Waar moet je op letten als je een mini-pc koopt?
Verreweg de meeste kopers van een computer kiezen voor een notebook. Bureau-pc's zijn al jaren een nichemarkt. Toch brengen steeds meer fabrikanten weer een computer zonder scherm op de markt, namelijk een mini-pc. De reden: die zijn tegenwoordig heel erg klein en dat biedt nieuwe mogelijkheden.
Sinds notebookprocessors snel genoeg zijn voor de meeste gangbare taken, kiezen de meeste mensen liever voor een compacte laptop dan voor een ouderwetse 'toren'-pc. Een laptop neemt weinig ruimte in, is eenvoudig uit het zicht te zetten en je kunt er ook gewoon op de bank mee werken: gemak dient de mens. Die voordelen heeft de mini-pc ook bijna allemaal. Lees ook: De 10 beste laptops die je in 2015 kunt kopen
We zien de laatste tijd weer een toenemend aantal 'desktop'-pc's op de markt verschijnen, althans: computers zonder ingebouwd beeldscherm en zonder accu. Deze maken gebruik van notebooktechniek en kunnen daardoor zeer klein worden uitgevoerd. Met afmetingen van zo'n 12 x 12 cm, nemen ze niet meer ruimte in dan een stapeltje cd's. Het betekent wel dat de uitbreidingsmogelijkheden (een traditioneel voordeel van desktops) zeer beperkt zijn. Een ander kenmerk is dat ze relatief prijzig zijn voor wat je ermee kunt doen. Desalniettemin zijn er heel wat toepassingen te bedenken voor deze kleine kastjes. Reden genoeg om er eens een flink aantal op de testbank te plaatsen en onze bevindingen te delen.
Pc erbij
Laten we, voordat we ingaan op de ins en outs van deze producten, eerst stilstaan bij die toepassingen voor deze kastjes. Uiteraard geldt, net als voor alle computers, dat de mogelijkheden grotendeels bepaald worden door de rekenkracht. Desalniettemin zijn alle mini-pc's geschikt voor basistaken zoals internettoepassingen, eenvoudige officetaken, fotobewerking, het bekijken van video etc. Dat maakt ze bijvoorbeeld interessant voor wie een computer zoekt die weinig ruimte in beslag neemt, maar wel van een fatsoenlijk beeldscherm gebruik wil maken. Laptopschermen staan niet bekend om hun kwaliteit en zijn sowieso beperkt qua formaat. All-in-one-pc's zijn ook compact, maar doorgaans behoorlijk prijzig. Bovendien hebben ze hetzelfde nadeel als laptops: als één onderdeel stukgaat, moet het hele apparaat voor reparatie opgestuurd worden. Een mini-pc en een los beeldscherm laten zich goed combineren, maar zijn niet onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Ook als 'pc erbij' zijn de mini-pc's een interessante keuze, bijvoorbeeld voor de kinderen, maar ook voor bij de tv. Wie een wat oudere televisie heeft, mist wellicht 'smart-tv'-functies. Een pc voegt veel daarvan toe, waaronder internettoegang, afspelen van mediabestanden, YouTube en andere streamingdiensten. Met een draadloos toetsenbordje met touchpad is bedienen vanaf de bank prima mogelijk. Sowieso zijn mini-pc's prima mediaspelers die elke denkbare codec kunnen afspelen en via de HDMI-aansluiting ook audiosporen in de hoogste kwaliteit kunnen doorgeven. Verder zijn er de nodige hobbytoepassingen te verzinnen waarbij een mini-pc een rol kan spelen, van gebruik bij modelspoorbanen tot domotica en auto-pc's. Voor meer zakelijke doeleinden kan een mini-pc bijvoorbeeld een nuttige rol vervullen in informatiekiosks en bij de aansturing van grote displays.
Laptopbasis
De geteste mini-pc's zijn voor het merendeel gebaseerd op een door Intel bedacht formaat. Dat ging aanvankelijk als NUC door het leven, wat staat voor Next Unit of Computing, maar tegenwoordig wordt het meestal USFF genoemd. Dat staat voor Ultra Small Form Factor. Kenmerkend zijn twee dingen: de moederbordjes meten slechts 10 x 10 cm en de processor zit erop vastgesoldeerd. Later upgraden is dus niet mogelijk. Die processor is in de meeste gevallen - en bij alle testmodellen - afkomstig van Intel en gebaseerd op ultrabooktechnologie. De mobiele U- en Y-processors kenmerken zich door een zeer laag stroomverbruik, maar niet door de hoogste prestaties. Een Core i7 in U-uitvoering presteert in de praktijk als een Core i3 voor de desktop, maar kost een stuk meer. Dat is wel iets om in het achterhoofd te houden. Veel fabrikanten maken gebruik van Intels formaat, maar andere hebben zich er alleen door laten inspireren. In deze test zien we zowel wat kleinere, als iets grotere - maar nog altijd zeer compacte - modellen. Alle hebben naast de vaste processor met elkaar gemeen dat er hooguit ruimte is voor twee geheugenmodules in het SO-DIMM-formaat en er geen mogelijkheid is om uitbreidingskaarten te plaatsen. De enige uitzondering zijn kaartjes in het mini-PCI-Express formaat en het M.2-formaat voor draadloze adapters, mSATA- en PCI-Express-SSD's.
©PXimport
In een mini-pc is doorgaans slechts ruimte voor twee geheugenmodules en een SSD
Uitbreiden en aansluiten
Daarnaast bieden sommige exemplaren ruimte aan een 2,5inch-opslagmedium in de vorm van een harde schijf of SSD. De overige verschillen betreffen het uiterlijk en de beschikbare externe aansluitingen. Daar zit wel nog enige variatie in, al is dat op het thema '4x usb, HDMI en 1 of 2 audio-aansluitingen'. Geheugenkaartlezers komen sporadisch voor. Dat zou best vaker mogen, want zeker bij de televisie is een functie als weergaveapparaat van vakantiefoto's niet ondenkbaar. Helemaal zeldzaam zijn infrarood-ontvangers, en ook daar valt voor een positie in de huiskamer zeker wat voor te zeggen.
Keuzes
Enerzijds lijken de mini-pc's dus flink op elkaar, anderzijds is er wel degelijk wat te kiezen. Waarop je moet letten, hangt erg af van het gebruiksdoel. Indien het een volwaardige pc moet zijn, is voldoende rekenkracht, geheugen en opslagruimte wenselijk. Een Core i3 is dan wel het minimum, maar een Core i5 met Turbo is aan te raden. Zoals gezegd zijn de gebruikte laptopprocessors duidelijk minder krachtig dan bureaumodellen. Voor videobewerking is een Core i7 aan te raden, maar eerlijk gezegd loop je dan wel tegen de grenzen aan van wat nog prettig werken is met processors in deze klasse. Een 'echte' Core i7 met vier rekenkernen en Hyper-Threading is veel krachtiger.
Gaat het puur om een pc'tje erbij, dan zijn zelfs de modellen met een processor uit de Atom-serie (Celeron N- en Z-processors) vlot genoeg. De videokaart is in alle gevallen in de processor ingebouwd. De mogelijkheden zijn eigenlijk voor alle modellen gelijk, of je nu kiest voor een Core i7 of een Celeron N3000. Dat betekent dat weergave van videomateriaal eigenlijk altijd dik in orde is, maar dat geen van de geteste modellen echt geschikt is voor games. 4 GB werkgeheugen is voor basistaken afdoende, maar 8 GB is aan te raden. Hoewel Intel stelt dat dat ook de limiet is, blijkt in de praktijk ook 16 GB haalbaar. Daar zijn wel relatief dure 8GB-modules voor nodig. Een SSD is zonder meer de beste keuze als primaire opslag, of je nu een mini-pc, gewone pc of laptop koopt. Gelukkig zien we dat er ook heel wat keren een SSD wordt meegeleverd, zij het hooguit met een omvang van 120 GB. Het handigste zijn kastjes met een mSATA- of M.2-SSD en ruimte voor een 2,5inch-schijf, voor de ideale combinatie tussen snelheid én opslagruimte.
Barebone of kant-en-klaar
De belangrijkste keuze is misschien nog wel: ga je voor een kant-en-klaar-systeem of voor een zogenaamde barebone? Deze laatste categorie vereist nog de aanschaf en installatie van geheugen, opslag en een besturingssysteem. Beide opties hebben voor- en nadelen. Bij een compleet systeem rust garantie op het geheel: is er wat mis, dan mag de fabrikant (via de verkoper) het oplossen. Bij een barebone moet je meer zelf doen om vast te stellen wat de oorzaak is. Ook is een compleet systeem doorgaans iets goedkoper: een groot merk kan onderdelen tegen een gunstiger prijs inkopen. Zeker Windows is voor een fabrikant duidelijk goedkoper dan wanneer je het besturingssysteem los moet aanschaffen. Aan de andere kant kun je bij een barebone zelf kiezen voor optimale onderdelen. Sommige fabrikanten, zoals MSI en Zotac, leveren hun mini-pc's zowel in barebone als systeemuitvoeringen.
De test
Weet je inmiddels waar je op moet letten als je een mini-pc koopt? Lees dan nu onze test en vind het apparaat dat het beste bij jouw past.
Een maatje groter ...
Naast de modellen die min of meer Intels USFF-formaat aanhouden, hebben we ook twee exemplaren meegenomen van de fabrikant die aan de wieg stond van compacte pc's: Shuttle. Shuttle leverde ook een echte mini aan, maar de grotere XH97V en SH97R6 zijn zeker interessante opties. Deze barebones kun je namelijk uitrusten met een volwaardige Intel-desktopprocessor naar keuze, waarmee de prestaties potentieel een stuk hoger liggen dan van de rest van het testveld. Bovendien kun je gebruikmaken van wat goedkopere standaard-geheugenmodules en is er meer ruimte voor opslagapparaten. In de SH97R6 past zelfs een volwaardige, krachtige grafische kaart. Deze kastjes hebben ook beduidend meer aansluitmogelijkheden dan de hele kleintjes. Zeker de 3 liter grote XH97V is toch nog zeer compact te noemen, waarmee het een goed compromis is tussen afmetingen en prestaties.
©PXimport
In Shuttles SH97R6 past een krachtige desktopprocessor en een volwaardige grafische kaart.
... en een maatje kleiner
Drie van de geteste mini-pc's zijn écht ieniemienie: dit zijn namelijk zogeheten 'stick-pc's', waarbij feitelijk een hele computer is verwerkt in een uit de kluiten gewassen stick met een HDMI-aansluiting. Deze prik je rechtstreeks in een monitor of televisie. Voor bedienen is een bluetooth-toetsenbord de beste oplossing, al kun je middels een hub (er is maar één usb-aansluiting) ook bedrade randapparatuur aansluiten. Alle drie de modellen in deze test zijn gebaseerd op hetzelfde platform van Intel. Qua concept zijn dit heel leuke apparaatjes, maar de uitvoering en prestaties laten nog het een en ander te wensen over. Zo zijn ze érg beperkt qua geheugen en opslagruimte en de draadloze implementatie is ronduit matig.
©PXimport
De allerkleinste pc's zoals deze Intel Compute Stick zijn ongeveer net zo groot als een usb-stick.
