Overweeg je een nieuwe 7000-serie AMD-processor, dan heb je een nieuw moederbord nodig met Socket AM5. Maar daar zijn er veel van en vaak met verschillende aanduidingen zoals B650 of X670E. Wat zijn de verschillen en wat heb je écht nodig? We hebben maar liefst zeventien verschillende moederborden getest om deze vragen te beantwoorden.

AMD heeft met zijn nieuwe Ryzen 7000-processors een grote stap gezet wat prestaties betreft. Maar het is ook de eerste nieuwe generatie sinds de introductie van de allereerste Ryzen-processor in 2018 die een nieuw platform vereist. Dat brengt ons direct bij het eerste pluspuntje voor AMD: het bedrijf heeft direct beloofd dat ook dit nieuwe AM5-platform weer vele jaren ondersteund wordt. 

Flink hogere prijzen 

Een AM5-moederbord moet dus geschikt zijn voor de processors van nu, maar ook voor een processorupgrade over een jaar of drie. Dat is maar goed ook, want de moederborden van deze generatie zijn gigantisch in prijs gestegen. Waar je in het AM4-tijdperk voor 100 tot 150 euro een prima instap- of zelfs middenklasse-bord kon kopen, is de goedkoopste deelnemer van ons testveld nu maar liefst 279 euro. Een combinatie van tekorten aan onderdelen, hogere kosten van die onderdelen, hogere transportkosten en inflatie heeft een stevige impact. Maar wij hebben er als testers en consumenten ook een rol in gespeeld: er is veel aandacht geweest voor de bouwkwaliteit en eigenschappen van moederborden, waarbij slechte borden hard werden afgestraft. Het resultaat is dat ook de nieuwe instapmodellen op het gebied van bouwkwaliteit en mogelijkheden vaak nauwelijks onderdoen voor wat voorheen middenklassers waren. 

Lees ook: Dit moet je weten over de AMD Ryzen 7000-serie processors

Nieuw in AM5? 

Omdat AM5 de eerste nieuwe socket in jaren is, had AMD wel wat in te halen en dat is precies wat AM5 doet. AMD stapt over van DDR4-werkgeheugen naar DDR5. Dat snellere geheugen is wel iets duurder, maar de prijzen daarvan zakken flink. Voor een hoger gepositioneerd systeem zien we DDR5 niet langer als nadeel. Een grotere stap is de ondersteuning voor PCI Express 5.0. Op korte termijn verwachten we nieuwe, nog snellere PCIe-gen5-ssd’s op de markt en ook videokaarten zullen hier op termijn gebruik van maken. Een beetje toekomstmuziek, maar logisch gezien de verwachte levensduur van AM5-borden. 

Ook bij andere onderdelen zien we stappen vooruit. Zo krijgen AM5-moederborden veelal meer en snellere usb-poorten, inclusief 20Gbit/s-usb-poorten en op een aantal zelfs 40Gbit/s-usb4.0-poorten en thunderbolt. Daarbij zijn de netwerkaansluitingen vaak sneller. Een 2,5Gbit/s-lan-poort en wifi 6E zijn de standaard. Ook hebben de nieuwe AM5-borden vaak veel meer M.2-sloten voor snelle NVMe-ssd’s. Alle borden in onze test hebben drie, vier of soms zelfs vijf M.2-sloten aan boord. 

Vier chipsets 

AMD maakt de keuze direct wat verwarrend door maar liefst vier verschillende chipsets aan te bieden. Gelukkig hoef je daar als consument niet al te veel over na te denken, want de grootste verschillen zitten in het maximumaantal theoretische aansluitingen (denk aan M.2-sloten, usb-poorten enzovoort). Wat de chipset theoretisch biedt, is bij lange na niet zo relevant als wat elk moederbord fysiek echt levert. Een X670-bord heeft simpelweg twee B650-chipsets aan boord om meer aansluitingen mogelijk te maken. Maar een B650-bord is niet trager en ook mogelijkheden zoals overklokken zijn op alle borden aanwezig. Het enige echt cruciale verschil zit in de E als achtervoegsel: B650E- en X670E-moederborden garanderen dat je minimaal één PCIe-gen5-ssd én één PCIe-gen5-gpu kunt aansluiten. Borden zonder E bieden normaliter enkel het ssd-gedeelte. 

Compatibiliteit koeling met socket 

Een nieuwe socket betekent vaak een nieuwe koeloplossing, maar AMD heeft socket AM5 achterwaarts compatibel gemaakt met oude AM4-koeloplossingen. Althans: alle koelers die gebruikmaken van de standaard AM4-backplate. Dat zijn er veel, maar niet allemaal. Controleer daarom of jouw beoogde koeler wel écht op AM5 werkt. Let er ook op dat de nieuwe processors meer energie verbruiken bij zwaar werk. Hierdoor is een waterkoeler wenselijk voor Ryzen 9-processors en een stevige luchtkoeler gewenst voor de nieuwe Ryzen 5- en 7-modellen. 

Voor een Ryzen 9 is een 360mm-waterkoeler zoals de Corsair H150i Elite Capellix een goed uitgangspunt. Voor een Ryzen 5 is een Noctua NH-U12S chromax.black een mooie basis. 

Stroomvoorziening en mogelijkheden 

Waar je doorgaans op moet letten bij de aanschaf van een moederbord is de stroomvoorziening, soms VRM of VRM’s (voltage regulator module) genoemd. Hoe zwaarder de cpu, hoe zwaarder die moet zijn. Maar omdat er veel aandacht geweest is voor dit onderwerp, zijn er vandaag de dag nauwelijks borden met een slechte stroomvoorziening te vinden. Alle zeventien borden in onze test zijn dan ook ruim voldoende uitgerust voor zelfs een Ryzen 9 7950X. Wij maken in onze beoordeling geen onderscheid tussen een goede of overdreven goede stroomvoorziening, want zolang de moederborden niet in de buurt komen van oververhitting, maakt het praktisch gewoon niet uit. Alleen voor echte hardcore-overklokkers is het een overweging. 

Waar je wel goed op moet letten, zijn de aansluitingen op het bord. We overwegen in onze adviezen alle aansluitingen en mogelijkheden mee om te bepalen welk moederbord het meest positief opvalt in elk van de categorieën. Maar uiteindelijk moet je zelf bepalen wat voor jou belangrijk is. Hoeveel M.2-ssd’s verwacht je écht nodig te hebben? Hoeveel usb-poorten heb je nodig en hoe snel moeten die zijn? Uiteindelijk kom je zo tot het beste moederbord voor jou: de stroomvoorziening moet voldoen voor jouw cpu en de overige mogelijkheden moeten aan jouw eisen voldoen. Houd daarbij wel rekening met eventuele wensen in de toekomst. Maar een duurder moederbord kopen dan een model dat al aan de eisen voldoet, heeft weinig zin. 

De beste middenklasser (tot 300 euro) 

Het was geen lastige keuze om ons favoriete AM5-bord onder de 300 euro van de stapel te pakken. De ASUS TUF Gaming B650-Plus WiFi was namelijk de enige die de prijs nog enigszins aantrekkelijk hield. Wat stroomvoorziening doet hij niet onder voor high-end borden uit het verleden en is meer dan krachtig genoeg om zelfs de Ryzen 9 7950X comfortabel van stroom te voorzien. Daarbij zitten er nog aardige heatsinks op om de warmte op te vangen. Overweeg je een Ryzen 5 of 7 te kopen, dan is de stroomvoorziening sowieso totaal geen overweging. 

De mix van aansluitingen is weliswaar bescheiden, maar we vragen ons ook af hoeveel gebruikers nu echt meer nodig hebben dan dit bord biedt. Je kunt er drie M.2-ssd’s op kwijt, je hebt zeven fanheaders, vier (a)RGB-headers (adresseerbare RGB-headers) en interne headers voor zowel usb3.0-poorten als een type-c-poort op je behuizing. Zelfs de ALC1200-audiochip is helemaal prima en beter dan die op sommige duurdere borden. 

Uiteraard moet een lagere prijs wel ergens uit voortkomen en dus zien we geen luxe extraatjes. Er is geen POST-code voor troubleshooting, er zijn geen fysieke knoppen aanwezig en de handige q-latches (snelbevestigingen) die ASUS op duurdere borden heeft om het loskoppelen van de gpu te vereenvoudigen, ontbreken hier. 

Achterop is het bord ook iets kariger: acht usb-poorten is niet overdreven luxe en van rappe 20Gbit/s-usb-poorten is geen sprake. Wel krijg je een 2,5Gbit/s-netwerkaansluiting, en wifi 6E met een lange externe antenne, wat fijn is als je van wifi gebruik wilt maken. Je kunt zelfs nog twintig euro besparen met de B650-Plus zonder wifi. Een bord zonder fratsen, maar met een degelijke basis en uiteindelijk een totaalplaatje waar menig gebruiker meer dan genoeg aan zal hebben. Voor iedereen die dat extra geld liever in andere hardware stopt, is dit een uitstekende instapper voor het AM5-platform. 

Het beste high-end-bord (tot 350 euro) 

Dat de ASUS TUF Gaming B650-Plus WiFi een mooi uitgangspunt is, betekent niet dat we niet meer kunnen wensen. En verruimen we ons budget iets tot 350 euro, dan zien we enkele borden die toch echt wel een stapje verdergaan. Zoals vaker bouwt elk hoger model voort op het model eronder. We richten ons dan vooral ook op de extra’s en als je iets moet inleveren, melden wij dat uiteraard ook. De meest positieve uitschieter in dit segment is voor ons de ASUS ROG Strix B650E-F Gaming WiFi.

Dit is het voordeligste bord in deze test met het E-achtervoegsel en daarmee gegarandeerd klaar voor zowel PCIe-gen5-ssd’s én -gpu’s tegelijk. Ten opzichte van de ASUS TUF Gaming B650-Plus WiFi is de stroomvoorziening nog iets beter (al maakt dat in de praktijk niet veel uit), de audio is iets beter en achterop zien we nu een ruimer totaal van twaalf usb-poorten inclusief een snellere 20Gbit/s-optie. 

Gecombineerd met ASUS’ traditioneel sterke BIOS-functies, maakt dat de ROG Strix B650E-F Gaming WiFi een van de fijnere allround-borden van dit moment, zonder dat de prijs helemaal de spuigaten uit loopt. De prijs van 349 euro is fors, maar niet exorbitant. En ook niet vervelend: het is ook nog een fysiek aantrekkelijk bord om te zien. 

Een andere goede optie in deze klasse vinden we de Gigabyte X670 Aorus Elite AX die voor 329 euro over de toonbank gaat. Dit bord weet goede punten te scoren met enkele eigenschappen die op menig duurder bord niet te vinden zijn. Zo is dit het goedkoopste bord met vier M.2-sloten. En je krijgt twee interne usb3.0-headers voor behuizingen die vier usb-poorten voorop hebben zitten, ook dat is uniek. Ook waarderen we het totaal van dertien usb-poorten inclusief een rappe 20Gbit/s-variant. Verder krijg je op dit bord een fysieke aan-uitknop, fijn voor gebruik buiten een behuizing of bij troubleshooting. 

Waarom is Gigabyte-bord dan niet dé keuze in dit segment? Die unieke voordelen zijn sterk, maar in onze optiek voor een wat kleinere doelgroep. De afwezigheid van het E-achtervoegsel is daarbij jammer voor het toekomstperspectief en Gigabyte heeft gekozen voor een ALC897-audiochip, wat een budgetchip is van enkele jaren terug. Iets om over na te denken dus, maar als de voordelen je aanspreken is de X670 Aorus Elite AX het overwegen zeker waard. 

Het beste prosumer-bord (tot 400 euro) 

Heel even twijfelden we of een bord in deze prijsklasse moesten aanraden. Vanaf 350 euro zien we de meeste fabrikanten namelijk geleidelijke stapjes omhoog maken. Elke stap omhoog is voorzichtig uitgedokterd, zodat er wel iets extra’s aanwezig is, maar nóg duurdere borden niet overbodig gemaakt worden. Het is vanaf dit prijspunt echt zaak dat je goed nadenkt over wat je nu echt nodig hebt. 

Desondanks zien we in de ASUS Prime X670E-PRO WiFi toch een heel mooie middenklasser: met een uitstekende stroomvoorziening, veel fan- en RGB-headers, vier M.2-sloten en tien usb-poorten inclusief een 20Gbit/s-usb-poort achterop. Dat zal voor velen toch meer dan genoeg zijn. Ook heb je bij dit bord de ruimte voor een toekomstige PCIe-gen5-ssd-upgrade en PCIe-gen5-gpu-upgrade, en is hij voorzien van luxe extraatjes zoals de q-latch die het makkelijker maakt je videokaart los te koppelen. 

MSI gaat met zijn B650 MPG Carbon WiFi juist een andere kant op. Hier ontbreekt het E-achtervoegsel, wat we voor een moederbord van 396 euro toch echt een enorm minpunt vinden. Gelukkig is de basis van dit bord wel prima: met vier M.2-sloten en tien usb-poorten inclusief één 20gbit/s-usb-poort. Je krijgt er een nog extremere stroomvoorziening voor terug voor overklokliefhebbers, en vreemd genoeg is dit pas het eerste bord waarbij we zes SATA-poorten en een optische audio-uitgang aantreffen. Dat maakt de B650 MPG Carbon WiFi een goede keuze voor een selecte doelgroep. 

Het beste liefhebbersbord (tot 600 euro) 

We maken nu een grote sprong in het budget, want meer dan 400 euro uitgeven heeft alleen zin als je een echte liefhebber bent. Onze eerste keuze in dit segment is dan de Gigabyte X670E Aorus Master. Dit bord voorziet liefhebbers van praktisch alles: een extreem goede stroomvoorziening, alle basisfeatures zoals vier M.2-sloten en twaalf usb-poorten inclusief een 20Gbit/s-usb-poort, en daarbij krijg je alle toeters en bellen die je als liefhebber nog zou wensen: fysieke knoppen, een POST-code, een metalen bodemplaat voor hobbygebruik (bijvoorbeeld in een testbench-behuizing) waarbij borden soms net wat meer te verduren krijgen. Fijne features waarvoor je bij andere borden soms meer moet betalen. 

 De runner-up in dit segment vinden we de ASUS ROG Strix X670-E Gaming WiFi. Deze ASUS-tegenhanger laat een paar puntjes van de Aorus Master achterwege, zoals de metalen bodemplaat voor hobbygebruik, en heeft ‘maar’ acht fanheaders in plaats van tien (voor de echte liefhebber), maar zet daar vervolgens weer wat andere extra’s tegenover: een extra interne usb2.0-header, een iets betere audiochip en een extra usb-poort. Een beetje geven en nemen dus, waarbij we vermoeden dat het prijsverschil van twintig euro minder relevant is dan een eventuele merkvoorkeur. We noemen hem de runner-up, maar met beide borden kan de liefhebber alle kanten op. 

Het beste ultieme bord (boven de 600 euro): 

Inmiddels bereiken we de categorie borden voor mensen voor wie geld geen enkele rol speelt, voor zover we die niet al bereikt hadden. Dit is het segment met borden die zo ver gaan dat we het veelal overdrijven moeten noemen. Borden zoals de X670E Extreme bieden daadwerkelijk alles wat je kunt wensen, maar hoeveel gebruikers hebben nu echt tientallen fan- en RGB-headers nodig? Eén bord verdient het voor ons wel om uitgelicht te worden en dat is de ASUS ROG Crosshair X670E Hero. Bijna 700 euro is bizar veel geld – en meer dan sommige mensen aan een hele pc willen of kunnen uitgeven – maar het is wel het toppunt van moederborden. Hij heeft een top-stroomvoorziening, top-audiochip, extreem veel aansluitingen waaronder vijf M.2-ssd-aansluitingen en twee thunderbolt4-aansluitingen. Voor iedereen die echt niets wil missen (of gewoon wil showen) een hoogtepunt. 

De Gigabyte X670E Aorus Xtreme lijkt enorm veel op de goedkopere Gigabyte X670E Aorus Master, waardoor we de Master eigenlijk de betere keuze vinden. Maar de Xtreme gaat op twee vlakken wel wat verder. Zo biedt elk van de vier M.2-sloten hier PCI Express 5.0, wat voor een extreem opslagscenario technisch interessant is. Je krijgt hier ook een 10Gbit/s-netwerkpoort, iets wat op ASUS ROG Crosshair X670E Hero dan weer ontbreekt. Zo weet Gigabyte een specifieke niche in dit segment toch te bedienen. 

Conclusie 

We hebben enkele jaren geleden het punt bereikt dat er eigenlijk nauwelijks nog slechte moederborden te koop zijn. De keerzijde daarvan is dat ze een stuk prijziger zijn geworden, boven op de economische omstandigheden. Dat voelt zuur, maar tegelijkertijd stellen we vast dat elk van deze borden gewoon een uitstekende prestatie levert. Geen enkel model stelt teleur: stuk voor stuk hebben ze stroomvoorzieningen die variëren van ‘prima’ tot ‘ongelofelijke overkill’ en ze hebben zeer veel features en zien er ook nog aantrekkelijk uit (voor wie dat belangrijk vindt). Als gevolg kan … nee … moet je je écht volledig richten op de features die je in de tabel ziet en bedenken welke voor jouw doeleinden relevant zijn. Tip: je kunt ook een pdf van deze tabel downloaden via https://www.kwikr.nl/mobotest. 

Onze eerdere aanbevelingen zijn nogmaals borden die in de bredere zin positief opvallen en we zouden als eerste bekijken of die bij jou passen, en zeker de middenklassers kunnen de meeste gebruikers eigenlijk niet mis mee. Elk van deze borden kan in theorie een redelijke koop zijn als de eigenschappen beter bij jou passen. Een laatste tip: let altijd ook op voor tijdelijke deals, zoals cash-backs of Steam-tegoeden, die voldoende kunnen zijn om een alternatief te kiezen. De inhoudelijke verschillen rond dezelfde prijspunten zijn tenslotte veelal, maar zeker niet altijd, relatief beperkt. Dus prijsbewuste kopers dienen deals in de gaten te houden. 

Normaal gesproken krijgt het allerbest geteste product met de beste eigenschappen het keurmerk Best Getest, ongeacht de prijs. Maar hier wijken we daar een beetje vanaf. Want ja, de moederborden in onze ‘ultieme’ klasse hebben bijna idioot veel features. Maar je moet er ook wel zó veel geld voor betalen, dat we in alle redelijkheid mensen niet kunnen adviseren om een bord van 700 euro te aan te schaffen. Best Getest kennen we daarom toe aan de Gigabyte X670E Aorus Master, die is al duur genoeg en het is ronduit een moederbord om van te dromen. 

Reizigers die de oversteek maken op de Noordzee naar Groot Brittannië of Noorwegen kennen het probleem: je moet je roaming uitzetten omdat je anders onbedeoeld verbinding maakt met een dure maritieme provider. Dat is binnenkort verleden tijd, want door een samenwerking met Tampnet betaal je - net als in Nederland - gewoon de normale kosten voor het gebruik van je mobiele data en gesprekken.

Mobiele provider KPN heeft aangeven dat klanten vanaf 1 november 2025 geen extra roamingkosten meer betalen als ze gebruik maken van mobiel internet en telefonie tijdens bijvoorbeeld een overtocht met een ferry naar Groot Brittannië. Door een samenwerking met maritiem provider Tempnet worden er geen exorbitante prijzen meer gerekend als je met je smartphone op internet surft. Ook klanten van Youfone en Simyo vallen onder deze nieuwe regeling.

Odido volgt in januari
Ook Odido heeft eerder al bekend gemaakt dat de roamingkosten voor klanten van deze provider, waar ook klanten van Ben en Simpel onder vallen, verdwijnen en ook deze klanten dus niet meer betalen dan in Nederland. Bij Odido verdwijnen de roamingkosten per 1 januari 2026.

Het is nog niet bekend wanneer andere provider zoals Vodafone roamingkosten zullen aanschaffen voor reizigers op de Noordzee, maar de verwachting is dat ook dit rond de jaarwisseling zal worden doorgevoerd.

Voorheen hoge kosten
Wanneer reizigers op het oude maritieme netwerk verbinding maakten met internet, konden de kosten extreem hoog oplopen. Bij Odido kon je bijvoorbeeld bundels afkopen voor 3 euro voor 25MB of of 25 euro voor 500MB, bedragen waar je dus behoorlijk diep in de buidel voor moet tasten. Had je geen bundel en maakte je per ongeluk verbinding, dan liepen de kosten nog verder op.

OPPO brengt zijn nieuwste vlaggenschepen, de Find X9 en Find X9 Pro, wereldwijd op de markt. De nieuwe toestellen combineren krachtige camera's, hoge accucapaciteit en de nieuwste versie van OPPO's besturingssysteem ColorOS.

De Find X9-serie richt zich vooral op fotografie, met camera's die in samenwerking met Hasselblad zijn ontwikkeld. De Find X9 beschikt over drie 50MP-camera's: een hoofdcamera met een Sony LYT808-sensor, een ultragroothoek met autofocus en een periscoop-telelens. De Find X9 Pro gaat een stap verder met een aangepaste Sony LYT828-hoofdsensor en een 200MP-telelens met 3x optische zoom. Deze laatste kan dankzij de hoge resolutie digitaal inzoomen tot ruim 13x zonder zichtbaar kwaliteitsverlies.

Beide toestellen maken gebruik van OPPO's nieuwe LUMO Image Engine, die foto's sneller en energiezuiniger verwerkt. De camera kiest automatisch de juiste resolutie (50, 25 of 12 megapixel) afhankelijk van de lichtomstandigheden. Ook nieuw zijn 4K Motion Photos, waarbij korte videofragmenten met hoge resolutie kunnen worden vastgelegd en elk frame als losse foto kan worden opgeslagen.

©OPPO

Grote accu's

De Find X9-serie valt ook op door zijn grote batterijcapaciteit. De Find X9 heeft een 7025mAh-accu, de Pro-versie zelfs 7500mAh – groter dan in eerdere OPPO-flagships. Beide modellen ondersteunen 80W snelladen via de kabel, 50W draadloos laden en 10W omgekeerd opladen, waarmee je andere apparaten – zoals oordopjes of een smartwatch – draadloos kunt bijladen. De toestellen zijn voorzien van OPPO's derde generatie silicium-koolstofbatterij, die volgens de fabrikant na vijf jaar nog 80 procent van de oorspronkelijke capaciteit behoudt.

Prestaties en koeling

Binnenin draait de Find X9-serie op de MediaTek Dimensity 9500-chip, gebouwd op een 3nm-proces. De nieuwe chipset belooft betere prestaties en een lager energieverbruik. OPPO's eigen Trinity Engine moet zorgen voor stabiele prestaties, ook bij langdurig gamen of zware taken.

Scherm en ontwerp

Het ontwerp is grotendeels vlak, met smalle randen van 1,15 millimeter en een helder 120Hz-scherm dat tot 3600 nits piekhelderheid haalt. Beide toestellen hebben een IP69-classificatie, wat bescherming biedt tegen stof, water en hoge temperaturen. De Find X9 verschijnt in Titanium Grey en Space Black, terwijl de Pro-uitvoering verkrijgbaar is in Silk White en Titanium Charcoal.

De toestellen draaien op ColorOS 16, dat onder meer verbeterde animaties, slimme AI-functies en uitgebreidere koppeling met Windows- en Mac-computers biedt.

©OPPO

Beschikbaarheid en prijs

De adviesprijs van de OPPO Find X9 (12GB/512GB) is 999 euro, die van de Find X9 Pro (16GB/512GB) is 1.299 euro. Beide modellen zijn per direct verkrijgbaar.