Defecte hardware, een systeemcrash of een virusinfectie...zonder de juiste voorzorgsmaatregelen kunnen ze leiden tot een beschadigde harde schijf. Het gevolg: uw data zijn weg. Hoewel...met de juiste tools valt er nog heel wat te redden. Wij geven u een overzicht van de beste recoverytools én laten u zien hoe u gegevensverlies voorkomt.

Het gevaar van dataverlies ligt altijd op de loer. Wist u bijvoorbeeld dat storingen in hardware en het besturingssysteem maar liefst tienmaal zoveel schade veroorzaken als virussen en hackers? Dat is niet zo vreemd als u bedenkt dat kleine verontreinigingen ter grootte van een zandkorrel of een druppel condenswater al voor een harde schijf-crash kunnen zorgen. Gelukkig kunnen speciale laboratoria als Norman Shark, Kroll-Ontrack, Convar en Vogon nog veel redden, mits de harde-schijfkop het schijfoppervlak niet heeft aangeraakt. De kosten van datarecovery zijn echter behoorlijk hoog en daardoor eigenlijk alleen een optie voor bedrijven en niet voor consumenten. Dataverlies: duur! Dataverlies is duur; verzekeringen zien het verlies van 1 MB aan verloren data al snel als € 1000 schade. Is uw 80 GB harde schijf kapot, dan zou de theoretische schade dus oplopen tot maar liefst € 80.000.000! Grote databankservers, die constant door ondernemingen geraadpleegd worden, zijn onvervangbaar. U kunt zich voorstellen dat het verlies van gegevens hier wel eens het faillissement van een bedrijf kan betekenen. De kans dat u data verliest, wordt steeds groter. De capaciteit en snelheid van harde schijven blijft toenemen, waardoor data veel dichter op elkaar zitten en gevoeliger zijn voor storingen. Bij moderne schijven raken bij beschadiging zijn dan ook veel meer sectoren betrokken dan bij oude harde schijven. Voorkomen is beter... Lijdzaam afwachten hoeft echter niet. U kunt een aantal dingen doen om uw gegevens goed te beschermen. Zo is het altijd verstandig uw data te kopiëren – uiteraard niet naar een andere map of partitie op dezelfde schijf, want bij een crash bent u dan alsnog alles kwijt. Een backup kunt u bijvoorbeeld maken met Retrospect Backup Pro (www.dantz.com). Een nóg betere bescherming bieden imaging-tools, die uw harde schijf of partitie bit voor bit kopiëren. Hieraan besteden we verderop uitgebreid aandacht. Behalve dat u uw data moet behoeden voor verlies, is het minstens zo belangrijk dat u uw harde schijf beschermt. Dus niet rechtstreeks aan de zon blootstellen of bij een hittebron plaatsen – condenswater kan het gevolg zijn. Een goede werkplek en koeling zijn dus onontbeerlijk. Ook Windows netjes afsluiten is noodzakelijk: als de stroom zomaar wordt uitgeschakeld, kunnen systeemdata corrupt en de harde schijf-controller beschadigd raken. Wie zijn pc vervoert moet ervoor zorgen dat de behuizing tegen een stootje kan; als uw pc flink door elkaar wordt geschud, bestaat het gevaar dat onderdelen niet goed meer vastzitten of dat ze op een andere manier beschadigd raken. En zelfs al blijft u gewoon thuis: spanningspieken in het stroomnet kunnen fataal zijn. De enige bescherming hiertegen is een uninterruptable power supply (ups). Seagate heeft een gratis online tool waarmee u uw harde schijf kunt controleren. Slijtage Ookal neemt u voorzorgsmaatregelen, de harde schijf zal uiteindelijk toch slijtproblemen krijgen. Indicaties zijn vreemd geruis en rare kras- of klikgeluiden. Wanneer u dergelijke geluiden hoort, kunt u maar het beste zo snel mogelijk uw gegevens veiligstellen. Ook wanneer uw schijf merkbaar trager boot of hangt bij het opstarten, kan dit al een aanwijzing zijn voor een slechter wordende schijf of controller. Nu ondersteunen de meeste schijven de smart-technologie die u in het bios kunt inschakelen: deze zal u in de meeste gevallen van tevoren waarschuwen. Bovenstaande 'syptomen' wijzen echter niet altijd op een defecte schijf; ook verkeerde drivers in Windows of verkeerde systeeminstellingen kunnen vreemde geluiden en dergelijke veroorzaken. Een stijgend aantal defecte clusters wijst meestal op een probleem met het bestandssysteem, maar kan zeker tot dataverlies leiden. Controleer daarom regelmatig uw harde schijf op defecte clusters via Eigenschappen van de drive en kies voor Extras/Foutcontrole en Defragmentatie. Treden er steeds vaker gegevensfouten op, dan is het zeker nodig om de harde schijf eens goed te controleren. Hiervoor kunt u diagnose-tools als Sandra (www.sisoftware.net) gebruiken. Seagate biedt een online-tool op www.seagate.com/support/seatools, Quantum en Maxtor op maxtor.com/nl/support/downloads/powermax.htm. Ook Western Digital, Samsung en Hitachi hebben dergelijke tools op hun websites. Gebruikersfouten Veel schade wordt veroorzaakt door gebruikersfouten als verkeerd formatteren of configureren. Hebt u minder dan 256 MB intern geheugen en compenseert u dat niet met een groot wisselbestand, dan loopt u al risico op gegevensverlies. Ook als uw pc hangt en uw beeldscherm 'bevroren' is, bent u waarschijnlijk al data kwijt. U kunt dit soort fouten analyseren met de Windows-prestatiemonitor bij Start, Uitvoeren, Perfmon. Een stijgend processorgebruik is normaal, een stijgend aantal foutmeldingen niet. Bij het optreden van blauwe schermen kunt u het beste niet meteen rebooten. Windows heeft namelijk tijd nodig om de geheugeninhoud bit voor bit in een wisselbestand te schrijven. In de systeemconfiguratie bij Systeem, Geavanceerd, Opstart- en herstelinstellingen, Instellingen moet hiervoor Dump van volledig geheugen geactiveerd zijn. Tegen het per ongeluk wissen van bestanden helpt de Windows-prullenmand. Gaat het om systeemdata of de inhoud van uw register, probeert u dan het XP-eigen systeemherstel (Alle Programma's, Bureau-accessoires, Systeemwerkset). Wilt u geen e-mails verliezen, maak dan e-mailregels aan die alle inkomende mails kopiëren naar een andere, speciaal hiervoor ingerichte map. Data redden Probeer eerst de oorzaak van het dataverlies te achterhalen voor u een poging tot herstel doet. Trad er bijvoorbeeld een hardware-defect op, dan kunt u de pc beter niet opnieuw aanzetten omdat dit de schade aanzienlijk kan verergeren. Maar wanneer gegevens per ongeluk gewist zijn, een schijf per ongeluk geformatteerd is of uw gegevens het slachtoffer zijn geworden van een virus, kunt u aankloppen bij recovery-tools. Of uw data teruggevonden worden hangt niet alleen van de tools af, ook het bestandssysteem speelt hierbij een grote rol. Het bestandssysteem Ntfs heeft een flinke streep voor op fat32 als het gaat om veiligheid. Veranderingen aan het bestandssysteem worden door Windows onmiddellijk geregistreerd en bij een crash zal Windows na het opnieuw opstarten op de achtergrond de fouten corrigeren. Speciale recovery-programma's kunnen op ntfs-partities veel betere resultaten bereiken; in tegenstelling tot fat, waar een inhoudstabel aan het begin van de schijf wordt bijgehouden, houdt ntfs een mft (master file table). Hierin worden alle gegevens van een volume in een relationele database-structuur opgeslagen. Informatie over de data wordt per regel en de attributen als 'onzichtbaar', 'versleuteld' of 'gecomprimeerd' in kolommen opgeslagen. Deze werkwijze haalt duidelijk betere resultaten dan fat32. Een ander typisch verschil: waar onder fat32 de bestandsnaam opeens uit vreemde tekens bestaat, kunnen data onder ntfs snel weer in de oorspronkelijke staat hersteld worden. Omwille van de veiligheid kunt u uw partities dus beter als ntfs formatteren. Slim tools gebruiken Met goedkope of zelfs gratis software kunt u bij datarecovery al goede resultaten behalen, mits u rekening houdt met een aantal zaken: het programma moet vóór het dataverlies geïnstalleerd zijn en na de crash moet u geen andere programma's installeren. Anders bestaat het gevaar dat de clusters met de gegevens die u wilt redden, overschreven worden. Zorg dus voor voldoende schijfruimte; in de regel dubbel zoveel als dat u verloren hebt. Mocht er toch al dataverlies zijn opgetreden, installeer de recovery-tools dan op een andere partitie. Dit geldt ook voor de herstelde data. Wanneer u met één enkele partitie werkt, gebruik dan een speciale bootdisk. Twee van de beste programma's, Easy Recovery en File Scavenger, ondersteunen het gebruik van bootdiskettes. Beter is het wanneer u in dit geval de beschadigde schijf als tweede schijf op een andere computer aansluit en van daaruit de recovery start. Vergeet ook hier niet de geredde data op een andere schijf op te slaan. Disk Investigator maakt gebruik van een hex-editor. Disk Investigator Disk Investigator analyseert harde schijven en partities en geeft u vervolgens op sector-niveau toegang tot volumes. Hiervoor gebruikt het programma een hex-editor, die zich na gebruik ook in een comfortabele text-editor laat omschakelen. Om sneller bij uw beschadigde bestanden te komen maakt Disk Investigator een boomstructuur van uw mappen, waarmee u snel naar de corrupte bestanden kunt navigeren. Het programma heeft geen speciale reddingsmogelijkheden, u zult de inhoud van bestanden via knippen en plakken moeten verzamelen. Het is ook niet mogelijk om speciaal naar verloren bestanden te zoeken. De fabrikant heeft beloofd om in volgende versies van Disk Investigator recovery-functies toe te voegen. Met Data Adviser hebt u in 90 seconden een duidelijk beeld van de integriteit van uw harde schijf. Zoeken naar gewiste bestanden gaat bij Easy Recovery per partitie. Easy Recovery Kroll-ontrack Easy Recovery bevat tests die de fysieke en logische integriteit van alle schijven controleren. Ook zijn er reparatie- en herstelfuncties voor gewiste of beschadigde gegevens. Let wel: de tests zijn preventief bedoeld en werken alleen op harde schijven die niet geheel defect zijn. Is er al hardwarematige schade aan uw schijf opgetreden, dan kunt u deze tests beter niet draaien, u kunt uw schijf dan verder beschadigen. U kunt Easy Recovery direct vanaf de cd starten of een bootdiskette laten aanmaken. Hiermee wordt de Data Adviser gestart. Met deze tool kunt u in 90 seconden uw datastructuur en fysieke schijfintegriteit testen (te downloaden vanaf www.ontrack.com/images/demo/data_advisor.exe). Alle meldingen worden duidelijk uitgelegd en voorzien van aanbevelingen. Zoeken naar gewiste bestanden gaat per partitie; u kunt gerestaureerde bestanden direct opslaan in een nieuwe map, op een uitwisselbaar medium of op een ftp-server. De herstel-score op een ntfs-drive is zeer goed. Alle speciaal voor de test geprepareerde gegevens worden goed hersteld. Op fat32-partities presteert het pakket duidelijk slechter. Hoewel Easy Recovery beweert dat alle bestanden gered kunnen worden, zijn alleen de tekstbestanden echt bruikbaar. Extra hulp biedt de raw-modus, die zwaar beschadigde folders of partities met een speciaal zoekalgoritme doorzoekt en aan de hand van handtekeningen bepaalde bestanden alsnog kan terugzetten. Zo kent het pakket meer dan tweehonderd handtekeningen voor beeldbestanden, Office-documenten en andere datatypes. In de raw-modus wordt de harde schijf op sector-niveau geïnspecteerd, wat betekent dat het een stuk langer duurt, maar de resultaten op fat32-partities zijn er dan wel naar. Wij testen de demo-versie, maar het 'echte' programma is een goede investering. File scavenger File Scavenger herstelt alleen verloren gegane data op ntfs-partities. De tool werkt hierbij uiterst zorgvuldig en herstelt zelfs de oorspronkelijke mapnamen. In onze test lukt het met deze tool om niet alleen de tekstbestanden, maar ook de Word-, beeld-, muziek- en zelfs zip-files weer tot leven te wekken. Ook bij een geformatteerde schijf levert het programma goede resultaten: in een speciale modus lukt het File Scavenger zelfs om raid-systemen uit te lezen en beschadigde gegevens te repareren. Omdat het programma ook nog eens intuïtief te bedienen is, is het voor ntfs-partities een uitstekende keuze. De gratis demo-versie repareert helaas alleen de eerste 64 KB van de gevonden files, dus de € 40 die u uitgeeft aan het programma is een goede investering. Final recovery Final Recovery heeft een herstelscore van rond de 95 procent op de ntfs-partitie. Alleen een aantal muziekbestanden zijn na de hersteloperatie niet meer afspeelbaar. Op fat32-partities worden enkele mailbestanden als Word-bestanden herkend. Daarnaast kloppen de herstelde bestandsnamen niet meer met het origineel, waardoor het in het ergste geval moeilijker is om naderhand de bestanden te sorteren. De gebruikersinterface lijkt sterk op Windows Explorer, waardoor zelfs onervaren gebruikers in een mum van tijd met dit programma uit de voeten kunnen. De demo-versie herstelt alleen bestanden die kleiner zijn dan 64 KB. Office recovery premium Speciaal om kapotte Office-documenten te herstellen is er Office Recovery Premium. Het programma scoort goed, maar is niet in staat om compleet gewiste documenten weer tot leven te wekken; het moet minstens een gedeelte van het oorspronkelijke bestand herkennen. Office Recovery herkent bestanden van Word, Excel, Access, Outlook en Powerpoint en afhankelijk van de versie beginnen de prijzen bij € 149. Voor een enkele herstelactie voldoet de volledig functionerende demo-versie. Het enige verschil met de in vergelijking redelijk dure Premium-versie is het aantal bestanden dat gerepareerd kan worden en dat het woord 'demo' in de bestandsnaam voorkomt. De demo-versie vindt u op www.officerecovery.com/word/download_demo.htm. PC-Inspector redt alle bestanden, ongeacht grootte. In onze ntfs-test maakt het programma een goede indruk, wat minder bij fat32-partities. PC-Inspector In tegenstelling tot de demo-versies van andere fabrikanten redt het freeware programma PC-Inspector alle bestanden – het maakt niet uit hoe groot ze zijn. In onze ntfs-test maakt PC-Inspector een uitstekende indruk, ongeacht het bestandsformaat. Helaas haalt het pakket geen verpletterende scores wanneer het om fat32-partities gaat. Alle bestanden worden door het pakket gered en weggeschreven naar een andere partitie, maar zelfs de pure tekstbestanden laten zich na het redden niet meer uitlezen. Wel interessant zijn de extra functies die het zoeken naar gewiste bestanden vereenvoudigen. Zo kunt u toch bestanden terugvinden waarvan u de naam niet meer weet of de plek waar ze stonden. Op ntfs-partities is PC-Inspector een uitstekend alternatief voor de dure, commerciële pakketen. U moet zelf aangeven welke bestandstypen hersteld moeten worden, maar de resultaten zijn prima. Recover My files Recover My Files is in een moderne, makkelijk bedienbare gebruikersinterface gegoten en zoekt bestandsgebaseerd naar bestandsresten. U moet wel zelf definiëren welke bestandstypen hersteld moeten worden. Het grote voordeel hiervan is dat het de zoektijd reduceert. Ook levert het programma goede resultaten: in een ntfs-omgeving bereikt het programma een herstel-score van 100 procent. Ook op fat32-partities levert het programma bovengemiddeld goede resultaten. Het enige minpuntje: de reconstructie aan de hand van bestandstypen werkt onder fat32 niet altijd vlekkeloos. Bij tekstdocumenten is dat geen probleem, maar bij muziek- of videobestanden wel degelijk. In tegenstelling tot File Scavenger worden de originele mappen niet hersteld. Dat maakt het bij het herstellen van veel bestanden lastiger om naderhand alles uit te zoeken. Gratis software die het proberen zeker waard is! Zero assumption digital image recovery Wanneer u per ongeluk uw foto's op uw geheugenkaartje gewist hebt, dan kunt u goede resultaten boeken met de Zero Assumption Digital Image Recovery-tool. Deze leest alle aangesloten geheugenmedia uit en probeert vervolgens meteen de bestanden in een voorgedefinieerde map te plaatsen. Meer dan twee muisklikken hebt u voor het hele proces niet nodig. De prestaties van het programma zijn goed, al herkent het programma niet alle gewiste foto's. Van alle geredde foto's is er niet één onbruikbaar – netjes. Deze gratis software is in ieder geval het proberen waard. Imagingprogramma's Een vast recept tegen systeemcrashes en hardware-defecten bestaat niet. Tegen gegevensverlies kunt u zich echter wel degelijk wapenen: een goed image-beleid en de juiste configuratie zorgen voor zekerheid. Voor de professionele gebruiker is een imaging-programma onmisbaar. In tegenstelling tot backups wordt de complete inhoud van enkele of alle partities op sector-niveau als 1:1-kopie op een andere locatie opgeslagen. Vanzelfsprekend kost dat bij grote harde schijven veel tijd, maar die tijd verdient u makkelijk terug als u bij een systeemcrash alles kwijt bent. Om zeker te zijn moet u niet alleen de juiste imaging-tool kiezen, maar speelt ook de juiste image-strategie mee. Op dit moment zijn er drie aanbevelenswaardige programma's op de markt: True Image 7 (www.acronis.de, € 45), Drive Image 7 (www.symantec.com, € 64) en Norton Ghost 2003 (www.symantec.com, € 37). True Image was destijds de eerste tool die een backup kon maken van een in gebruik zijnde systeempartitie – uitzonderlijk prettig, omdat de pc niet onderbroken of opnieuw opgestart hoeft te worden. De juiste image-strategie Evenals bij normale backups moet de integriteit van images in orde zijn. Maakt u netjes dagelijks een image, maar doet u dit voor het gemak op een andere partitie, dan hebt u het nakijken zodra de harde schijf het begeeft. Daarom moeten images op een andere gegevensdrager worden opgeslagen. Een tweede harde schijf is al uitstekend, maar cd's of dvd's zijn eigenlijk nog beter: wanneer de pc slachtoffer wordt van brand of een val, dan kunnen alle harde schijven defect raken. Verwisselbare schijven bergt u makkelijk op een andere plek op. De grootte van een image is (na compressie) minstens 50 procent van het oorspronkelijke volume. Bij harde schijven gaat het dan al snel over 20 of meer gigabytes aan bestanden. Slechts een klein deel hiervan is de moeite van het opslaan waard. Dit doet u door uw schijven handig te partitioneren. De beste situatie creëert u met vier partities. De eerste partitie als opstartpartitie met besturingssysteem en drivers, met een grootte van maximaal 6 GB. Van deze partitie maakt u een nieuwe image zodra u nieuwe updates of drivers installeert. De tweede partitie is voor toepassingen, hiervan hoeft u slechts af en toe een image te maken. Op de derde partitie zet u belangrijke bestanden, zoals uw documenten en muziekbestanden. Afhankelijk van hoe belangrijk deze bestanden voor u zijn, maakt u hier dagelijks of in ieder geval zeer regelmatig een image van. Op de vierde partitie kunt u bestanden kwijt die minder belangrijk zijn, zoals downloads of probeersels. Raakt u deze gegevens kwijt, dan is er niets aan de hand. Brandt u images op cd, verdeel de image dan in brokken. Met Drive Image kunt u ook losse bestanden terugzetten (in plaats van de hele partitie). Images juist opslaan Alle drie de imaging-pakketten helpen u via een assistent door het proces heen. Ook ondersteunen alle pakketten cd-rw-branders. Wilt u uw images op dvd opslaan, kies dan voor True Image of Norton Ghost. Belangrijk: alle tools laten het toe om grote images in kleine stukken op te breken. Als u zelf de bestanden naar cd-rw wilt schrijven, verdeel de image dan in brokken van 650 MB. Voor dvd is het belangrijk dat bestanden om compatibiliteitsredenen beneden 1 GB blijven. Het valt sowieso aan te raden om de bestanden niet direct op cd of dvd te zetten, maar eerst op de harde schijf: rechtstreeks branden duurt namelijk veel langer. Bij een fout moet u weer helemaal opnieuw beginnen. Het is daarom zinvoller om de bestanden van harde schijf naar cd-rw of dvd-rw te branden. Incrementele images Incrementele images zijn afgeleid van de klassieke backup-technologieën. Bij incrementele images worden alleen de veranderde bestanden en gegevens opgeslagen. Dit bespaart u flink wat tijd en capaciteit. Deze methode is bij partitie met pure gegevensbestanden geen probleem; voor de systeempartities kan het wel tot problemen leiden. Houd er ook rekening mee dat door het veelvuldig beschrijven van een medium er eerder fouten kunnen optreden, waardoor u alsnog data kunt verliezen. Hoewel incrementele backups dus wel degelijk nuttig kunnen zijn, raden we u zeker aan om eens in de zoveel tijd een complete image van uw systeem te maken. Conclusie Werkt u met belangrijke gegevens, dan zult u deze op meer dan één plaats moeten opslaan. Harde schijven zijn niet onfeilbaar en als er iets mis gaat bestaat de kans dat u diep in de buidel moet tasten om uw gegevens weer boven water te krijgen. De besproken recoverytools doen hun werk vaak goed, maar bij fysieke beschadiging of overschrijving van de gegevens kunnen ook deze programma's niets meer uithalen. In zo'n geval geldt dat voorkomen beter is dan genezen: maak regelmatig backups, bij voorkeur op een ander medium dat u op een andere fysieke locatie opslaat. Een goede image-strategie beperkt de kans dat u in de problemen raakt tot een minimum. Op Het Web Wilt u weten hoe het eraan toegaat in een professioneel datarecovery-bedrijf? Op PCMweb.nl leest u hoe het Noorse bedrijf Ibas te werk gaat. Wist u dat Windows een eigen backup-tool heeft? Gegevens redden met Windows-tools Windows XP heeft een eigen backup-mogelijkheid die systeemprogramma's en documenten opslaat. Hiervoor gaat u naar Alle Programma's, Bureau-accessoires, Systeemwerkset. Deze tool (Backup) is prima geschikt voor dagelijks gebruik, maar is geen vervanging voor een professioneel imaging-programma. Met de in de tool geïntegreerde assistent voor het automatische systeemherstel maakt u een opstart-cd aan met alle actuele systeeminstellingen en een kopie van de systeempartitie. Met dezelfde assistent kunt u deze cd ook altijd weer inladen. Dan is er ook nog chkdsk, waarmee u de integriteit van uw harde schijven kunt controleren. De meest zinvolle parameter is /f, waarmee gevonden fouten automatisch gerepareerd worden – zoals het opschonen van 'verloren clusters'. Windows XP heeft een eigen commandoregel-functie om bestanden van beschadigde loopwerken te herstellen: recover. Deze zoekt, net als de meeste professionele recover-tools, de schijf sector voor sector af. In tegenstelling tot de commerciële pakketen kan recover echter alleen gegevens uit onbeschadigde sectoren redden.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.