Workshop: Windows 10 gratis installeren als upgrade of schone versie

Officieel was het afgelopen zomer 2016 voor het laatst mogelijk om Windows 10 gratis op computers waar Windows 7 of 8 op geïnstalleerd is, gratis te upgraden. Maar Microsoft lijkt deze periode toch stilletjes te hebben verlengd, waardoor het nu nog steeds mogelij is om gratis te upgraden.

Computer Idee laat je twee mogelijkheden zien waarmee dat mogelijk is. De eerste mogelijkheid is een directe upgrade over je bestaande Windows 7- of Windows 8-installatie heen, waarbij dan alle programma's en instellingen bewaard blijven. In de tweede methode, die iets meer stappen nodig heeft, kun je Windows 10 als een compleet nieuwe installatie, dus zonder behoud van je Windows 7- of 8-installatie, op het systeem krijgen.

De eerste upgrade-methode: directe upgrade van Windows 7 of 8 naar Windows 10

Met deze vorm van upgraden wordt de bestaande installatie van Windows 7 of 8 bijgewerkt naar Windows 10. Dat kan handig zijn, want zo behoud je alle instellingen, programma's en bestanden. Voor de meeste mensen die geen zin hebben om straks alle programma's weer opnieuw te moeten installeren, is deze upgrade-methode het makkelijkst.

De keerzijde is wel dat deze manier van installeren vrij lang duurt; zeker wel een uur. Bovendien kan het voorkomen dat tijdens deze vorm van installeren ook slecht werkende tools en software wordt meegenomen, en dat deze vervolgens ook niet (meer) goed werken onder Windows 10.

Toegankelijkheid

Microsoft heeft al langer een pagina beschikbaar op het internet waar je een speciale upgrade van Windows 10 kunt downloaden. Die optie was aanvankelijk alleen bedoeld voor mensen met een beperking die gebruik maken van speciale tools in het besturingssysteem om er beter mee te kunnen werken. Maar, daar wordt door Microsoft verder niet op gecontroleerd, waardoor deze download-optie voor iedereen te gebruiken is.

Om de upgrade te starten, ga je eerst met je browser naar https://www.microsoft.com/nl-nl/accessibility/windows10upgrade. Op die pagina vind je een blauwe knop genaamd Nu upgraden. Er wordt nu een klein programma van 5,5 MB gedownload met de naam Windows10Upgrade24074.exe . Het kan zijn dat het versienummer aan het einde van de bestandsnaam intussen is gewijzigd.

Sla het bestand op, en start het vervolgens door erop te dubbelklikken. Er verschijnt nu een programma in beeld dat eerst controleert of je computer wel in aanmerking komt voor de upgrade. Daarbij wordt vooral gecontroleerd op de processor en of er voldoende geheugen is .Ook moet er genoeg vrije ruimte op de harde schijf voor de upgrade zijn, minimaal 8 GB. Verder moet ook je bestaande Windows 7- of 8-installatie geactiveerd zijn.

Als er bepaalde programma's niet compatibel zijn met Windows 10 - dat kan met oudere software wel eens voorkomen - dan wordt dat eveneens weergegeven. Je moet de programma's die niet compatibel zijn, dan eerst verwijderen voordat je de installatie van Windows 10 kunt voortzetten.

Geschikt? Dan installeren!

Is alles ok, en krijg je verder geen meldingen meer, dan kan de installatie van Windows 10 worden voortgezet. Let wel,uw bestaande Windows 7 of 8-installatie wordt meteen geupgrade naar Windows 10 met behoud van alle instellingen, gebruikersaccounts en bestanden. Je kunt deze installatieprocedure echter niet tussentijds stoppen of pauzeren. De upgrade duurt bovendien ook redelijk lang, omdat de tool eerst alle benodigde bestanden van Windows 10 worden gedownload. Houd rekening met zo'n anderhalf tot twee uur, en dat is onder meer afhankelijk van de grootte van je bestaande Windows 7- of 8-installatie: hoe meer programma's je hebt geïnstalleerd  des te langer duurt de upgrade.

Upgrade-methode 2: Windows 10 schoon installeren

De tweede upgrade-methode is een schone installatie van Windows 10. Dat wil zeggen: Windows 10 wordt niet over een bestaande Windows 7- of 8-versie heen geïnstalleerd met behoud van programma's en instellingen, maar de installatieprocedure verwijdert alle vorige gegevens van Windows 7 of 8, compleet met alle programma's en bestanden. Deze installatiemethode moet je alleen kiezen als je een goede back-up hebt van al je gegevens, want alle gegevens worden verwijderd.

Installatiecode

Via deze upgrademethode kun je straks Windows 10 activeren met behulp van de installatiecode van Windows 7 of 8. Deze code moet je dus wel bij de hand hebben. Bij veel computers vind je die code bijvoorbeeld achterop de pc of laptop, of wellicht heb je ooit een installatiecode gekregen bij een Windows 7- of 8-dvd. Zoek deze code op, schrijf 'm desnoods over op een papiertje of maak er een foto van op je smartphone, zodat je het makkelijker kunt lezen. 

USB-stick of dvd maken

Om Windows 10 te installeren moeten we eerst zorgen voor een schijf of usb-stick waarmee je de computer kunt opstarten en het besturingssysteem kunt installeren. Dat maken van zo'n dvd of usb-stick kan relatief eenvoudig met een door Microsoft zelf ontwikkelde tool, de zogeheten Media Creation Tool. Dit programma downloadt de benodigde bestanden voor een Windows 10 installatie-dvd of -usb-stick en zorgt ervoor dat deze bootable wordt gemaakt, zodat de computer ermee opstart kan worden. De Media Creation Tool kun je downloaden vanaf deze pagina: https://www.microsoft.com/nl-nl/software-download/windows10

Klik op de knop Hulpprogramma nu downloaden om de tool van zo'n 17 MB te downloaden. Eenmaal binnen? Dubbelklik er dan op om de tool te starten.

Zorg ook dat je een usb-stick tot je beschikking hebt van minimaal 4 GB, of een lege dvd-schijf. Ook moet je natuurlijk wel een dvd-brander in je computer hebben om de tool voor jou een dvd te laten maken.

Als de Media Creation Tool is gestart, krijg je meteen een vraag: Deze pc nu bijwerken of Installatiemedium voor een andere pc maken. Kies in dit geval voor de tweede optie:

Met die optie worden de bestanden apart gedownload, en zal de tool deze bestanden gebruiken om voor jou een opstartbare usb-stick of dvd-schijfje te maken.

Kies je Windows-versie

De volgende vraag is belangrijk: welke versie van Windows 10 wil je installeren: de 32-bit of de 64-bit-versie. Zorg dat je hier de juiste versie van Windows 10 kiest die overeenkomt met de versie van Windows 7 of 8 die op de te upgraden pc staat. Had je een 64-bits-versie van Windows 7 of 8, dan kies je hier voor de 64-bits-versie.

Had je een 32-bits versie, dan selecteer je 32-bit. Het lijkt verleidelijk om hier nu juist voor een 'betere' versie te kiezen, bijvoorbeeld 64-bits als je eerder een 32-bits-versie van Windows 7 of 8 had, maar de kans is dan groot dat je oude installatiecode voor Windows 7 of 8 dan niet werkt voor de 64-bits-versie. Ook de taal van het vorige besturingssysteem moet je gelijk houden.

Weet je niet precies meer welke Windows 7- of 8-versie je had? Controleer dan de sticker met de installatiecode van die versie. Daar staat vaak bij of het een 32-bits of 64-bits versie was. Als je nog op je oude computer kunt die je wilt upgraden, vind je deze informatie ook terurg als je in de Windows Verkenner met de rechter muisknop op Deze Computer klikt.

Kies het juiste medium

In de volgende stap wordt gevraagd wat voor soort medium je wilt maken: een usb-station of een dvd-station. Welke optie je hier kiest hangt af van een aantal scenario's. Als je computer die je wilt upgraden geen dvd-station heeft, kies je natuurlijk voor een usb-stick. De stick moet leeg zijn en minimaal 4 GB opslagcapaciteit hebben. De meeste computers ondersteunen het opstarten vanaf een usb-stick, bijvoorbeeld door net na de bios-start van je computer op de F10 of F12-toets te drukken om een bootmedium te selecteren.

Bij een aantal oudere pc's moet je wellicht even in het bios duiken om de juiste bootvolgorde aan te passen. Weet je niet zeker of je computer het opstarten vanaf een usb-stick ondersteunt, dan kies je voor het maken van een dvd. In dat geval moet de computer waarop je de Media Creation Tool uitvoert, wel beschikken over een dvd-brander en moet je natuurlijk een beschrijfbare dvd tot je beschikking hebben.

Een usb-stick heeft echter wel de voorkeur, omdat het installeren van Windows 10 dan veel sneller verloopt. De meeste computers kunnen prima opstarten vanaf een usb-stick.

Even wachten...

Nadat je de keuze hebt gemaakt en op de knop Volgende hebt geklikt, worden de installatiebestanden van Windows 10 gedownload. Dit kan echter enige tijd duren, er wordt zo'n 4 GB aan data gedownload, die ook nog moet worden geverifieerd. Daarna wordt er een bootable usb-stick aangemaakt. Ga er vanuit dat de totale procedure ongeveer een half uur tot drie kwartier in beslag neemt.

Installatie starten

Is de usb-stick of de dvd klaar? Dan kun je deze gebruiken nu om de computer die je wilt upgraden, mee op te starten. Tijdens het opstarten van de pc kun je doorgaans door middel van de F10- of F12-toets kiezen vanaf welk medium moet worden opgestart. Zorg dat je de dvd of de usb-stick alvast hebt geplaatst in het usb-slot of het dvd-station.

Na het opstarten van de pc met de usb-stick of de dvd verschijnt na enige tijd het eerste installatiescherm:

Kies hier voor de juiste instellingen voor jouw computer, en vervolgens druk je op de knop Volgende. Klik daarna op de knop Nu installeren. De volgende stap omvat het invoeren van je Windows 7 of 8-installatiecode. Hier kun je de installatiecode van je vorige Windows-versie meteen invullen.

Je kunt er hier ook voor kiezen om deze stap later uit te voeren. Dat kan handig zijn, bijvoorbeeld als je de code in een tekstbestand op een usb-stick of harde schijf hebt staan. Dan kun je de code namelijk direct in het activatievenster plakken nadat Windows 10 is geïnstalleerd, en hoef je deze niet over te typen. Klik dan op de link Ik heb geen productcode.

Na het accepteren van de voorwaarden in de volgende stap van de installatieprocedure kun je kiezen hoe je Windows 10 wilt installeren. Heb je bijvoorbeeld te pc die je wil upgraden voorzien van een lege ssd, dan kun je kiezen voor de optie Aangepast: alleen Windows installeren. Maar dat geldt ook als je je bestaande Windows 7- of 8-installatie wilt overschrijven, dan kies je ook voor deze tweede optie.

De eerste optie kun je hier niet gebruiken, een upgraden over een bestaande versie van Windows 7 of 8 werkt alleen als je de installatie direct onder een van die twee besturingssystemen zelf uitvoert.

Kies de juiste partitie

U krijgt nu de keuze om aan te geven op welke partitie je Windows 10 wilt gaan installeren. Hier moet je even goed opletten als je schijf uit meerdere partities bestaat. Als je namelijk een aparte partitie hebt voor bijvoorbeeld je data of muziek, dan moet je er zeker van zijn dat deze niet worden overschreven met een installatie van Windows 10.

Je kunt dan het best kiezen voor Station 0, Partitie 2, zoals in dit voorbeeld:

Desnoods kun je hier ook wat partities verwijderen door ze te selecteren en op de knop Verwijderen te klikken, maar wees dan wel voorzichtig bij welke partities je dat doet. Voor een schone installatie van Windows 10 kun je - zoals in bovenstaand voorbeeld - bijvoorbeeld prima Station 0 Partitie 1 en Station 0 Partitie 2 verwijderen.

Windows 10 maakt vervolgens zelf weer twee nieuwe partities die nodig zijn voor het goed functioneren en opstarten van de computer. Eenmaal de juiste partitie gekozen? Dan kan de installatieprocedure van start gaan.

De installatieprocedure wordt nu gestart. Na ongeveer een half uur tot drie kwartier is de installatie van Windows 10 gereed en kun je verder met configuren van het systeem.

Gratis upgradeperiode

De bovengenoemde stappen hebben wij beide uitgebreid getest met twee verschillende Windows 7-installatiecodes, een half jaar nadat Microsoft heeft aankondigde te stoppen met de gratis upgrademogelijkheid. Het is dus niet duidelijk hoe lang het nog mogelijk blijft om Windows 10 via de bovenstaande trucjes gratis te installeren. Waarschijnlijk verdwijnt deze mogelijkheid na het verschijnen van de Creators Update over enkele maanden. We raden je dus aan om deze stappen snel uit te voeren om van de gratis upgrade gebruik te kunnen maken.