Geen tijd om boeken te lezen? Dan luistert u toch gewoon in de file? Audioboeken te duur? Welnee, die maakt u gewoon zelf! Of het nu gaat om hoogstaande literatuur, een artikel uit Computer Idee of een rapport dat u voor werk of studie moet doornemen; lezen is een tijdrovende bezigheid en je kunt er niets naast doen. Aan de factor tijd kunnen we weinig doen maar wel aan het feit dat lezen vrijwel alle overige activiteit onmogelijk maakt. Met een audioboek in de speler kun je autorijden, de afwas doen, een muurtje metselen en wat er verder maar in u opkomt. Een klein probleempje: lang niet alles wat u zou kunnen willen lezen is verkrijgbaar als audioboek. De oplossing: de computer de teksten laten voorlezen en daar audiobestanden van maken en dat kan… met Balabolka. Maar voorlezen kan Windows toch ook? Jawel, maar alleen met de meegeleverde Engelse stem. Nieuwe Nederlandse stemmen zijn wel te koop maar duur en gratis stemmen van het oude SAPI 4-type zijn weer lastig aan de gang te krijgen. Balabolka – Russisch voor kletskous – lost dat probleem op.

1. Downloaden en installeren

Om Balabolka te kunnen gebruiken moeten we allereerst een Nederlandse stem installeren. Deze vinden we op de Balabolka-site www.cross-plus-a.com/balabolka.htm. We scrollen omlaag naar het hoofdstuk SAPI 4, klikken daar op de TruVoice-engine Dutch (2,6) MB en downloaden het bestand naar een map naar keuze. Vervolgens scrollen we terug naar boven en klikken op Download Balabolka (als u wilt kunt u ook een portable-versie downloaden). We slaan het bestand (balabolka.zip, 7028 kB) op in dezelfde map. We openen deze map en dubbelklikken op het spraakbestand lhttsdun.exe. We geven eventueel UAC-toestemming en klikken op Ja. Hiermee is de installatie een feit. Dan pakken we balabolka.zip uit met een programma als Winzip en starten het uitgepakte setup.exe. We geven zo nodig weer UAC-toestemming en klikken vier keer op Volgende. Tot slot klikken we op Beëindigen waarna Balabolka start (Afb.1).

©CIDimport

2. Aan de praat

Balabolka toont ons drie tabs genaamd SAPI 4, SAPI 5 en Microsoft Speech Platform (die laatste is een verhaal apart waarop we hier niet ingaan) waarbij de middelste actief is. We zien daar als stem “Microsoft Anna – English (United States)”. Bestaan er dan geen SAPI 5 stemmen in het Nederlands? Jawel, hoor, u vindt bijvoorbeeld in menig navigatieapparaat de Nederlandse stem Claire maar die krijgt u helaas niet bij uw Nederlandse Windows. Wij moeten het daarom doen met de kwalitatief mindere (maar wel gratis) SAPI 4-stem Hans die we bij stap 1 hebben geïnstalleerd. We klikken daarom op het SAPI 4-tabblad. Bij wijze van proef surfen we naar www.computeridee.nl/download/platt en kopiëren daar het stukje tekst. We schakelen naar Balabolka en plakken daar het tekstje. We zetten de cursor vooraan de tekst en klikken op het afspeel-pictogram. Hoor aan, daar begint Hans met voorlezen.

Wilt u snel iets voorlezen van bijvoorbeeld een webpagina zonder deze daadwerkelijk in Balabolka te plakken dan kunt u ook de tekst markeren, deze naar het klembord kopiëren en in Balabolka kiezen voor Spraak, Lees Klembord Hardop (F9).

3. Aanpassen

Elke TTS-stem (Text-to-speech) heeft bepaalde standaardinstellingen als het gaat om snelheid en toonhoogte. Deze kunt u tijdens het luisteren naar smaak aanpassen. We zetten de cursor weer vooraan en laten Hans opnieuw zijn verhaal houden. Onderwijl slepen we de schuif bij Snelheid naar 140 en die bij Toonhoogte naar 90. Dat klinkt al wat vlotter – al blijft het natuurlijk een robot vergeleken met SAPI 5-stemmen.

4. SAPI 5

Om dat te zien surfen we naar en.wikipedia.org/wiki/Text_to_speech en kopiëren daar enkele alinea’s Engelse tekst. We vervangen het stukje Nederlands in Balabolka en schakelen naar het SAPI 5-tabblad. Dan spelen we de Engelse tekst af en passen desgewenst snelheid en toonhoogte aan. Zoals u hoort bevat deze stem veel meer intonatie – al is het nog lang geen menselijke stem (Afb.2). Is het dan geen goed idee om de mooiere stem van Anna op ons Nederlandse tekstje los te laten? Nou, nee… Probeer het maar eens.

©CIDimport

5. Boeken openen

Naast korte stukjes tekst van het Klembord kunnen we Balabolka ook gebruiken om hele boeken voor te lezen. Het programma leest een groot aantal documentformaten waaronder txt, mobi, chm, djvu, doc, epub, lit, odt, pdf, rtf en archieven in zip- of rar-formaat. Als voorbeeld downloaden we een gratis roman in epub-formaat op www.biblioo.nl/ebook-luisterboek/mede-namens-mijn-vrouw/2202 en openen dit bestand (mede_namens_mijn_vrouw.epub, 308 kB) in Balabolka via Bestand, Openen. De tekst verschijnt vervolgens in het tekstvenster. Let op: als bij een pdf- of djvu-bestand géén tekst verschijnt ligt dat niet aan Balabolka maar aan het feit dat het bestand slechts uit (gescande) afbeeldingen bestaat.

6. Boeken voorlezen

Zittend achter de pc en met het tabblad SAPI 4 geselecteerd kunnen we het boek nu op de gebruikelijke manier laten voorlezen door op het afspeelpictogram te klikken. Het voordeel van deze methode is dat we makkelijk stukken over kunnen slaan en tijdens het luisteren snelheid en toonhoogte kunnen aanpassen. Nadeel is dat we hier bijvoorbeeld in de auto weinig mee kunnen. Balabolka kan echter ook gesproken tekst opslaan als audiobestand en dat doen we in de volgende stap.

7. Audio opslaan (1)

De meeste teksten beginnen met allerlei ballast zoals uitgeversinformatie, ISBN-nummer, enzovoort. Om dit alles over te slaan markeren we dit deel van de tekst en drukken op Delete. Daarna zorgen we dat Snelheid en Toonhoogte op onze favoriete waarde staan. Vervolgens kiezen we Bestand, Bewaar Audiobestand. We geven als bestandsnaam de titel van het boek, klikken op Opslaan en dan maar wachten… In ons geval ruim vijf kwartier. Dan meldt Balabolka dat het audiobestand klaar is. Het programma heeft een gecomprimeerd wav-bestand gemaakt van zo’n 735 MB. Spelen we dit af met onze standaard-mediaspeler dan zien we dat het voorlezen ruim negen uur zal duren.

8. Audio opslaan (2)

Wanneer u echt niet kunt leven met de vlakke stem van Hans dan is er nog een alternatief. Balabolka kan namelijk ook teksten laten voorlezen door de TTS-stem van Google Translate die we bij gebrek aan een naam maar even Beatrix noemen – want daar heeft de stem veel van weg. Als voorbeeld markeren we heel toepasselijk de vijf zinnetjes aan het begin van de roman die beginnen met “Ik zweer…” en kopiëren deze met Ctrl+C. In het menu kiezen we Gereedschap, Bewaar Audio Bestand (Google TTS). We plakken de tekst met Ctrl+V. We klikken op Blader en geven een bestandsnaam en locatie op. Dan klikken we tweemaal op Opslaan waarna de gesproken tekst van Google wordt gedownload (Afb.3). Ook dit is uiteraard een (zeer) tijdrovend karwei. Het is dan ook – welke methode u ook kiest – geen gek idee om boeken bijvoorbeeld per hoofdstuk te laten inspreken.

©CIDimport

En nu…?

Op de site van Balabolka kunt u desgewenst ook andere SAPI 4-stemmen downloaden zoals Frans, Duits of Spaans. Deze kunt u op de zelfde wijze gebruiken als de Nederlandse stem. Wie meer controle wil over uitspraak kan allerlei zogeheten ‘control tags’ aan teksten toevoegen waarbij voor SAPI 4 andere commando’s gelden dan voor SAPI 5. Wie nog verder wil gaan kan zich storten op homografen, woorden die het zelfde geschreven worden maar anders klinken al naar gelang de context. Balabolka kan deze vinden en u kunt ze dan vervangen door alternatieven die de juiste uitspraak dichter benaderen.

Balabolka ondersteunt tot slot verschillende soorten spellingcontrole zoals de gratis woordenboeken van Hunspell (hunspell.sourceforge.net) of de spellingchecker van Office 97/2000 en kan direct koppelen met Google Translate. Daarmee is Balabolka een zeer veelzijdige taalhulp.

Bezit je veel audiobestanden van uiteenlopende artiesten? Het is dan een hele uitdaging om de boel enigszins netjes te ordenen. De gratis versie van MediaMonkey helpt je hierbij. Maak met dit Windows-programma een overzichtelijke muziekbibliotheek en speel je favoriete liedjes op de computer af.

Tip 1 Digitale jukebox

MediaMonkey is eigenlijk een digitale jukebox. Het programma ondersteunt nagenoeg alle gangbare audioformaten, zoals flac, ogg, wma, ape en natuurlijk mp3. Alle liedjes die je aan dit programma toevoegt, belanden in een overzichtelijke catalogus. Het maakt niet uit of je nou honderden, duizenden of honderdduizenden nummers toevoegt, want MediaMonkey ordent zorgvuldig alle bestanden.

Om MediaMonkey te downloaden, klik onder Standard Version op DOWNLOAD [versienummer]. Dubbelklik op het exe-bestand en selecteer de Nederlandse taal, waarna je bevestigt met OK. Je klikt nu telkens op Volgende om de installatie te doorlopen. Accepteer hierbij de licentieovereenkomst. Klik als laatste op Installeren / Voltooien.

Download de gratis Windows-versie van MediaMonkey naar je computer.

Tip 2 Liedjes toevoegen

Misschien heb je op de computer of NAS flink wat muziek opgeslagen. In de tijd dat downloaden voor eigen gebruik nog min of meer gedoogd werd, lagen de audiobestanden immers voor het oprapen. Wellicht kun je omstreden downloadnetwerken als Napster, Kazaa, LimeWire, bittorrent en usenet (nieuwsgroepen) nog herinneren. Daarnaast kun je natuurlijk ook kopieën van cd’s op de computer bewaren (zie tip 6).

MediaMonkey wil eerst weten waar jouw digitale audiocollectie zich bevindt. Hierbij selecteert het programma automatisch de standaard muziek- en video-map in Windows. Staan daar geen liedjes in, dan haal je de vinkjes voor deze bestandslocaties weg. Klik rechtsboven op LOCATIE TOEVOEGEN en kies Lokale opslag. Zodra je de juiste map met muziek hebt gevonden, zet je hier een vinkje voor. Je kunt zo meerdere bestandslocaties selecteren. Klik daarna op OK.

Naast lokale mappen voeg je net zo eenvoudig muziek van andere apparaten toe, zoals een NAS of pc. Kies in dat geval LOCATIE TOEVOEGEN / Netwerk of Mediaserver, waarna je de juiste map of server selecteert. Klik daarna op OK.

Via VOLGENDE / VOLGENDE / VOLTOOIEN importeert MediaMonkey alle nummers in de bibliotheek. Dit proces kan even duren. Klik tot slot op SLUITEN.

Geef aan in welke (netwerk)map de muziek staat opgeslagen.

Tip 3 Eerste blik

Het hoofdvenster van MediaMonkey opent eerst met een welkomstscherm. Klik linksboven op Home om je muziekcollectie te tonen. Als het goed is, zie je verschillende albumhoesjes. Met de standaardinstellingen staan de secties Artiesten en Albums op alfabetische volgorde gerangschikt. Klik achter een sectie op alles weergeven om een volledig overzicht te tonen. Gebruik als alternatief bovenaan de knoppen Alle bestanden, Albums en Genres om binnen jouw muziekverzameling te snuffelen. Via Home keer je op ieder moment weer terug naar het beginvenster.

Zeker in een omvangrijke collectie is het nog een hele kunst om dat ene liedje te vinden. Gelukkig heeft MediaMonkey een snelle zoekfunctie. Klik rechtsboven op het vergrootglas om het zoekveld te ontvouwen. Je hoeft maar een deel van een liedje, albumtitel of artiest te typen. Het programma laat namelijk meteen de bijbehorende resultaten zien. Klik voor een uitgebreidere zoekfunctie bovenaan op Naar Geavanceerd.

MediaMonkey maakt van alle muziek een overzichtelijke bibliotheek met albumhoesjes.

Tip 4 Muziek luisteren

Uiteraard wil je de muziek ook graag beluisteren. Als je op een albumhoesje klikt, komen de onderliggende nummers tevoorschijn. Afhankelijk van in welke sectie je zit, dien je mogelijk nogmaals op de afbeelding te klikken. Gebruik achter de albumtitel de afspeelknop om alle liedjes in chronologische volgorde af te spelen. Je hoort meteen geluid.

Je kunt de liedjes ook husselen. Klik in dat geval op het pictogram met de twee gekruiste pijlen en luister in willekeurige volgorde naar de nummers. Wil je een specifiek liedje van het album horen? Zweef dan met de muisaanwijzer boven een titel en klik daarna op de afspeelknop.

Achter ieder albumhoesje schuilen er meerdere nummers.

Tip 5 Afspeellijst maken

Je maakt in MediaMonkey eenvoudig een eigen afspeellijst. Daarmee luister je naar jouw favoriete nummers van verschillende artiesten. Klik in de menubalk op Bewerken / Nieuwe afspeellijst. Er verschijnt aan de rechterkant een nieuw deelvenster. Typ een relevante naam en bevestig met Enter.

Zoek nu een nummer dat je aan de lijst wilt toevoegen. Klik eerst op de naam van het liedje en sleep deze audiotrack met ingedrukte muisknop naar het rechterdeelvenster. Je kunt als alternatief ook met de rechtermuisknop op een nummer klikken. Navigeer vervolgens naar Verzenden naar / Afspeellijst en klik op de juiste naam. Je maakt zoveel favorietenlijstjes als je maar wilt. Alle afspeellijsten zijn in het linkermenu bereikbaar.

Geen zin om zelf een afspeellijst te maken? Laat MediaMonkey dit dan voor je doen. Ga naar Bewerken / Nieuwe Auto-Afspeellijst. Er verschijnt een nieuw venster waarin het programma volgens zelfgekozen criteria liedjes selecteert. Misschien wil je bijvoorbeeld alleen maar rockmuziek horen. Klik in dat geval op het plusteken en kies Genre. Je typt volgens bovengenoemd voorbeeld Rock, waarna je bevestigt met Enter. Uiteraard staat het je vrij om andere criteria te gebruiken. Geef de automatische afspeellijst tot slot een andere naam.

Voeg via het contextmenu goede nummers aan een afspeellijst toe.

Tip 6 Audio-cd’s rippen

Wil je een digitale kopie van een fysiek muziekalbum op de computer bewaren? Dan komt de ripfunctie van MediaMonkey goed van pas. Daarmee kopieer je de inhoud van een audio-cd naar de pc. Een voorwaarde is dat het systeem is voorzien van een (extern) cd/dvd-station.

Doe eerst een muziek-cd in de lade van de optische drive. Na even wachten verschijnt in MediaMonkey vanzelf het venster Albumgegevens kiezen. Selecteer in het overzicht het juiste muziekalbum. Dat is belangrijk, want het programma koppelt zo de juiste eigenschappen aan elk liedje. Denk onder meer aan de artiest, de naam van het nummer en het genre. Maak een keuze en bevestig met OK.

Klik in de menubalk op Extra / Audio-CD rippen. De nummers van het album komen tevoorschijn. Standaard staan voor alle liedjes vinkjes. Als je een bepaald nummer niet op de computer wilt bewaren, haal je het desbetreffende vinkje weg.

Heb je alleen interesse in de grootste hits van een album? Verwijder voor de overige nummers dan de vinkjes.

Tip 7 Ripinstellingen

Voordat je de cd naar de computer kopieert, neem je eerst de instellingen door. Geef aan in welke map je de nummers wilt opslaan. Zodra je op CONFIGUREREN klikt, komt er een nieuw venster tevoorschijn. Ga via BLADEREN naar de gewenste map en bevestig met OK om deze opslaglocatie te selecteren. MediaMonkey plaatst elk geript album in een eigen submap. Sluit het venster met OK.

Met de huidige instellingen maakt het programma mp3’tjes. Je kunt desgewenst ook een ander audioformaat instellen. Klik dan eerst op MP3 en kies bijvoorbeeld WMA, WAV of FLAC. De twee laatstgenoemde bestandsformaten bieden over het algemeen een hogere audiokwaliteit. Daarentegen nemen de liedjes wel meer opslagruimte in beslag. Mp3 staat bekend om zijn acceptabele geluidskwaliteit en geringe bestandsomvang.

Bij sommige audioformaten kun je de kwaliteit aanpassen, zoals in het geval van ogg, wav, wma, aiff en flac. Klik dan achter de gekozen indeling op INSTELLINGEN. Een hogere waarde resulteert doorgaans in een betere geluidskwaliteit. Houd hierbij wel rekening met grotere bestanden en een langere ripduur. Maak een keuze en klik op OK. Bevestig nogmaals met OK om het ripproces te starten. Na afloop belanden de nummers vanzelf in de bibliotheek van MediaMonkey.

Bepaal in welke (sub)map je de geripte nummers wilt opslaan.

Tip 8 Schijfjes branden

De omgekeerde route werkt ook: niet rippen, maar brand een album naar een schijfje en speel deze cd vervolgens af op een cd-speler. Handig voor wie nog een klassieke audioset met goede speakers bezit. Overigens heb je voor dit klusje wel een (externe) cd-brander en leeg schijfje nodig.

Doe een beschrijfbare cd-r in de lade van de cd-brander. Je kunt hier normaal gesproken tachtig minuten muziek op kwijt. Klik nu met de rechtermuisknop op een albumhoes en kies Verzenden naar / Audio-CD (Branden). Belangrijk is dat in het kleine venster achter Schijf: de juiste cd-brander is geselecteerd. Klik op BRANDEN om het proces te starten. Na afloop hoor je een geluidssignaal en wordt de cd uitgeworpen. Overigens kun je deze opties eventueel uitvinken.

Je brandt desgewenst ook nummers van verschillende albums en artiesten op een cd. Het is dan handig om van jouw favoriete liedjes eerst even een afspeellijst te maken (zie tip 5). Je navigeert in het linkermenu daarna naar Afspeellijsten. Klik met de rechtermuisknop op de bewuste lijst en kies Verzenden naar / Audio-CD (Branden) / BRANDEN.

Brand een muziekalbum of afspeellijst eenvoudig naar een lege cd.

Tip 9 Metadata wijzigen

Elk digitaal opgeslagen liedje bevat metadata. Dit noemt men ook wel tags. Hierin staan allerlei gegevens, zoals de artiest(en), de naam van het nummer en het uitgiftejaar. Het is belangrijk dat alles klopt, want MediaMonkey deelt op basis van deze informatie zijn bibliotheek in. Bovendien bevindt zich in de metadata ook een hoesafbeelding.

Met name bij gedownloade bestanden klopt de metadata soms niet. Gelukkig herstel je eenvoudig een foutje. Klik in MediaMonkey met de rechtermuisknop op het bewuste liedje en kies Eigenschappen. Er verschijnt een venster met verschillende kenmerken. Pas naar eigen inzicht een of meerdere velden aan. Bij Score laat je eventueel ook nog jouw waardering voor het nummer blijken. Kies tussen een waarde van één tot vijf sterren.

Bij het tabblad Details staan nog meer kenmerken van het liedje. Die kun je eveneens allemaal wijzigen. Verder voeg je via Songteksten vrijblijvend een complete liedtekst toe. Kijk tot slot ook nog even bij Illustraties, want je kunt hier zo nodig een andere albumhoes selecteren. Klik op OK om eventuele wijzigingen op te slaan.

Controleer in de Eigenschappen of het liedje aan de juiste albumhoes is gekoppeld.

Tip 10 Automatisch taggen

Het aanpassen van metadata heet ook wel het taggen van muziek. MediaMonkey heeft hiervoor een slimme functie, want het programma wijst op jouw verzoek automatisch de juiste metadata aan alle nummers van een album toe.

Klik met rechts op een muziekalbum en kies Auto-labelen. Het programma gaat nu op zoek naar de correcte gegevens. Hebben liedjes bijvoorbeeld geen titels, dan probeert de software deze via een zogenoemde audiovingerafdruk te achterhalen. Door de huidige audiodata met dat van een database te vergelijken, komt MediaMonkey de juiste tags op het spoor. Er wordt zo nodig ook een verse albumhoes opgehaald. Vink de nummers aan waarvan je de metadata wilt aanpassen en bevestig met LABELEN EN DOORGAAN.

Wijs in één klap correcte tags aan alle liedjes van een muziekalbum toe.

Tip 11 Mediaserver

Tijdens de installatie activeert MediaMonkey op de achtergrond een mediaserver. Het voordeel hiervan is dat je met andere apparaten in je thuisnetwerk de muziekbibliotheek kunt benaderen. Denk onder andere aan een geschikte smart-tv, netwerkreceiver, wifi-speaker en soundbar. Je speelt de nummers op deze apparaten af.

Open maar eens met de afstandsbediening de bronlijst van een smart-tv en kies MediaMonkey Bibliotheek. Daarachter staat waarschijnlijk ook nog de naam van jouw computer vermeld. Je dient deze televisie nu toegang tot de muziekbibliotheek te geven. Klik in MediaMonkey op JA. Zodra je de bibliotheek op de smart-tv vernieuwt, heb je toegang tot alle albums en afspeellijsten.

Stream de nummers over je thuisnetwerk naar andere apparaten, zoals een smart-tv.

IJskoffie is populairder dan ooit. Om in te spelen op die trend lanceert L'OR de Barista Absolu: een nieuwe koffiemachine die niet alleen warme, maar ook gekoelde koffie zet. Samen met de speciale capsules zet je er thuis gewoon zelf een goede ijskoffie mee – mét smaak en cremalaag.

Gekoelde koffie met één druk op de knop

De Barista Absolu is de eerste koffiemachine van L'OR die speciaal is ontworpen met ijskoffie in gedachten. Een opvallend detail is de knop 'Enjoy Over Ice'. Die activeert een langzamere, zachte extractie van de koffie, zodat de smaken behouden blijven en niet verwateren door het ijs. Voeg zelf ijsklontjes toe aan het glas en je krijgt een koude koffie met een volle cremalaag en een verfrissende smaak.

Wie liever iets romigs of zoets drinkt, kan de basis eenvoudig aanvullen met melk, siroop of slagroom. Ook warme koffievarianten zijn mogelijk: van ristretto en espresso tot lungo of twee koppen tegelijk. Dankzij 19 bar pompdruk en geavanceerde extractietechnologie belooft de machine koffie met de intensiteit van een barista.

©L'OR

Tot 18 koffievariaties

De L'OR Barista Absolu is geschikt voor zowel standaard- als XXL-capsules van L'OR, waarmee je tot 18 verschillende koffievariaties kunt bereiden. Met de knop 'Intensity Boost' verhoog je de extractieduur voor een krachtiger kopje. De machine is beschikbaar in zwart, wit en grijs, met een adviesprijs van 129 euro.