Werkt uw pc niet meer en ligt het niet aan de software, dan is er werk aan de winkel. Is er een onderdeel kapot? Is de voeding te zwak? Staat de harde schijf op zijn laatste benen? Snel reageren is belangrijk, want wachten kan de problemen verergeren. In deze expertcursus leggen wij u uit hoe u zelf een diagnose kunt stellen en geven we gelijk mogelijke oplossingen.

Om een diagnose te stellen, kunt u een vaste route volgen, waarbij u probeert het probleem naar de kern terug te brengen. De volgorde is: koeling, voeding, harde schijf, geheugen en videokaart. Kunt u problemen in al die onderdelen uitsluiten, dan eindigt u met de gevreesde laatste stap, genaamd 'overig'. Voordat u gaat speuren naar de oorzaak van de problemen, moet u wel weten wat er in uw systeem zit. Van uw eigen pc weet u dat waarschijnlijk wel, het kan lastiger worden wanneer u met de computer of laptop van iemand anders in de weer bent. In zulke gevallen kunt u de meeste informatie via software zoals de gratis versie van SiSoftware Sandra achterhalen. Als er informatie ontbreekt of als u problemen met de harde schijf vermoedt, dan kunt u natuurlijk ook altijd de computer openschroeven.

1. Blauwe schermen

Is de hardware bekend, dan kunt u het probleem onder de loep nemen. Daarbij zijn de befaamde blauwe schermen van Windows van onschatbare waarde. Hier ziet u een foutcode, en de dll of het andere stuurprogrammaonderdeel dat voor de fout heeft gezorgd. Als u de naam van dit bestand en de foutcode van het blauwe scherm in Google zet, komt daar vaak al een oplossing uit voort. Zo niet, dan kunt u aan de hand van het stuurprogramma de gegevens van de fabrikant achterhalen. Dat geeft op zijn beurt een hint welk stuk hardware voor problemen zorgt. Zo vonden wij laatst op ons testysteem een probleem met een sys-bestand van NXP Semiconductors. NXP schreef dit bestand voor het aansturen van hybride capture- en tunerkaarten. Gebruikmakend van die kennis, verwijderden we de capturekaart uit het systeem waarna de problemen verdwenen.

©PXimport

Gebruik een toepassing als SiSoftware Sandra om te achterhalen welke onderdelen er in de probleemcomputer zitten.

2. Koeling

Als u geen blauw scherm hebt om mee te werken omdat het systeem helemaal vastloopt, of als het systeem zichzelf uitschakelt, dan is de koeling de eerste verdachte. Ook bij een vertekend beeld of een sterk vertraagd systeem, is het controleren van de koeling een goed idee.

3. Oververhittingsbeveiliging

Computers die slecht gekoeld zijn, worden traag. Dit komt doordat de oververhittingsbeveiliging de snelheid van het systeem terugschaalt, in poging zo af te koelen. Dat is een verbetering ten opzichte van doorbranden, maar het zorgt er wel voor dat mensen soms lang met een eenvoudig te verhelpen 'defect' blijven werken. Controleer bij computers met onduidelijke problemen altijd of zowel de luchtingangen als de luchtuitgangen niet geblokkeerd zijn door stof en vuil. Denk ook aan de locatie van de pc. Als deze in een kast of naast een verwarming staat, kan hij snel oververhit raken.

Start de computer en controleer in de BIOS of er geen extreme hitte wordt afgegeven door een onderdeel. Geeft de BIOS geen problemen aan maar ontstaan er toch hitteproblemen bij doorstart, verwijder dan de 'tweaktoepassingen' die de computer stiller moeten maken.

4. Kast openen

Als dit niet helpt of een onderdeel volgens de BIOS extreem warm wordt, schroef dan de computer open. Ga na of de ventilatoren allemaal draaien en kijk gelijk of ze goed gemonteerd zijn. Op de zijkant van iedere (kwaliteits-)ventilator staat een pijltje dat de blaasrichting aangeeft. Denk eraan dat ventilatoren op de bijbehorende hardware moeten blazen en dat ventilatoren in de kast de juiste kant op wijzen voor een juiste luchtdoorstroming. Let op ventilatoren met een dubbele stekker. U hebt dan keuze uit een stekker met weerstand en één zonder weerstand. Die met weerstand zorgt ervoor dat de ventilator trager draait zodat deze minder herrie maakt. Zet bij controle van de koeling altijd de ventilatoren vol open. Als de computer dan wel goed werkt, weet u waar het probleem zit.

Als er met de ventilatoren niets mis is en het systeem toch te heet wordt, dan is het verstandig om de pc te verplaatsen of extra koeling te plaatsen. Biedt de kast geen ruimte voor extra koeling, dan kan het noodzakelijk zijn om een grotere systeemkast aan te schaffen.

Airflow

Om een systeemkast goed te koelen is een goede luchtdoorstroom nodig. Dat houdt in dat de kast koude lucht kan aanzuigen en warme lucht kan afvoeren. De meeste behuizingen hebben daarom onderaan de voorkant luchtsleuven met ventilatoraansluitingen en boven achterin ook. Zet u uw computer zelf in elkaar, monteer de ventilatoren dan zo dat de voorste naar binnen blazen en de achterste naar buiten.

5. Voeding

Als het systeem bij zwaardere belasting crasht of herstart, dan hoeft dat niet aan de koeling te liggen. Een tweede verdachte voor dergelijk gedrag is de voeding. Een meer typisch voedingsprobleem is dat de computer niet in één keer of niet altijd wil starten. Kijk voor u naar de oorzaak zoekt, eerst naar het meest voor de hand liggende probleem: een doorgebrande voeding. Als dit gebeurt terwijl u met het systeem werkt is het rookpluimpje achteruit de machine moeilijk te missen. Als iemand zijn computer langsbrengt of als uw systeem onverwacht is uitgevallen, ruik dan even aan de achterkant bij de voeding. Ruikt u doorgebrand plastic? Dan is het tijd om een nieuwe voeding aan te schaffen.

6. Crashes en herstarten

Schroef bij onregelmatige crashes en spontaan herstartende systemen de computer open en loop om te beginnen alle voedingskabels na. Op moederboren horen soms meer stroomkabels dan u zou verwachten, en sommige systemen starten ook op als niet alles is aangesloten. Vergeet de videokaart niet, die waarschuwt wel als de kabels niet zijn aangesloten maar zo'n waarschuwing kunt u negeren en uitzetten.

Wil de computer niet altijd in één keer opstarten of ontstaan er problemen bij zware belasting, dan kan de voeding te zwak zijn. De hoeveelheid benodigd vermogen is grofweg uit te rekenen op de volgende wijze. Tel voor de processor tussen de 65 watt (een moderne dual-core) en 140 watt (een moderne quad-core op zijn max). Pak voor het moederbord tussen de 25 (microATX) en 55 watt (high-end, overgeklokt). Neem 5 watt per geheugenmodule, 2 watt per ventilator, 10 watt per harde schijf, 10 watt voor een dvd-brander en tel per extra uitbreidingskaart er 5 bij watt op. Reken per ingebouwde videokaart tussen de 35 en 75 watt voor budgetmodellen, 75 tot 180 watt voor middenklassers en 180 tot 375 watt voor topmodellen. Een blik op de specificaties kan voor videokaarten praktisch zijn. Deze optelsom levert een indicatie van het vereiste piekvermogen van de voeding op. Zit de voeding in het systeem daar ver onder, dan mist deze het vermogen om de hardware efficiënt aan te sturen op piekmomenten en is het verstandig om uit te kijken naar een krachtigere voeding.

©PXimport

Voor krachtige systemen is een stevige voeding nodig.

De juiste voeding

Op de zijkant van iedere voeding staat een tabel die specificeert hoeveel vermogen de voeding heeft en hoe dit vermogen verdeeld is. De optelsom van het vermogen is leuk, maar de verdeling is van veel groter belang. Een voeding levert namelijk vermogen bij spanningen van 3,3, 5 en 12 volt. Van deze drie is het vermogen bij 12 volt het belangrijkst. Als u twee voedingen wilt vergelijken, kijk dan op deze sticker naar de optelsom bij de 12 volt-rails van beide voedingen en vergelijk deze scores. Let daarnaast op de 80 PLUS-certificering. Die geeft aan hoe efficiënt een voeding is. De belangrijkste verschillen in efficiëntie vindt u tussen voedingen met een 80 PLUS Gold- of 80 PLUS Platinum-logo tegenover de 80 PLUS, 80 PLUS bronze en 80 PLUS silver.

©PXimport

Met de gegevens op de sticker van de voeding kunt u eenvoudiger een vergelijking maken tussen modellen.

7. Harde schijf

Als u de koeling en de voeding kunt uitsluiten, kunt u zich richten op de harde schijf. Als u vanaf het begin problemen met de harde schijf vermoedt, is het verstandig dit onderdeel als eerste te controleren. Voor de harde schijf geldt dat de problemen heel snel toenemen bij gebruik. Hardwareproblemen met de harde schijf zijn redelijk snel te herkennen. Als de schijf tikt, giert of bromt is het loopwerk wellicht defect. Probeer eventueel nog een back-up te maken en schrijf de schijf af. De data van een harde schijf is makkelijk te over te zetten naar een nieuwe schijf met de gratis tool CloneZilla. Als de schijf geluid maakt én heet wordt, dan is waarschijnlijk de leeskop tegen de plaat geslagen en vastgesmolten. Dit levert een brandgevaar op, u kunt beter geen poging wagen om nog een back-up te maken.

©PXimport

Als de harde schijf aan vervanging toe is, dan kunt u met CloneZilla eenvoudig alle gegevens overzetten.

©PXimport

Als u tikken, fluiten of brommen hoort of de harde schijf wordt gloeiend heet, dan kan het zijn dat de leeskop vastzit.

Malware?

Als de computer raar omgaat met de inhoud van de harde schijf, dan kan een infectie met malware de oorzaak zijn. De meeste malware rommelt met de instelling van de browser en zorgt voor een overdaad aan advertenties. Een andere categorie haalt akelige trucs uit om juist onzichtbaar op het systeem aanwezig te blijven. De tijd dat thuiscomputers compleet lamgelegd werden, ligt wat dat betreft achter ons. Als u toch uit wilt sluiten dat problemen door een malware-infectie veroorzaakt worden, maak dan op een schoon systeem een opstartbare usb-stick aan van een antivirusfabrikant. Start vervolgens op vanaf deze usb-stick en voer een uitvoerige scan uit.

8. Geheugen

Als u problemen met de koeling, voeding en harde schijven hebt kunnen uitsluiten, dan begint de akeligste fase van iedere probleemzoektocht. De kans bestaat dan namelijk dat het geheugen problemen heeft. Het meest voorkomende probleem met geheugen is slecht contact. Zeker als de computer net verplaatst is, kan het gebeuren dat een module los gaat zitten. Probeer daarom eerst eens de modules vast te duwen.

9. Soft Errors

Volledig defect geheugen is snel genoeg te herkennen aan het feit dat de computer niet meer start. Een vaker voorkomend probleem is dat het geheugen last heeft van 'soft errors'. Dit betekent dat de inhoud van de geheugenregisters op willekeurige momenten in plaats van een nul een één wegschrijft of andersom. Ook kan door een soft error bij het schrijven naar één register de inhoud van een ander, naburig register ineens veranderen. Het spreekt voor zich dat dit kan leiden tot spontane crashes.

Een typisch resultaat van soft errors is een crash, gevolgd door een willekeurig blauw scherm. Met andere woorden, er is geen goede lijn te vinden in de foutmeldingen hoewel "IRQL_Less_or_Not_Equal" als melding relatief vaak voorkomt. Een andere indicatie dat het geheugen op deze manier beschadigd is, zijn blauwe schermen tijdens de installatie van het besturingssysteem. Incompatibele hardware kan overigens ook de oorzaak zijn voor zulke blauwe schermen. Dit laatste is uit te sluiten met een compatibiliteitscontrole vooraf.

Soft errors kunnen al tijdens de fabricage van geheugen ontstaan en komen wat vaker voor bij goedkope modules dan bij duurdere, hoewel de prijs geen kwaliteitsgarantie geeft.

10. Statische schokken

Een andere manier waarop geheugen defect kan gaan, is door lichte statische schokken. Juist bij geheugenmodules is het daarom van groot belang om een (niet altijd populaire) antistatische armband te dragen. Haal geheugenmodules pas uit de verpakking als u ze gaat plaatsen en bewaar ze in een antistatische verpakking. Windows heeft sinds Vista een geheugencontrole die u kunt aanzetten door op F8 te drukken voor het starten van Windows, vervolgens kiest u voor Geheugentest. Deze test plaatst enkele patronen in het geheugen en controleert daarna of er registers spontaan veranderd zijn. Als deze test fouten detecteert, dan dient u de defecte module te vervangen. Vindt de geheugencontrole niets, dan wil dat niet zeggen dat het geheugen goed is. De laatste stap bij verdenking van slecht geheugen is het vervangen van alle latjes. Bent u niet in het bezit van extra geheugenmodules, wissel dan één voor één de modules die in de computer zitten, tot de fout zich herhaalt.

©PXimport

Als de meldingen op het blauwe scherm keer op keer veranderen, is er een goede kans dat het geheugen niet in orde is.

©PXimport

Niet populair, wel praktisch. Draag bij het plaatsen van geheugen een antistatische armband om vage, terugkerende stabiliteitsproblemen te voorkomen.

11. Videokaart

Problemen met de videokaart zijn over het algemeen gemakkelijk te constateren en redelijk eenvoudig op te lossen. Vertekening van het beeld, regelmatig hetzelfde blauwe scherm, slechte grafische prestaties of helemaal geen beeld zijn veel voorkomende fouten. Geen beeld is overigens meestal het resultaat van een kabel die losgeschoten is. Gebruik de schroefjes op de kabel om te zorgen dat deze op zijn plaats blijft. Controleer voor u de kabel vastzet aan beide kanten of de pinnetjes van de VGA- of DVI-connector nog wel recht zijn en vervang bij twijfel de kabel. Vergeet ook niet om de stroomkabel van de monitor te controleren (en let ook even op de aan/uit-knop van de monitor en eventuele schakeltoetsen voor extra apparaten). Zijn de kabels goed, dan is de kans groot dat de videokaart defect is, schakel als het even kan terug op een interne videokaart of probeer een reservekaart om te kijken of dit het probleem oplost.

12. Koeling?

Aan vertekening van het beeld, blauwe schermen en slechte prestaties, kan de koeler van de videokaart schuldig zijn. Deze koelers zijn eenvoudig te vervangen of te upgraden. Dezelfde aandachtspunten als bij alle andere koelers gelden hier ook. De meest voorkomende reden dat een videokaart niet goed meer werkt, is achterstallig onderhoud van de stuurprogramma's. Dit is een probleem dat gamers vaker tegenkomen dan reguliere gebruikers. Juist computerspellen maken vaker gebruik van de nieuwste technieken in een videokaart en daar zitten soms nog ruwe kantjes aan. Voor gamers ligt de voorkeur voor stuurprogramma's direct bij de fabrikant van de chipset (nVidia of ATI/AMD) aangezien die meestal net iets nieuwer zijn dan die van de fabrikant van de videokaart. Uitzondering voor gamers zijn overklokte (oc) videokaarten die ondersteuning van de fabrikant van het bord nodig hebben om op maximale capaciteit te werken. Wie geen gamer is, is vaak beter af met de stuurprogramma's van Microsoft, omdat de automatische update van Windows dan de videokaart ook onderhoudt.

13. Overig

Als u vast moet stellen dat het niet aan de koeling, voeding, harde schijf, het geheugen of de videokaart ligt, dan blijft alleen 'de rest' van het systeem over. Haal bij dergelijke probleemsystemen alle niet-essentiële insteekkaarten uit het systeem en verwijder alle overbodige kabels. Sluit het systeem aan op een andere monitor, en gebruik een andere muis en een ander toetsenbord. Als de machine dan nog niet werkt, kunt u nog - met de handleiding van het moederbord in de hand - de aansluitingen van de stroom- en resetknop nalopen, en uw overige hardware aansluiten en uitproberen op een testmoederbord.

©PXimport

Met een applicatie als Open Hardware Monitor kunt u zelf een oogje op de computer houden.

Benchmarks

Voor het testen van de prestaties van hardware gebruiken wij benchmarksoftware. Dezelfde software is ook handig in te zetten bij probleemoplossing. U kunt hiermee namelijk de computer hard aan het werk zetten en zien of deze crasht, en zo ja wanneer. Dit is heel bruikbaar om bijvoorbeeld koelingsproblemen te achterhalen. Na een grote reparatie kunt u een benchmark meerdere malen laten herhalen om te controleren of een systeem stabiel draait. Een aantal benchmarks is gratis voor thuisgebruik. Wilt u aan de slag met deze methode, dan is de website van Futuremark handig.

©PXimport

Benchmarks zijn niet alleen bruikbaar om de relatieve prestaties van een computer te meten, maar ook om een systeem te belasten en zo zwakke plekken te achterhalen.

Oogje in het zeil houden

De gegevens die u in de BIOS kunt zien over temperatuur, ventilatorsnelheden en voltages zijn door het besturingssysteem vrij op te vragen. Meerdere ontwikkelaars maken enthousiast gebruik van deze optie en bieden eenvoudige grafische toepassingen om deze gegevens tijdens het gebruik van Windows uit te lezen. Met een gereedschap zoals de Open Hardware Monitor is het eenvoudig om tijdens het gebruik van Windows te kijken of er geen onderdelen oververhit raken.

Bliepende BIOS

Hoewel de interne speaker op moederborden niet vaak te horen is, is dit wel een heel handig instrument als de computer helemaal niet meer start. Bij problemen met geheugen, processor of grafische kaart geeft de BIOS via de interne speaker middels bliepjes aan wat het probleem is. Iedere fabrikant heeft zijn eigen vertaalsleutel van bliepjes naar probleem, en deze vertalingen zijn op internet te vinden, bijvoorbeeld op ComputerHope.com.

Starten vanaf usb

Als een computer serieus problemen heeft of niet meer wil starten, dan biedt een opstartbare cd of usb-stick uitkomst. Als het systeem vanaf usb wel start, dan weet u dat de computer hardwarematig nog wel werkt. Ook kunt u met een beetje geluk de harde schijf van het systeem benaderen om zo de gegevens te back-uppen. Om eenvoudig een opstartbare usb-stick met Linux te maken, kunt u het gratis programma UNetbootin gebruiken.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.