Op een foto is vaak niet alles even goed te zien. In de buurt van een felle lichtbron kan alles te licht zijn, terwijl een onderwerp in de schaduw juist te donker blijft. Door meerdere opnamen te maken en ze achteraf samen te voegen, krijgt u een beter belichte plaat.

1. Te licht, te donker

Als u een foto maakt, kan hij te licht of te donker uit het fototoestel rollen. We spreken dan van overbelichting of onderbelichting. Dit is meestel vrij eenvoudig op te lossen: u maakt gewoon een nieuwe foto met een betere belichting. Het wordt wat anders als in dezelfde foto zowel over- als onderbelichte delen zitten. Het is een stuk lastiger om dat te verhelpen. Als u het ene probleem oplost, wordt het andere alleen maar groter. Zodra u de te donkere gebieden verbetert door de foto lichter te maken, worden de nu al te lichte delen immers nog verder overbelicht. Redt u daarentegen de overbelichte delen door de foto donkerder te maken, dan maakt u de onderbelichte gebieden nóg donkerder.

2. Contrast

Als delen van een foto overbelicht zijn terwijl andere gebieden onderbelicht blijven, hebt u te maken met een tafereel dat niet in één foto is vast te leggen. Het verschil tussen de donkerste en de lichtste tint is dan zó groot, dat uw camera het niet in één plaat vast kan leggen. Dat is jammer, want met het blote oog is het namelijk wel te zien en dan is het erg teleurstellend dat u het tafereel niet kunt vastleggen. Zelfs de meest geavanceerde camera is beperkt in het aantal lichttinten dat hij kan vastleggen. We noemen dit het 'dynamisch bereik' van de camera, en bij elk toestel is dat bereik anders.

©PXimport

U ziet dit wel, maar de camera kan dit niet zomaar vastleggen. Het contrast is veel te groot.

3. Meerdere opnamen

Als een camera niet alles goed belicht op de foto kan zetten, kunt u dat oplossen door vlak na elkaar een aantal foto's te maken en per foto de belichting iets aan te passen. In plaats van één foto waarop alles goed is belicht, hebt u dan een reeks plaatjes waarbij op ieder beeldje minstens een deel van de omgeving een goede belichting heeft. Daarna is het de truc om al die losse foto's weer samen te voegen tot één perfect belichte opname. Deze techniek heet HDR-fotografie (High Dynamic Range, oftewel: een hoog dynamisch bereik). Het levert monnikenwerk op als u dat met de hand wilt gaan doen, maar gelukkig is er software die deze klus uit handen kan nemen.

©PXimport

Maak een reeks foto's waarop steeds een deel van het tafereel goed is belicht (zoals hier samen in één plaatje getoond).

4. Statief

Voordat we laten zien hoe dit alles in zijn werk gaat, eerst iets meer over de manier waarop u de reeks opnamen het beste kunt maken. Omdat u straks een aantal foto's gaat samenvoegen tot één nieuwe foto, is het erg belangrijk dat al die losse beeldjes goed bij elkaar passen. Het verdient daarom de aanbeveling om vanaf een statief te fotograferen. Dan is op iedere foto exact hetzelfde te zien en varieert alleen de belichting. Hebt u geen statief bij de hand, dan is het verstandig om de camera ergens op te zetten of het toestel stevig vast te pakken en steun te zoeken, zoals tegen een muurtje.

©PXimport

Beelden samenvoegen lukt straks het beste wanneer u vanaf een statief hebt gefotografeerd.

5. Bevroren in de tijd

Als u kort na elkaar enkele foto's maakt, werkt dit het beste als er zo min mogelijk beweging in beeld is te zien. Rijdt er bijvoorbeeld een auto voorbij, dan zal die op elke foto op een andere plek staan en dan wordt het erg lastig om de foto's goed samen te voegen. Mensen en dieren fotograferen zal dus ook niet gemakkelijk zijn, tenzij ze net zo onbewogen kunnen staan als een standbeeld.

©PXimport

Dit is één meeuw, die tijdens het maken van de drie opnamen voorbij vloog.

6. Belichtingstrapje

Het probleem dat we willen verhelpen, is dat er soms teveel lichtcontrast is om alles goed in één foto te vangen. Om dit te verhelpen kunnen we gebruikmaken van een zogeheten 'belichtingstrapje'. De camera maakt dan uit zichzelf een aantal opnamen, waarbij de belichting steeds een tandje wordt bijgesteld. Dit wordt ook wel auto bracketing of bracketing genoemd. Op de meeste camera's is deze handige functie standaard aanwezig. U stelt hem in via het cameramenu of met een aparte knop, kijk hiervoor eventueel in de handleiding van uw toestel. In ieder geval stelt u twee waarden in: het aantal opnamen dat moet worden gemaakt en de stapgrootte waarmee de belichting telkens wordt aangepast. Nemen we als voorbeeld drie opnamen, dan maakt de camera de volgende foto's: normaal belicht, korter belicht, langer belicht.

7. Aantal en stapgrootte

Voor een eerste kennismaking met HDR-fotografie volstaat het om de camera drie of vijf opnamen te laten maken. Voor de stapgrootte van de belichting is het verstandig om minimaal voor 1 of 2 te kiezen, maar dat hangt sterk af van wat u fotografeert. Is er een enorm lichtverschil, dan zijn er bijvoorbeeld grotere stappen (of meer opnamen) nodig dan wanneer het allemaal wel meevalt. Kijk altijd goed op het camerascherm zodra de opnamen zijn gemaakt, zodat u kunt bepalen of op elke foto een deel van de scène goed is belicht. Op de lichtste foto mag nu niets meer onderbelicht zijn, anders moet u blijkbaar nog sterker overbelichten. Andersom mogen op de donkerste foto nu geen overbelichte gebieden meer zichtbaar zijn.

8. Serieopnamen

Bij de meeste camera's worden de drie of vijf opnamen volledig automatisch en heel snel na elkaar genomen. U hoeft daarvoor alleen de ontspanknop maar ingedrukt te houden. Bij sommige camera's moet u het toestel dan wel eerst in de repeterende stand zetten ('continu foto's maken'). Bij een aantal toestellen of in bepaalde camerastanden wordt er per druk op de ontspanknop slechts één foto gemaakt. In dat geval moet u zelf meetellen en heel goed opletten dat u steeds het benodigde aantal opnamen maakt, zodat alle belichtingstrapjes netjes worden afgewerkt. Vergeet ook niet om de bracketing-functie weer uit te zetten zodra u klaar bent met HDR-fotografie. Doet u dit niet, dan blijft de camera belichtingstrapjes maken en loopt alles in de soep. De camera past dan bij elke foto die u maakt de belichting aan, desnoods wekenlang!

9. Picturenaut

Om de foto's samen te voegen tot één goed belichte opname, gebruiken we allereerst het gratis programma Picturenaut. U haalt het zip-bestand op en plaatst het ergens op uw computer. Er is geen installatieprocedure, open het zip-bestand dus met Verkenner en kopieer de map die erin zit in zijn geheel naar (bijvoorbeeld) de hoofdmap van uw C-schijf, zodat u daar de map c:\picturenaut krijgt. Daarna start u het programma op door in Verkenner naar de uitgepakte map te gaan en te dubbelklikken op picturenaut.exe. Om dit wat soepeler te laten verlopen, is het verstandig een snelkoppeling op het bureaublad aan te maken. Sleep picturenaut.exe met een ingedrukte rechtermuisknop naar het bureaublad, laat het daar los en kies in het menu voor Hier snelkoppelingen maken.

10. Samenvoegen

De volgende stap bestaat uit het aanwijzen van de samen te voegen foto's. Kies in de menubalk File, Generate HDRI. In het nieuwe venster dat wordt geopend, klikt u op de knop Add. Zoek vervolgens de map op waarin de foto's van het belichtingstrapje staan. Klik met de linkermuisknop eenmaal op de eerste foto en daarna met een ingedrukte Shift-toets op de laatste foto uit hetzelfde belichtingstrapje. Zo worden ze alle drie of alle vijf geselecteerd. Klik op de knop Openen, waarna de opnamen in een tabelletje verschijnen. Het is verstandig een vinkje te zetten bij de opties Automatic image alignment en Ghost removal. Vaak zijn de opnamen namelijk niet volledig identiek, met name als u de foto's uit de hand hebt genomen. Met behulp van de genoemde opties worden ze alsnog netjes uitgelijnd. Klik daarna op OK, zodat het programma aan de slag gaat om de opnamen samen te voegen.

©PXimport

©PXimport

We hebben drie foto's geselecteerd en enkele vinkjes aangezet.

11. Een tegenvaller?

Zodra de foto op het scherm verschijnt, raakt u misschien wat teleurgesteld. De doortekening is vast een stuk beter dan wat u op de losse originele foto's ziet, maar er zijn nog steeds gebieden die er donker, grauw en vlak uitzien. Is dit nu alles? Om u meteen gerust te stellen: deze foto bevat zo ontzettend veel informatie, dat uw beeldscherm het allemaal niet kan tonen. De eerste stap was het combineren van drie of vijf beelden tot één HDR-foto. Het enige dat u nu nog hoeft te doen, is er een toonbaar plaatje van maken.

12. Tone-mapping

Ervoor zorgen dat een HDR-foto op een normaal beeldscherm kan worden bekeken en kan worden afgedrukt, heet 'tone-mapping'. Hierbij mag u zelf bepalen hoe het beeld eruit komt te zien. Omdat elke situatie anders is, zal tone-mapping altijd maatwerk zijn. Kies in de menubalk voor Image, Tone-Mapping. Een nieuw venster opent en tegelijkertijd ziet u het uiterlijk van de foto veranderen. Dat kan een verbetering, maar ook een verslechtering zijn. Let hier niet teveel op, het komt straks allemaal goed. Het handigst is om nu eerst een mapping-methode te kiezen. Kies bij Method bijvoorbeeld voor Adaptive Logarithmic of Photoreceptor. De methode die het beste resultaat geeft, kunt u dan als startpunt gebruiken om de foto nog mooier te maken.

13. Lichtsterkte

Als u bij het kiezen van een methode naar het histogram onderin het venster kijkt, ziet u dat er gespeeld wordt met de verdeling van de beschikbare lichtwaarden. Is de grafiek vooral aan de linkerkant gevuld, dan zijn er veel donkere gebieden in de foto. Aan de rechterkant gaat het voornamelijk om lichte gebieden. Piekt het 'berglandschap' van de grafiek vooral in het midden, dan kan de foto er wat vlak uitzien. Het werkt eigenlijk hetzelfde als de functies Niveaus en Curven in Photoshop Elements of een andere fotobewerker. Zolang er een vinkje staat bij Automatic lum (luminosity) zal het programma lege gebieden links en rechts van de grafiek weglaten om het contrast te verbeteren. Er wordt geen extra informatie verzonnen, de aanwezige lichtwaarden worden alleen beter verdeeld. Haalt u het vinkje weg, dan mag u zelf de driehoekjes onder de grafiek naar de 'voet van de berg' bewegen.

©PXimport

Met de standaardinstellingen is dit wat Picturenaut van onze foto maakt.

14. Schuifregelaars

U kunt de foto verbeteren door de schuifregelaars voorzichtig een beetje bij te stellen. Vindt u de schaduwen bijvoorbeeld te donker? Bij de methode Adaptive Logarithmic is dat op te lossen door het schuifje Shadow luminance naar rechts te bewegen. Pas wel op dat u de foto niet 'te plat' maakt door de schaduwen volledig weg te halen, want dan oogt de plaat al snel onnatuurlijk. In het dagelijks leven hebben we immers ook te maken met licht en schaduw. Probeer de schuifregelaars gerust uit om te zien of de foto er beter van wordt.

©PXimport

Hier zijn de schaduwen wat lichter gemaakt.

15. Nieuwe poging

Zodra u tevreden bent over de foto, klikt u op OK om het tone-mappingvenster te sluiten. Bedenkt u zich, dan komt u misschien tot uw grote schrik tot de ontdekking dat u het genoemde venster niet nogmaals kunt openen. De optie is lichtgrijs gekleurd en dus niet beschikbaar! De oorzaak hiervan is dat u de HDR-foto (met een enorm hoog dynamisch bereik) via tone-mapping hebt omgezet in een 'normale' foto. Anders kunt u hem immers niet op het scherm bekijken of afdrukken. U lost dit eenvoudig op, door uw aanpassingen weer ongedaan te maken via Edit, Undo: Tone-Mapping. Daarna is de optie gewoon weer beschikbaar en kunt u een nieuwe poging wagen.

©PXimport

Het resultaat van het samenvoegen van de drie opnamen. Ontevreden? U kunt de aanpassingen heel eenvoudig weer ongedaan maken.

16. Foto bewaren

Nu is het zaak om het resultaat op te slaan als een nieuwe foto. Als u de foto als een jpg-bestand wilt bewaren, moet u echter nog één laatste handeling uitvoeren. Standaard maakt Picturenaut namelijk 16-bits afbeeldingen en die kunt u wel als tiff-bestand opslaan, maar niet als jpg-bestand. Ga daarom naar Image, Mode en kies voor 8 Bit Per Channel. Deze keuze vindt u trouwens ook op het tone-mappingvenster van daarnet. Bewaren van de foto doet u via File, Save As. Kies bij Opslaan als voor JPEG. Wilt u de foto echter nog bewerken in bijvoorbeeld Photoshop, kies dan liever voor een tiff-bestand. Daarbij mag u Mode gerust op 16 Bit Per Channel laten staan. Het bestand wordt dan wel flink groter, omdat de foto meer informatie bevat en daardoor een hogere kwaliteit heeft.

17. Spannender

Het resultaat van Picturenaut ziet er doorgaans erg mooi en natuurgetrouw uit. Iemand die niet weet dat u meerdere foto's hebt samengevoegd, zal het doorgaans niet zien. Er bestaan ook programma's die nog een stapje verder gaan. Daarmee kunt u zowel natuurlijke, realistische resultaten krijgen, als foto's waarvan meteen duidelijk is dat ze niet vanzelf uit een camera zijn komen rollen. Soms lijken het zelfs schilderijen of tekeningen. Dit soort 'overdreven' beelden kunnen er heel spectaculair uitzien, mits u de stijl op prijs stelt. Het heeft allemaal met smaak te maken: terwijl sommige mensen het prachtig vinden, moeten anderen er helemaal niets van weten.

18. Photomatix

Om creatieve HDR-foto's te maken wijken we uit naar de betaalde software Photomatix. Dit pakket wordt door veel fotografen gebruikt omdat het zulke mooie resultaten geeft. Er zijn twee varianten van dit programma: een Light-versie (39 dollar) en een Pro-versie (99 dollar). Beide versies mag u een tijdje gebruiken om te kijken of ze iets voor u zijn. Alles werkt daarbij, maar zodra u een foto bewaart krijgt hij een watermerk. Hoewel Photomatix Light op zich prima resultaten geeft, raden wij toch aan om ook de Pro-versie eens uit te proberen. Als u straks regelmatig met HDR-fotografie aan de slag gaat, biedt de duurdere versie veel meer mogelijkheden en kant-en-klare instellingen (presets) waarmee u razendsnel de prachtigste platen maakt. Denkt u slechts af en toe met het programma te gaan werken, dan is de Light-versie of Picturenaut een betere keuze.

©PXimport

Photomatix Pro is duurder dan de Light-versie, maar het biedt enorm veel extra mogelijkheden.

19. Foto's selecteren

U haalt Photomatix Light op van de website en installeert het op uw computer. Let er wel op dat er zowel een 32-bits als een 64-bits versie is, kies dus de variant die bij uw Windows-versie hoort. Bij twijfel kunt u gewoon voor de 32-bits versie kiezen. Start het programma op. Er zijn twee manieren om de drie of vijf foto's uit het belichtingstrapje in het programma te laden. U kunt ze vanuit Verkenner naar het grijze vlak slepen, of u klikt op de knop Browse en wijst de beelden op de bekende manier aan. Behalve miniaturen van uw foto's, ziet u ook een voorvertoning van het samengestelde resultaat. Let hier niet teveel op, want er zijn straks weer allerlei keuzemogelijkheden om het resultaat te bewerken. Klik ten slotte op de knop Next.

©PXimport

De drie geselecteerde foto's worden samengevoegd in een voorvertoning.

20. Schilderachtig

De foto's worden vervolgens verwerkt, en dit kan even duren. Als dit proces klaar is, verschijnt het samengestelde resultaat op uw scherm, met een rijtje schuifregelaars ernaast. Meestal is de foto die u krijgt voorgeschoteld nog behoorlijk fotorealistisch. Bij het onderdeel Method & Presets kan heel eenvoudig een schilderachtig effect worden bereikt, door bij Details Enhancer Tone Mapping te kiezen voor Painterly of Grunge. Vindt u dat het effect met de standaardinstelling al teveel van het goede is, dan kiest u voor Exposure Fusion om het effect te verminderen. Bij deze methode worden de lichte en donkere delen uit de drie of vijf originele foto's samengevoegd en wordt er daarna zo min mogelijk aan gesleuteld. U ziet dan bijvoorbeeld diepere schaduwen, zodat het contrast meer op dat van een echte foto lijkt.

©PXimport

Dit lijkt meer op een schilderij dan op een foto.

21. Nog meer effect

Ongeacht welke methode u gekozen hebt, kunt u het effect nog beter op uw smaak afstemmen door met de schuifregelaars te spelen. Zodra u de muispijl op een schuifje laat zweven, ziet u onderin het venster een korte (Engelstalige) uitleg van wat het precies doet. Beweeg Smoothing bijvoorbeeld naar links om een meer schilderachtig effect te krijgen, en naar rechts voor een meer fotorealistisch effect. Niet schilderachtig genoeg? Zet dan eens een vinkje bij Light mode en klik op Min, Low of Mid om een nog surrealistischer effect te krijgen. Belangrijk bij al deze schuifjes is dat u voor uzelf goed bepaalt welk effect u nastreeft. Wilt u een 'over the top' bewerkte foto, houdt u meer van subtiele aanpassingen of maakt u toch liever een fotorealistische plaat?

©PXimport

Twee varianten van dezelfde foto: een realistische en een schilderachtige versie.

22. Bewaren en bewerken

Zodra u tevreden bent over het resultaat klikt u op de knop Process & Save. Er wordt nu een venster geopend waarmee u de foto bewaart. Als u de foto niet verder gaat bewerken, kiest u bij Opslaan als voor jpg. Bent u dat wel van plan, kies dan liever tiff 16-bit, want dan behoudt u de hoogste kwaliteit. Rechtstreeks in een fotobewerker inladen kan trouwens ook. Dan zet u in ditzelfde venster een vinkje bij Open saved images with en kiest u voor een fotobewerker die op uw pc aanwezig is. Daarna gaat het programma aan de slag om het eindresultaat voor u te genereren.

©PXimport

Tevreden? Sla het resultaat op en ga desgewenst meteen aan de slag met een foto­bewerker.

23. Handmatig belichten

Bij het maken van een belichtingstrapje kunt u tegen een belangrijke beperking van uw camera aanlopen. Soms kunnen er bijvoorbeeld maar drie opnamen worden gemaakt, of zijn de belichtingsstapjes tussen de opnamen te klein om alle lichtwaarden vast te leggen. In zulke situaties hebt u er voordeel bij als uw toestel een handmatige stand heeft (bij veel toestellen is dit de M-stand). Hiermee bent u vrij om zoveel opnamen te maken als u wilt, want u past na elke foto gewoon zelf de belichting aan. Kies wel een vaste diafragmawaarde, zodat de scherptediepte in alle foto's hetzelfde blijft. Varieer dus alleen de sluitertijd. Ook de iso-waarde kan het beste gelijk blijven, zodat het ruisniveau niet varieert. Zoals u zult begrijpen is de M-stand met name bedoeld voor de meer gevorderde kiekjesmakers.

Direct HDR

Hebt u een erg recente camera? Kijk dan eens in het menu of in de handleiding of hij een HDR-stand heeft. Steeds meer toestellen zijn namelijk in staat om razendsnel drie opnamen te maken en deze meteen samen te smelten tot één foto. Deze ontwikkeling is vrij nieuw en het resultaat kan daarom nog een beetje tegenvallen. Test hem eerst goed uit, om te voorkomen dat u kostbare opnamen 'verpest'. Gebruikt u Photoshop Elements? Ook dat kent een eenvoudige HDR-functie. Pas echt leuk wordt het met Photoshop CS5, al zal niet iedereen deze professionele fotobewerker in huis hebben. Maakt u liever foto's met uw iPhone, dan vindt u in de App Store diverse HDR-programma's. De iPhone 4 met een recente versie van iOs (vanaf 4.1) kan standaard HDR-foto's maken.

Een televisie trekt stof aan als een magneet. Vlekken, vingerafdrukken of een doffe waas kunnen het kijkplezier flink verstoren. Toch is het schoonmaken van je tv iets wat je voorzichtig moet aanpakken. Eén verkeerde beweging en je hebt een kras of een streperig scherm. In dit artikel lees je hoe je je televisie veilig schoonmaakt, wat je vooral níét moet doen en waar je op moet letten bij verschillende soorten schermen, zoals lcd, oled en qled.

Lees ook: Zo kies je de beste televisie voor in de slaapkamer

Het lijkt zo makkelijk: even een vochtige doek over het scherm halen. Maar juist dat is iets wat je moet vermijden. Schermen zijn namelijk gevoelig voor vocht, druk en agressieve schoonmaakmiddelen. Een papieren doekje of keukenrol kan al fijne krasjes veroorzaken. Gebruik daarom alleen een zachte microvezeldoek, droog of licht vochtig gemaakt met gedestilleerd water. Gewoon kraanwater bevat kalk en mineralen die bij opdrogen vlekken kunnen achterlaten.

Altijd eerst de stekker eruit

Voordat je begint met schoonmaken, haal je de televisie van de stroom. Niet alleen om veilig te werken, maar ook omdat je op een zwart scherm veel beter ziet waar het vuil zit. Bovendien voorkom je zo dat er vocht in warme elektronica trekt. Laat het scherm na gebruik goed afkoelen. Een warm scherm is kwetsbaarder voor druk; en te veel druk kan tot zichtbare sporen of blijvende vervorming leiden

Zachtjes poetsen, nooit drukken

Maak de doek licht vochtig en wrijf in een rustige, horizontale of verticale beweging over het scherm. Gebruik geen draaiende bewegingen en zet vooral geen kracht. Het paneel van een moderne tv is kwetsbaar. Oefen je te veel druk uit, dan kun je permanente verkleuringen of pixelschade veroorzaken. Houd er rekening mee dat het vuil meestal aan de oppervlakte zit, dus je hoeft niet te schrobben om resultaat te zien.

Regelmaat en antistatische bescherming helpen

Je hoeft je tv niet dagelijks schoon te maken, maar een snelle veegbeurt met een droge doek eens per week voorkomt dat stof zich ophoopt. In huizen met huisdieren of veel luchtcirculatie – bijvoorbeeld door open ventilatieroosters of mechanische ventilatie – raakt een scherm sneller stoffig. Regelmaat voorkomt dan dat het vuil zich vastzet.

Microvezeldoeken met antistatische eigenschappen helpen om stof minder snel te laten terugkeren. Er bestaan ook speciale sprays die het scherm tijdelijk antistatisch maken. Gebruik die alleen als ze expliciet geschikt zijn voor beeldschermen, en breng ze nooit direct op het scherm aan.

©Kamil Macniak

Oled is gevoeliger dan lcd of qled

Niet alle schermtypes reageren hetzelfde op vocht of schoonmaakmiddelen. Oled-schermen zijn het meest kwetsbaar, omdat ze anders zijn opgebouwd dan lcd- en qled-schermen. In plaats van een achtergrondverlichting gebruiken ze miljoenen pixels die ieder hun eigen licht produceren. Die pixels zijn opgebouwd uit organisch materiaal – vergelijkbaar met een ultradunne, gevoelige laag – die makkelijk kan worden aangetast door druk of chemicaliën. Omdat de organische materialen in oled-schermen chemisch gevoeliger zijn dan de kristalstructuren in lcd/qled, is de kans op blijvende schade groter. Zelfs een lichte beschadiging kan al zorgen voor donkere plekken of verkleuringen die niet meer verdwijnen.

Lcd- en qled-schermen hebben een stevigere gelaagde structuur, met beschermende lagen tussen het schermoppervlak en de lichtgevoelige delen. Daardoor zijn ze wat minder gevoelig voor schoonmaakfouten. Toch blijft ook hier voorzichtigheid geboden. Middelen met alcohol, ammoniak of azijn kunnen de antireflectielaag aantasten, met een dof of vlekkerig scherm als gevolg. En dat is niet meer te herstellen.

Gebruik nooit glasreiniger of allesreiniger

Het klinkt logisch om een glanzend oppervlak schoon te maken met glasreiniger, maar dat is bij een tv echt uit den boze. Veel van deze middelen bevatten oplosmiddelen of zuren die het scherm permanent kunnen beschadigen. Ook sprays zijn af te raden, omdat je dan kans hebt dat er vloeistof langs de randen naar binnen loopt. Als je per se een reinigingsmiddel wilt gebruiken, kies dan een speciale schermreiniger zonder alcohol, en breng die altijd aan op de doek – nooit direct op het scherm.

Vergeet de randen en de afstandsbediening niet

Naast het scherm zelf verdienen ook de behuizing en afstandsbediening een schoonmaakbeurt. Deze onderdelen zijn minder gevoelig en kun je gerust schoonmaken met een iets vochtigere doek. Let wel op dat er geen vocht tussen de knoppen komt. Rondom ventilatieopeningen of aansluitingen gebruik je het best een droge doek of een kleine borstel. Zo voorkom je dat stof zich ophoopt en de koeling of signaaloverdracht beïnvloedt.

©Katerina Bond

Groot scherm? Werk met twee handen

Bij televisies vanaf ongeveer 65 inch of bij gebogen schermen is het belangrijk om stabiel en met beleid te werken. Druk uitoefenen in het midden van een groot scherm zonder tegendruk aan de zijkant kan spanning veroorzaken in het paneel. Werk daarom met twee handen: één hand ondersteunt het scherm, terwijl de ander met de doek over het oppervlak veegt. Zorg ook dat de televisie stevig staat of hangt voordat je begint.

Ingebrande beelden poets je er niet af

Soms lijkt het alsof er een vlek in beeld blijft, maar dan gaat het om een ingebrande afbeelding of verkleurde pixels. Dit komt vooral voor bij oled-tv's en ontstaat door langdurige weergave van statische elementen, zoals logo's. Schoonmaken heeft daar geen effect op. Het is goed om dit onderscheid te kennen, zodat je niet blijft boenen op iets dat simpelweg in het scherm zelf zit.

Conclusie

Een televisie schoonmaken vraagt om een zachte hand en het juiste materiaal. Gebruik een droge of licht vochtige microvezeldoek, vermijd schoonmaakmiddelen en laat agressieve sprays links liggen. Houd rekening met het type scherm: vooral oled vraagt om extra zorg. Door regelmatig en zorgvuldig te werk te gaan, blijft het beeld niet alleen schoon, maar voorkom je ook schade op de lange termijn – zeker bij grotere of gebogen modellen.

De Philips Airfryer 5000-serie NA555/00 is geen simpele 'frietpan zonder olie'. Met twee manden én een stoomfunctie richt dit apparaat zich op de thuiskok die net iets meer wil. Denk aan een hele kip bereiden met stoom en hete lucht, of tegelijkertijd een hoofd- en bijgerecht klaarmaken. In deze review lees je wat er goed gaat, wat beter kan en voor wie deze airfryer echt een aanwinst is.

Eerste indruk

De Philips Airfryer 5000-serie NA555/00 is een airfryer met wat extra's: een stoomfunctie. Dit apparaat heeft twee manden met een totale capaciteit van 9 liter: een grotere lade van 6 liter voor hoofdgerechten en een kleinere van 3 liter voor bijgerechten of snacks. Volgens Philips kun je hiermee verschillende ingrediënten tegelijkertijd bereiden, met een keuze uit frituren, stomen of een combinatie van beide.

De machine in het kort: de airfryer is uitgerust met zogeheten RapidAir Plus-technologie, alleen beschikbaar bij Philips, waarbij hete lucht snel en gelijkmatig rondom de ingrediënten circuleert. Op papier betekent dat tot 90 procent minder vet dan bij friet en snacks uit de friteuse, al is uit onderzoek al gebleken dat dat een wel heel positieve vergelijking is.

De maximale baktemperatuur bedraagt 200 graden Celsius en er zijn 12 voorgeprogrammeerde programma's beschikbaar. De bediening verloopt via een digitaal aanraakscherm, waarbij temperatuur en tijd handmatig kunnen worden aangepast.

De bouwkwaliteit van het (erg grote) apparaat is degelijk, met een zilverkleurige roestvrijstalen afwerking. De airfryer weegt ruim 8,7 kilo. Met afmetingen van 35,1 x 38,2 x 44,3 cm neemt hij bovendien behoorlijk wat ruimte in op het aanrecht. Philips stelt dat het ontwerp compacter is dan andere modellen met twee manden naast elkaar. Dat is niet helemaal zo; de eerder geteste Ninja was duidelijk een slag kleiner.

©Saskia van Weert

Uitpakken en installatie

De airfryer zit in een grote doos en is goed beschermd tegen beschadiging tijdens het transport. Na het uitpakken van de airfryer kwamen er drie zaken in me op:

Punt 2 komen we verderop op terug. Maar eerst naar de handleiding: die zit er niet bij. Best een teleurstelling, want het is geen apparaat dat je zonder instructies uit de losse pols meteen intuïtief bedient. Wel staan er QR-codes op de doos, die na het scannen een online pdf openen van… meer dan 1800 pagina's! Alle verschillende talen zijn gebundeld in één bestand, waarbij Nederlands op pagina 704 begint. Dat is totaal onwerkbaar. Op de eigen pc heb ik er een kleiner bestand van gemaakt met alleen de eigen taal, en dat is meteen ook een advies aan Philips: niet doen, zo. Het hoeft ook weer geen full colour-boek te zijn, maar iets van een handzaam bestand zou prettig zijn.

Wat er wél bij zit, is een zwart-witte quickstartgids waarvan me niet duidelijk is wat de bedoeling van de handelingen is. Aangeraden wordt, zo maak ik eruit op, om het stoomgedeelte van de airfryer een reinigingsprogramma te laten doorlopen. De auteur van deze review is nog geen 50 en heeft goede ogen, maar deze folder was zo onduidelijk dat ik hem maar even heb laten zitten.

Handleiding: een gemiste kans

De pdf-handleiding die er wél is, is niet foutloos. Op zich wordt de werking van de airfryer goed uitgelegd. Er is een algemeen gedeelte, een deel over eten maken met de airfryerfunctie, vervolgens een deel over de combinatie van stomen en airfryen én er is een deel over de stoomfunctie, met telkens een tabelletje erbij van welk eten er hoelang in moet.

Echter, meerdere malen wordt aangehaald dat wortelgroenten zoals bloemkool en broccoli in de airfryer kunnen worden bereid. Dat zijn echter geen wortelgroenten. Slordig. Ook staat het gedeelte over friet maken vlak onder de stoominstructies. En zonder te testen kunnen we dit zeggen: friet maak je niet met stoom – zelfs niet in deze airfryer.

Er staan wel meer wat vreemde dingen in de handleiding, zoals dat je de mandjes met eten meermaals dient om te schudden boven de gootsteen. Daar zie ik echt het nut niet van in. Ik vermoed dat de handleiding is vertaald uit het Engels en dat men Amerikaans-achtige claims wil voorkomen door maar zo veel mogelijk aandacht aan veiligheid te besteden. De waarschuwing over de hete buitenkant is wel op zijn plaats: die klopt.

©Saskia van Weert

Het waterreservoir van de Philips-airfryer.

Uiterlijk en indeling

Het is een robuuste machine, rvs en matgrijs. Aan de achterzijde zitten twee afstandhouders die ervoor zorgen dat je hem niet te dicht tegen de muur zet. De warme lucht en stoom moeten tijdens het gebruik immers wel weg kunnen. Bovenop zit een bakje om water in te doen als je de stoomfunctie gebruikt. Links een kleine lade met airfryerfunctie voor kleine gerechten, rechts een grote lade die met alle functies overweg kan: airfryen, stomen, en stomen + airfryen.

De lades zijn verschillend ingedeeld. De kleine lade heeft een roostertje op de bodem dat je eruit kunt halen en dat ervoor zorgt dat de hete lucht ook onder het eten komt. In de grote lade zit een soort binnenpan, die er eveneens uit te halen is voor schoonmaakdoeleinden. De vierkante binnenpan past maar op één manier in de lade, dus je kunt hem er niet per ongeluk verkeerd in duwen.

©Saskia van Weert

Bediening en interface

De bediening lijkt heel ingewikkeld, en dat komt doordat er uit de doos een transparante sticker over het bedieningspaneel zit geplakt met werkelijk álle beschikbare knopjes erop. Na het verwijderen van de sticker blijkt het aantal keuzemogelijkheden behoorlijk mee te vallen.

Na het indrukken van de aan-uitknop kies je welke lade(s) je wilt gebruiken, en alleen de knoppen die van toepassing zijn op de gekozen lade en daarna de gekozen functie, lichten op. Als je lade 1 selecteert, zie je dus alléén de knoppen voor tijd en temperatuur en de voorkeuzemenu's. Kies je lade 2, dan heb je meer keuzes, namelijk voor airfryer, stomen en een combinatie ervan, maar ook de voorkeuzemenu's en reinigingsprogramma's.

Voorkeuzeprogramma's zijn overigens niet 'magisch'. Het zijn vastgestelde combinaties van een bepaalde tijd en een bepaalde temperatuur. Ze staan duidelijk in de handleiding beschreven. Tijdens de testperiode zijn ze niet gebruikt; ze zijn namelijk bedoeld voor een vaste hoeveelheid ingrediënten. Als je er meer of minder in doet, werkt het al meteen minder goed en moet je alsnog zelf de tijd aanpassen.

©Saskia van Weert

De sticker die over het bedieningspaneel zit geplakt toont alle beschikbare knoppen.

Prestaties: airfryen

Voor 'klassiek' airfryen heb je de keuze uit de kleine en de grote lade. De kleine is vooral geschikt voor bijvoorbeeld één kroket of één afbakbroodje. Voor de meeste bereidingen zul je vooral de grote mand gebruiken. De prestaties zijn prima; zeker in de grote mand is eten sneller gaar en krokant dan in airfryers van andere merken. Philips was het eerste grote bedrijf dat airfryers op de markt bracht en die voorsprong uit zich nog steeds in de kwaliteit van de meeste modellen – zeker de wat duurdere, zoals deze met veel vermogen.

©Saskia van Weert

Prestaties: stomen

Wil je de airfryer gebruiken om te stomen, dan vul je eerst het reservoir bovenop met water. Stomen is zoals eerder gemeld alleen beschikbaar in de grote mand. Iets als aardappels of groente stomen gaat prima, al duurt het simpelweg lang. Reken op zeker een halfuur voor een portie aardappelpartjes. Dat is overigens vergelijkbaar met reguliere stoomapparaten.

Aandachtspunt is het geluid: als de machine gaat stomen, maakt hij een geluid als een beademingsapparaat – om de zoveel tijd klinkt er telkens een opvallende 'puf'. Na het stomen moet het water in het reservoir afkoelen en kun je dat bakje leegschenken, schoonmaken en afdrogen. Je kunt het water om hygiënische redenen niet zo op de machine laten staan. Dat leeggieten is iets wat je in het begin zeker zult vergeten.

Prestaties: airfryen en stomen gecombineerd

Wat deze airfryer uniek maakt, is de combinatie van stomen en airfryen. Hoewel de auteur een doorgewinterde airfryergebruiker is en er zelfs een kookboekje over heeft geschreven, was het echt even zoeken naar wat er dan precies in kan worden klaargemaakt. Philips zelf geeft als suggestie om een hele kip erin te bereiden. Dat ging prima. Een experiment met broccoli mislukte helaas; de roosjes waren verbrand.

Deze functie is vooral geschikt voor koks die een experiment niet schuwen. Heb je een stoomoven of zou je die graag willen, dan is deze combinatie van airfryen en stomen een alternatief dat, zeker in vergelijking met een stoomoven, een stuk voordeliger is.

©Philips

Extra functies

De airfryer is voorzien van allemaal snufjes. Bijvoorbeeld de functie om middels een piepgeluid te worden gewaarschuwd dat je eten in de mand moet worden omgeschud. Ben je een ervaren airfryergebruiker, dan is die functie niet nodig, want je bent er al aan gewend om regelmatig de boel te schudden. Voor beginners kan dat echter een nuttige wenk zijn om een optimaal resultaat te krijgen.

Ook handig is de stoomreiniging. Maak je vaak vlees, kip of vette snacks in de airfryer klaar, dan kan het mandje gaan aankoeken en na verloop van tijd is het amper nog goed schoon te krijgen. Met de stoomreiniging wordt het mandje goed doorgestoomd, waarna je de mand met vuil water leeggooit, omspoelt en in de airfryer 5 minuten laat opdrogen.

De moeite van het vermelden waard is het geluid, of het gebrek daaraan. Tijdens het stomen hoor je zoals gemeld een pufgeluid, maar voor het overige is de airfryer stil. Je hoort hem wel, maar duidelijk minder dan andere airfryers. Ook de piep die je hoort als het eten klaar is – die bij Ninja bijvoorbeeld keihard is – is bescheiden. Dat is zeker een pluspunt.

Conclusie: kopen of niet?

De airfryer is veelzijdig, voorzien van een hoop toeters en bellen, en door de stoomfunctie biedt hij meerwaarde vergeleken met airfryers die dat niet kunnen. Het apparaat is wel groot en zwaar, heeft een enorm lange handleiding en is daardoor niet intuïtief te gebruiken – je moet er echt tijd in investeren om hem goed te leren kennen. De mandjes en roosters kunnen in de vaatwasser, maar de buitenzijde en het waterreservoir zijn vlekgevoelig. De prestaties zijn goed.

Al met al is deze airfryer een aanrader voor de thuiskoks die hoge eisen stellen aan hun apparaat, bereid zijn om er veel mee te experimenteren en creatief zijn in het bedenken van gerechten die de stoomfunctie goed benutten. Ben je alleen op zoek naar een apparaat om friet en snacks mee te maken? Dan zijn simpelere modellen een betere keuze.