TCL heeft al een paar mooie prestaties geleverd, vooral in de middenklasse. Maar de fabrikant heeft ook zijn zinnen gezet op een plekje tussen topmodellen televisies. De C935 is een miniLED-tv die moet concurreren met allerbeste LCD-topmodellen, maar aan een zeer democratische prijs.

Alhoewel het ontwerp van de TCL C935 duidelijk afgeleid is van de TCL C835, heeft het toch een wat stijlvoller uitzicht. Dat is vooral te danken aan de volledig vlakke rug, die bovendien heel geleidelijk nog slanker wordt naar de randen toe. Daardoor heeft het toestel een bijzonder elegant profiel. Een geborsteld titanium rand, de fijne luidsprekerbalk onderaan het scherm en een centrale, donker titaniumkleurige voetplaat maken het ontwerp af.

De selectie aansluitingen is identiek aan die van de C835, en dat is prima. Er zijn vier HDMI-aansluitingen waarvan twee die de volledige HDMI 2.1-bandbreedte van 48Gbps leveren. Er is ondersteuning voor ALLM, VRR (HDMI VRR en AMD Freesync Premium) en 4K120, dus gamers vinden alles wat ze nodig hebben. Ook de input-lag van 15,5 ms (in 4K60) en 7,1 ms (in 2K120) wijst op een prima game-ervaring. Wie kiest voor een externe audio-oplossing hoeft daar geen HDMI 2.1-aansluiting voor op te offeren, ARC/eARC is geïmplementeerd op een van de HDMI 2.0-poorten. De resterende aansluitingen zijn één USB-aansluiting, een composiet video en stereo cinch audio ingang, optische digitale uitgang, een hoofdtelefoonuitgang, ethernet, wifi en bluetooth. Het toestel kreeg een enkelvoudige tv-tuner, opnemen of live tv pauzeren is niet mogelijk, ook niet met externe USB-opslag.

Indrukwekkend contrast

Om een plek naast andere topmodellen te veroveren, moet een tv om te beginnen een zeer goed contrast leveren. TCL gebruikt hiervoor een nieuw VA-paneel dat op zich al een contrast van 5.000:1 levert en dat is uitzonderlijk goed. Maar om dat nog te verbeteren gebruikt het een miniLED-achtergrondverlichting met 36x30 (1080) zones die het bovendien in 12 bit kan aansturen. Die combinatie van veel zones en een erg nauwkeurige aansturing zorgt voor uitzonderlijk mooie resultaten. Het algoritme kan diepzwarte achtergronden combineren met mooie fonkelende lichtaccenten zoals sterren, zonder zonegrenzen. Zelfs in HDR-beelden zijn de grenzen in zo’n extreem contrastrijk beeld nagenoeg onzichtbaar. Het toont ook bijzonder veel schaduwnuances, kortom op dit vlak heeft TCL een knappe prestatie geleverd. Ook de kijkhoek van dit VA-paneel is beter dan we gewend zijn, al blijft er wel impact op het contrast als je niet recht voor het beeld zit.

Indrukwekkende helderheid

Diepzwart combineren met een uitzonderlijk hoge helderheid is de heilige graal van tv-schermen. Hou je vast, de C935 laat een piekhelderheid zien van 2.500 nits op een 10% venster, in een goed gekalibreerde film beeldmode bovendien. Dat kan hij weliswaar slechts een tiental seconden, daarna valt hij terug naar 1.300 nits, dat is nog steeds veel licht. Op een volledig wit veld is het maximum 711 nits, dat is bijzonder veel. Het kleurbereik van 97% P3 is ook een topprestatie, met dank aan quantum dots. Je hoeft dus zeker niet te aarzelen om te kijken bij veel omgevingslicht, de C935 heeft licht en kleur op overschot voor die omstandigheden.

Voor HDR-beelden kun je naast HDR10 en HLG ook gebruik maken van Dolby Vision of HDR10+. Met die laatste formaten levert de tv fantastische beelden. Maar ook met HDR10 zijn beelden al erg indrukwekkend. Met de ruime lichtopbrengst, uitstekend contrast en rijke kleuren zien die er spetterend uit. De film beeldmode is ook nog eens erg nauwkeurig gekalibreerd, zodat lichtnuances en kleurintensiteit zeer goed bewaard blijven. Toch is er ook een minpuntje. TCL gebruikt dynamische tonemapping om HDR10-beelden nog verder te optimaliseren, maar door een softwarefout maakt dat de beelden momenteel te helder, met wat verlies van contrast en kleur. Iets gelijkaardigs zien we overigens bij de HGIG-beeldmode. TCL kent het probleem, en een software-oplossing is in de maak, en zou de komende maand beschikbaar moeten komen. Laat de functie "Dynamische Tonemapping” daarom voorlopig maar uit staan.

Goede beeldverwerking

Uiteraard mag je rekenen op prima bewegingsscherpte zodat de snelle actiebeelden of sportbeelden scherp in beeld komen. Het 120 Hz-paneel verbergt enkel wat minimaal detail. Al is er een Black Frame Insertion-techniek geïmplementeerd om dat detail terug zichtbaar te maken is het jammer dat die beperkt is tot 60 Hz, waardoor je lastige flikkeringen in het beeld ziet. De instelling stond wel standaard uit, en je laat dat ook best zo. Wil je vloeiende filmbeelden, activeer dan de functie motion interpolation. De processor levert daarvoor goed werk, al laat hij in heel snelle panbeelden wat trilling in het beeld achter.

Aangezien we al zeer mooie resultaten zagen op de TCL 835, is het geen verrassing dat ook dit topmodel uitstekend scoort. De upscaling is relatief zacht, maar kan je gemakkelijk wat meer pit geven door de scherpte-instelling licht te verhogen. De processor werkt goed ruis weg, maar kan bij zwaar gecomprimeerde bestanden niet alle blokvorming verwijderen. Meestal betekent dat ook dat kleurstroken in zachte gradiënten zichtbaar blijven, maar daar heeft TCL een aparte instelling voor die zeer efficiënt werkt. Zelfs in de moeilijkste testscènes gaf dat een uitstekend resultaat.

Ruime Onkyo audioconfiguratie

TCL werkt voor wat betreft de audio voor veel modellen samen met Onkyo. Deze 65C935 is uitgerust met een 2.1.2-configuratie van 60 Watt totaal. Vooraan zitten de luidsprekers in de balk onder het scherm naar voor gericht, achteraan vind je de woofer en twee omhooggerichte Dolby Atmos speakers. Met die configuratie zit je nog een flink eind onder toppers zoals de Panasonic LZW2004 en Philips OLED937, maar wel op de hoogte van de Samsung QN95B en LG G2. De TCL vult moeiteloos een grote woonkamer met geluid, er is echt veel volume beschikbaar. Zo veel zelfs dat de processor nogal hardhandig ingrijpt wanneer je erg veel volume vraagt, al moeten we toegeven dat de klank dan al erg luid stond. Filmfragmenten leveren een degelijke surroundklank, maar slechts een matig Dolby Atmos hoogte-effect. Toch zijn we een beetje teleurgesteld, want echte bioscoopklanken haal je niet uit deze configuratie. Daarnaast waren er wat problemen met het geluid, zie ook het kader Opvallende fouten, bovenaan dit artikel.

Ruim aanbod Google TV

Android TV met de Google TV-interface staat garant voor een enorm contentaanbod. Niet alleen krijg je het uitgebreidste app-aanbod, de Google TV interface overstelpt je ook met aanbevelingen. Die staan gerangschikt per genre, gebaseerd op je kijkgedrag. Een genre kan overigens titels bevatten uit verschillende diensten, dus dat is best handig, ook al doen nog niet alle diensten mee. Navigatie en apps starten verloopt erg vlot, zodat je een aangename gebruikservaring hebt. Ingebouwde Chromecast en Airplay 2 zijn dan weer handig om smartphone content te bekijken. Onze enige echte klacht is dat TCL je tijdens de installatie verplicht om met een TCL-account in te loggen. Dat je met een Google-account moet inloggen begrijpen we, dat is nodig voor de Google App-store. Maar die TCL-account levert eigenlijk geen meerwaarde, dat hadden we liever optioneel gezien in het kader van privacy en keuzevrijheid.

De afstandsbediening zit deze keer in een nieuw jasje. Hij werkt via bluetooth, heeft een ingebouwde microfoon voor spraakopdrachten en heeft heel wat minder toetsen. De ietwat ongewone layout en onbekende iconen van sommige toetsen vereist een korte gewenningsperiode, maar daarna vonden we de remote wel handig.

Conclusie

TCL is ambitieus en wil een echt topmodel in de markt zetten. De 65C935 heeft daarvoor in ieder geval veel troeven, maar mist wat in de afwerking. Die softwarefouten voor dynamische tonemapping en vooral bij het geluid zouden eigenlijk voor de lancering opgelost moeten zijn. Afgezien daarvan geeft de tv een indrukwekkend beeld. De miniled-achtergrondverlichting levert fantastische helderheid en kleuren, en dankzij een groot aantal dimmingzones is het contrast werkelijk fantastisch. Je krijgt bijna OLED-prestaties, maar je kunt ook probleemloos van deze tv genieten wanneer de woonkamer goed verlicht is. Op beeldvlak krijg je daarmee zowel voor film, sport als games topresultaten. Met Google TV heb je ook een erg volledig smart tv-aanbod. TCL biedt dit allemaal voor een erg gunstige prijs.

OPPO heeft de Reno14 Series gelanceerd. De smartphones, bestaande uit de Reno14 5G en Reno14 F(S) 5G, bieden AI-fotografie, verbeterde productiviteitsfuncties en een water- en stofbestendig ontwerp. Beide modellen zijn uitgerust met grote batterijen, snellaadtechnologie en ColorOS 15 op basis van Android 15. En ja, het is ook hier AI dat de klok slaat.

De nieuwe Reno14 5G en de Reno14 F(S) 5G combineren geavanceerde AI-functies met een ontwerp dat volgens de fabrikant is geïnspireerd op, eh, zeemeerminnen. Bijzonder ja... Beide modellen zijn uitgerust met verbeterde cameratechnologie en beschikken over een water- en stofbestendige behuizing met IP66, IP68 en IP69-certificeringen. De toestellen zijn per direct verkrijgbaar in Nederland.

Zeemeermin-look in glas

De Reno14 Series introduceert het zogenoemde Iridescent Mermaid Design, dat tot stand komt via twaalf coatinglagen en vijf fasen van microgravure, aldus Oppo. Hierdoor ontstaat een glanzende lichtreflectie op de achterkant. De Reno14 5G heeft een glazen afwerking uit één stuk gecombineerd met een aluminium frame, wat bijdraagt aan de stevigheid van het toestel. De behuizing is bestand tegen water en stof, en de usb-c-aansluiting is voorzien van een platina coating om corrosie te beperken, ook bij intensief gebruik.

©Oppo

Scherm reageert altijd

Beide modellen beschikken over een plat amoledscherm met smalle randen. De Reno14 5G heeft een 6,59-inch display, terwijl de Reno14 F 5G een 6,57-inch scherm biedt. Ze ondersteunen functies als Splash Touch en Glove Mode, waarmee het scherm dus ook bij natte handen of gebruik met handschoenen blijft reageren. Qua kleurstelling zijn er meerdere varianten beschikbaar. De Reno14 5G komt in Opal White en Luminous Green, terwijl de Reno14 F 5G verkrijgbaar is in Opal Blue en eveneens in Luminous Green.

Flitser versterkt nachtbeelden

Een belangrijk onderdeel van de serie is 'AI Flash Photography'. De Reno14 5G beschikt over een drievoudig flitssysteem, waaronder een speciale focusflitser voor de telefotocamera. Dit moet volgens Oppo tot tien keer meer lichtopbrengst geven dan bij de vorige generatie. De Reno14 F 5G heeft een tweevoudig flitssysteem dat een verdubbeling van de helderheid levert ten opzichte van eerdere modellen. De Reno14 5G is daarnaast uitgerust met een 50 megapixel 3,5x telefotocamera, waardoor gebruikers meer mogelijkheden hebben voor portret- en zoomfotografie.

©Oppo

Strakkere foto's dankzij AI

De toestellen bieden verschillende AI-gedreven functies. 'AI Livephoto 2.0' combineert korte en lange belichtingen in één opname, zodat bewegingen worden vastgelegd zonder onscherpte. Met de ingebouwde AI Editor kunnen foto's automatisch worden bijgesneden, vervorming worden hersteld en filters worden toegepast. Extra functies zijn onder andere 'AI Perfect Shot', dat ongewenste gezichtsuitdrukkingen kan corrigeren, en 'AI Eraser' en 'Reflection Remover', waarmee storende objecten of reflecties uit beelden worden gepoetst. Ook voor video zijn er verbeteringen, met ondersteuning voor 4K HDR-opnames met een breder dynamisch bereik en natuurgetrouwe kleuren.

Tolk en personal assistant in één

Naast fotografie richt Oppo zich met de Reno14 Series ook op productiviteit. Het nieuwe ColorOS 15 introduceert 'AI Mind Space', waarin informatie uit apps of het web eenvoudig kan worden opgeslagen en later via natuurlijke taal kan worden teruggevonden. Ook zijn er vertaalmogelijkheden toegevoegd, waaronder AI Call Translator voor live-gesprekken en een speciale app die tekst of spraak realtime vertaalt. Deze functies moeten de smartphones bruikbaarder maken in internationale situaties en bij dagelijks multitasken.

©Oppo

Extra koeling voor gamers

Voor betere prestaties tijdens gamen en multitasken zijn de toestellen voorzien van een verbeterd koelsysteem. De Reno14 5G beschikt over een 'AI Nano Dual-Drive'-koelsysteem, ondersteund door 'AI HyperBoost 2.0', dat de temperatuur ook tijdens intensief gebruik onder controle houdt. Daarnaast introduceert Oppo 'AI LinkBoost 3.0' voor stabielere netwerkprestaties, met automatische schakeling tussen netwerken en prioritering van belangrijke datastromen. Beide modellen hebben een 6000 mAh-batterij en ondersteunen de eigen SuperVooc-snellaadtechnologie.

Updates tot zes jaar

De Reno14 Series draait op Android 15 met ColorOS 15. Oppo belooft vijf grote ColorOS-updates en zes jaar beveiligingspatches, wat de gebruiksduur van de toestellen flink moet verlengen. Met functies als de 'Trinity Engine' en 'Luminous Rendering Engine' zijn vloeiende animaties en stabiele prestaties een belangrijk aandachtspunt.

De Reno14 Series is zoals gezegd per direct verkrijgbaar. De Reno14 5G kost 649 euro voor de versie met 512 GB opslag en 599 euro voor 256 GB. De Reno14 FS 5G met 512 GB opslag kost 449 euro, terwijl de Reno14 F 5G met 256 GB voor 399 euro al beschikbaar is. Oppo biedt tot 28 september verschillende introductiebundels aan, waaronder draadloze oordopjes en snelladers bij aankoop van een toestel.

Heb je een ingenieus ontwerp in gedachten, maar geen 3D-printer in huis? Geen probleem, want er zijn steeds meer manieren om objecten te laten printen zonder zelf apparatuur te bezitten. Online printdiensten nemen je werk uit handen, terwijl je alleen een digitaal bestand hoeft aan te leveren. Of je nu een sleutelhanger ontwerpt of een uniek cadeautje voor een verjaardag, 3D-printen biedt talloze mogelijkheden. Bovendien kun je putten uit uitgebreide digitale bibliotheken met kant-en-klare modellen.

Het printen van ruimtelijke objecten is makkelijker dan ooit, zelfs zonder eigen 3D-printer. Er is namelijk een groeiend aanbod van onlineplatforms en webshops dat het fysieke printproces voor hun rekening neemt, terwijl jij enkel een digitaal ontwerp aanlevert. Daardoor is 3D-printen niet langer alleen weggelegd voor techfanaten of bedrijven. Het volstaat om een geschikt 3D-model te hebben in een gangbaar bestandstype, zoals STL, OBJ of STEP, en je kunt direct aan de slag. De rest van het printproces kun je uitbesteden aan professionele printservices, zodat je altijd verzekerd bent van hoge kwaliteit. Zo kunnen hobbyisten, studenten en ondernemers gemakkelijk experimenteren met 3D-technologie. Het maakt niet uit of je een miniatuur voor bordspellen, een vervangend onderdeel voor een huishoudelijk apparaat of een gepersonaliseerd sierobject wilt maken. Je regelt alles met een paar simpele online handelingen.

Een ontwerp vinden of zelf maken

De eerste stap bij 3D-printen zonder eigen printer is het vinden of ontwerpen van een geschikt model. Online zijn er miljoenen gratis en betaalde ontwerpen beschikbaar, die je vrij kunt downloaden en gebruiken. Platformen als Thingiverse en MyMiniFactory staan bol van de creaties van hobbyisten en professionals. Via de zoekfunctie typ je bijvoorbeeld ‘phone holder’ (telefoonhouder), waarna je talloze varianten vindt die direct te printen zijn. Heb je liever iets unieks? Dan kun je zelf aan de slag met ontwerpprogramma’s met een intuïtieve interface, waarmee je een 3D-bestand genereert (zie het kader ‘Zelf 3D-modellen maken’). Zo heb je de basis voor je zelfgemaakte 3D-project klaar. Het kost uiteraard wat meer moeite dan kiezen voor een ontwerp van iemand anders, maar zelf ontwerpen is wel een stuk leuker en niet in de laatste plaats leerzamer.

Op sites zoals Thingiverse staan talloze leuke en praktische ontwerpen die je kunt downloaden.

Online printservices: zo werkt het

Als je eenmaal een bestand hebt, kun je het uploaden naar een online printservice. Er is keuze uit vele aanbieders, bijvoorbeeld 3DLabs en 3D Print Portaal. Je gaat naar de website en uploadt simpelweg het bestand vanaf je computer. De dienst controleert of je model printbaar is en toont vervolgens de geschatte kosten. Die kosten hangen af van materiaal, afmetingen en complexiteit. Wil je bijvoorbeeld een prototype in kunststof? Dan kies je in het materiaalmenu voor PLA of ABS en vink je de gewenste kleur aan. Ook metalen zoals staal of messing zijn soms mogelijk, maar die opties liggen prijstechnisch hoger. Heb je de instellingen gevonden? Dan rond je de bestelling af zoals je bij een reguliere webshop winkelt. De levertijd varieert van een paar dagen tot weken. Zo heb je in een handomdraai een professioneel geprint object in huis, zonder zelf technische apparatuur te hoeven bezitten. Het hele proces is daardoor uiterst laagdrempelig en snel geregeld.

Bij het aanleveren van je 3D-model is het belangrijk om te weten welke bestandstypen de printservice accepteert. STL is veruit de meest gangbare standaard. Het bevat de geometrie van je ontwerp in de vorm van kleine driehoekige vlakken. Daarnaast is OBJ populair omdat het extra informatie kan bevatten, zoals kleur- of textuurdetails. Er bestaan ook formaten als STEP, 3MF en AMF, maar niet elke aanbieder ondersteunt deze. Kijk op de website van de aanbieder ook of er aanvullende eisen zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van de wanddikte van je ontwerp.

Het gebruik van een 3D-printservice is vaak heel eenvoudig.

 Keuze uit materialen en afwerking

Niet alleen de technologie achter 3D-printen is divers, ook de materiaalkeuzes zijn talrijk. Voor de meeste beginnende gebruikers volstaan de eerder genoemde kunststoffen zoals PLA en ABS (zie kader ‘De meest gebruikte materialen’). PLA is biologisch afbreekbaar en relatief eenvoudig te printen, terwijl ABS sterker en iets hittebestendiger is. Zoek je een chique uitstraling? Dan kun je kiezen voor harsgebaseerde prints, gemaakt met lasers (SLA) of lcd-technologie. Het resulterende oppervlak is zeer glad, ideaal voor gedetailleerde miniaturen of sieraden. Daarnaast zijn er steeds meer mogelijkheden om met metalen te werken, hoewel dit vaak duurder uitvalt. Als je een model in metaal bestelt, wordt het in meerdere stappen gefreesd, gegoten of gesinterd, afhankelijk van de aanbieder. Na het printen kan een object extra nabewerkt worden, bijvoorbeeld door schuren, polijsten of zelfs verven. Sommige onlinediensten bieden deze nabewerking als extra optie aan. In de menu’s kies je dan voor afwerkingen als Polished of Painted en geef je eventueel een gewenste kleur op. Zo bepaal je zelf hoe je uiteindelijke ontwerp eruit komt te zien, zonder eigen apparatuur in huis.

©stockphoto-graf - stock.adobe.com

PLA-filament is in eindeloos veel kleuren op rollen verkrijgbaar.

Kosten en planning in de hand houden

Wanneer je een 3D-object laat printen via een onlinedienst, is het verstandig om vooraf je budget en tijdsplanning te bepalen. De prijs wordt meestal berekend op basis van volume en materiaalkeuze. Een simpel plastic figuurtje kost bijvoorbeeld maar een paar euro, terwijl een groot metalen voorwerp in de honderden euro’s kan lopen. Doe een paar proefuploads met verschillende materialen en controleer de gepresenteerde prijs om een idee te krijgen van de mogelijkheden. Let ook op eventuele opstartkosten per bestelling. Sommige platformen rekenen een vast tarief voor elke nieuwe opdracht, ongeacht het formaat. Om transportkosten te beperken, kun je bestellingen combineren of meerdere exemplaren in één keer laten printen. Daarnaast is het slim om te checken hoelang de productie en verzending duren. Voor belangrijke deadlines is het verstandig om wat extra speling in te bouwen, zeker als je nog nabewerking wilt uitvoeren of het object elders moet laten afwerken. Zo voorkom je teleurstellingen, zowel financieel als qua timing, en houd je de kosten en planning beter onder controle.

©ANDREY RADCHENKO

3D-printen in metaal is aanzienlijk kostbaarder dan printen in kunststof.

Van idee tot realiteit met handige voorbeelden

Stel, je wilt een vervangende knop voor je keukenmachine ontwerpen. Om te beginnen meet je de diameter van de as, de hoogte van de originele knop en andere relevante maten met een schuifmaat. Daarna start je je ontwerpsoftware en maak je een cilinder met dezelfde afmetingen. Vervolgens ‘boor’ je een gat in het midden, iets groter dan de as. Je voorziet de buitenzijde van ribbels voor extra grip door simpelweg in je 3D-programma meerdere verticale vlakken toe te voegen. Vervolgens exporteer je het model. Upload je ontwerp naar een printservice en pas de materiaalinstellingen aan. Hierdoor krijg je direct zicht op de prijs. Ben je tevreden? Dan plaats je de bestelling en wacht je tot het pakketje arriveert. Een ander voorbeeld is het printen van gepersonaliseerde sieraden. Upload een eigen 3D-ontwerp, kies een metaal of metaalfinish en laat de aanbieder de rest regelen. Zo wordt 3D-printen iets tastbaars. Creatieve mogelijkheden zijn eindeloos, voor hobby, werk en studie.

©Studio Peace - stock.adobe.com

Meten is weten, dat geldt zeker voor het nauwkeurig namaken van vervangende onderdelen.

Verwacht geen wonderen

Als laatste is het belangrijk om je verwachtingen realistisch te houden. 3D-prints zien er over het algemeen net wat minder strak en glad uit dan in een fabriek of door een professional vervaardigde producten. Bekijk ook altijd de reviews van een printservice en controleer of ze ervaring hebben met het materiaal dat je wilt gebruiken. Blaas je ontwerp niet onnodig op, want hoe groter het is, hoe hoger de kosten en de kans op printfouten. Zorg dat je ontwerp fysiek stabiel staat, zonder overbodige uitsteeksels die kunnen breken. Een handige tip is om bij twijfel eerst een kleinere testversie te laten printen en die vervolgens aan te passen in de configuratietool, waarin je bijvoorbeeld de afmetingen eenvoudig aanpast. Zo zie je of het model overeenkomt met wat je in gedachten had, zonder direct de hoofdprijs te betalen. Voor speciale projecten met verfijnde details, zoals sieraden of miniaturen, is het raadzaam te informeren naar de resolutie en laaghoogte. Vaak kun je deze waarden instellen in de bestelmodule. Door daar goed op te letten, verbeter je de kwaliteit enorm. Zo haal je het beste uit je online 3D-printervaring.

Eigen prints zijn vrijwel altijd net wat minder strak dan in serie gemaakte producten, wat hier goed te zien is.

Meer controle

Met de juiste voorbereidingen, zoals een goed bestandstype en kennis van verschillende materialen, en door gebruik te maken van online printservices, kun je snel en voordelig aan de slag. Wil je nóg meer controle? Dan loont het om software te verkennen en op termijn eventueel zelf een 3D-printer aan te schaffen. Uiteindelijk is 3D-printen voor iedereen toegankelijk, zolang je maar de juiste stappen volgt.