Programma’s opsporen, downloaden, installeren en updaten … Het vergt allemaal de nodige tijd en zorgt vaak voor ergernis. In Linux is dit proces beter geregeld, maar Windows maakt gelukkig een aardige inhaalslag. Microsoft heeft daarvoor een eigen oplossing, maar er zijn ook goede externe tools.

Pakketbeheerders

In Linux installeer je programma’s via een pakketbeheerder, met tools als apt of rpm. Of je doet dat vanuit een grafische omgeving , zoals Software Centre in Ubuntu of Software store in Zorin OS. Handig, want je vindt nagenoeg alle gewenste software in één groot, doorzoekbaar archief. Bovendien kan zo’n pakketbeheerder ook de geïnstalleerde applicaties op de achtergrond bijwerken naar de nieuwste versie.

Windows doet dit ook wel voor de meegeleverde applicaties en apps uit de Microsoft Store, maar daar houdt het bij op. Wil je ook andere toepassingen geautomatiseerd installeren en updaten, dan moet je dus verder kijken. De kans is echter klein dat je bij één tool alle software vindt die je nodig hebt. Daarom stellen we je in dit artikel diverse tools voor.

Bestel je nieuwe Windows-laptop hier bij Bol.com.

Vertrouwen

Ninite

We beginnen met een bekende naam voor het automatisch installeren en updaten van enkele tientallen bekende freeware-applicaties: Ninite. Op de website vink je de gewenste programma’s aan, waarna je op Get Your Ninite klikt. Dit levert een aangepaste installatietool op die je alleen maar uit hoeft te voeren om de gevraagde applicaties te installeren in de standaard installatielocaties. In de meeste gevallen gebeurt dit zonder verdere tussenkomst van de gebruiker, en waar mogelijk gebeurt het zelfs in dezelfde taal als je Windows-installatie.

Je moet deze gepersonaliseerde installer wel zelf bijhouden, want wanneer je hem later nogmaals uitvoert, worden alleen eventuele updates gedownload en geïnstalleerd. Wil je er nog een of meer programma’s aan toevoegen, dan klik je bij het downloaden van de installer op de link change apps (boven aan de downloadpagina) en bewaar je de url. Die laat je de originele selectie zien, waar je nu extra vinkjes kunt plaatsen. Vinkjes weghalen kan ook, maar weet wel dat hiermee de reeds geïnstalleerde toepassingen op je pc niet verdwijnen.

Home Updater

Een programma als Ninite is vooral geschikt voor de installatie van nieuwe software. Andere pakketbeheerders richten zich vooral op het up-to-date houden van al geïnstalleerde programma’s. Dit geldt bijvoorbeeld voor het populaire Patch My PC Home Updater. Dit programma gaat op basis van je Windows-register na welke toepassingen er geïnstalleerd zijn en vergelijkt de versienummers vervolgens met een eigen database waarin zo’n driehonderd programma’s zijn opgenomen. Je vindt deze lijst op de website. De tool zelf heeft het overigens over ‘patch management’, omdat het updaten van toepassingen mogelijk bestaande kwetsbaarheden en bugs uitschakelt.

Meteen na het opstarten van de tool worden de gerubriceerde apps in drie mogelijke kleuren weergegeven: zwart (nog niet geïnstalleerd), rood (update is beschikbaar) en groen (geïnstalleerde versie is up-to-date). Standaard worden alleen de rode, verouderde apps geselecteerd. Klik op x/y Apps Up To Date! om te zien welke versie zal worden geïnstalleerd zodra je op de knop Perform x Updates drukt. Ook nog niet geïnstalleerde apps kun je aanvinken om te laten installeren.

Extra opties

Dankzij de ingebouwde Scheduler hoef je er niet eens aan te denken Home Updater geregeld uit te voeren om je toepassingen up-to-date te houden. Je bepaalt zelf of een gebruiker hiervoor moet ingelogd zijn bij Windows (Run Whether or Not Logged in). En vanuit de rubriek Uninstaller kun je meerdere geïnstalleerde programma’s de-installeren; je hoeft daarvoor tijdens je selectie slechts Ctrl ingedrukt te houden.

Home Updater is portable, wat het een handig programma maakt om het ook op andere pc’s uit te kunnen voeren. Vooral in combinatie met de optie IT pro caching mode, die je aantreft bij Options. Hiermee worden namelijk alle gedownloade installatiepakketten in de submap \PatchMyPCITProCache opgeslagen. Wanneer je in het contextmenu van de geselecteerde applicaties op Add as auto-installin PatchMyPC.ini hebt geklikt, volstaat het de complete map (inclusief submap) van Home Updater op een usb-stick te plaatsen om precies dezelfde applicaties ook snel op andere pc’s te zetten.

Bij Options tref je ook nog enkele andere nuttige instellingen aan. We raden je in elk geval aan Create Restore Point Pre-update ingeschakeld te laten, evenals Auto Close Apps Before Update, want dit laatste verkleint het risico op problematische updates. Bij Download In The Following Language When Available wil je wellicht Dutch geselecteerd hebben.

Software Update Monitor

Met veel van de genoemde tools zet je ook nog niet geïnstalleerde programma’s op je pc. SUMo, voluit Software Update Monitor is daarentegen een rasechte updatebeheerder. Na een snelle scanronde somt SUMo de gedetecteerde programma’s op, en dat gebeurt grondig. Zo vond SUMo er op ons testsysteem 97, tegenover 28 bij Home Updater. De maker claimt minimaal 30.000 softwaretitels in zijn database te hebben. Portable programma’s kun je zelf toevoegen door naar het exe-bestand te verwijzen. Herkent SUMo het programma, dan zal het voortaan ook dat programma op updates controleren. Handig is nog dat SUMo een (kleur)onderscheid maakt tussen grote en kleine updates.

Helaas is er geen sprake van automatische updates. Je moet met rechts op een verouderde app klikken en kiezen voor **Update ophalen**. Je hebt nu zo’n twintig seconden de tijd om op het **Web**-knopje bovenaan te drukken om naar de site van de appontwikkelaar te gaan, voor je naar de promotiepagina van SUMo Pro wordt gebracht. Deze Pro-variant kost je zo’n 20 euro en voert je rechtstreeks naar de downloadpagina. Maar ook dan moet je nog steeds handmatig downloaden en installeren.

WinGet

Zo’n twee jaar geleden is Microsoft begonnen met het ontwikkelen van een pakketbeheerder, als onderdeel van het app-installatieprogramma dat vanaf Windows 10 20H2 standaard geïnstalleerd wordt. Je vindt die hier via Instellingen / Apps / Apps en onderdelen. Klik in dit geval op de app en kies Geavanceerde opties voor het versienummer. Dit moet minstens 1.11.11451.0 zijn om ook de eigenlijke pakketbeheerder aan boord te hebben.

Deze heet officieel Windows Package Manager, maar wordt vaak WinGet genoemd. Mocht je een lagere versie hebben van het app-installatieprogramma, dan kun je dit alsnog bijwerken vanuit de Microsoft Store. In Windows 11 zoek je wellicht vergeefs naar App-installatieprogramma bij Apps en onderdelen, ook al beweert de Microsoft Store dat deze al is geïnstalleerd. Wel vind je hier de app Windows Package Manager Source (winget) terug.

Hoe dan ook, je kunt de recentste versie van WinGet altijd zelf downloaden en installeren vanaf de GitHub-site: www.kwikr.nl/mswpm. De recentste stabiele versie haal je op via de link onder Releases (aan de rechterkant van het hoofdvenster), maar hieronder tref je de link +x releases aan. Deze voert je naar een versieoverzicht waar je ook preview-versies kunt downloaden. Houd er rekening mee dat zo’n preview wellicht niet helemaal stabiel is.

Welke release je ook selecteert: download de software met de extensie .msixbundle en dubbelklik hierop om WinGet te installeren – die tijdens de installatie dan toch weer app-installatieprogramma blijkt te heten. Microsoft zorgt met de naamgeving wel voor flink wat verwarring …

Basiscommando’s

WinGet start je vanaf de Opdrachtprompt op, bij voorkeur als administrator. Klik met rechts op Opdrachtprompt in het startmenu van Windows en kies Als administrator uitvoeren.

Om te weten te komen over welke WinGet-versie je beschikt, voer je dit commando uit:

winget --version

Met het enkelvoudige commando winget (zonder toevoegingen) vraag je om een overzicht van de beschikbare parameters. Voor informatie over de afzonderlijke parameters gebruik je:

winget <parameter> -?

Onderaan vind je telkens een link naar online informatie en voorbeelden. Probeer deze twee voorbeelden maar eens:

winget install -?

winget upgrade -?

Met het commando winget upgrade (zonder verdere parameters) krijg je de geïnstalleerde programma’s opgesomd waarvoor WinGet een upgrade klaar heeft staan, inclusief kolommen als Name, Id, Version (geïnstalleerde versie), Available (beschikbare versie) en Source. Die laatste is doorgaans de (door een community onderhouden) WinGet-pakketbron, maar het kan ook msstore (Microsoft Store) zijn.

Met winget list krijg je een overzicht van alle geïnstalleerde toepassingen, waarbij je eveneens in de kolom Available ziet of er een upgrade beschikbaar is.

Om programma’s te upgraden, kun je een van de volgende commando’s gebruiken. Upgrade van programma met vermelde naam:

winget upgrade "<name>"

Upgrade van programma met vermelde ID:

winget upgrade --id <id>

Upgrade naar een specifiek versienummer:

winget upgrade "<name>" --version <versienummer>

Upgrade van alle programma’s die in aanmerking komen:

winget upgrade --all

Meer pakketbeheerders

Installaties

WinGet beperkt zich niet alleen tot upgrades, ook de installatie van nieuwe applicaties is mogelijk. Om naar programma’s te zoeken, gebruik je onderstaande opdracht (eventueel gevolgd door |sort voor een alfabetische sortering):

winget search "<zoekterm>"

In de resultatenlijst verschijnen dan de applicaties die je zoekterm bevatten in de tag of de beschrijving – dat kan ook slechts één letter zijn. Je kunt ook specifiek zoeken binnen de naam of de ID van applicaties met een van deze twee commando’s:

winget search --name "<naam>"

winget search --id <id>

Gebruik de parameter --source winget of --source msstore als je je zoektocht wilt beperken tot een van beide pakketbronnen.

Heb je een app gevonden die je wilt installeren, dan kan dat met:

winget install "<name>"

Of met de volgende opdracht, die vaak nauwkeuriger is:

winget install --id <id>

Net als bij een upgrade kun je ook hier een specifiek versienummer vermelden met de parameter --version <versienummer>.

Normaliter kun je de voortgang van de installatie volgen, maar ook dit proces valt aan te passen. Zo zorgt install --silent voor een installatie op de achtergrond, terwijl met install --interactive om de nodige gebruikersinvoer wordt gevraagd. Verder kun je met install --location "<volledig_installatiepad>" aangeven waar op de schijf je de app geïnstalleerd wilt hebben. De betreffende applicatie moet deze extra parameters dan wel ondersteunen.

Heb je de verkeerde app geïnstalleerd, dan kun je dit ongedaan maken met een van deze twee opdrachten (waarbij ook weer de parameters --silent en --interactive beschikbaar zijn):

winget uninstall "<name>"

winget uninstall --id <id>

Chocolatey

WinGet doet qua populariteit voorlopig nog onder voor pakketbeheerder Chocolatey, vooral bij de gevorderde gebruikers. Ook deze tool wordt onderhouden door een community en laat zich vanaf de opdrachtregel bedienen (al bestaat er ook een grafische versie van: zie tip 11).

Open de Opdrachtprompt als administrator en voer eenmalig de volgende installatieopdracht uit:

@"%SystemRoot%\System32\WindowsPowerShell\v1.0\powershell.exe" -NoProfile -InputFormat None -ExecutionPolicy Bypass -Command "[System.Net.ServicePointManager]::SecurityProtocol = 3072; iex ((New-Object System.Net.WebClient).DownloadString('https://community.chocolatey.org/install.ps1'))" && SET "PATH=%PATH%;%ALLUSERSPROFILE%\chocolatey\bin"

Je vindt deze complexe installatiestring overigens ook terug via www.kwikr.nl/chosetup. Je kunt hier eveneens lezen hoe je Chocolatey vanuit PowerShell kunt installeren.

Herstart de Opdrachtprompt en voer choco -? uit voor een uitgebreid overzicht van alle parameters en opties. Zoals vaker levert choco <commando> -? aanvullende informatie op over de gevraagde parameter, bijvoorbeeld choco install -?.

Installeren

Om de online pakketbron met momenteel zo’n 9500 apps te doorzoeken, gebruik je een van deze twee opdrachten:

choco find "<zoekterm>"

choco search "<zoekterm>"

Een concreet voorbeeld is:

choco search "chrome"

Overigens kun je ook rechtstreeks online zoeken via www.kwikr.nl/chopack, waarna je meteen het bijbehorende installatiecommando kunt overnemen. Met de extra parameter --verbose krijg je uitgebreidere informatie en met –limitoutput krijg je uitsluitend de programmanaam en versie te zien.

Om te achterhalen welke programma’s je met Chocolatey op je systeem hebt geïnstalleerd, voer je deze opdracht uit:

choco search –local

Merk op dat Chocolatey standaard geen applicaties detecteert die je buiten de tool om hebt geïnstalleerd.

Een applicatie installeren is niet zo moeilijk. In principe kun je volstaan met:

choco install <exacte-programmanaam>

Twee concrete voorbeelden:

choco install lastpass-chrome

choco install vivaldi.portable

Na zo’n commando moet je de installatie nog bevestigen, tenzij je de parameter --confirm of --yes al aan het commando had toegevoegd.

Het is ook mogelijk meerdere applicaties in één keer te installeren door de programmanamen achter elkaar met een tussenliggende spatie in te voeren, bijvoorbeeld:

choco install inkscape krita --confirm

Als je geen voortgangsbalk van de download hoeft te zien, voeg dan de parameter --no-progress toe.

Wil je weten wat er precies zou gebeuren als je een bepaalde applicatie laat installeren, tik dan het gebruikelijke install-commando in, gevolgd door de parameter --whatif. Dit is vooral interessant voor wie zich thuis voelt in PowerShell-scripting. Vind je zo’n simulatie wat overdreven, maar wil je wel vooraf gedetailleerde informatie over een pakket hebben, dan volstaat:

choco info <programmanaam>

Updaten en wissen

wil je ze natuurlijk ook up-to-date houden. Om Chocolatey zichzelf te laten updaten, volstaat:

choco update chocolatey

Dit voorbeeld geeft ook meteen aan hoe de commando-syntax voor andere applicaties eruitziet:

choco update <exacte-programmanaam>

Meerdere programma’s tegelijk updaten kan ook: tik de diverse namen na elkaar in, gescheiden door een komma. Het kan zelfs nog eenvoudiger, want met choco upgrade all werk je in één keer alle reeds (met Chocolatey) geïnstalleerde programma’s bij. Uitzonderingen kun je toevoegen door ze achter de parameter --except te zetten, met de volgende syntax:

choco upgrade all --except="<programma1>,<programma2>"

Erg handig is trouwens ook het commando choco outdated: dit vertelt je welke pakketten verouderd zijn en welke nieuwere versie er beschikbaar is, zodat je gerichter kunt updaten.

Programma’s die je met Chocolatey hebt geïnstalleerd, kun je hiermee ook weer verwijderen. Het commando, evenals de syntax, spreekt eigenlijk voor zich:

choco uninstall <exacte-programmanaam>

Of voor als je met een schone lei wilt beginnen:

choco uninstall all

Een uitgebreid logboek van alles wat Chocolatey precies voor je heeft uitgevoerd, vind je standaard terug in C:\ProgramData\chocolatey\logs\chocolatey.log.

Chocolatey GUI

Vind je Chocolatey met zijn indrukwekkende repository best handig, maar ligt de opdrachtregel je niet zo goed, dan kun je de installatie van Chocolatey GUI overwegen. Zoals de naam al aangeeft (GUI staat voor Graphical User Interface), is deze tool een grafische schil rondom de opdrachtregelversie van Chocolatey. Je installeert het programma via de Opdrachtprompt met:

choco install chocolateygui

En upgraden kan met:

choco upgrade chocolateygui

Na de installatie vind je de app netjes terug in het startmenu van Windows. Start je het programma op, dan krijg je direct een overzicht van de geïnstalleerde pakketten te zien, inclusief logo, naam en versienummer. Tenminste, als je aan de linkerkant Deze PC hebt geopend. Open je hier chocolatey, dan krijg je meteen een overzicht van de online softwarecatalogus.

Bovenaan tref je een handige zoekbalk aan, met als filteropties Alle versies, Ook bètaversies en Moet exact overeenkomen en twee mogelijke sorteeropties: A-Z of volgens Populariteit. Klik met rechts op een pakket en kies Installeren of, beter nog, kies eerst Details voor meer informatie. Vanuit dit infovenster zijn er twee knoppen beschikbaar: Installeren en Geavanceerde installatie. Bij deze laatste optie verschijnt er een dialoogvenster met diverse installatieopties, zoals de gewenste versie, eventuele parameters enzovoort.

In het contextmenu van reeds geïnstalleerde programma’s tref je opties aan als Vastzetten (zodat updates worden genegeerd), Deïnstalleren en (geforceerd) Herinstalleren. Via de knop Instellingen kun je nog van alles aanpassen, zowel voor Chocolatey GUI zelf als voor het onderliggende Chocolatey.

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.