Pc koel houden: Behuizing, voeding en koeling
Je pc koel houden is van cruciaal belang voor een lange levensduur. Op hardwaregebied zijn dan drie onderdelen van belang. Over de behuizing, voeding en koeling dien je goed na te denken. We stellen wat tips aan je voor.
Behuizing
In het verleden kwamen behuizingen met een voeding die niet al te best was. Tegenwoordig is het voedingenaanbod te groot, gevarieerd en prijzig om er standaard een mee te leveren. Wel komen behuizingen nu met enkele casefans, die meestal van aardige kwaliteit zijn.
De meest opvallende eigenschap van een behuizing is de omvang. De beschikbare vormfactors zijn, in volgorde van grootte, mini-itx, micro-atx, atx en extended atx. Hiervoor moet een bijpassend moederbord aangeschaft worden, hoewel grotere kasten vrijwel altijd de juiste schroefposities hebben voor kleinere moederborden. Bij kleinere mini-itx kasten is het ook belangrijk om te letten op de maximale lengte en hoogte van de videokaart. Het is niet altijd noodzakelijk om te kiezen voor een speciale mini-itx-videokaart: deze uitvoeringen koelen minder goed en zijn vaak luidruchtiger door het kleinere koeloppervlakte.
Elke behuizing heeft zo zijn eigen design. Bovendien zijn sommige modellen tegenwoordig voorzien van rgb-ledverlichting en/of een venster, zodat je de binnenkant van de dichte kast kunt zien. Dit zijn kwesties van persoonlijke smaak, maar wellicht iets om op te letten.
Praktischer is de trend van de schroefloze kast. De mate hiervan verschilt per kast. Bij sommige modellen betekent dit dat ze zonder schroeven kunnen worden geopend, terwijl bij andere ook insteekkaarten en harde schijven zonder schroeven geplaatst kunnen worden.
Alle behuizingen bieden uiteraard plaats voor een voeding en een moederbord. Waar er veel verschil is, is in het aantal inbouwmogelijkheden voor casefans en drives (en de maximale grootte daarvan). Als je veel harde schijven of ssd’s wilt gebruiken, is dit zeker iets om rekening mee te houden.
Voeding
Er is een aantal zaken waar je op moet letten bij het aanschaffen van een voeding: het maximale vermogen, de certificering, het aantal connectors en de modulariteit.
Op sommige internetsites kun je uitrekenen hoeveel een systeem maximaal zal verbruiken. Het is een goed idee om hier boven te gaan zitten, omdat het geen exacte wetenschap is en om ruimte open te houden voor toekomstige upgrades.
Voor de zekerheid is het goed om voor de aanschaf van een voeding na te gaan of er wel genoeg connectors zijn voor alle componenten. Dit zit tegenwoordig meestal wel goed, behalve voor uitzonderlijke systemen. Het is altijd mogelijk om converters te gebruiken, maar dat maakt de binnenkant van de kast weer wat minder opgeruimd en belemmert de luchtdoorstroom enigszins.
©PXimport
Sommige betere voedingen zijn semipassief, wat inhoudt dat de fan bij lage belasting niet draait en dus geen geluid produceert (behalve eventuele ‘coil whine’). Dit zijn meestal goede voedingen, maar ditzelfde kan niet gezegd worden over passieve voedingen. Deze worden vaak te warm en zijn niet aan te raden.
Belangrijk voor het gebruiksgemak is de modulariteit. Het is niet prettig als alle ongebruikte kabels in de weg zitten en de luchtdoorstroom verhinderen, en het inbouwen wordt er ook niet eenvoudiger op.
Tot slot de efficiëntie van de voeding, die wordt aangegeven door middel van de 80 Plus-certificering: brons, zilver, goud, platina en titanium, in volgorde van beter wordende efficiëntie. De gegarandeerde efficiëntie is wel afhankelijk van de belasting. Bij heel erg lage belasting, bijvoorbeeld 25 watt, is de efficiëntie vrijwel altijd slecht.
Het is bedenkelijk hoeveel voordeel efficiëntere voedingen daadwerkelijk bieden, zeker voor computers die slechts enkele uren per dag aanstaan. Wel hebben efficiëntere voedingen het voordeel dat ze geproduceerd zijn met betere onderdelen, waardoor ze vaak veel langer meegaan. Sommige titanium- en platinavoedingen hebben tien jaar garantie. Een ander probleem is dat een kapotte voeding soms andere onderdelen beschadigt.
Koeling
De belangrijkste casefans zijn de inlaat- en uitlaatfans, die respectievelijk lucht aanzuigen aan de voorkant en wegblazen aan de achterkant. Zonder deze ventilators blijft de warme lucht hangen in de kast. De meeste behuizingen hebben echter nog veel meer fanposities.
De videokaart heeft een behoorlijk effect op de koeling. Videokaarten met een ‘blower’-fan (bijvoorbeeld de Founders Edition-modellen) blazen de hete lucht direct uit de kast. Gewone videokaarten koelen de gpu een stuk beter, maar zijn afhankelijk van casefans om de warme lucht de kast uit te krijgen.
Tot slot dienen harde schijven op een koel niveau gehouden te worden, omdat daardoor hun levensduur wordt gemaximaliseerd. Het komt goed uit dat de harde schijven zich vaak direct voor de inlaatventilator bevinden. Ssd’s hebben over het algemeen geen probleem met warmte: alleen bij zeer zwaar gebruik kunnen ze te warm worden en op een lagere snelheid gaan werken.
©PXimport
Door het enorme aantal casefans op de markt is het moeilijk om een goede keuze te maken. Naast het kijken naar objectieve tests, zijn er nog enkele vuistregels die je kunt hanteren.
Allereerst heeft het zonder onbeperkt budget weinig zin om de allerbeste casefans aan te schaffen. Een groter aantal casefans van gemiddelde kwaliteit die op een lagere snelheid draaien, zorgt voor meer luchtverplaatsing en minder lawaai dan een kleiner aantal casefans van betere kwaliteit.
De koelefficiëntie is ook beter bij grotere casefans: 140mm-fans zijn daarom te verkiezen boven 120mm-modellen.
Casefans worden door middel van het voltage aangestuurd (hoe hoger het voltage, des te hoger de draaisnelheid), maar luxere modellen ondersteunen ook PWM, waardoor ze nauwkeuriger aangestuurd kunnen worden en vaak ook een lagere minimale draaisnelheid hebben. De gebruikte fanaansluitingen op het moederbord moeten PWM ook ondersteunen.
Tekst: Farzin Parham
