Wanneer er iets fout gaat of je hebt de indruk dat Windows, een applicatie of een hardwarecomponent niet helemaal functioneert zoals het hoort, dan is de kans best groot dat Windows zelf je een bruikbare indicatie geeft over de mogelijke oorzaak van het probleem. We duiken in de Windows 10-logboeken!

In dit artikel gaan we uit van wat lastigere probleemscenario’s, waarbij je vooral zelf naar oorzaak en oplossing moet zoeken. In dit geval kan Windows je alsnog nog zinvolle aanwijzingen geven. Het besturingssysteem houdt namelijk uitgebreide logboeken bij en probeert zelfs in de hoogste nood nog snel nuttige informatie bij elkaar te sprokkelen.

Als je de Windows-module Services erbij neemt (services.msc), dan zie je als je naar onderen scrolt, dat Windows Event Log standaard automatisch geactiveerd wordt. Dat houd je maar beter zo, want deze service registreert en archiveert talloze gebeurtenissen die op je systeem plaatsvinden. Je kunt deze logboeken bereiken door bijvoorbeeld met rechts op de startknop te klikken en de optie Logboeken te selecteren, of door Windows-toets+R in te drukken en eventvwr.msc uit te voeren.

Wanneer je vervolgens in het linkerdeelvenster op het submapje Windows-logboeken klikt, krijg je het aantal geregistreerde gebeurtenissen evenals de bestandsgrootte van elk Windows-logboek te zien, waaronder Toepassing, Beveiliging, Setup en Systeem.

Logboekbeheer

Via de optie Eigenschappen in het contextmenu van zo’n item kun je het pad en de maximale logboekgrootte instellen. Je legt hier tevens vast wat er hoort te gebeuren als het plafond is bereikt. Met Logboek wissen verwijder je een logboek, waarbij je wel nog de kans krijgt het eerst te bewaren in een evtx-bestand, dat je dan na een dubbelklik terugvindt in het linkerdeelvenster bij Opgeslagen logboeken. 

Of je gebruikt een gratis tool als FullEventLogView om logboeken te bekijken (er is ook een Nederlands taalbestand beschikbaar). Dat doe je dan met Bestand / Gegevensbron kiezen / Gebeurtenissen laden van de externe map met logbestanden, of je gebruikt het opdrachtregelcommando met de nodige parameters (zie de NirSoft-website).

Wil je het logboek bewaren zonder het eerst te wissen, klik dan met rechts op het logboek in het linkerdeelvenster en kies Alle gebeurtenissen opslaan als.

In het eigenschappenvenster vind je ook het tabblad Abonnementen, maar dit is vooral interessant als je bepaalde gebeurtenissen van remote clients via het WS-Management Protocol lokaal wilt opslaan. Aangezien dit vooral voor een domeinnetwerk nuttig is, gaan we hier niet verder op in.

©PXimport

Stel, je ondervindt een of ander probleem met Windows (of een applicatie). Dan is de kans relatief groot dat je daar sporen van terugvindt in de logboeken. Het gaat weliswaar om meerdere logboeken met soms duizenden regels, maar er zijn gelukkig methodes om gerichter te zoeken naar de mogelijke oorzaak.

Heeft het te maken met aanmeldproblemen of met rechtenkwesties, dan kijk je best eerst in het logboek Beveiliging. Het logboek Setup verzamelt gebeurtenissen tijdens het installeren en upgraden van Windows. Voor de logs van sommige applicaties en services kijk je onder Toepassing, maar raadpleeg zeker ook de onderdelen in het submapje Logboeken Toepassingen en Services, aangezien applicaties ook hier een eigen logboek kunnen bijhouden. Voor de meeste systeemgerelateerde problemen raadpleeg je het logboek Systeem.

In het middelste deelvenster sorteer je vervolgens op diverse criteria, door één of twee keer op een kolomtitel te klikken (twee keer om de volgorde om te draaien). Vooral Datum en tijd (voor de momenten waarop het probleem optrad) en Niveau (vooral de types Fout en Kritiek) kunnen interessant zijn.

Er zijn nog andere criteria mogelijk. Klik met rechts op een kolomtitel en kies Kolommen toevoegen/verwijderen om ook andere items te selecteren. Zo kan Proces-id nuttig zijn in combinatie met de informatie die je krijgt in Windows Taakbeheer (druk op Ctrl+Shift+Esc), in de kolom PID (en Opdrachtregel).

©PXimport

Logboeken filteren

Vanuit het contextmenu van een logboek is de zoekfunctie beschikbaar, die niet alleen zoekt binnen de kolominformatie, maar ook in de informatie uit het Details-deelvenster.

Vanuit het deelvenster Acties kun je ook zeer nauwkeurig filteren. Selecteer het beoogde logboek en kies Huidig logboek filteren. Op het tabblad Filter kun je vervolgens filteren op onder meer een tijdsbereik (stel Geregistreerd bijvoorbeeld in op Afgelopen 24 uur), op een of meer gebeurtenisniveaus (zoals Fout en Kritiek) en ook aan de hand van opties als Op logboek of Op bron (bijvoorbeeld .NET Runtime of PowerShell). Selecteer je Op logboek, dan kun je verder inzoomen op onder meer een of meer Gebeurtenis-id’s en Gebruikers.

Denk je deze filtering naderhand nog te gebruiken, kies dan voor Aangepaste weergave maken. Na het instellen van de criteria geef je een naam voor je gefilterde weergave op en duid je aan waar je die wilt bewaren (standaard is dat bij Logboeken / Aangepaste weergaven).

Dat kunnen ook zeer specifieke weergaven zijn. Stel, je wilt snel inzoomen op gebeurtenissen die aangeven dat het opstarten van Windows niet optimaal verloopt. Dan kun je Niveau instellen op Kritiek en Fout, Op logboek zet je op Logboeken Toepassingen en Services / Microsoft / Windows / Diagnostics-Performance / Operational en de logs beperk je tot gebeurtenis-id’s 100-110. Om uit te zoeken welke filters je het best activeert, gebruik je gewoon een zoekmachine op internet.

©PXimport

Foutenanalyse

Er worden dus tig gebeurtenissen vastgelegd door Windows en sommige applicaties, maar wat leveren die eigenlijk op? Dat hangt af van de detailinformatie die je te zien krijgt in het onderste deelvenster wanneer je dubbelklikt op zo’n gebeurtenis. Je kunt deze informatie trouwens ook in zuiver tekstformaat opvragen vanuit het contextmenu van zo’n gebeurtenis: klik op Kopiëren / Details als tekst kopiëren en plak de tekst in een editor.

Soms kun je al uit de beschrijving, in combinatie met de symptomen afleiden wat precies het probleem veroorzaakt. De Microsoft-link Help online op het tabblad Algemeen geeft helaas zelden bruikbare informatie en kun je beter vervangen door een link naar de service van EventID.Net, met de bron en ID als zoekparameters. Druk hiervoor op Windows-toets+R en voer regedit uit. 

Navigeer naar HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows NT\CurrentVersion\Event Viewer. Dubbelklik in het rechterpaneel op MicrosoftRedirectionURL en vervang de bestaande url door http://www.eventid.net/display.asp. Hierna merk je dat klikken op Help online meestal veel zinvoller is. De informatie die EventID.Net wordt doorgaans nog interessanter als je er een jaarabonnement van zo’n 43 euro voor over hebt.

Met enig speurwerk via Google (of een andere zoekmachine) kom je natuurlijk ook al een eind. Of bezoek eens de pagina met Windows Security Log Events op Ultimate Windows Security), waar tientallen gebeurtenissen over allerlei beveiligingsissues voorzien van commentaar staan.

©PXimport

Forceer een BSoD

Windows registreert dus tal van gebeurtenissen, maar het kan gebeuren dat die zo ingrijpend zijn dat het systeem daardoor helemaal vastloopt. In dit geval krijg je je meestal een zogenoemde stopfout ofwel bugcontrolefout te zien, gemeenzaam ook BSoD (Blue Screen of Death) genoemd. Je kunt ook nuttige informatie halen uit de geheugendump die je op dat moment kunt laten maken.

Om met deze materie te kunnen experimenteren, is het natuurlijk lastig wachten tot zo’n BSoD zich daadwerkelijk voordoet. Je kunt echter op elk moment zelf (veilig) een stopfout genereren en een bijbehorende geheugendump laten maken. Dat vereist wel een register-ingreep. 

Klik met rechts op Register-editor in het startmenu en kies Als administrator uitvoeren. Navigeer naar HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\i8042prt\Parameters (voor PS/2-toetsenborden) of naar […]\kbdhid\Parameters (voor usb-toetsenborden). Maak een nieuwe DWORD-waarde (32 bits), geef die de naam CrashOnCtrlScroll en vul 1 in bij Waardegegevens. Na een herstart kun je dan een BSoD genereren door de rechterCtrl-toets ingedrukt te houden, terwijl je twee keer achter elkaar op de ScrollLock-toets drukt.

©PXimport

Over geheugendumps

Tot slot laten we zien wat zo’n geheugendump voor je kan betekenen, maar we vertellen eerst hoe je er zeker van bent dat een geheugendump daadwerkelijk wordt gemaakt als Windows zelf een BSoD genereert.

Dat gaat het makkelijkste vanuit het Configuratiescherm. Open hier Systeem en beveiliging / Systeem / Geavanceerde systeeminstellingen. Op het tabblad Geavanceerd klik je bij Opstart- en herstelinstellingen op Instellingen. Plaats een vinkje bij Een gebeurtenis in het systeemlogboek registreren (zodat tevens een melding in dit logboek wordt opgenomen) en verwijder bij voorkeur het vinkje bij De computer automatisch opnieuw opstarten (zodat je meer tijd krijgt om het BSoD te lezen).

In het uitklapmenu bij Foutopsporingsgegevens registreren selecteer je vervolgens een van de beschikbare dumptypes, waarbij je kennisneemt van de bijbehorende opslaglocatie. In principe kun je volstaan met een Kleine geheugendump: die bevat de stopcode met parameters, de geladen apparaatdrivers, informatie over het huidige proces evenals de kernelstack van de thread die de crash veroorzaakte. 

Eventueel kies je voor een Automatische geheugendump of een Kernelgeheugendump (beide bevatten alleen geheugenpagina’s in kernelmodus – niet die in usermodus). Wil je absoluut ook usermodus-processen, die doorgaans niet verantwoordelijk zijn voor BSoD’s, dan kies je Actieve geheugendump of zelfs Volledige geheugendump.

©PXimport

Wanneer je zelf een BSoD genereert zoals we hierboven hebben beschreven, dan lees je bij stopcode Manually_initiated_crash (die overeenkomt met bugcontrolecode 0xE2).

In zo’n BSoD krijg je tevens het webadres www.windows.com/stopcode te zien. Dat is een eenvoudige helppagina met Nederlandstalige instructies om de oorzaak van het BSoD te vinden. Je geeft antwoord op de vraag wanneer het probleem zich heeft voorgedaan: Na de installatie van een update of Tijdens het gebruik van mijn apparaat.

In het eerste geval raadt Microsoft je aan je pc in veilige modus op te starten en recente updates te verwijderen. In het tweede geval doet Microsoft het voorstel om, na een herstart in veilige modus, eerst recent geïnstalleerde software van derden te verwijderen; vervolgens stuurprogramma’s terug te draaien, uit te schakelen of desnoods te verwijderen; of het te proberen door nieuw aangesloten hardware weg te halen. Het is opvallend hoe al deze instructies mooi aansluiten bij Microsofts stelling dat 70% van de BSoD’s te wijten is aan drivers van derde partijen. 

Specifieke oplossingen

Met de juiste tools kun je het probleem ook meteen zo gericht mogelijk troubleshooten. In eerste instantie kun je googelen naar de hexadecimale bugcontrolecode (0x, gevolgd door acht andere tekens) en de beschrijving die in het BSoD zelf te vinden is. Via deze link vind je bijvoorbeeld links naar probleemoplossende instructies voor bijna twintig verschillende bugcontrolecodes.

Je kunt ook gebruikmaken van de gratis, portable tool BlueScreenView (er is een Nederlandstalig taalbestand beschikbaar). De tool haalt automatisch de geheugendumps op uit de standaardlocatie %systemroot%\minidump die je vervolgens op basis van Crashtijd kunt selecteren, maar via Opties / Geavanceerde opties / Eén MiniDump-bestand laden kun je ook naar een specifieke geheugendump verwijzen.

©PXimport

In het bovenste venster lees je onder meer de crashtijd af, het stuurprogramma met bestandsbeschrijving dat vermoedelijk de crash veroorzaakte, evenals het stackadres. In het onderste venster krijg je een vollediger overzicht van de drivers die toen waren geladen, en de drivers die vermoedelijk aan de crash gelinkt zijn heeft BlueScreenView met rood gemarkeerd.

Een vergelijkbare tool is WhoCrashed (ook beschikbaar in een gratis versie). Het volstaat de Analyze-knop in te drukken of bij Options / Directories eerst zelf aan te geven in welke map de tool naar dumpbestanden moet zoeken. Je kunt hier trouwens via Tools / Crash Dump Test op elk moment ook een BSoD als test forceren.

Dieper graven

Tools als BlueScreenView en WhoCrashed zullen meestal volstaan. Bij sommige bugcontrolecodes (zoals die met 0xa) wijzen die tools echter al snel Ntoskrnl.exe als potentiële dader aan. Dat komt doordat Windows zelf de verantwoordelijke driver niet kan duiden en aangezien de crash in kernelmodus optrad, verwijzen de tools gemakshalve dan maar naar de kernelmodule Ntoskrnl.exe. Tenzij Windows zwaar aangetast is, is de kans echter klein dat je het euvel hier daadwerkelijk moet zoeken.

Voor een meer betrouwbare analyse heb je een grondigere debugtool als Windbg nodig, eventueel in combinatie met een automatische of kernel-geheugendump. In het kort ga je hier als volgt mee aan de slag.

Download het installatieprogramma (dus niet het iso-bestand) van Windows 10 SDK. Plaats alleen een vinkje bij Debugging Tools for Windows. Na de installatie klik je in het startmenu met rechts op Start WinDbg (x..) en kies je Als administrator uitvoeren. Ga naar File / Open Crash Dump en verwijs naar het gewenste dumpbestand. Even later klik je in het Command-venster op de link !analyze -v. 

De kans is groot dat een foutmelding verschijnt in verband met symbolen. Open in dat geval File / Symbol File Path en vul srv*c:\symbols*https://msdl.microsoft.com/download/symbols in. Als het goed is, verschijnt wat later de Bugcheck Analysis met onder meer de STACK_TEXT en andere informatie. Deze gegevens zijn vooral geschikt voor de gevorderde gebruiker.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Gek op Italiaans eten? Kijk dan eens naar een pizzarette: een elektrische tafeloven waarbij iedereen aan tafel zijn eigen mini-pizza's kan beleggen en bakken. Wij vonden er vijf voor je.

Een pizzarette is een elektrische tafeloven met een terracotta koepel, vergelijkbaar met gourmetten. Iedereen aan tafel belegt zijn eigen mini-pizza en schuift deze via openingen in de oven. Binnen enkele minuten heb je een versgebakken, krokante pizza. Het is een gezellige, sociale manier om samen te eten. Wij vonden vijf mooie modellen voor een gezellige avond voor minder dan 100 euro.

Emerio PO‑115848 Pizzarette

Dit model van Emerio is geschikt voor zes personen maar heeft een iets ander ontwerp. De terracottadom is gecombineerd met een stevige kunststof basis met antislipvoetjes. Het apparaat gebruikt ongeveer 1200 watt, wat betekent dat de pizzarette snel op temperatuur komt. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor deeg niet blijft plakken en je weinig tot geen olie nodig hebt. Je kunt de pizzarette niet alleen voor pizza gebruiken; met de zes bijgeleverde spatels maak je ook minipannenkoekjes of wraps. Bovenop de dom bevinden zich kleine openingen zodat stoom kan ontsnappen, wat een knapperige korst bevordert. Een controlelampje laat zien wanneer de oven klaar is voor gebruik.

Review.nlis hét testpanel-platform van Kieskeurig.nl waar je als consument de unieke kans krijgt om de nieuwste producten, zoals elektronica en huishoudelijke apparaten, uitgebreid thuis te proberen. Het concept is eenvoudig: je meldt je aan voor specifieke testacties die jou aanspreken. Word je geselecteerd, dan ontvang je het product om het enkele weken in je eigen omgeving te gebruiken.

In ruil voor deze ervaring deel je jouw ongezouten, eerlijke mening in een review om andere kopers te helpen. Na de testperiode is het zelfs soms mogelijk om het product met een mooie korting over te nemen.

Ariete 919 pizzaoven

Wat deze pizzarette uniek maakt, is de speciale 'Pre-Bake' functie op de platte bovenkant van de handgemaakte terracotta koepel. Hiermee bak je het deeg kort voor voordat je het belegt, wat garandeert dat je pizza’s een perfecte, krokante bodem krijgen en niet zompig worden door de tomatensaus. De poreuze terracotta koepel absorbeert bovendien vocht tijdens het bakken, wat bijdraagt aan die authentieke steenoven-smaak. Dankzij het krachtige vermogen van 1500 Watt zijn de creaties in slechts enkele minuten gaar en knapperig. De set is compleet uitgevoerd met acht geïsoleerde bakspatels en een handige deeguitsteker, zodat je direct aan de slag kunt. Of het nu voor een kinderfeestje is of een uitgebreid diner, met deze Emerio Pizzarette wordt samen eten een culinair feestje zonder gedoe.

Emerio PO‑115985 Pizzarette

Voor kleinere gezelschappen is er de Emerio PO‑115985. Deze compacte pizzarette is ontworpen voor vier personen en heeft een vermogen van 900 watt. Net als bij de andere modellen zorgt een terracottadom voor een gelijkmatige warmteverdeling. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor je deeg of andere ingrediënten eenvoudig omdraait. Het apparaat wordt geleverd met vier hittebestendige spatels en heeft ventilatieopeningen om overtollige stoom af te voeren. Met dit toestel bak je niet alleen pizza’s; je kunt er ook kleine broodjes of taartjes mee maken. Doordat het model compacter is, neemt het minder ruimte in op tafel.

Tristar PZ‑9160 Pizza Festa Gourmet

De Tristar PZ‑9160 onderscheidt zich doordat hij drie functies combineert: pizza’s bakken, raclette en gourmetten. Dit tafeltoestel van 1800 watt heeft een grote ronde bakplaat waarboven je een terracottadom plaatst voor pizza’s. Onder dezelfde kap kun je ook kleine pannetjes gebruiken voor kaas of vlees; ze zijn voorzien van een antiaanbaklaag en worden verlicht door een indicatielampje. De temperatuur stel je handmatig in via een draaiknop en een controlelampje geeft aan wanneer het toestel warm is. De set wordt geleverd met zes spatels, zodat je met zes personen kunt koken. Dankzij de antislipvoetjes blijft de unit stabiel op tafel. De PZ‑9160 is sinds 2021 verkrijgbaar.

Emerio Pizzarette PO‑1158471

De Emerio PO‑1158471 is de vierpersoonsversie van de bekende pizzarette. Dit apparaat verbruikt ongeveer 1100 watt en heeft een keramische bakplaat met een antiaanbaklaag, zodat pizza’s niet vastplakken. De terracottadom zorgt voor een gelijkmatige warmte en een knapperige korst. Openingen aan de bovenkant laten stoom ontsnappen en voorkomen dat de pizza te vochtig wordt. Bij de set krijg je vier spatels met geïsoleerde handvatten. Omdat dit model kleiner is, neemt het niet veel plaats in op tafel en is het ook geschikt voor kleinere huishoudens. De pizzarette is geschikt voor gebruik met kant‑en‑klare pizzabodems of zelfgemaakt deeg.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.