Mooie nieuwe hardware kopen is hartstikke leuk, maar hoe neem je nou verantwoord afscheid van je oude spullen? Hoe voorkom je dat jouw harde schijf ineens op Marktplaats staat of nog erger, jouw gegevens op internet? Of kun je computerspullen ook op een veilige manier een tweede kans te geven? Wat je mogelijkheden zijn, legt ID.nl je graag uit.

Eerst doen: bestanden exporteren 

Voordat je hard- of software wegdoet, moet je er zeker van zijn dat je het ook echt niet meer nodig hebt. Soms is er sprake van specifieke software waarmee je documenten hebt gemaakt of bestanden hebt bewerkt en is die software nodig wanneer je die documenten en bestanden ooit weer wilt openen of bewerken. Een proefversie kan dan soms uitkomst bieden, maar er is geen garantie dat die er is en alle functionaliteit bezit. Gaat het om minder gangbare software, exporteer dan alle bestanden en documenten naar een gangbaar bestandsformaat van een ander bekender programma. Het vergroot de kans dat je de bestanden in de toekomst nog kunt openen. 

Kijk hierbij vooral ook naar opensource-programma’s; die zijn gratis en volledig functioneel en de meeste worden altijd trouw vernieuwd en onderhouden. OpenOffice opent en schrijft Microsoft Office-documenten, OBS en Shotcut doen hetzelfde met muziek en films, terwijl Paint.NET grafische bestandsformaten aankan. Gooi in elk geval nooit de originele bestanden en documenten weg, maar maak een back-up. 

Van dvd tot diskette 

Gaat het om hardware, dan speelt het kunnen lezen van de media vooral bij videocamera’s en gameconsoles. De cassettes of cartridges die daarbij horen, zijn vaak zeer specifiek voor een bepaald type camera of console. Computers en notebooks hebben hier minder last van, maar ook zij kennen soms opslag (diskettes, cd’s, dvd’s, harde schijven met een oude interface) die niet meer in elke nieuwe computer gebruikt kan worden. 

Maak daarom voor je de oude pc wegdoet, een back-up van die media en bewaar die op een nieuwe pc of een NAS. Bewaar het liefst een hele cd, dvd of disk in één bestand, dat je dan later als virtueel apparaat kunt inladen. Dit kan met het iso- of img-formaat. CDBurnerXP is een van vele gratis programma’s waarmee je iso-bestanden kunt maken. Het is te downloaden via www.cdburnerxp.se. 

Check: zijn alle data echt verwijderd? 

Alle apparaten verzamelen tijdens het gebruik (on)gemerkt een enorme hoeveelheid gegevens. Een deel van die gegevens is privacygevoelig. Als iemand anders het apparaat in gebruik neemt of met speciale tools verwijderde gegevens terughaalt, dan krijgt hij een flink inkijkje in het persoonlijk leven van de gebruikers van het apparaat. Dit is echt de ultieme nachtmerrie en moet je te allen tijde zien te voorkomen. 

Controleer daarom bij elk apparaat en elke datadrager (harde schijf, ssd, cd, dvd, usb-geheugenstick) die je wegdoet, of er persoonlijke gegevens op staan en zo ja, zorg er dan voor dat die niet met het apparaat de deur uitgaan. Alle bestanden selecteren in Verkenner en handmatig verwijderen, is namelijk niet voldoende, want met recovery-software zijn de gegevens ook dan nog eenvoudig terug te halen. 

Hoewel er altijd verschillen kunnen zijn, is per soort apparaat redelijk voorspelbaar of er (persoonlijke) gegevens opgeslagen zijn, en waar en hoe die te verwijderen. 

Wissen of resetten 

Wat de juiste methode is om gegevens te verwijderen, hangt af van het soort apparaat. Het eenvoudigste zijn apparaten waar in principe geen persoonlijke gegevens op bewaard worden en waarvan ook de configuratiegegevens niet (per se) gebonden zijn aan een account dat je ook elders gebruikt. Denk aan netwerkapparaten zoals modem en routers. Deze configureer je éénmaal en daarna doet het apparaat jarenlang zijn werk. Er staat alleen wat configuratie op in de vorm van het wifi-wachtwoord en een login-account met een wachtwoord. Om alle gegevens te verwijderen, is het dan voldoende het apparaat terug te zetten naar de fabrieksinstellingen. 

Bij een pc of notebook is de situatie heel anders. Daar staan juist heel veel persoonlijke gegevens op, en daar is een eenvoudige reset dus ook niet voldoende. Deze apparaten bevatten met harde schijf en/of ssd ook specifieke onderdelen die juist bedoeld zijn om gegevens langdurig te bewaren. Deze apparaten opschonen vereist een speciale aanpak. 

Terugzetten naar fabrieksinstellingen 

Wil je een apparaat waarop nauwelijks persoonlijke gegevens worden bewaard, zoals een router of ip-camera, terugzetten naar de fabrieksinstellingen, dan zijn er twee gangbare methoden. De eerste is via de software. Kun je met de webbrowser verbinding maken en inloggen om het apparaat te beheren, kijk dan bij een optie als Beheer of bij Update/Systeemupdate of een reset mogelijk is. Kies dan Systeemherstel of Terugzetten naar fabrieksinstellingen. Deze actie verwijdert de configuratie en als het goed is ook de opgeslagen gegevens, en zet het apparaat terug naar de situatie zoals het uit de verpakking werd gehaald. 

Ontbreekt de softwarematige reset, dan is er vaak een fysieke reset mogelijk door met een paperclip een kleine knop of schakelaar in het apparaat een of enkele seconden in te drukken. De manier waarop dit precies werkt verschilt per apparaat en het is raadzaam hiervoor de handleiding van het apparaat te volgen. 

Pc of harddisk wipen 

Moet je een harde schijf, ssd of een complete computer opschonen, dan spreken we van ‘wipen’ of ‘erasen’, en hiervoor is speciale software nodig. Gelukkig is hierin ruime keuze en veelal zijn die programma’s nog gratis ook. Onze voorkeur gaat uit naar een programma waarmee je de pc vanaf cd of usb-stick opstart, om dan buiten het besturingssysteem om de schijf of schijven leeg te maken. Dit leegmaken betekent dat de schijf een of meerdere keren overschreven wordt met willekeurige data. 

Wij waren altijd fan van Darik’s Boot and Nuke (DBAN), maar gebruiken inmiddels het van DBAN afgeleide ShredOS. Download het via github.com/PartialVolume/shredos en maak er met Rufus een opstartbare usb-stick mee. Start dan de pc op met de stick en wacht tot ShredOS is geladen. Het toont dan de schijf of schijven in de pc. Via m kun je de methode van overschrijven kiezen en via r het aantal keren dat die methode wordt uitgevoerd. Met Spatiebalk selecteer je daarna de schijf of schijven en met S start je het wipen. Daarna is het wachten tot het klaar is, wat afhankelijk van het systeem en de gekozen methode geruime tijd kan duren. 

Mobiel en tablet wipen 

Wil je afscheid nemen van een smartphone of tablet, realiseer je dan dat ook hierop veel persoonlijke gegevens staan. Bovendien heeft de smartphone met zijn sim of e-sim nog een extra hardware-onderdeel aan boord dat aan de gebruiker gekoppeld is. Wil je een smartphone of tablet verkopen of wegdoen, reset het dan naar de fabrieksinstellingen. Op iPhone of iPad gaat dit via Instellingen / Algemeen / Zet over of stel iPhone opnieuw in / Wis alle inhoud en instellingen. iOS laat zien welke gegevens op het apparaat aanwezig zijn, zoals apps, de Apple ID maar ook betaalpassen of kaartjes in de Apple Wallet. Weet je zeker dat dit allemaal veilig in de iCloud beschikbaar is, kies dan Ga door en bevestig (door de ontgrendelingscode in te voeren) dat alle gegevens verwijderd mogen worden en het apparaat gereset kan worden naar de fabrieksinstellingen. 

Op een Android-toestel kan het per merk en Android-versie iets verschillen, maar begin met een swipe vanuit het startscherm naar boven of beneden en kies Instellingen. Ga naar Algemeen beheer / Resetten / Fabrieksgegevens herstellen / Resetten. Het toestel zal dan alle gegevens verwijderen en schoon opstarten. Vergeet ook de simkaart niet. Bij Apple en Samsung ligt deze in een kleine lade die met een paperclip of meegeleverd pinnetje naar buiten kan worden gedrukt. 

Windows-pc resetten 

Sinds enkele versies beschikt Windows over een eigen mogelijkheid om een pc of notebook terug te zetten naar de fabrieksinstellingen én daarbij alle persoonlijke bestanden te wissen. Hiervoor klik je met de rechtermuisknop op Start en kies je Instellingen. Vervolgens selecteer je Systeemherstel / Deze pc opnieuw instellen. Kies daarna Alles verwijderen en vervolg met het opnieuw opstarten en opschonen van de pc. De volgende gebruiker treft een lege Windows-pc aan, al sluiten we niet uit dat een nerd met gespecialiseerde herstelsoftware alsnog gegevens terug kan halen. 

Een Mac resetten 

Gebruik je een Mac en wil je die verkopen of wegdoen, maak dan eerst een goede back-up. Gebruik hiervoor Time Machine en eventueel een externe schijf of ssd. Daarna kun je de Mac resetten en wipen. Hiervoor klik je op het Apple-logo linksboven en kies je Systeemvoorkeuren. Klik dan opnieuw op Systeemvoorkeuren en daarna op Wis alle inhoud en instellingen. De wisassistent van macOS vraagt dan om je gebruikersnaam en wachtwoord, en toont daarna de verschillende gebruikersaccounts op de Mac en per gebruiker de extra’s die zullen worden gewist. Controleer dit en klik op Ga door. Vervolg daarna de instructies op het scherm tot de actie klaar is. 

Ontbreekt de wisassistent, upgrade de Mac dan eerst naar de nieuwste macOS. De wisassistent werkt namelijk zoveel beter en makkelijker dan hoe dit in oudere versies van macOS moest. 

Stuk? Herstellen! 

‘Niet weggooien, repareren!’ is het motto van de Repair Cafés. Een gratis toegankelijke bijeenkomst waar de kennis en kunde van de aanwezigen wordt gebruikt om apparaten te repareren. Wasmachines, meubels, kleding, maar ook digitale apparaten zoals pc’s, notebooks, smartphones en tablets worden weer gebruiksklaar gemaakt. Alleen in Nederland zijn er al 540 Repair Cafés. Kijk voor adressen en tijden op www.repaircafe. 

©Stichting Repair Café

Echt vernietigen 

Geen vertrouwen in wipe-software en wil je bijvoorbeeld toch een harde schijf wegdoen, dan rest alleen fysiek vernietigen. In geval van een harde schijf is het dan belangrijk te weten dat in de schijf roterende platen zitten waarop de data staan. Je kunt met een kleine schroevendraaier de behuizing openen en de platen bekrassen of breken. Een andere optie is de schijven met een ijzerboor te doorboren. Zet alles wel goed vast en bescherm jezelf op z’n minst met handschoenen en een beschermbril tegen rondspringende ijzersplinters. Het is voor eigen risico, wij zijn er geen fan van. 

De Milieustraat 

Bedrijven hebben vaak een overeenkomst met een professioneel bedrijf dat volgens de DIN66399-norm hun data vernietigt. Voor particulieren te duur. Burgers kunnen hun elektronische apparaten, waaronder computers, tablets, smartphones, losse harde schijven en ssd’s, gratis inleveren bij de gemeente. Wij vroegen aan vijf van hen of zij voor datadragers die zijn afgegeven bij de Milieustraat garanderen dat de gegevens veilig worden verwijderd. Van drie kregen we antwoord. Allemaal adviseren ze zelf de data te verwijderen, zij geven deze garantie in elk geval niet. 

Software-licenties overzetten naar nieuwe hardware (als dat kan) 

Een lastig item bij het verkopen en hergebruiken van computerspullen zijn de softwarelicenties. Sommige licenties, zoals vaak die van Windows, zijn gekoppeld aan het apparaat. Zo’n licentie gaat dus met het apparaat mee naar de volgende gebruiker. Betreft het echter een persoonlijke licentie of abonnementen, dan blijft het gebruiksrecht voor de software bij de licentiehouder. Je moet de software dan zelf van het apparaat halen of in elk geval deactiveren. Hiervoor bieden steeds meer softwareleveranciers een handige optie of online portal. Daarna kun je de software weer installeren en gebruiken op een ander apparaat. Er is helaas geen eenvoudige manier om te weten welke licentievormen allemaal op jouw apparaten aanwezig zijn. De enige manier is om van de programma’s die je gebruikt via Info / Help / Over te bekijken of daar licentiegegevens staan en anders de gebruikersovereenkomst erop na te slaan. 

Verkopen, weggeven 

Tenzij een apparaat echt stuk is, kun je er vaak nog een ander blij mee maken of zelfs geld voor krijgen. Die ander kan een familielid zijn, iemand in de vriendenkring, maar ook een onbekende. Via Facebook en Marktplaats kun je oude hardware eenvoudig aanbieden en ook verkopen. Je maakt zelf een advertentie en regelt zelf de verkoop. Een andere optie zijn kringloopwinkels en soms ook scholen en verenigingen. 

Geef je je apparaat liever weg, kijk dan eens naar Wecycle, een online initiatief voor hergebruik van apparatuur. Zij hebben 13.000 inleverpunten (vooral bij winkels) waar je gratis een apparaat kunt inleveren voor hergebruik of milieuverantwoord recyclen. 

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Nu het weer vroeger donker wordt wil je je huis en haard extra goed beschermen. Zoek je voor jouw woning een betaalbaar slim deurslot? We hebben vijf interessante producten voor je gespot.

Nuki Smart Lock Pro (4e generatie)

Dankzij de Nuki Smart Lock Pro heb je niet langer een sleutel op zak. In plaats daarvan open je het slimme slot met je smartphone óf smartwatch. Je deelt vanuit de Nuki-app eenvoudig digitale sleutels met bekenden. Nuttig voor het geval de buurvrouw tijdens jouw vakantie de kat voert en/of planten water geeft. Als alternatief kun je het deurslot ook op afstand voor iemand ontgrendelen. Heb je wegens volle boodschappentassen geen handen vrij? Geen probleem, want dit slimme slot opent zichzelf zodra je in de buurt bent.

Voor de stroomvoorziening heeft de Smart Lock Pro een oplaadbare batterij. Volgens de fabrikant gaat een enkele acculading ongeveer zes maanden mee. De behuizing bestaat uit aluminium en kan dus wel tegen een stootje. Een pluspunt is dat het apparaat vanwege Matter-ondersteuning moeiteloos met verschillende smarthome-platforms uit de voeten kan. Maak je trouwens geen zorgen over de installatie, want je monteert de Smart Lock Pro op de huidige cilinder aan de binnenzijde van je deur. Schroeven zijn hierbij niet nodig. Vervolgens meld je het slimme slot aan via wifi. Dit product is te koop in een witte en zwarte uitvoering.

Bold Smart Lock SX-33

De Bold Smart Lock vervangt de huidige cilinder van je deur. Het is daarom belangrijk dat je bij aanschaf van dit product rekening houdt met de juiste binnen- en buitenmaat. Voor veel deuren voldoet de hier besproken SX-33 prima, maar wie weet kun je beter de SX-35, SX-43, SX-45, SX-53, SX-55, SX-63 of SX-65 kopen. De fabrikant claimt dat je de installatie binnen enkele minuten voor elkaar krijgt. Je opent de deur via een app op je smartphone, de Bold Clicker of een persoonlijke code.

De communicatie tussen het slimme deurslot en jouw smartphone verloopt via bluetooth. Je kunt de deur dus alleen (automatisch) ontgrendelen zodra je in de buurt bent. Wil je het slot óók op afstand bedienen, dan schaf je de SX-33 inclusief wifi-bridge aan. Er is een vervangbare batterij met een gebruiksduur van zo'n twee jaar ingebouwd. Een voordeel is dat het apparaat voldoet aan de SKG***-standaard. Dieven breken het slot dus niet zomaar open.

Yale Linus

Als je een betaalbaar slim deurslot zoekt, is de afgeprijsde Yale Linus een interessante kandidaat. Je kiest tussen een zwarte en zilverkleurige uitvoering. Dankzij de geïntegreerde bluetooth-adapter kun je dit apparaat automatisch openen en sluiten. Installeer hiervoor de Yale Home-app op je smartphone. Je koppelt de Linus als alternatief ook aan wifi, al heb je daarvoor wel deze bridge nodig. Voor de energievoorziening gaan er in de behuizing vier AA-batterijen. Die levert de fabrikant mee. De batterijen zijn goed voor een gebruiksduur van tussen de zes en negen maanden.

Geef vanuit de app andere gezinsleden, buren of vrienden toegangsrechten tot het slot. Die kun je op elk moment weer intrekken. Je kunt in de app precies zien welke personen de afgelopen periode jouw slot hebben ontgrendeld. Het is niet moeilijk om de Linus te installeren, want je plaatst de behuizing over de bestaande cilinder aan de binnenzijde van de voordeur. Je hoeft dus niet de huidige cilinder te vervangen. Met dit apart verkrijgbare keypad open je het slimme slot desgewenst met een cijfercode.

Aqara Smart Lock U200

Naast een slim deurslot bevat de productdoos van de Aqara Smart Lock U200 een keypad. Een pluspunt, want zo kun je de deur met een simpele cijfercode, NFC-tag (meegeleverd) of vingerscan openen. Daarnaast gebruik je hiervoor net zo makkelijk de Aqua Home-app op je smartphone. Tijdens de installatie doe je aan de binnenzijde van de deur een huissleutel in de cilinder. Vervolgens plaats je de Smart Lock U200 over het bestaande beslag. Je kunt de sleutel nu op afstand omdraaien, waarna het slot open- of juist dichtgaat. De communicatie verloopt via bluetooth en/of Thread (Matter).

Verlaat je haastig je huis en vergeet je de voordeur op slot te doen? Geen probleem, want de Smart Lock U200 doet dat zo nodig automatisch. In de behuizing bevindt zich een oplaadbare accu. Een nuttige optie is dat je de batterij met een powerbank kunt opladen. Gebruik hiervoor het bijgesloten zakje. Je voorkomt op die manier gedoe met een netsnoer en stekkerdoos. Als de batterij volledig is opgeladen, gaat die zo'n zes maanden mee. In het keypad gaan AAA-batterijen.

Netatmo Slim Deurslot 

Wil je een slim deurslot mét fysieke sleutels kopen, dan kun je dit kwalitatieve product van Netatmo overwegen. Het merk levert namelijk drie exemplaren mee. Overigens schaf je optioneel nog extra sleutels aan. Je hebt daarmee ook toegang wanneer je de smartphone niet op zak hebt, bijvoorbeeld na een rondje hardlopen. In de app deel je naar eigen wens (tijdelijke) digitale sleutels uit. Als je met de smartphone in de buurt bent, kun je het slot ontgrendelen. Dat werkt met behulp van bluetooth.

Op het gebied van veiligheid heeft Netatmo zijn zaakjes goed voor elkaar. Zo is dit SKG***-gecertificeerde slot behoorlijk sterk, waardoor inbrekers minder kans maken. Is jouw deur dikker dan tien centimeter, dan heb je een apart verkrijgbaar verlengstuk van 45 millimeter of 50 millimeter nodig. Dit product is geschikt voor deuren met een Europees cilinderslot. Je dient deze cilinder te vervangen, maar dat is volgens de fabrikant niet moeilijk. Vier inbegrepen AAA-batterijen zorgen voor de stroomvoorziening. Zijn die leeg en kun je het slot niet meer openen? Voor noodgevallen activeer je het apparaat via de aanwezige micro-usb-poort. Lees voor meer informatie deze uitgebreide review op ID.nl.

Streamen zonder frustratie begint niet bij een nóg sneller en duurder abonnement, maar bij een slim ingericht thuisnetwerk. Met de juiste instellingen, slimme plaatsing van mesh-punten en een paar kabels kijk je voortaan zonder haperingen naar je favoriete series en films, zélfs als het hele gezin tegelijk online is.

Kanalen en storingsvrij werken

Begin niet met gokken, maar met meten. Installeer een wifi-scanner op je laptop of telefoon en kijk welke netwerken in huis actief zijn op 2,4 en 5 GHz, en welke kanalen daarbij horen. Log daarna in op je router en open de wifi-instellingen. Zet op 2,4 GHz het kanaal handmatig vast op 1, 6 of 11 en kies een bandbreedte van 20 MHz om storingen te beperken. Zet automatische kanaalselectie uit als er veel netwerken om je heen zijn, zodat je buren jouw kanaalkeuze niet telkens wegdrukken.

Ga op 5 GHz naar de geavanceerde instellingen en kies een vast kanaal in het UNII-1-blok (36, 40, 44 of 48). Daarmee voorkom je onderbrekingen door radar (DFS). Begin met 80 MHz kanaalbreedte. Zie je veel herhalingen of valt de verbinding weg, stap dan terug naar 40 MHz voor meer stabiliteit. Zet Smart Connect tijdelijk uit en geef 2,4 en 5 GHz een eigen netwerknaam, zodat je apparaten gericht kunt testen. Heb je een router met wifi 6E én apparaten die dat ondersteunen, maak dan een aparte 6GHz-SSID aan voor korteafstand-streaming in dezelfde kamer.

©TP-Link

Mesh die werkt: plaatsing en verbinding

Zet het eerste mesh-punt ergens vrij en centraal neer, dus niet weggestopt in de meterkast. Plaats het tweede punt halverwege de route naar de plek waar je kijkt, op heuphoogte en uit de buurt van metalen oppervlakken of magnetrons. Open de mesh-app en controleer bij Backhaul hoe de verbinding loopt: bekabeld of via 5 GHz.

Trek waar mogelijk een netwerkkabel naar elk mesh-punt. Als tijdelijke oplossing werkt een korte kabel naar een stopcontact met een kleine gigabitswitch beter dan een repeater op het randje van het bereik. In veel apps zie je live of een punt goed staat. Verplaats het totdat de verbinding als 'goed' wordt aangegeven en bevestig dit met een teststream in 4K.

Krijg je na een stroomstoring toch weer een draadloze verbinding, herstart dan eerst het hoofdstation en daarna de satellieten. Sluit je tv, mediabox of streaming-stick bij voorkeur direct met een kabel aan op het dichtstbijzijnde mesh-punt. Zo haal je het meeste uit het systeem en ontlast je de draadloze verbindingen voor telefoons en tablets.

©Linksys

Bekabeld streamen

De simpelste manier om buffering te voorkomen is door belangrijke apparaten met een kabel aan te sluiten. Begin bij je tv, mediabox of gameconsole: verbind ze met een netwerkkabel en kies in het apparaatmenu voor Ethernet of Bekabeld netwerk. Controleer in je router of alle poorten op 1 Gbit/s werken. Oude switches die nog op 100 Mbit/s draaien, kunnen al vol lopen met één 4K-stream en wat achtergrondverkeer.

Gebruik bij nieuwe kabels minimaal Cat6 voor langere afstanden of door plafonds. Werk kabels netjes weg via plinten of langs plafondranden en test de verbinding met een 4K-stream. Vaak kun je in de tv-app bij 'Statistieken voor nerds' (Android of Google TV) of een vergelijkbare optie de doorvoer bekijken. Staat de tv in een kamer zonder kabel, sluit hem dan aan op de LAN-poort van het dichtstbijzijnde mesh-punt. Providers raden dat niet voor niets aan: een kabel naar je mediabox of console levert de meest stabiele kijkervaring en houdt de wifi vrij voor de rest van het gezin.

©Людмила Коротков

Bandbreedte verdelen: QoS en slimme sturing

Als meerdere mensen thuis tegelijk streamen en gamen, helpt het om de bandbreedte slim te verdelen. Meet eerst je echte internetsnelheid bekabeld. Stel daarna in je router of mesh-app Quality of Service (QoS) in en voer die waarden exact in. Selecteer je tv, mediabox, streaming-stick en eventueel decoder als apparaten met hoge prioriteit.

Gebruik je bijvoorbeeld een Fritz!Box, ga dan naar Internet > Filters > Prioritization en maak een nieuwe regel voor je streaming-apparaten. Zet in je wifi-instellingen Band steering of Smart Connect aan als je één netwerknaam wilt gebruiken, maar laat dit uit als oudere apparaten daardoor problemen krijgen. Blijft het netwerk traag onder belasting, verlaag dan de kanaalbreedte van 80 naar 40 MHz en test opnieuw. Minder breed is vaak stabieler bij veel netwerken in de buurt.

©AVM-Fritz

©Jakub

Stabiel streamen vraagt om keuzes

Een stabiel netwerk bouw je niet met 'nog meer megabits', maar met doordachte instellingen. Kies vaste kanalen en passende kanaalbreedtes in plaats van automatische keuzes. Zet mesh-punten strategisch neer en gebruik waar mogelijk kabels. Sluit tv's, mediaboxen en consoles direct bekabeld aan zodat de wifi vrij blijft voor mobiele apparaten. En verdeel de bandbreedte met QoS en eventueel band steering. Zo krijg je een streamingnetwerk dat ook onder gezinsdruk gewoon blijft draaien, nu én straks, ook als 6 GHz-apparaten hun intrede doen.