Soms lijkt het wel alsof de belangrijkste beeld-ontwikkelingen van de laatste jaren al jaren achter ons liggen. Toch is dat niet waar. Hogere pixeldichtheid, zuinigere schermen, intensere en meer kleuren, flexibele schermen, ruime kijkhoeken, perfecte zwartweergave, hogere helderheid... Ja, er is wel degelijk wat te vertellen over het beeldscherm.

Oled-schermen

Oled-schermen kennen we al een tijdje: elke pixel geeft zelf licht zodat je perfect zwart hebt en een grote kijkhoek. De opbouw van het scherm is eenvoudiger zodat het dunner en energiezuiniger was. En toch… Voor tv’s heeft oled veel, maar niet al die beloftes waar gemaakt. Zo blijkt de technologie niet significant zuiniger te zijn dan lcd-schermen, en zijn de beelden minder helder dan die van lcd. 

Dat heeft grotendeels te maken met hoe het oled-materiaal gebruikt wordt. Een constructie met drie subpixels die elk hun eigen oled-materiaal gebruiken om zo rode, groene en blauwe subpixels te creëren, bleek economisch niet haalbaar. In plaats daarvan opteerde LG om een witte oled-laag te gebruiken (gebaseerd op een geel en blauw materiaal) en daarboven een kleurfilter te plaatsen om de verschillend gekleurde subpixels te creëren. Om efficiëntieredenen besliste LG een vierde witte subpixel te gebruiken.

Toch is er reden om te veronderstellen dat het nog beter kan. Oled-schermen worden momenteel gemaakt met ‘vacuum deposition’ techniek. Het poedervormig oled-materiaal wordt verwarmd en slaat onder vacuüm neer op het substraat. Structuren worden gevormd met behulp van maskers. Dit jaar start LG echter ook een testproductie met het gebruik van gespecialiseerde inkjetprinters die het oled-materiaal zeer nauwkeurig kunnen neerleggen. 

Omdat er bij printen nauwelijks materiaal verloren gaat is het proces goedkoper. Bovendien zou de constructie ook echte rgb-oled panelen mogelijk maken, waardoor het kleurfilter toch overbodig wordt. Een eenvoudigere productie, met betere schermen als resultaat, zou mogelijk tot democratisering van oled kunnen leiden. Let wel, dit is een testproject, productie zou op z’n vroegst voor 2018 zijn.

Quantum dots

Af en toe komt er een materiaal in de kijker dat bijna perfecte eigenschappen heeft voor een toepassing, zoals quantum dots. Deze microscopisch kleine kristallen zetten invallend licht om in licht van één bepaalde kleur. Welke kleur dat is, hangt af van de grootte van het kristal. Het frequentiespectrum van die kleur is een bijzonder nauwe piek, met andere woorden: de kleur is erg puur. En dat is ideaal om schermen te maken met een groter kleurbereik. 

De kleur van Quantum Dots is erg puur

Die willen we want Rec.709, de huidige kleurstandaard voor zowat al onze schermen en content, toont slechts 34 procent van alle mogelijke kleuren die het menselijk oog kan zien. De standaard die nu langzaam maar zeker in gebruik komt, Rec.2020, toont tot 63 procent van alle kleuren. Dat is ongeveer het maximum dat we met drie primaire kleuren kunnen bereiken. Maar dan moeten die primaire kleuren (rood, groen en blauw) wel erg puur zijn. Een kolfje naar de hand van quantum dots.

Quantum dots gebruiken in een scherm bleek erg eenvoudig. Het materiaal wordt verwerkt in een film die over de achtergrondverlichting van een traditionele tv geplaatst wordt. De achtergrondverlichting maakt gebruik van blauwe leds, en de film bevat quantum dots die het blauwe licht omzetten in rood, groen en blauw licht. Zo heb je een scherm met een groter kleurbereik, maar het blijft wel een traditioneel lcd-scherm. Op subpixelniveau is nog steeds een kleurfilter noodzakelijk.

De volgende stap is de kleurfilter vervangen door een filter gebaseerd op quantum dots. Het grote voordeel is dat elke subpixel dan zelf licht geeft. Je creëert met andere woorden een lichtgevend scherm dat al een deel van de voordelen van oled zou krijgen. Een bredere kijkhoek bijvoorbeeld en nog energiezuiniger, mits er geen filter meer aan te pas komt. Maar het blijft wel een lcd-scherm. De reactietijd blijft die van lcd, en ook de zwartwaarde zou nog steeds niet perfect zijn.

De allerlaatste stap is wanneer we quantum dots niet als foto-luminescent materiaal gebruiken, maar als elektro-luminescent. De quantum dots worden dan verwerkt in een led, we spreken dan van qd-leds. Als je voor elke subpixel een aparte qd-led gebruikt, zit je erg dicht bij een ideaal scherm. Het geeft zelf licht, heeft een snelle reactietijd, is energiezuinig, en kan perfect zwart en veel kleuren weergeven.

©PXimport

Samsung werkt naar verluidt zowel aan een technologie die quantum dots in het kleurfilter gebruikt, als aan een qd-led scherm. Het heeft in november 2016 QD Vision overgenomen, een bekende fabrikant van quantum dot scherm-technologie. De net aangekondigde qled-tv’s gebruiken vermoedelijk wel nog steeds een quantum dot-film, maar Samsung is op dit moment nog erg zuinig met het delen van technische informatie.

Microleds

Wil je vooruit blikken naar de toekomst, dan is het altijd een goed idee om te kijken wat de grote jongens doen. Oculus, de fabrikant van de Oculus Rift vr-bril en onderdeel van Facebook, kocht in 2016 InfiniLED op. En in 2014 kocht Apple LuxVue op. Beiden bedrijven werken aan microleds (InfiniLED spreekt van ileds). 

Zoals het woord al doet vermoeden zijn microleds heel kleine leds, ongeveer 20 µm groot. Ter vergelijking, een menselijk haar is tussen de 20 en 180 µm dik, afhankelijk van het type. Maar in tegenstelling tot oled, dat organisch materiaal gebruikt om licht te genereren zijn microleds net als gewone leds gebaseerd op anorganisch materiaal.

Leds zijn ondertussen wijdverspreid en goedkoop. Je vraagt je misschien af waarom we dan geen schermen maken die per subpixel een aparte led gebruiken. Zo zou je een scherm hebben waarin elke subpixel zelf licht geeft, net zoals nu in een oled-scherm en uiteraard met alle bijhorende voordelen voor de beeldkwaliteit. Helaas, leds die op de traditionele manier gemaakt worden moeten stuk voor stuk verzaagd worden, en door een robot geplaatst en elektrisch verbonden worden. Dat is niet economisch rendabel. Bovendien vervuilt het licht van een subpixel een naastliggende subpixel.

Een microled-scherm kan 20 tot 40 keer minder energie verbruiken

Microleds worden op een heel andere manier gefabriceerd. Ze worden in een grote hoeveelheid tegelijk gefabriceerd, zijn veel kleiner, en kunnen met conventionele processen met elkaar verbonden worden. Omdat ze veel kleiner zijn dan een gewone led (die ongeveer een halve mm groot is), is er minder materiaal nodig, wat ze uiteindelijk ook goedkoper maakt. 

Microleds zijn bovendien erg efficiënt, ze generen veel licht voor minder energie. Omdat de lichtstraal van een microled erg nauw is (vergelijkbaar met een laser) wordt bijna alle licht gebruikt in het display, zodat het scherm een zeer hoge optische efficiëntie heeft. InfiniLED claimt dat een microled-scherm 20 tot 40 keer minder energie zou verbruiken.

Niet altijd succes

Overigens hoeft niet alle beloftevolle technologie ook daadwerkelijk op de markt te komen. In 2006 toonde Canon op CES een scherm dat de voordelen van een crt-scherm (hoog contrast, snelle reactietijd, en brede kijkhoek) combineerde met die van lcd-scherm (makkelijkere constructie, vlakke vorm). De technologie die er achter zat heette sed (surface conduction electron-emitter display). 

Een sed-scherm is in essentie een matrix van kleine kathodestraalbuizen, waarbij elk buisje een individuele subpixel vormt. Aan de technologie werd al gewerkt sinds de jaren 2000. Helaas, een patent-rechtzaak zadelde Canon op met een aantal jaren vertraging. Vervolgens heeft de crisis van 2008 en de opkomst van lcd en oled sed de das omgedaan.

In 2010 werd alle sed-activiteit stopgezet. Sony werkte in dezelfde periode aan een zeer gelijkaardige technologie (fed, field emission display), maar ook deze ontwikkeling is stopgezet in 2009.

Wie afgelopen seizoen de wedstrijden van Nederlandse teams in het Europees voetbal wilde kijken, moest dat doen via Ziggo – op de publieke netten zijn deze wedstrijden namelijk niet meer te zien. Je hoefde daarvoor geen  klant bij de provider te zijn, maar je moest je wél registeren. Na ingrijpen van het Commissariaat voor de Media vervalt deze registratie nu.

Wie afgelopen seizoen de wedstrijden van Nederlandse teams in het Europees voetbal wilde kijken, moest dat doen via Ziggo – op de publieke netten zijn deze wedstrijden namelijk niet meer te zien. Je hoefde daarvoor geen  klant bij de provider te zijn, maar je moest je wél registeren. Na ingrijpen van het Commissariaat voor de Media vervalt deze registratie nu.

De UEFA-competities vallen deels onder de evenementenlijst, wat betekent dat deze wedstrijden voor minimaal 75% van de Nederlandse huishoudens gratis en zonder drempels toegankelijk moeten zijn. Het Commissariaat voor de Media beschouwt verplichte registratie, waarbij persoonsgegevens als naam, e-mailadres postcode, huisnummer en mobiele telefoonnummer gedeeld moeten worden, als een te hoge drempel. Hierover ontving het meldingen van kijkers die het aanmaken van een account als een obstakel ervaarden. Ook belangenorganisaties spraken hun zorgen uit, met name over de toegankelijkheid voor digitaal minder vaardige mensen, zoals ouderen. Na onderzoek heeft het Commissariaat laten weten dat de verplichte registratie niet voldeed aan de regels uit de Mediawet.

Dat betekent dus dat je vanaf 21 januari, wanneer het UEFA-voetbalseizoen wordt hervat, wedstrijden van Nederlandse clubs kunt streamen via Ziggo Go zonder eerst een account aan te maken. De wedstrijden zijn nu direct toegankelijk via de app op je smart-tv, laptop, tablet en smartphone. Registreren blijft wel mogelijk voor wie wedstrijden buiten Nederland wil streamen.

Voetbalfans die via Ziggo Sport Free de wedstrijden van Nederlandse clubs streamen, kunnen nu ook genieten van meer voetbalcontent. Het populaire Ziggo Sport Highlights-programma, waarin alle wedstrijden van een avond worden samengevat, is voortaan ook via streaming beschikbaar.

Het UEFA-voetbalseizoen gaat op 21 januari verder met onder andere de Champions League-wedstrijd Rode Ster Belgrado-PSV (21.00 uur). Op 22 januari speelt Feyenoord thuis tegenBayern München (21.00 uur). Beide wedstrijden zijn live te zien via Ziggo Sport Free, Ziggo Sport (kanaal 14) en Ziggo Sport Totaal.

Lees ook: Je Android-tablet of smartphone koppelen aan je tv

Lang werden compressors vooral gebruikt in garages, de industrie en de bouw. Moderne compressors zijn echter zo compact en goedkoop geworden, waardoor ze prima inzetbaar zijn voor doe-het-zelvers en hobbyisten. Ben je een volbloed klusser, dan kom je al snel op een punt dat je tijdens het werk echt geniet van een compressor.

Perslucht

Een compressor is een apparaat dat perslucht produceert. Met die lucht onder druk kun je verschillende werkzaamheden uitvoeren, zoals banden oppompen, oppervlakken en objecten schoonblazen, voorwerpen zandstralen, verf spuiten, en spijkers en brads schieten. Brads zijn ultrafijne spijkertjes – een soort naaldspijkers – die je onder druk in het hout schiet en die je nauwelijks ziet zitten.

Als je dus een fietsband wilt opblazen en daarna de bekleding van een stoel wilt vastnieten, dan verwissel je gewoon het pneumatische gereedschap dat aangesloten is op dezelfde compressor. Dat verwisselen gaat trouwens ontzettend snel dankzij een speciale snelkoppeling. Een belangrijk voordeel van het werken met perslucht is dat al die gereedschappen licht van gewicht zijn terwijl ze toch een enorme kracht hebben.

©Adisorn

Drukvat

Een compressor zuigt lucht aan uit de omgeving, perst die samen en stuwt de samengeperste lucht via een luchtslang naar het aangesloten luchtgereedschap. De ketel of het drukvat van een compressor doet dienst als opslagplaats van lucht die zo goed als mogelijk op een constante druk wordt gehouden. Wanneer de druk door het gebruik daalt, zal de compressor aanslaan en nieuwe lucht aanzuigen en samenpersen. Hoe meer lucht er beschikbaar is, hoe langer het gereedschap kan worden gebruikt, maar ook hoe meer ruimte er nodig is om de lucht op te slaan. Een nadeel van een groot drukvat is dat het langer duurt voordat de luchtdruk opnieuw op bedrijfsniveau is. 

Oliegesmeerd of olievrij

Er zijn verschillende soorten compressors. Er zijn lichte draagbare en minicompressors, maar als doe-het-zelver koop je beter een stevig model dat voldoende druk kan produceren. Op die manier kom je later niet tot de vaststelling dat het toestel niet krachtig genoeg is voor het gereedschap dat je op het oog hebt.

Ruwweg verdeelt men compressors in oliegesmeerde en olievrije typen. Een oliegesmeerde uitvoering is over het algemeen stiller, maar vergt wel iets meer onderhoud. De oliegesmeerde compressor is goedkoper dan zijn olievrije tegenhanger, maar je moet er wel op letten dat je regelmatig het oliepeil checkt en de olie ververst. Een nadeel is dat je oliegesmeerde toestellen beter niet kunt inzetten als het kouder is dan 5°C. De olie kan door de kou verdikken, en dat is kwalijk voor een goede werking van het apparaat. 

©Natallia

Waar op letten?

Je hoeft niet per se naar een speciaalzaak te stappen om een compressor aan te schaffen. In elke doe-het-zelfzaak zie je verschillende modellen. Toch zijn er een paar zaken waar je op moet letten. Allereerst is er het aanzuigvermogen, dat aangeeft hoe snel het drukvat zich vult en hoe vlug de benodigde luchtdruk op peil is.

Heel belangrijk is het aantal bar. Dat is de kracht waarmee de lucht naar buiten wordt geblazen. Bij al het luchtgereedschap dat in de schappen ligt, lees je hoeveel bar het nodig heeft. Als je een spijkerpistool koopt dat 8 bar nodig heeft, moet de compressor deze druk dus wel kunnen produceren. De grootte van de tank bepaalt hoelang je de beschikking hebt over een constante druk. Hoe groter de tank, hoe langer je van dezelfde druk kunt genieten. Dat is vooral belangrijk voor wie verf gelijkmatig wil spuiten.

©navintar

Prijzen

Als je een compressor aanschaft, zitten daar meestal een paar tools bij waarmee je typische basisklussen met perslucht kunt uitvoeren. Anders moet je die hulpmiddelen afzonderlijk kopen. Een compressor voor de doe-het-zelver kost om en nabij de 150 euro. Een bandenpomp met spanningsmeter heb je voor 23 euro, een brad-tacker kost 90 euro, een blaaspistool 9 euro en een zandstraalpistool 35 euro.

Onderhoud

Zo'n compressor heeft nauwelijks onderhoud nodig. Het belangrijkste aandachtspunt is dat je het restvocht dat zich in de buffertank ophoopt af en toe laat weglopen via een aftapkraantje. Dat vocht komt vrij doordat de warme lucht in het apparaat afkoelt en er dus condens ontstaat. Door de hogere druk zal de temperatuur in de tank immers toenemen. Controleer zoals eerder gezegd ook het oliepeil bij oliegesmeerde uitvoeringen.