Misschien verbaast het u, maar bijna het hele internet draait op Linux. De meeste webservers, mailservers, DNS-servers en heel wat andere servers zijn op Linux gebaseerd. Linux is dan ook een flexibeler en stabieler serverbesturingssysteem dan Windows. En het leuke aan Linux is dat het gratis is en dat u daardoor - met genoeg tijd en volharding - zelf uw eigen servers op kunt zetten. Waarom zou u zelf een Linux-server installeren? Mail gebruikt u toch gratis bij Google, Microsoft of uw internetprovider? En een blog plaatst u toch al gratis op Blogger.com of WordPress.com? Dat klopt. Er bestaan heel wat gratis diensten die eenvoudig te gebruiken zijn en waarvoor u zelf niets hoeft te installeren. Maar al deze diensten hebben ook nadelen: vertrouwt u uw privé-informatie aan deze bedrijven toe? Wilt u dat niet liever zelf beheren op uw eigen computer? We tonen u hoe dat gaat met Ubuntu Server.

Ubuntu Server

Er zijn heel wat verschillende Linux-distributies, maar wij kiezen voor Ubuntu Server versie 10.04. Deze garandeert updates tot april 2015. Dat is wel prettig: u hoeft dan niet zo snel te upgraden naar een nieuwere versie, die uw moeizaam geconfigureerde serverprogramma's in de war kan brengen. Ubuntu Server is de servervariant van de populaire Linux-distributie Ubuntu. Het grote verschil is dat deze variant geen grafische schil heeft, waardoor u alle taken moet uitvoeren door commando's in te typen.

©PXimport

LAMP

LAMP is een afkorting voor Linux, Apache, MySQL en PHP; een populaire combinatie van gratis programma's die de basis vormt van heel wat websites. Aan de 'onderkant' van LAMP staat het besturingssysteem Linux, waarop dan Apache draait: de populairste webserver op internet. Wilt u een website met heel wat inhoud die vaak verandert - zoals een webwinkel of blog - dan hebt u ook een databank nodig: MySQL. De laatste component is PHP, een eenvoudig te gebruiken programmeertaal. Een LAMP-server maakt u klaar voor heel wat contentmanagementsystemen (CMS) en blogs, zoals Drupal en WordPress.

1. Opstarten

Download het iso-bestand van de nieuwste Ubuntu Server. Kies de 64bit-versie als u een 64bit-processor hebt (zoals de meeste nieuwe processors behalve de Intel Atom). Volg daarna de instructies op de webpagina om het iso-bestand op cd te schrijven of op een usb-stick te zetten. Start nu uw computer op vanaf het gekozen medium en kies in de eerste stap van de installatie uw gewenste taal. Neem gerust Nederlands, want de vertalingen zijn vrij goed. Na de keuze van de taal drukt u op Enter om Ubuntu Server installeren te kiezen.

©PXimport

2. Land en toetsenbord

Kies met de pijltjestoetsen uw land uit de lijst en bevestig met Enter. Daarna wordt uw toetsenbordindeling gevraagd. Druk op Nee om de toetsenbordindeling niet automatisch te laten detecteren en kies dan uw land uit de lijst. De standaardwaarde voor de variant van uw toetsenbordindeling is in de meeste gevallen juist. Hierna wordt de netwerkverbinding automatisch met DHCP ingesteld. Zorg dus dat uw server-computer op het netwerk aangesloten is en een IP-adres van uw router krijgt. Daarna kunt u de computer een naam geven en kiest u de tijdzone waarin u zich bevindt.

©PXimport

3. Encryptie

Nu de schijfindeler. We gaan ervan uit dat u de volledige harde schijf voor Ubuntu Server gaat gebruiken. U hebt verschillende keuzes, wij kiezen voor Begeleid - benut gehele schijf en gebruik LVM met encryptie. Het voordeel van deze optie is dat al uw bestanden versleuteld zijn, het nadeel is dat u telkens bij het opstarten van de server een wachtzin moet ingeven en dus een toetsenbord moet aansluiten. Een ander nadeel is dat u al uw gegevens kwijt bent als u uw wachtzin vergeet! Wilt u geen encryptie, dan kiest u gewoon de standaardoptie Begeleid - benut gehele schijf en gebruik LVM.

©PXimport

4. Schijvendans

Kies daarna de schijf waarop u Ubuntu wilt installeren en bevestig in de volgende stap dat u de nieuwe schijfindeling wilt doorvoeren. Als u voor encryptie gekozen hebt, moet u daarna de wachtzin kiezen waarmee uw schijf versleuteld wordt. Tot slot kiest u hoeveel ruimte van de harde schijf u wilt gebruiken: kies gewoon de standaardwaarde, die het maximum gebruikt. Als u de schijfindeling daarna bevestigt, wordt de harde schijf gepartitioneerd en wordt tot slot het basissysteem van Ubuntu Server geïnstalleerd.

©PXimport

5. Naam

Geef nu achtereenvolgens uw volledige naam in, een (korte) gebruikersnaam en een wachtwoord. U hebt de keuze om de map van de gebruiker met persoonlijke bestanden te versleutelen. Indien u niet gekozen hebt voor de optie om de gehele schijf te versleutelen, is het aan te raden om tenminste uw persoonlijke map te versleutelen. De HTTP-proxy in de stap erna kunt u in de meeste gevallen leeg laten. Kies in de volgende stap voor Beveiligingsupdates automatisch installeren, zodat u daar tenminste zelf niet meer op hoeft te letten.

©PXimport

6. LAMP

Tot slot kunt u kiezen om een voorgedefinieerde softwarecollectie te installeren. Aangezien we voor een volgend artikel LAMP nodig hebben, gaat u nu al met de pijltjestoetsen naar de optie LAMP server, drukt u op de spatiebalk en daarna op Enter. Maak een wachtwoord aan voor de root-gebruiker van de databank MySQL, en onthoud dit goed voor volgend artikel. Alle pakketten worden geïnstalleerd. Op het einde bevestigt u dat u de opstartlader GRUB in het Master Boot Record (MBR) van de harde schijf installeert. Verwijder na de installatie de cd of usb-stick en kies Volgende om de pc te herstarten.

©PXimport

7. PuTTY

U kunt nu vanaf een andere computer met Windows inloggen op uw Linux-server dankzij het (Engelstalige) programma PuTTY. Start het programma op en vul het IP-adres van uw server in. Controleer of het verbindingstype op SSH staat en de poort op 22, en klik dan op Open. U kunt deze sessie opslaan door een sessienaam in te typen onder Saved Sessions en op Save te klikken. De volgende keer dat u op uw server wilt inloggen, selecteert u dan gewoon de sessie uit de lijst, klikt u op Load en daarna Open.

©PXimport

8. Sleutels

De eerste keer dat u met PuTTY inlogt, krijgt u een waarschuwing dat de sleutel van de server nog niet bekend is. OpenSSH gebruikt namelijk cryptografische sleutels om de communicatie tussen de twee computers te encrypteren. PuTTY toont een 'fingerprint' van de sleutel, deze kunt u, als u echt zeker wilt weten dat u op uw Ubuntu-server aan het inloggen bent, controleren met de uitvoer die u krijgt als u rechtstreeks met het toetsenbord op uw server inlogt en daar het commando ssh-keygen -lf /etc/ssh/ssh_host_rsa_key intypt. Als u het vertrouwt, klikt u gewoon op Ja.

©PXimport

9. Inloggen

Vul nu achtereenvolgens uw ­gebruikersnaam en wachtwoord in in het zwarte venster dat PuTTY u toont. Daarna krijgt u dezelfde statistieken te zien als toen u via het toetsenbord van uw server zelf inlogde. Vanaf nu kunt u allerlei Linux-commando's in het venster van PuTTY intypen alsof u een toetsenbord en scherm aan de server hebt hangen. U kunt uw server nu dus ook ergens plaatsen waar hij niet in de weg staat, zolang hij maar op uw lokaal netwerk aangesloten is.

©PXimport

10. Zelfhulpprogramma

Zowat elke Linux-opdracht heeft een eigen ingebouwde helpfunctie. Wilt u bijvoorbeeld weten wat het commando apt-get allemaal kan, dan typt u apt-get --help in, waarna u een hele lijst met uitleg te zien krijgt. Wilt u nog meer informatie, typ dan man apt-get in. Het programma 'man' kan voor elke opdracht de 'manual page' tonen, de handleiding dus. U kunt hierin scrollen met PageUp/PageDown en de pijltjestoetsen. Door op Q te drukken verlaat u het programma. De beste manier om opdrachten te leren is dan ook door de man-pagina's ervan door te lezen.

©PXimport

Linux-server in VirtualBox

Hebt u geen extra computer bij de hand en wilt u niet onmiddellijk voor een virtuele machine betalen? Dan is er nog een eenvoudige oplossing om eens een Linux-server uit te proberen: installeer Ubuntu Server in een virtuele machine als VirtualBox. Zo kunt u risicoloos onze uitleg uitproberen in een virtuele machine in uw vertrouwde Windows-omgeving. Als u tevreden bent en wat ervaring met Ubuntu hebt opgedaan, kunt u later de installatie overdoen op een echte computer. Meer over de installatie in VirtualBox leest u aan het einde van dit artikel in stap 13 en 14.

©PXimport

Oude pc als server

Hebt u nog een oude pc staan die u toch niet meer gebruikt of die te traag is om uw games op te spelen? Dan kunt u daar perfect Ubuntu Server op installeren: 128 MB RAM en 1 GB harde-schijfruimte is voldoende. En aangezien het een server is die u ook via het netwerk kunt beheren, hoeft u geen toetsenbord, muis en scherm aan de computer te hangen. Behalve even tijdens de installatie. Wilt u een professionelere server buiten het huis, dan kunt u voor 10 tot 20 euro per maand terecht bij heel wat hostingproviders die een virtual private server (VPS) aanbieden.

Linux-server op uw NAS

Misschien hebt u al een Linux-server, namelijk op uw NAS. Een NAS is eigenlijk gewoon een energiezuinige computer waar een besturingssysteem op staat met een bestandsserver. Meestal gaat het om een speciale minimale Linux-versie, en soms biedt uw NAS ook de mogelijkheid om zijn functionaliteit uit te breiden met bijvoorbeeld LAMP. Uw NAS als Linux-server gebruiken is dus een eenvoudige oplossing als u geen extra computer hebt. Maar weet wel dat veel Linux-systemen op een NAS niet zo flexibel zijn en dat veel functionaliteit wordt afgeschermd.

11. Aanvullingen

Linux kan u ook helpen tijdens het intypen van opdrachten: hebt u het begin van een opdracht ingetypt maar weet u de rest niet meer, dan hoeft u maar twee keer op de Tab-toets te drukken om suggesties te zien. Is er slechts één mogelijke aanvulling, dan wordt de naam van de opdracht zelfs volledig aangevuld. Als de lijst met vervolledigingen langer is dan uw scherm of PuTTY-venster, dan staat er onderaan --More--. Drukt u dan op de spatiebalk, dan krijgt u het volgende scherm te zien. Drukt u op Q, dan wordt de lijst verlaten. De Tab-toets werkt ook bij bestandsnamen.

©PXimport

Inloggen

Bij het opstarten van Ubuntu Server, moet u uw wachtzin voor de harde schijf ingeven, tenminste als u tijdens de installatie gekozen hebt voor de encryptie van uw harde schijf. Daarna start Ubuntu Server allerlei systeemprogramma's op en kunt u tot slot inloggen door uw gebruikersnaam en wachtwoord in te geven en op Enter te drukken.

©PXimport

Statistieken

Als u eenmaal ingelogd bent krijgt u wat statistieken te zien, zoals het verbruik van het geheugen en de harde schijf, hoeveel pakketten er updates moeten krijgen en het IP-adres van de computer. Noteer het IP-adres voor de netwerkinterface met de naam eth0. Omdat we ervan uitgaan dat u uw server wilt laten opstarten zonder er een toetsenbord en scherm aan te hangen, moet u op uw server kunnen inloggen via het netwerk. Hiervoor heeft u dit IP-adres nodig.

Root

Om ervoor te zorgen dat u op uw server kunt inloggen, installeert u de OpenSSH-server met het commando sudo apt-get install openssh-server. Het commando apt-get install installeert een programma. Als gewone gebruiker kunt u dit niet doen, met het commando sudo ervoor kan dit wel. U voert het commando dan uit als root-gebruiker (vergelijkbaar met als administrator in Windows), en uw wachtwoord wordt gevraagd. Zo wordt voorkomen dat iemand die toevallig voorbijkomt terwijl u ingelogd staat maar even afwezig bent, met één commando programma's installeert of uw hele harde schijf wist. Typ na de installatie van OpenSSH exit in om uit te loggen en verwijder dan gerust het toetsenbord en het scherm.

12. Toegang tot uw server

Even heel iets anders: zowel bij een NAS als een pc zit de server in uw eigen lokale netwerk. Als u wilt dat anderen toegang tot uw server hebben (om bijvoorbeeld uw blog te zien), dan moet u op uw router port forwarding configureren. U hebt thuis ook een vast IP-adres nodig, ofwel moet u een dienst als DynDNS gebruiken die uw veranderlijk IP-adres aan een vaste domeinnaam koppelt. Hebt u liever een VPS, een professionelere server buitenshuis, dan is deze toegang automatisch geregeld.

©PXimport

13. Ubuntu in VirtualBox

Zoals in het begin van dit artikel gezegd, kunt u Ubuntu eens testen in VirtualBox. Installeer VirtualBox en open het. Klik op Nieuw en geef een naam in. Kies als besturingssysteem Linux en als versie Ubuntu. Als geheugen is 512 MB zeker voldoende. Zorg er wel voor dat Windows zelf nog genoeg RAM over heeft, want zolang uw virtuele machine draait wordt deze 512 MB gebruikt. Maak nu een nieuwe virtuele harde schijf aan. De voorgestelde grootte van 8 GB is ruim voldoende voor een test. Kies voor Dynamisch uit te breiden opslag omdat dit de minste ruimte gebruikt. Klik twee keer op Klaar.

©PXimport

14. Eigenschappen

Selecteer de virtuele machine en klik op Instellingen. Ga naar Opslag en klik op het icoontje van de cd-rom. Klik op het icoontje van de map met het groene pijltje en daarna op Toevoegen. Selecteer de locatie van het iso-bestand van Ubuntu Server 10.04 dat u in stap 1 al gedownload hebt. Ga nu naar het tabblad Netwerk en wijzig het type netwerk van de standaardwaarde NAT naar Netwerk bridge adapter, waarna u uw netwerkkaart selecteert. Klik op OK en start uw virtuele machine. De installatie van Ubuntu Server begint en is hierna via heel uw netwerk bereikbaar. Vergeet achteraf niet de virtuele cd-rom te verwijderen.

©PXimport

15. En verder

Dat was het voorlopig. We hebben nog niet veel spannends gedaan, maar u hebt nu een eigen Linux-server die klaar is om er allerlei serversoftware op te installeren. In het volgende nummer bekijken we onze LAMP-installatie en tonen we u hoe u een website online zet. Daarbij installeren we ook WordPress zodat u zelf een blog kunt beheren. In het nummer erna bezorgen we u uw eigen mailserver. Wie ondertussen al wat wil experimenteren, vindt meer informatie in de Ubuntu Server Guide.

©PXimport

Webgebaseerd beheer

Als u een grafische, webgebaseerde manier wilt om uw Ubuntu-server te beheren, kunt u het programma eBox installeren met het commando sudo apt-get install ebox. Hierdoor worden automatisch ook heel wat andere programma's geïnstalleerd, dus u moet nog met Enter bevestigen dat u dit wilt doen. U krijgt tijdens de installatie de vraag om een beheerderswachtwoord voor de webinterface van eBox te kiezen. Bevestig het gebruik van poort 443 voor https.

©PXimport

In uw browser

Navigeer nu in Firefox (Internet Explorer is nog niet ondersteund) naar https://IPADRES/ebox, waarbij u IPADRES vervangt door het IP-adres van uw Linux-server. Firefox meldt dan dat er een probleem is met het beveiligingscertificaat van de website, maar u kunt gerust doorgaan want het gaat om een zelf ondertekend certificaat. Klik daarom op Uitzondering toevoegen... en daarna op Beveiligingsuitzondering bevestigen. Geef dan het beheerderswachtwoord in dat u tijdens de installatie van eBox gekozen hebt.

Dashboard

In het Dashboard krijgt u wat algemene informatie te zien, waar u zelf nog extra widgets aan kunt toevoegen. Verder kunt u nog de basismodules inschakelen, het eBox-wachtwoord veranderen, het schijfverbruik in een grafiek bekijken, en de server uitschakelen of herstarten. U kunt extra mogelijkheden aan deze webinterface toevoegen door extra pakketten te installeren, zoals ebox-printers om een aangesloten printer te delen en ebox-samba om bestanden te delen met Windows-computers.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.