Voor de meeste toepassingen is het genoeg om audio af te spelen via de geïntegreerde audio-chip op je moederbord. Maar wat als je eens je gitaar, je zang of een ander instrument wilt opnemen, of goed wilt afspelen? We helpen je bij het vinden van de perfecte audio-interface.

Tip 01: Audio-interface

Op het moederbord van je pc zit normaal gesproken een audio-chip die het digitale geluid van je pc vertaalt naar een analoog signaal voor bijvoorbeeld een koptelefoon of externe pc-luidsprekers. Bij de meeste moederborden is deze audio-chip niet van bijzonder goede kwaliteit. Hij is wel geschikt als je af en toe een muziekje wilt afspelen tijdens het typen, maar wil je echt goed geluid uit je pc krijgen of zelf aan de slag met muziek opnemen, dan ontkom je niet aan betere hardware. Als het je alleen gaat om een vette sound tijdens het spelen van games of het luisteren naar Spotify op je pc, dan kun je tijdens de aanschaf van een moederbord iets beter op de audio-specificaties letten. Sommige moederborden hebben behoorlijk goede audio-chips en digitale uitgangen om je pc direct op een versterker aan te sluiten. Wil je muziek gaan maken en bijvoorbeeld je gitaarspel opnemen met je pc, dan heb je een apparaat nodig waar je een gitaarkabel in kunt steken en dit analoge signaal voor je omzet in een digitaal signaal. Zo’n apparaat heet officieel een audio-interface, in de volksmond een geluidskaart. Laten we eens kijken wat een audio-interface nu precies inhoudt.

©PXimport

Tip 02: Intern of extern

Audio-interfaces bestaan in twee varianten: intern en extern. Vroeger waren ze vrijwel alleen intern beschikbaar, tegenwoordig zijn de meeste interfaces extern. Dit komt doordat laptops krachtig genoeg zijn om als complete muziekstudio dienst te doen, maar in laptops passen dergelijke interfaces niet. Interne audio-interfaces bestaan nog wel als pci-e-variant, deze zijn uiteraard alleen in desktop-pc’s te gebruiken. Externe audio-interfaces kunnen drie aansluitingen hebben: usb, firewire en thunderbolt. Het overgrote deel van de audio-interfaces heeft een usb-aansluiting. Dit is handig omdat zowat alle pc’s en laptops met een usb-poort zijn uitgerust en de snelheid van usb tegenwoordig snel genoeg is voor audio-applicaties. Vroeger was usb ondergeschikt aan firewire, daarom zie je nog veel audio-interfaces met firewire op marktplaats voorbijkomen. Thunderbolt is een standaard die je vooral op systemen van Apple vindt. Omdat professionele muziekstudio’s voor negentig procent op Macs draaien, vind je veel audio-interfaces met thunderbolt-aansluitingen, echter voornamelijk voor de professionele markt.

©PXimport

Tip 03: Aansluitingen

Een audio-interface heeft altijd een paar aansluitingen. Standaard vind je op een simpele audio-interface ten minste twee audio-uitgangen: één voor het linker- en één voor het rechterkanaal. In de meeste gevallen zijn dit twee jack-uitgangen (zogenoemde instrumentenkabels), op deze uitgangen sluit je je luidsprekers aan. Soms vind je hier in plaats van jack-aansluitingen twee tulp-uitgangen of xlr-connectoren. Deze laatste aansluiting vind je ook op microfoons en is een standaardmanier om professionele audioapparatuur te verbinden. Naast de twee uitgangen vind je vaak één of twee ingangen. Dit zijn vaak xlr-aansluitingen zodat je er gemakkelijk een microfoon op aan kunt sluiten.

Uiteraard heb je een usb-poort (of firewire of thunderbolt) om de audio-interface met je pc te verbinden. Als je wilt gaan dj’en met een audio-interface heb je vier uitgangen nodig. Twee uitgangen (het linker- en rechterkanaal) om op je luidsprekers aan te kunnen sluiten en twee uitgangen voor je koptelefoon om je mix te horen voordat je ze over de luidsprekers afspeelt. Twee? Jawel, omdat een koptelefoon stereo is, heb je ook hiervoor twee uitgangen nodig: één voor links en één voor rechts. De meeste interfaces bieden een koptelefoon als stereo-uitgang aan zodat het linker- en rechterkanaal gecombineerd zijn tot één connector. Denk eraan dat een stereo-koptelefoonaansluiting op een interface normaal gesproken alleen een kopie is van de twee normale audio-uitgangen, als je wilt dj’en heb je twee afzonderlijke kanalen nodig. In de specificaties wordt altijd aangegeven hoeveel uitgangen een interface heeft.

©PXimport

Tip 04: Dac en ad/da

Naast het hebben van de aansluitingen, kan geluidskwaliteit ook een reden zijn waarom je een audio-interface wilt aanschaffen. De prijs van een audio-interface varieert van enkele tientjes tot duizenden euro’s, in de meeste gevallen heeft dit te maken met de kwaliteit van de componenten. En dan vooral de manier waarop de interface digitaal naar analoog vertaalt en andersom. Uit de hifi-wereld ken je misschien dac-kastjes: deze apparaten vertalen digitale signalen naar analoge signalen, waarop je dan weer versterkers en luidsprekers kunt aansluiten. Een vergelijkbare techniek vind je in audio-interfaces, alleen hebben we het hier over ad/da. Ad/da staat voor analoog naar digitaal en digitaal naar analoog. Een audio-interface voor muzikale doeleinden gebruik je namelijk vaak in twee richtingen: je analoge signaal (microfoon, gitaar) wordt door de audio-interface omgezet in een digitaal signaal. In een muziekprogramma wordt dit digitaal bewerkt, de audio-interface stuurt het vervolgens analoog weer uit naar je luidsprekers. Vandaar ad/da in plaats van dac. De kwaliteit van de ad/da-converters in een audio-interface kun je niet uit de specificaties halen, je moet een apparaat testen om te weten hoe goed de converters zijn.

©PXimport

Samplefrequentie en bit-diepte

Tip 05: Audio-ingangen

Er zijn drie verschillende soorten signalen die je op een audio-ingang van een interface aan kunt sluiten: mic level, line level en instrument level. Mic level is voor microfoons en heeft een xlr-aansluiting. Het is een signaal met een laag volume en moet versterkt worden middels een pre-amp (voorversterker), in een audio-interface met xlr-aansluiting zit een pre-amp ingebouwd. Line level is bedoeld voor instrumenten met hoge signaalniveaus, zoals drumcomputers, synthesizers en keyboards en sluit je aan middels een jack-kabel. Instrument level gaat ook via een jack-kabel maar heeft een variabel signaalniveau. Dit signaal wordt gebruikt door gitaren en basgitaren. Een line level jack-kabel is anders opgebouwd dan een instrument level jack-kabel. Dit is de reden dat je in muziekwinkels aparte kabels voor gitaren en voor synthesizers vindt. Als je een audio-interface met één of twee audio-ingangen hebt, zijn dit meestal gecombineerde jack/xlr-ingangen. Je kunt er een xlr-kabel insteken van een microfoon, maar ook een jack-kabel van een synthesizer of een gitaar. Je audio-interface herkent of er een xlr-kabel of een jack-kabel inzit, maar je moet zelf even instellen wat voor soort jack-kabel je erin hebt gestopt. Hiervoor vind je naast de audio-ingang een schakelaar voor line of instrument. Sommige fabrikanten geven een instrument-ingang aan met een icoontje van een gitaar.

©PXimport

Usb-microfoon

©PXimport

Tip 06: Software

Vrijwel elke audio-interface wordt met software geleverd. Hiermee kun je makkelijk bepalen welke ingang welk ingangsvolume moet hebben, of welk kanaal naar welke uitgang van de interface moet worden geleid. Dit is vooral handig bij audio-interfaces die meerdere in- en uitgangen hebben. Sommige audio-interfaces hebben ook interne effecten, zoals galm en echo. Handig, omdat je dan geen apart programma nodig hebt om galm aan je stem toe te voegen. Deze effecten worden gegenereerd door een speciale dsp-chip (digital signal processor) in de audio-interface, vandaar dat deze effecten ook wel dsp-effecten worden genoemd. In de software van een audio-interface stel je ook in op welke samplefrequentie de interface moet werken en kun je presets opslaan voor verschillende configuraties.

©PXimport

48V

Tip 07: Meer aansluitingen

Naast de standaard in- en uitgangen vind je op sommige audio-interfaces een heleboel andere aansluitingen. De meest voorkomende is een midi-aansluiting, een standaard uit begin jaren tachtig om drumcomputers, keyboards en synthesizers op je pc aan te sluiten. Adat is ook een technologie dat je op veel interfaces terugvindt. Dit is een digitaal signaal dat tot wel acht digitale sporen via een optische kabel kan in- en uitsturen. Dit kun je gebruiken om bijvoorbeeld een apparaat met acht pre-amps met één kabeltje aan je audio-interface te hangen. Zo kun je complete bands opnemen zonder dat je een interface met veel ingangen nodig hebt. Word clock is bedoeld om verschillende apparaten op tijd aan elkaar te synchroniseren. Aes/ebu is een aansluiting voor professionele doeleinden, bedacht door de aes (audio engineering society) en de ebu (european broadcasting union). Ja, die van het songfestival inderdaad.

©PXimport

Tip 08: Latency en drivers

Als je aan de slag wilt met het opnemen en mixen van instrumenten, dan is het belangrijk dat er geen vertraging in het spelen (de opname) en de weergave over de luidsprekers van een instrument zit. In de audiowereld wordt zo’n vertraging latency genoemd. De betere audio-interfaces hebben een minimale latency, goedkopere interfaces kunnen een hogere latency hebben. Maar allemaal hebben ze de eigenschap dat ze een veel lagere latency hebben dan wanneer je probeert op te nemen zonder een audio-interface. Elke audio-interface heeft een driver nodig, het is aan te raden om na aanschaf meteen de laatste driver op je systeem te installeren. Een oude driver of een driver die niet goed werkt met jouw versie van een besturingssysteem, is een bron van problemen zoals klikjes en een hogere latency.

©PXimport

Tip 09: Mobiel

Als je een tablet of smartphone hebt en betere opnames wilt maken, heb je een stuk minder keus dan wanneer je met een laptop of desktop-pc muziek wilt maken. De beste optie voor een mobiele muziekstudio is een iPad, omdat er honderden apps voor muziek in de App Store te vinden zijn en omdat iOS voor muziektoepassingen is geoptimaliseerd. In de praktijk betekent dit dat je bijvoorbeeld veel minder last hebt van latency dan bij een Android-tablet. Helaas gebruikt de iPad geen usb-aansluiting maar een lightning-connector en dus ben je aangewezen op speciale mobiele interfaces. Sommige compacte audio-interfaces bieden je naast een lightning-aansluiting ook een usb-poort, zodat je de interface zowel bij een iPad als bij een pc of Mac kunt gebruiken. Voor Android heb je iets minder keuze, al zijn er meer opties dan een paar jaar geleden. Kijk vóór aanschaf of een audio-interface geschikt is voor jouw type smartphone of tablet.

©PXimport

Kooptips

Behringer U-Phoria UMC22

Focusrite Scarlet Solo 2nd Gen

Presonus Studio 68

©PXimport

Ga je een nieuwe elektrische tandenborstel kopen? Gooi vooral de oude niet weg! Met een nieuw setje (goedkope) opzetborstels heb je ineens een ultieme schoonmaakhulp in handen. Je krijgt 10 tips voor lastige schoonmaakklusjes waar je nu moeiteloos je tanden in zet.

Lees ook: Dé 15 dingen die je altijd vergeet schoon te maken (maar nu niet meer!)

1. Lichtschakelaars

Bij het normale schoonmaakrondje worden lichtknoppen vaak over het hoofd gezien. Maar na verloop van tijd worden ze toch echt smoezelig, vooral als je ze vaak met vette of natte vingers aan en uit zet. Met een elektrische tandenborstel met een droge(!) opzetborstel maak je de schakelaar eenvoudig schoon: het vuil wordt als het ware losgetrild. De ronddraaiende borstelkop komt ook in de kiertjes rond de schakelaar, waar je met een doek lastig bij komt. Klaar? Neem dan af met een (weer droge) microvezeldoek om echt alle viezigheid weg te vegen.

2. Spoelbakken en werkbladranden

In de kier tussen spoelbak en keukenblad verzamelt zich vuil dat nauwelijks weg te krijgen is met een spons. Gebruik een elektrische borstel met een drupje afwasmiddel of ontvetter om dit randje schoon te maken. Laat de borstelkop rustig draaien langs de randen, spoel na met warm water en droog af.

3. Zolen en randen van sneakers

Witte zolen, rubberen randen en reliëflogo’s op schoenen fris je eenvoudig op met een elektrische tandenborstel en een papje van baking soda en water. Breng het mengsel aan op de vieze plekken en laat de draaiende borstel het vuil loswerken. Zo hoef je niet te schrobben met kracht. Werkt goed bij sportschoenen, sneakers en kinderschoenen.

4. Tussen toetsen of knopjes

Op toetsenborden, afstandsbedieningen en andere elektronische apparaten blijven stof en kruimels hangen. Met een droge borstelkop kun je vuil los trillen tussen de knoppen. Gebruik geen water, maar veeg het losgeborstelde vuil weg met een doek of zuig het op met een stofzuiger met smal mondstuk.

©splitov27

5. Fietsketting

Een elektrische tandenborstel is ook handig bij het onderhoud van je fiets. Smeer de ketting in met een ontvetter die specifiek geschikt is voor fietsonderdelen en laat de borstelkop het opgehoopt vuil, oude smeermiddelen en roest losmaken. Gebruik een opzetkop die je specifiek voor dit soort klussen bewaart. Spoel daarna grondig af en droog. Vergeet niet om daarna de ketting opnieuw in te smeren met een geschikte fietskettingolie of -vet.

6. Randen van douchedeuren of -wanden

Kalkaanslag en zeepresten hechten zich aan de rubbers en randen van douchedeuren. De elektrische tandenborstel werkt deze aanslag moeiteloos weg, vooral in combinatie met schoonmaakazijn. Laat kort inwerken, borstel schoon, en spoel na.

7. Ventilatieroosters

Ventilatieroosters of luchtopeningen zijn lastig schoon te houden. Met een droge borstelkop borstel je stof van de lamellen zonder dat het alle kanten op vliegt. Je kunt de borstel ook licht vochtig maken en daarna alles afnemen met een doek.

8. Sieraden

Sieraden met steentjes of fijne details kun je voorzichtig schoonmaken met een elektrische tandenborstel. Gebruik wat lauw water met een drupje afwasmiddel, laat de borstelkop zacht draaien, en werk vuil uit de randjes. Ideaal voor ringen, oorbellen of kettingen die je niet wilt beschadigen.

9. Kinderstoel

Kruimels, sap en plak verdwijnen niet zomaar uit de kieren van een kinderstoel. Met een elektrische borstel en een beetje afwasmiddel werk je dat vuil er makkelijk uit. Let op: niet te nat maken bij houten stoelen.

10. Douchekoppen, kraanonderdelen en bevestigingen

Op en rondom de douchekraan, de glijstang of de wandbevestiging van de douchekop blijven vaak vette zeepresten zitten. Met een elektrische tandenborstel en wat allesreiniger kom je makkelijk langs de randjes en rubbers. Even borstelen, naspoelen en droogwrijven.

💪 Schrobben zonder stress

Een elektrische tandenborstel met een aparte opzetkop is eigenlijk onmisbaar als je houdt van snel en grondig schoonmaken. Perfect voor randjes, kieren, rubber, profiel en reliëf. Reserveer een borstel alleen voor schoonmaak en je hebt een nieuwe favoriet in het keukenkastje!

Af en toe heb je in Excel willekeurige getallen nodig voor een steekproef, om formules te testen of om een voorbeeld samen te stellen. Uiteraard kun je zelf wat cijfers op het toetsenbord roffelen, maar veel gemakkelijker is dit door Excel zelf te laten uitvoeren.

Stap 1: Willekeurige decimalen

Wanneer je in een cel de formule =ASELECT() typt, zal Excel een willekeurig getal tussen 0 en 1 vormen. Sleep die formule naar beneden om de kolom verder te vullen met lukrake getallen tussen 0 en 1. Dit zullen telkens waarden zijn van vijftien decimalen. Als je niet zover na de komma wilt werken, dan kun je de cellen selecteren en in het tabblad Start in de groep Getal de knop Minder decimalen gebruiken.

Wil je andere getallen, druk dan op de functietoets F9 zodat alles opnieuw berekend wordt. Je moet er wel rekening mee houden dat iedere keer dat je iets in dit rekenblad toevoegt of wijzigt, alle random waarden opnieuw worden berekend. Dus als je ergens in een cel bijvoorbeeld Hallo typt en je drukt op Enter, zullen alle ASELECT-waarden wijzigen. Dat los je op door al deze waarden te selecteren, te kopiëren en op dezelfde plaats te plakken met Plakken speciaal / Waarden plakken.

De formule =ASELECT() vormt willekeurige getallen tussen 0 en 1.

Stap 2: Reeks begrenzen

Dit zijn dus allemaal getallen kleiner dan 1. Wil je getallen tussen 1 en 10, dan kun je in de kolom daarnaast de formule =1+9*(A1) toepassen, in de veronderstelling dat het eerste gegenereerde getal van daarnet in A1 staat. Sleep dan het resultaat naar beneden en dan krijg je ook daar een kolom met waarden tussen 1 en 10.

Wil je willekeurige getallen tussen 1 en 100, dan wordt de formule =1+99*(A1). Voor getallen tussen 1 en 1000 is de formule =1+999*(A1) enzovoort.

In kolom C vragen we random waarden tussen 1 en 100, gebaseerd op de waarden van kolom A.

Stap 3: Raster vullen

Wil je gehele getallen tussen twee grenswaarden laten vormen door Excel, dan combineer je ASELECT met GEHEEL. Deze formule zal bijvoorbeeld willekeurige gehele getallen vormen kleiner dan 1000: =GEHEEL(ASELECT()*1000)

Het getal 1000 zal er zelf nooit bij staan. Sleep deze formule naar beneden om de kolom met willekeurige getallen te vullen en in dit voorbeeld hebben we de formule ook naar enkele kolommen daarnaast gesleept.

Ook hier dezelfde opmerking: om de random waarden te fixeren, moet je ze kopiëren en plakken als waarden.

Wanneer we de cellen naar beneden en naar rechts kopiëren, krijgen we een rooster met willekeurige getallen.