Zoek je een betrouwbare nas, dan heb je aan degelijke producten geen gebrek. Maar je moet er wel het geld voor overhebben, want de oplossingen van populaire producenten als Synology en QNAP zijn alles behalve goedkoop. Heb je nog een oudere pc staan, dan kun je ook zelf zo’n nas creëren. En met FreeNAS hoeft het je zelfs niks te kosten.

Tip 01: Meer dan opslag

Als je eenmaal de voordelen van een nas hebt ondervonden, wil je echt niet meer zonder. In eerste instantie gebruik je zo’n systeem als centrale opslagruimte, waar je vanaf zowat elk toestel in je netwerk bij kunt. Met een doordacht machtigingenbeheer zorg je er bovendien voor dat gebruikers alleen bij de voor hen bedoelde gegevens kunnen. Maar daar houdt het niet bij op. Elk nas-systeem dat zichzelf serieus neemt, voorziet nog in tal van andere handige services, zoals ftp, web, media, BitTorrent en ddns.

In dit artikel zetten we voor ons nas-systeem de gratis software FreeNAS in. Deze tool is gebaseerd op FreeBSD, maar dat hoeft je niet af te schrikken. De initiële configuratie is misschien wat lastiger, maar je zult je al snel thuis voelen in de grafische webinterface. We beginnen met de download en de verdere voorbereiding en installatie van FreeNAS. Daarna gaan we de software configureren voor gebruik.

©PXimport

Tip 02: Hardware-eisen

Voor je met de download en de verdere voorbereiding begint, ga je na of je wel over de vereiste hardware beschikt. Je vindt hiervan een gedetailleerd overzicht, maar we vatten het graag als volgt samen. De systeemvereisten van de nieuwste FreeNAS-versies – inmiddels aanbeland bij een respectabele 11.2 – zijn weliswaar iets pittiger dan voorheen, maar alles bij elkaar nog best behapbaar: een 64bit-processor, bij voorkeur minstens 8 GB ram en minimaal twee opslagmedia. Het ene fungeert daarbij als bootmedium (8 GB of meer), het andere is bedoeld voor je dataopslag en dan lijkt 2 TB ons wel wenselijk. Offer je liever geen harde schijf of ssd op aan het bootmedium, dan kan het ook met een usb-stick. Je hebt ook een bescheiden usb-stick nodig voor de installatie van FreeNAS op het bootmedium. Verder dient je pc via een ethernetconnectie met je netwerk verbonden te zijn en heb je aanvankelijk een scherm en toetsenbord nodig. Na de eerste installatie kun je FreeNAS via de webinterface op afstand configureren en onderhouden. Met het oog op de verbruikskosten verdient een laptop de voorkeur, omdat die doorgaans zuiniger is dan een desktop-pc. Zorg er dan wel voor dat je het scherm uitschakelt (wellicht via een Fn-toets). In de kadertekst ‘Stand-by’ zien we nog hoe ook de harde schijf zich in een zuinige modus laat zetten.

©PXimport

Tip 03: Voorbereiding

Je bent er nog? Dan hebben de hardware-eisen je in elk geval niet afgeschrikt en kunnen we nu verder met het softwaregedeelte. Ons nas-avontuur begint met de download van het FreeNAS-schijfkopiebestand. Wij kiezen voor de recentste stabiele release met de nieuwe webinterface (11.2-U4.1). Het is de bedoeling dat je van dit iso-bestand een opstartbare usb-stick maakt. Daar bestaan verschillende tools voor, waaronder het populaire Rufus, maar wij hebben ook goede ervaringen met Win32 Disk Imager. Deze laatste werkt als volgt. Stop de usb-stick in je pc en installeer en start Win32 Disk Imager. Verwijs naar het gedownloade iso-bestand (kies *.* in het uitklapmenu bij Bestandsnaam) en bevestig met Schrijven en met Yes. Even later is de stick klaar.

De bedoeling is dat je nu de beoogde nas-pc opstart. Als je FreeNAS zelf ook op een usb-stick wilt installeren, stop dan eerst een tweede stick (van minimaal 8 GB) in de pc en start het systeem daarna op met de installatie-stick. Mogelijk moet je voor deze opstart via een of andere speciale toets(combinatie) een bootmenu oproepen of zelfs de bootvolgorde aanpassen in de bios-setup. Raadpleeg zo nodig de handleiding van je systeem.

©PXimport

Tip 04: Installatie

Als het goed is, start je systeem inderdaad op van de installatie-stick en verschijnt even later een keuzemenu. Druk op Enter om de bovenste optie Boot FreeNAS Installer te selecteren. Vervolgens kies je 1Install/Upgrade. Beschikt je systeem over minder dan 8 GB ram, dan verschijnt hier een melding over. Deze kun je wegklikken met Yes. Een belangrijk moment nu: met de pijltjestoetsen navigeer je naar de schijf (of de stick) waarop je FreeNAS zelf wilt installeren – dus niet de schijf waar je je data wenst te bewaren. Bevestig je keuze met de spatietoets (er verschijnt een asterisk naast die optie) en druk op OK en op Yes. Vul een stevig wachtwoord in voor de FreeNAS-beheerder (2x) en bevestig met OK. Afhankelijk van je systeem (raadpleeg desnoods je systeemhandleiding) kies je vervolgens voor Boot via UEFI of Boot via BIOS. Wacht geduldig af tot de installatie is voltooid. Op het einde van de rit druk je op OK en kies je 3 Reboot System. Zorg wel dat het installatiemedium is verwijderd. In het nieuwe startmenu kies je dan 1. Boot FreeNAS. Na wat gegoochel door FreeBSD verschijnt een keuzemenu. Je hoeft hier niets mee te doen: we gaan de bediening overnemen via het netwerk!

©PXimport

Virtuele installatie

©PXimport

Tip 05: Taal en tijd

De bedoeling is nu dat je vanuit een webbrowser op een pc in hetzelfde netwerk afstemt op het ip-adres van je FreeNAS-machine. Het ip-adres lees je af net onder het FreeNAS-menu. Zodra je http://<ip-adres> intikt, verschijnt het inlogvenster van FreeNAS. Vul de gebruikersnaam (‘root’) en het eerder opgegeven wachtwoord in, en klik op LOG IN. Het is zover: het grafische dashboard van de FreeNAS-beheermodule duikt op. Tijd voor een eerste configuratie. Je merkt dat de standaardtaal Engels is en dat is wellicht de betere keuze, omdat de meeste handleidingen, community’s en instructievideo’s van die taal uitgaan. Mocht je toch liever voor Nederlands kiezen, open dan de rubriek System, kies General en stel Language in op Dutch. Vergeet hier hoe dan ook niet de Timezone in te stellen op Europe/Amsterdam. Bevestig met Save, plaats een vinkje bij Confirm en druk op Continue. FreeNAS herstart even later met de gevraagde aanpassingen. Althans, dat is het idee. Op ons testsysteem weigerde FreeNAS de Nederlandstalige interface te tonen (Frans bijvoorbeeld lukte wel).

©PXimport

Tip 06: Schijfindeling

Een nas dient in eerste instantie voor gecentraliseerde dataopslag en dus pakken we nu eerst de schijfindeling van FreeNAS aan. In het dashboard open je de rubriek Storage en kies je Pools (oftewel volumes). Druk op de knop Add, selecteer de optie Create new pool en bevestig met Create pool. Vul een naam in (bij voorkeur in kleine letters), maar laat Encryption vooralsnog ongemoeid – tenzij je sectie 9.2.2 van de online handleiding hebt gelezen en op de hoogte bent van de consequenties.

Verder selecteer je de dataschijf bij Available Disks en verhuis je die via de pijlknop naar Data VDevs. Meerdere schijven toevoegen kan zo nodig ook: dan kun je ook meteen profiteren van de ingebouwde raid-ondersteuning, met onder meer Mirror en RAIDZ-configuraties (zie ook sectie 9.2.1 van de online handleiding). Via de knop Suggest Layout doet FreeNAS dit zelfs voor jou. Er wordt dan automatisch een optimale raid-configuratie gekozen. Bevestig met Create en met Create Pool. Even later is de pool toegevoegd.

©PXimport

Stand-by

©PXimport

Tip 07: Gebruikersaccounts

Voor we de rechten op onze pool gaan instellen, creëren we nu eerst een gebruiker in FreeNAS en zullen we die vervolgens de nodige rechten toekennen om de pool te benaderen. Open de rubriek Accounts en kies Users. Druk op de knop Add en vul zowel de volledige naam als de gebruikersnaam in. Dat mag eventueel dezelfde zijn – gebruik bij Username wel kleine letters. Stel ook een wachtwoord in (2x). Eventueel gebruik je dezelfde gebruikersnaam en wachtwoord als die van een Windows-account op het toestel van waaruit je naderhand de share wilt benaderen – dat maakt het authentiseren iets makkelijker. Helemaal rechtsonder plaats je een vinkje bij Microsoft Account. De andere opties kun je ongemoeid laten. Bevestig met Save: de gebruiker wordt toegevoegd.

©PXimport

Tip 08: Gebruikersrechten

We moeten nu nog wel de nodige rechten voor de pool toekennen aan deze gebruiker. Hiertoe open je opnieuw de rubriek Storage en kies je Pools. Klik in het volumeoverzicht naast het volume op het knopje met de drie puntjes. Je treft hier onder meer Add Dataset aan. Zo’n dataset is een soort map waarop je verschillende machtigingen, compressie en quota kunt toepassen (zie sectie 9.2.10): je krijgt die te zien wanneer je op het pijlknopje links van zo’n pool of volume klikt. In deze introductiecursus laten we dit concept buiten beschouwing. Selecteer Edit permissions in het uitklapmenu van je volume en laat ACL Type ingesteld op Unix. In het uitklapmenu bij User selecteer je de zonet gecreëerde gebruiker. De overige opties laat je voor wat ze zijn en je bevestigt je aanpassingen met Save.

Tip 09: Shares

Het is nu de bedoeling dat de gebruiker de pool via je Windows-netwerk kan bereiken. Daartoe creëren we een zogenoemde share – een gedeelde map, zeg maar. Open de rubriek Sharing en selecteer Windows (SMB) Shares – je vindt hier onder meer ook opties als Apple (AFP) Shares en WebDAV Shares.

Druk op de knop Add en klik bij Share op het netwerkpictogram. Op deze manier daal je af naar je pool (bijvoorbeeld /mnt/tipstrucs). Voer bij Name een passende naam in, opnieuw bij voorkeur in kleine letters. Je hoeft bij de andere opties geen vinkjes te plaatsen. Bevestig met Save. Normaliter verschijnt nu de vraag of je de smb-service, die de werking van de Windows-shares regelt, wilt activeren. Bevestig deze vraag met Enable service (zie ook sectie 11.4). De share wordt nu aan het overzicht toegevoegd. Om je ervan te vergewissen dat de service wel degelijk actief is, open je de rubriek Services: als het goed is, is de Running-knop bij SMB hier inderdaad ingeschakeld en staat er ook een vinkje bij Start Automatically. Je zult zien dat hier nog heel wat andere services ter beschikking staan, maar die vallen buiten het bestek van deze FreeNAS-introductie.

©PXimport

Tip 10: Windows-koppeling

Tijd nu om deze share vanaf een Windows-computer in hetzelfde netwerk te benaderen. Op deze machine druk je op Windows-toets+R en vul je \\<ip-adres-freenas-machine> in (bijvoorbeeld \\192.168.0.197). Druk op OK. Als het goed is, wordt er nu om je login-id (credentials) gevraagd. Vul de zonet gecreëerde gebruikersnaam en het bijbehorende wachtwoord in. In principe kun je hier al aangeven dat je deze credentials wilt bewaren, zodat je die later niet telkens opnieuw hoeft in te tikken.

Je krijgt nu de zonet aangemaakte share te zien. Die kun je openen en je kunt er bestanden en mappen creëren, wijzigen en verwijderen. Als je deze map vaker wilt benaderen, raden we aan om hiervoor een permanente netwerkverbinding te creëren. Om dit te doen, rechtsklik je in het navigatievenster van de Verkenner op de naam van de share, onderaan bij Netwerk, en kies je Netwerkverbinding maken. Kies een vrije stationsletter, controleer of het pad correct is ingesteld (bijvoorbeeld \\192.168.0.197\poolmap), laat het vinkje staan bij Opnieuw verbinding maken bij aanmelden en bevestig met Voltooien. Voortaan laat deze share zich via de ingestelde stationsletter bereiken op dat toestel. Uiteraard kun je deze handelingen ook op je andere Windows-clients herhalen.

FreeNAS laat weliswaar ook geraffineerd gebruikersbeheer en zelfs groepsbeheer met specifieke machtigingen toe, maar we hebben hier niet de ruimte om daar dieper op in te gaan. Dat geldt trouwens ook voor de dertig plug-ins voor FreeNAS die je vindt via de rubriek Plugins / Available. Veel plezier met FreeNAS!

©PXimport

WhatsApp heeft de afgelopen maanden een flinke make over ondergaan. Behalve het delen van live en motion foto's kun je nu je chats een heel eigen sfeer geven met thema's en achtergronden die door Meta AI worden gemaakt. Het voelt een beetje alsof je thuis een muur opnieuw schildert: met een paar woorden verander je saaie chatbubbels in een zeegezicht, een futuristische skyline of een knus boekenhoekje. Hoe je dat doet, lees je hier.

Generatieve AI heeft in 2025 zijn weg gevonden naar talloze sociale apps. Meta AI is de dienst van Meta – het moederbedrijf van WhatsApp – die ook in WhatsApp is geïntegreerd. Je kunt er vragen aan stellen, afbeeldingen laten genereren en zelfs de look van je chats aanpassen. De functies zijn niet overal beschikbaar en werken op dit moment vooral in talen als Engels, Arabisch, Frans en Duits. Nederlands wordt nog niet ondersteund, dus gebruik bij voorkeur een van de ondersteunde talen voor je verzoeken.

Alle chats een nieuw thema geven

Een chatthema combineert de achtergrond met de kleur van de chatbubbel. Je kunt met één ontwerp de uitstraling van al je gesprekken wijzigen. Dat doe je als volgt: open de instellingen van WhatsApp en ga naar Chats. Daar kies je voor Standaard chatthema. In dit menu vind je de optie Maken met AI. Tik hierop en omschrijf in het tekstveld welke sfeer je zoekt, bijvoorbeeld sunset by the sea of cosy book café. Je kunt ook een van de voorgestelde afbeeldingen kiezen. Nadat de AI vier varianten heeft gegenereerd, kun je met de knop Verversen nieuwe versies laten maken of via Wijzigingen maken je prompt aanpassen. Ben je tevreden, tik dan op Gereed. Vanaf nu krijgen al je chats de door jou gekozen stijl. Let op: jouw gesprekspartners zien deze verandering niet; het is een persoonlijke instelling.

Een specifieke chat een eigen thema geven

Wil je slechts één gesprek van een ander thema voorzien, dan kan dat ook. Open het betreffende gesprek en tik op de naam van de persoon of groep. Op Android vind je daarna onder de drie puntjes de optie Chatthema; op iOS staat deze knop in het infovenster van de chat. Kies opnieuw voor Maken met AI en typ je beschrijving. Net als bij de algemene instelling kun je doorlopend vernieuwen tot je een thema vindt dat bij het gesprek past. Nadat je op Gereed tikt, wordt het thema alleen op dit gesprek toegepast. Wil je terug naar het standaardontwerp, voer dan dezelfde stappen uit en kies een ander thema of verwijder het aangepaste ontwerp.

Een nieuwe achtergrond maken voor je chats

Soms wil je alleen de achtergrond van je chats veranderen zonder de bubbelkleuren te wijzigen. Ga dan in de instellingen weer naar Chats en open Standaard chatthema. Dit keer kies je voor Achtergrond en vervolgens voor Maken met AI. Omschrijf de afbeelding die je wilt laten maken en selecteer een van de voorgestelde opties. Met de knop Verversen kun je andere varianten bekijken; als je tevreden bent, tik je op Gereed. Deze achtergrond geldt nu voor al je gesprekken. Je kunt per chat echter ook een eigen achtergrond kiezen via het menu Chatthema > Achtergrond.

Privacy en beschikbaarheid

Hoewel de nieuwe AI‑functies leuk en creatief zijn, werken ze voorlopig nog niet overal. Meta rolt de mogelijkheden gefaseerd uit. Dat betekent dat je de optie Maken met AI misschien nog niet in je app ziet. Daarnaast reageert de AI het beste op prompts in de ondersteunde talen; Nederlandse verzoeken leveren vaak geen bruikbaar beeld op. Alleen de beschrijvingen die je invoert worden naar Meta verzonden; je gewone berichten blijven versleuteld en zijn niet leesbaar voor anderen.

Voorbeelden en tips

Als inspiratie hier enkele voorbeeldprompts. Een korte beschrijving als sunset by the sea levert meestal een warme zonsondergang op met roze en oranje tinten, ideaal voor een relaxte sfeer. Een prompt als cosy book café resulteert in een knus café met houten vloeren en boekenkasten tot het plafond. Wie meer levendigheid wil, kan kiezen voor festival lights: dat levert een beeld op vol kleurrijke slingers en een feestelijke sfeer. Laat vooral je verbeelding spreken. Denk aan een futuristische skyline met fonkelende neonlichten, of juist aan een rustiek huisje midden in het bos. Hoe concreter je beschrijving, hoe beter de AI de kleuren en details kan weergeven die jij voor ogen hebt.

Voor- en nadelen in het kort

De mogelijkheid om met een paar woorden een heel nieuwe chatomgeving te maken heeft duidelijke voordelen. Het geeft je gesprekken een persoonlijke uitstraling zonder dat je extra apps hoeft te installeren, en het wisselen tussen thema's is simpel. Het werkt intuïtief: een korte tekst is genoeg om een beeld te genereren. Tegelijk zijn er ook keerzijden. De functies zijn nog niet voor iedereen beschikbaar en werken voorlopig slechts in een paar talen. AI-beelden sluiten soms niet helemaal aan op wat je verwacht, en het experimenteren met thema's kan afleiden van het gesprek zelf.

Conclusie

Meta AI maakt je chats vooral persoonlijker. Met een korte beschrijving geef je een achtergrond of thema dat past bij je stemming of het onderwerp. Denk aan een tropische zonsondergang, een futuristische stad of een gezellig café: WhatsApp brengt het tot leven. De functies zijn nog in ontwikkeling en werken voorlopig vooral goed in het Engels. Maar wie graag wat kleur en fantasie toevoegt aan zijn gesprekken, vindt in de AI-generator een leuke manier om te experimenteren.

Je kent Netflix vooral van series en films, maar de streamingdienst waagde zich een paar jaar geleden al aan een eigen catalogus van mobiele games. Nu zet Netflix een volgende stap: het bedrijf test een manier om spellen rechtstreeks op je smart tv of via Netflix.com te streamen. Binnen een aantal landen, waaronder Nederland, zijn de eerste titels nu speelbaar. Hoe werkt dit, wat heb je nodig en welke games kun je verwachten?

Zo speel je games op je tv

Gamen op je tv werkt verrassend eenvoudig: je kiest een spel en scant vervolgens de QR‑code op het scherm met je telefoon. Via de link installeer je de Netflix‑app of de Netflix Game Controller‑app en log je in. Daarna gebruik je je telefoon als controller; je hoeft geen dure gameconsole of extra hardware aan te schaffen. De enige vereisten zijn een stabiele internetverbinding (bij voorkeur 10 Mbps of meer) en een ondersteunde smart‑tv (van bijvoorbeeld Samsung, Sony of LG) of streamingkastje zoals Amazon Fire TV of Chromecast met Google TV.

Wat kun je spelen?

Het huidige aanbod bestaat uit tien zeer uiteenlopende titels. Je kunt de rustige simulator Cozy Grove: Camp Spirit verkennen, waarbij je spookberen helpt, of de paranormale thriller Oxenfree spelen, waarin een groep tieners een geheimzinnig portaal ontdekt. Voor puzzelfans is er Link Twin, een hersenkraker waarbij een tweeling synchroon door levels beweegt. Ook leuk is Underwatermelon: Fruit Merge, een casual puzzelgame voor twee spelers. Liever ouderwetse actie? Dan zijn de moderne Atari‑remakes Centipede Recharged en Caverns of Mars Recharged beschikbaar.

©Netflix screenshot

Speciaal voor de feestdagen

Daar blijft het niet bij: Netflix heeft voor het komende feestseizoen een nieuwe reeks partygames aangekondigd. In LEGO Party! neem je het met vrienden op in minispellen en ga je op goudjacht in thematische Challenge Zones. Boggle Party is een woordspel waarin tot acht spelers in een race tegen de klok de langste woorden proberen te vinden. Pictionary: Game Night moeten de anderen raden wat je tekent. Tetris Time Warp voert je met de vertrouwde blokjes door verschillende tijdperken, van de originele versie uit 1984 tot de GameBoy‑variant. In Party Crashers: Fool Your Friends heeft één speler geen idee heeft waar de anderen het over hebben maar doet alsof hij het wél weet; het is aan de groep om deze speler te ontmaskeren. Al deze titels gebruik je met je telefoon als controller en zijn ontworpen voor meerdere spelers tegelijk. In de loop van de tijd zullen er meer games aan het aanbod worden toegevoegd.

©Netflix

Plussen en minnen

Deze tv‑games hebben duidelijke voordelen: je speelt zonder reclame of in‑app‑aankopen en je hoeft geen aparte console aan te schaffen. De bediening via je smartphone is laagdrempelig en al je voortgang wordt automatisch opgeslagen in de cloud. Er zijn ook nadelen: de resolutie is beperkt tot 720p en je moet telkens opnieuw een QR‑code scannen om te starten. Bovendien is de bèta-fase nog niet voor iedereen beschikbaar.

Meer dan streamen alleen

De stap naar games op tv maakt Netflix voor veel kijkers net wat veelzijdiger. Geen downloads, geen aparte hardware: gewoon spelen via je bestaande abonnement. Of je nu zin hebt in een snelle puzzel of een avondje lachen met vrienden, de kans is groot dat er straks iets voor jou tussen zit.