Videokaarten: goede graphics zijn niet duur
Een videokaart heeft feitelijk een heel simpele taak: bits omzetten naar beeld, zodat dit getoond kan worden op een scherm. In de tijd dat een computer een veredelde tekstverwerker was, was deze taak vrij eenvoudig. De plaatjes waren 2D en bewogen niet ‘dynamisch’. Nu is dat wel anders. We spelen 3D-spellen, Flash-spellen in een browser en bekijken en bewerken films in HD. De grafische kaart is een aardig complex stuk hardware dat veel voor zijn kiezen krijgt.
Prestatiekroon
Omdat de chips behoorlijk complex zijn, zien we dat er – net als bij processoren – maar weinig partijen hun vingers branden om in deze markt actief te zijn. Er zijn slechts twee hoofdrolspelers: nVidia en AMD (voorheen ATI). En net als bij Intel en AMD is het een eeuwig hanengevecht. Wie heeft de snelste? Ze blijven altijd vechten om de troon, een plek die je verdient door de snelste videokaart in de markt te zetten. Maar die plek is in onze optiek ook een zetel die je verdient door de beste kaart voor het beste geld in de schappen te zetten. Dat gaat niet altijd samen, zeker niet in het topsegment.
Net als dat het voor auto’s, tv’s of huizen geldt: een topproduct is nooit voordelig. Kortom: een supersnelle videokaart is nooit goedkoop. Voor een high-end videokaart ben je meestal rond de € 500 kwijt, afhankelijk van de fabrikant. Sommige fabrikanten brengen overgeklokte versies uit of juist hele stille modellen. Daar betaal je iets meer voor.
Zoek je een ultra-high-end kaart, dan kom je bij de dual-gpu-versies. Deze kosten vaak nog (ruim) € 200 meer. Met zulke bedragen is de prijs-prestatieverhouding snel zoek, zowel bij nVidia als bij AMD. Echter heb je maar zelden zulke pure brute kracht nodig.
Wanneer wel een high-end videokaart?
Wanneer is een high-end videokaart dan wel nodig? Er zijn drie scenario’s te bedenken wanneer een high-end videokaart uitkomst biedt.
Scenario 1: multi-monitor gaming
De eerste is multi-monitor gaming. Stel, je wilt op drie schermen spelen, wat tegenwoordig bij bepaalde spellen kan zoals bijvoorbeeld bij Dirt 3, Hawx, Flight Simulator en Battle Forge. Als je kaart één keer full-hd moet renderen, gaat dat nog wel. Als dat drie keer full-hd wordt, is het wat pittig: 5760 bij 1080 pixels is aardig wat data om te berekenen met rond de 60 frames per seconde. In die gevallen is een zeer krachtige videokaart simpelweg noodzaak.
Scenario 2: 3D-gaming
En tweede scenario is 3D-gaming. Daarmee bedoelen we niet 3D first person shooters, maar échte 3D-technologie, zoals je nu ook bij sommige films ziet. Bij de pc gaat het vaak om de active-shuttervariant, waarbij een actief brilletje om en om een beeld laat zien, zodat er een 3D-effect ontstaat. Zowel AMD (sinds de 6000-serie) als nVidia hebben ondersteuning voor 3D-weergave en kunnen ‘realtime’ spellen omzetten naar 3D. Dit kost echter veel rekenkracht. Dat is ook vrij logisch als je bedenkt dat de videokaart in principe twee keer zoveel beelden berekent als normaal: twee keer 60 frames per seconde in plaats van één keer, er vanuit gaande dat je met v-sync aan speelt. Om met dezelfde grafische instellingen het spel in 3D te spelen, moet de videokaart theoretisch twee keer zo krachtig zijn.
Scenario 3: Videobewerking
Een derde scenario waarbij een high-end videokaart meerwaarde biedt, is bij het gebruik van videobewerkingssoftware die ofwel Cuda (van nVidia) ofwel openCL (Amd en nVidia) ondersteunt. Het gebruik van de videokaart voor het encoderen, decoderen of renderen van video wordt gpgpu genoemd.
De beste deal ligt in het midden
Zoals vaak voor producten geldt: voor scherpe verhoudingen moet je in het middensegment zijn. Vandaar dat daar ook de meeste consumenten zitten. Slechts een fractie van de markt is geïnteresseerd in het hoogst haalbare en bereid om rond de € 500 of meer uit te geven aan een high-end kaart, om vervolgens een jaar later weer een nieuwe te kopen. Het middensegment is waar het echt gebeurt.
Het goede nieuws is dat tegenwoordig het gros van de kaarten in deze klasse prima in staat is om keurige prestaties neer te zetten. Het is gewoon indrukwekkend wat het middensegment tegenwoordig presteert. De middensegmentkaarten kunnen vrij gemakkelijk een nieuw spel op full-hd (1920 bij 1080 pixels) soepel renderen. Niet met de grafische instellingen op medium, maar gewoon op high. Het is in wezen dus helemaal niet nodig om meer dan € 200 uit te geven aan een videokaart als je een spelletje op een full-hd-monitor wilt spelen.
Videokaarten voor videobewerking
Gpgpu maakt zeer efficiënt gebruik van de vele kernen in een gpu (graphical processing unit), omdat een videokaart veel meer kernen heeft dan een processor, bijvoorbeeld 512 bij de GTX 580 of 1536 bij de Cayman-chip van de AMD HD6970. Nvidia heeft andersoortige kernen dan AMD, vandaar het verschil in aantal.
Natuurlijk moeten we al die kernen wel even in perspectief plaatsen: ze zijn lang niet zo complex of krachtig als een X86-core van een processor. Maar met alle krachten gebundeld, zijn ze wel veel sneller klaar met lineaire berekeningen dan een krachtige quad-, hexa-, of octacore processor; vele handen maken nu eenmaal licht werk.
Sneller coderen en decoderen
Hoeveel versnelling mag je verwachten als je een high-end kaart in de pc plaatst? Ongeveer een versnelling van 2 tot 4 keer, en dan hebben we het over de hulp van een behoorlijk rappe GTX 570 of bijvoorbeeld een Radeon HD6870. Dit is overigens ook afhankelijk van het videobewerkingspakket dat je gebruikt, de plugins en de beschikbare hoeveelheid geheugen.
Helaas staat deze technologie nog een beetje in de kinderschoenen. Zo is de selectie kaarten bij bijvoorbeeld Adobe Premiere zeer gering. Om maar te zwijgen over het feit dat je bij Adobe alleen kunt kiezen uit videokaarten van nVidia, omdat dit programma Cuda gebruikt, wat in de nVidia-stal is ontwikkeld (inmiddels is de broncode vrijgegeven, waardoor het binnenkort ook werkt met andere gpu’s).
Officieel ondersteunde videokaarten in Adobe Premiere
Officieel zijn de GTX 285, de GTX 470, GTX 570 en GTX 580 en daarbij nog een handjevol (dure) Quadro-kaarten en een (peperduur) Tesla-model ondersteund voor het gebruik met Adobe Premiere. Onofficieel kunnen alle videokaarten vanaf de GeForce 8800GT gebruikt worden. Je kunt een andere videokaart toevoegen in het cuda_supported_cards.txt-bestand dat in de root staat van de Adobe Premiere-directory. Op deze manier kun je bijvoorbeeld probleemloos een GTX 480 toevoegen aan de lijst.
Videopakketen met OpenCL
Videobewerkingsprogramma's die gebruikmaken van OpenCL, zoals bijvoorbeeld Sony Vegas, ondersteunen alle videokaarten zodat deze kunnen assisteren bij het coderen en decoderen van video-content. Sony geeft echter aan dat ze bij nVidia vanaf de 400-serie en bij AMD vanaf de HD57XX reeks ondersteunen.
Alleen tikwerk
Wie niet spelletjes speelt of gebruikmaakt van videobewerkingssoftware, heeft eigenlijk genoeg aan gewoon beeld. Immers: wat kun je nog meer doen dat grafische kracht nodig heeft?
Toch vraagt algemeen computergebruik tegenwoordig meer van de videokaart dan vroeger. Denk bijvoorbeeld aan hd-video’s kijken en Flash-video's decoderen. Deze bewerkingen vormen toch een belasting voor de videokaart.
Alle nieuwe geïntegreerde gpu’s van Intel en AMD kunnen prima hd-video renderen en Flash-video decoderen. Wie dus een modernere pc heeft met een on board grafische kaart of een cpu met een geïntegreerde grafische chip, zal geen aparte grafische kaart nodig hebben.
Oude pc upgraden
Wie een oudere pc heeft – ongeveer 5 of 6 jaar oud – met een geïntegreerde grafische chip, zal merken dat deze gpu de 'zware bewerkingen' van tegenwoordig computergebruik niet aankan.
Wil je wel gewoon kunnen blijven computeren op je 'trouwe beestje' dan heb je ruim voldoende aan een instapvideokaart. Met instapkaarten valt weliswaar niet echt een spelletje te spelen, maar ze kunnen prima hd-video afspelen of gebruikmaken van Flash-acceleratie.
Als je een instapvideokaart voor je oude pc koopt, weet dan wel wat voor slot het moederbord van je pc gebruikt voor de grafische gaart. Tegenwoordig hebben pc's PCIe-sloten voor de videokaart, maar pc's van 5 a 6 jaar oud hebben waarschijnlijk een AGP-slot. Hele oude pc's hebben zelfs een PCI-slot voor de videokaart. In dat laatste geval is de kans klein dat je nog een nieuwe videokaart voor je pc gaat vinden.
Benchmark overzicht: 3DMark
Om je een idee te geven hoe goed de diverse grafische kaarten presteren, hebben we tabellen gemaakt met alle courante videokaarten. Hierin vind je benchmark-resultaten en energieverbruik metingen. Deze videokaarten zijn getest op een Intel X79-platform met een 3960X-cpu en 8 GB ramgeheugen.
GPURichtprijs3DMark Vantage3DMark 2011HD 5970750 euro325817623GTX 580480 euro301917349GTX 480399 euro 225195957HD 6970329 euro261015843GTX 570310 euro254296174HD 6950235 euro229585225GTX 560 TI200 euro224155130HD 6870169 euro200694570GTX 560OEM173393982HD 6850134 euro175193872HD 6790129 euro144943252GTX 550 TI119 euro123982762HD 6770 119 euro 128322903GTS 450119 euro71321777HD 5770109 euro126412877HD 667090 euro92071836HD 657060 euro58271335HD 645038 euro2585604
Benchmark overzicht: Games
Hieronder vind je een tabel met gamebenchmark-resultaten van alle courante videokaarten. Deze videokaarten zijn getest op een Intel X79-platform met een 3960X-cpu en 8 GB ramgeheugen.
GPURichtprijsMafia II Full HD (FPS)Far Cry II Full HD (FPS)Dirt 3 Full HD (FPS)HD 5970750 euro8518295GTX 580480 euro7815586GTX 480399 euro 6412466HD 6970329 euro6712668GTX 570310 euro6413075HD 6950235 euro6011362GTX 560 TI200 euro5812664HD 6870169 euro529854GTX 560OEM428247HD 6850134 euro458446HD 6790129 euro326235GTX 550 TI119 euro316836HD 6770 119 euro 326136GTS 450119 euro163722HD 5770109 euro315936HD 667090 euro203822HD 657060 euro142617HD 645038 euro61313
Energieverbuik overzicht
Hieronder vind je een tabel waarin het energieverbruik vermeld staat van de geteste videokaarten. Let wel dat deze energiemetingen zijn van een volledig systeem en niet alleen van de videokaarten. Deze videokaarten zijn getest op een Intel X79-platform met een 3960X-cpu en 8 GB ramgeheugen.
GPURichtprijsEnergieverbruik belastEnergieverbruik rustHD 5970750 euro416 watt168 wattGTX 580480 euro412 watt150 wattGTX 480399 euro 409 watt160 wattHD 6970329 euro365 watt159 wattGTX 570310 euro405 watt147 wattHD 6950235 euro358 watt152 wattGTX 560 TI200 euro364 watt136 wattHD 6870169 euro285 watt145 wattGTX 560OEM308 watt139 wattHD 6850134 euro267 watt142 wattHD 6790129 euro241 watt138 wattGTX 550 TI119 euro295 watt139 wattHD 6770 119 euro 231 watt139 wattGTS 450119 euro182 watt130 wattHD 5770109 euro230 watt141 wattHD 667090 euro181 watt131 wattHD 657060 euro168 watt128 wattHD 645038 euro159 watt127 watt
