolatey.
Installeren
Om de online pakketbron met momenteel zo’n 9500 apps te doorzoeken, gebruik je een van deze twee opdrachten:
choco find "<zoekterm>"
choco search "<zoekterm>"
Een concreet voorbeeld is:
choco search "chrome"
Overigens kun je ook rechtstreeks online zoeken via www.kwikr.nl/chopack, waarna je meteen het bijbehorende installatiecommando kunt overnemen. Met de extra parameter --verbose krijg je uitgebreidere informatie en met –limitoutput krijg je uitsluitend de programmanaam en versie te zien.
Om te achterhalen welke programma’s je met Chocolatey op je systeem hebt geïnstalleerd, voer je deze opdracht uit:
choco search –local
Merk op dat Chocolatey standaard geen applicaties detecteert die je buiten de tool om hebt geïnstalleerd.
Een applicatie installeren is niet zo moeilijk. In principe kun je volstaan met:
choco install <exacte-programmanaam>
Twee concrete voorbeelden:
choco install lastpass-chrome
choco install vivaldi.portable
Na zo’n commando moet je de installatie nog bevestigen, tenzij je de parameter --confirm of --yes al aan het commando had toegevoegd.
Het is ook mogelijk meerdere applicaties in één keer te installeren door de programmanamen achter elkaar met een tussenliggende spatie in te voeren, bijvoorbeeld:
choco install inkscape krita --confirm
Als je geen voortgangsbalk van de download hoeft te zien, voeg dan de parameter --no-progress toe.
Wil je weten wat er precies zou gebeuren als je een bepaalde applicatie laat installeren, tik dan het gebruikelijke install-commando in, gevolgd door de parameter --whatif. Dit is vooral interessant voor wie zich thuis voelt in PowerShell-scripting. Vind je zo’n simulatie wat overdreven, maar wil je wel vooraf gedetailleerde informatie over een pakket hebben, dan volstaat:
choco info <programmanaam>
Een programma zoeken, eventueel eerst analyseren en dan installeren.
Updaten en wissen
wil je ze natuurlijk ook up-to-date houden. Om Chocolatey zichzelf te laten updaten, volstaat:
choco update chocolatey
Dit voorbeeld geeft ook meteen aan hoe de commando-syntax voor andere applicaties eruitziet:
choco update <exacte-programmanaam>
Meerdere programma’s tegelijk updaten kan ook: tik de diverse namen na elkaar in, gescheiden door een komma. Het kan zelfs nog eenvoudiger, want met choco upgrade all werk je in één keer alle reeds (met Chocolatey) geïnstalleerde programma’s bij. Uitzonderingen kun je toevoegen door ze achter de parameter --except te zetten, met de volgende syntax:
choco upgrade all --except="<programma1>,<programma2>"
Erg handig is trouwens ook het commando choco outdated: dit vertelt je welke pakketten verouderd zijn en welke nieuwere versie er beschikbaar is, zodat je gerichter kunt updaten.
Programma’s die je met Chocolatey hebt geïnstalleerd, kun je hiermee ook weer verwijderen. Het commando, evenals de syntax, spreekt eigenlijk voor zich:
choco uninstall <exacte-programmanaam>
Of voor als je met een schone lei wilt beginnen:
choco uninstall all
Een uitgebreid logboek van alles wat Chocolatey precies voor je heeft uitgevoerd, vind je standaard terug in C:\ProgramData\chocolatey\logs\chocolatey.log.
Je kunt alle programma’s in één keer laten upgraden (behalve de programma’s die je in de uitzonderingslijst plaatst).
Chocolatey GUI
Vind je Chocolatey met zijn indrukwekkende repository best handig, maar ligt de opdrachtregel je niet zo goed, dan kun je de installatie van Chocolatey GUI overwegen. Zoals de naam al aangeeft (GUI staat voor Graphical User Interface), is deze tool een grafische schil rondom de opdrachtregelversie van Chocolatey. Je installeert het programma via de Opdrachtprompt met:
choco install chocolateygui
En upgraden kan met:
choco upgrade chocolateygui
Na de installatie vind je de app netjes terug in het startmenu van Windows. Start je het programma op, dan krijg je direct een overzicht van de geïnstalleerde pakketten te zien, inclusief logo, naam en versienummer. Tenminste, als je aan de linkerkant Deze PC hebt geopend. Open je hier chocolatey, dan krijg je meteen een overzicht van de online softwarecatalogus.
Bovenaan tref je een handige zoekbalk aan, met als filteropties Alle versies, Ook bètaversies en Moet exact overeenkomen en twee mogelijke sorteeropties: A-Z of volgens Populariteit. Klik met rechts op een pakket en kies Installeren of, beter nog, kies eerst Details voor meer informatie. Vanuit dit infovenster zijn er twee knoppen beschikbaar: Installeren en Geavanceerde installatie. Bij deze laatste optie verschijnt er een dialoogvenster met diverse installatieopties, zoals de gewenste versie, eventuele parameters enzovoort.
In het contextmenu van reeds geïnstalleerde programma’s tref je opties aan als Vastzetten (zodat updates worden genegeerd), Deïnstalleren en (geforceerd) Herinstalleren. Via de knop Instellingen kun je nog van alles aanpassen, zowel voor Chocolatey GUI zelf als voor het onderliggende Chocolatey.
De grafische versie van Chocolatey maakt het wel gebruiksvriendelijker, maar niet (noodzakelijk) sneller.
