Al jaren adverteren tv-merken met gigantische, onrealistische contrastwaardes. Maar écht goed contrast zorgt wel degelijk voor een betere beeldkwaliteit. Combineer een hoger contrast met rijkere kleuren en een flinke maximale helderheid en je hebt een display-walhalla. Dan is precies de basis van de HDR-standaard. In dit artikel bespreken we wat HDR is, kijken we naar de stand van zaken bij computermonitoren en lees je waar je op moet letten als je er een uitzoekt. Ook bespreken we de beste HDR-monitoren van dit moment.

Het is héél hard gegaan met HDR (High Dynamic Range) bij televisieschermen. Heb je een beetje chique tv van maximaal een paar jaar oud, dan zit er waarschijnlijke HDR-ondersteuning op. Start je de Netflix-, Amazon Prime Video- of de Disney Plus-app, dan zie je een melding bij de meeste films en series dat er HDR-content aankomt, iets wat je merkt aan een zichtbaar betere beeldkwaliteit. Want in tegenstelling tot sommige twijfelachtige marketinglogo’s uit het verleden, valt er veel te zeggen voor HDR. Heel kort samengevat: sta je op het punt een nieuwe tv te kopen, dan wil je als het even kan echt een HDR-model hebben.

©PXimport

Wat is HDR?

De toepassing van HDR in computermonitoren verloopt helaas minder vlot. Voor we ons buigen over de oorzaken daarvan, kijken we eerst naar wat HDR is. HDR betekent in de basis dat het dynamische bereik, of dynamische contrast, van het scherm hoger is. Een hoger dynamische bereik is het verschil tussen de helderste delen en de donkerste delen in beeld. Je kunt zoiets uiteraard op verschillende manieren bereiken. Zo kun je de maximale helderheid verhogen, maar ook de donkere delen donkerder maken.

Een goede HDR-tv of -monitor richt zich op beide aspecten en toont dus lichtere pieken en donkerdere dalen. Het kleurbereik is het derde wiel van HDR, want écht indrukwekkend beeld vereist ook nog een breder kleurbereik. Rijkere kleuren met een hoger contrast zorgen zo voor een veel mooier beeld.

Content is leidend

HDR op je monitor hebben alleen is niet voldoende om ervan te profiteren, de content die je bekijkt moet ook klaar zijn voor HDR. De meeste moderne films en series worden opgenomen rekening houdend met HDR en profiteren dus van deze moderne techniek. Hierin ligt dan ook hét grote argument waarom de HDR-ontwikkeling bij computermonitoren wat trager gaat: de meeste content op computers kan er niet veel mee. Windows zelf weet pas sinds de laatste grote update redelijk met HDR om te gaan. In de eerste helft van 2019 was HDR vaker wel dan niet een probleem op pc’s. En dan is Windows zelf alleen maar een doorgeefluik.

Programma’s en apps binnen Windows zijn ook maar beperkt HDR-ready. Slechts een handjevol games profiteert écht van een HDR-monitor, een zeer select aantal YouTube-kanalen is in HDR te bekijken en toepassingen zoals browsers of Office-programma’s profiteren ook totaal niet van de HDR-functie. Sterker nog: die zien er soms zelfs slechter uit als je HDR inschakelt, waardoor je als HDR-monitorbezitter geregeld even de HDR-modus moet uitschakelen.

In theorie speelt het feit dat er meerdere HDR-formaten zijn, zoals HDR10, Dolby Vision en HDR10+, ook een rol bij de ontwikkelingen. Maar dat feit lijkt vooralsnog geen enorme rol te spelen vergeleken met de ontwikkelingen aan de content- en hardwarekant.

©PXimport

De VESA DisplayHDR-standaard

Laat het aan de fabrikanten over om HDR in te voeren en je krijgt één grote chaos. Zowel bij tv’s als bij monitoren werd te pas en te onpas met HDR-labels gestrooid. In theorie kan iets een HDR-scherm zijn zolang het met het signaal om kan gaan, maar een garantie voor een betere beeldkwaliteit is dat zeker niet. Tijd voor wat regulering dus. Hiervoor is de VESA DisplayHDR-standaard ontwikkeld, waar alle grote fabrikanten zich gelukkig achter hebben geschaard.

Fabrikanten als LG, Samsung, Philips, AOC, BenQ, HP, Dell en Gigabyte. Paneelbouwers zoals AU Optronics, Innolux en TPV, maar ook indirect betrokken partijen zoals Microsoft, Intel, AMD en Nvidia staan er ook achter. Kortom: de status van VESA DisplayHDR als dé standaard staat niet ter discussie.

©PXimport

Even hoog pieken

We kunnen beter spreken van DisplayHDR-standaarden. Het zijn er namelijk meerdere, variërend van DisplayHDR 400 tot DisplayHDR 1400, waarbij het getal overeenkomt met de piekhelderheid in nits. En hoe hoger de standaard voor helderheid, hoe strenger de eisen zijn voor de andere aspecten van beeldkwaliteit.

Een DisplayHDR 400-scherm hoeft niet veel meer te kunnen dan kortstondig 400 nits aan helderheid bereiken. Al voldoen de meeste écht goedkope schermen niet aan de 8bits-eis van deze standaard. DisplayHDR 400 is niet slecht, maar de lat ligt verre van hoog. Een DisplayHDR 1400-scherm vereist echter een extreem kleurbereik (95 procent DCI-P3 met 10-bitsprocessing), en moet ook in staat zijn minimaal 900 nits vast te houden bij een volledig wit beeld. Eventjes hoog pieken is dan niet meer voldoende om aan deze standaard te voldoen.

©PXimport

Piekhelderheid versus langdurige helderheid

Hoge pieken in kleine stukjes van het scherm geven een flinke boost aan spectaculaire momentel. Denk aan een explosie, een flits of reflectie. Een hoge helderheid in grotere delen voor langere tijd zorgt voor prachtige scènes. Denk aan zonsopkomsten of opnames van besneeuwde bergen; zaken waar dus alleen de betere HDR-schermen echt een verschil maken. Het liefst kan een monitor allebei, maar het is erg duur om een scherm te maken dat voor langere tijd een hoge helderheid kan weergeven. De meeste betaalbare monitoren richten zich dan ook vooral op het kunnen weergeven van heldere pieken.

DisplayHDR 400 en 600, ook wel eens liefkozend ‘HDR-lite’ genoemd, komen het meest voor vanwege de milde eisen ervan voor langdurige helderheid. Dat, plus een gebrek aan echte eisen voor kleur en de donkere delen in het scherm. De 320- en 350nits-vereisten voor langdurige helderheid zijn niet per se slecht, maar nauwelijks hoger dan wat je van een degelijke monitor van de afgelopen jaren zou verwachten. Zo rond de 300 was al jaren een redelijke basis, en 320 of 350 is dan voor het blote oog nauwelijks helderder.

Het DisplayHDR 400- of 600-label moet je dan ook vooral zien als een extraatje bovenop de andere specificaties. Het scherm kan dan overweg met HDR-signalen en geeft dus iets indrukwekkendere pieken weer, maar daar blijft het wel bij. Hoop niet al te zeer op betere kleuren (al wisselt dat per scherm), of een echt beter contrast. Niet vreemd dat veel kopers van DisplayHDR 400- of 600-panelen teleurgesteld raken wat de HDR-prestatie betreft: de échte HDR-ervaring met hoge helderheid, extreem contrast en rijkere kleuren ontbreekt.

DisplayHDR 400 en 600 vermijden?

DisplayHDR 1000 en hoger: de echte innovatie.

Tot voor kort was DisplayHDR 1000 de hoogst beschikbare certificering. Onlangs is daar DisplayHDR 1400 aan toegevoegd, toen bleek dat een aantal fabrikanten in staat was om heel snel flinke stappen vooruit te zetten. Al is DisplayHDR 1400 vooral toegevoegd voor ontwikkelaars van HDR-content. DisplayHDR 1000 is daarom de drempelwaarde voor een échte HDR-ervaring voor consumenten. Een 1000nits-piekhelderheid is genoeg om je ogen even te laten samenknijpen. De 600nits-vereiste voor langdurige weergave is een enorme bak licht en VESA stelt stevige eisen wat kleur en contrast betreft.

Een fabrikant moet dus een kwalitatief zeer goed paneel gebruiken én een extreme lichtbron erachter zetten. Ook moet er een oplossing bedacht worden om de lichtbron plaatselijk te dimmen om het extreme contrast mogelijk te maken; het zogenoemde local dimming. Oledpanelen zijn een uitzondering, daarop kan elke pixel individueel worden uitgeschakeld. Om de huidige TN-, VA- en IPS-panelen aan de DisplayHDR 1000-standaard te laten voldoen, moet de achterliggende backlight in zones worden aangestuurd.

DisplayHDR 1000 is niet heilig

Hoe meer van die zones, hoe beter de beeldkwaliteit. Vandaar dat we veel fabrikanten zien opscheppen over hun aantal FALD-(Full Array Local Dimming) zones. Deze hebben tientallen tot honderden kleine zones die individueel dimmen of oplichten. Zelfs in de beste schermen met honderden zones zien we echter nog wat ongewenste neveneffecten, zoals het halo-effect. Dat is het zichtbaar oplichten van donkere delen in de nabijheid van erg lichte delen. Je zult reviews moeten lezen om er zeker van te zijn dat een scherm op andere fronten ook echt high-end is.

Het feit dat er slechts een tiental DisplayHDR 1000-monitoren op de markt is, waarvan slechts één onder de 1000 euro, is tekenend voor de complexiteit. Uiteraard bewaren fabrikanten dure technieken natuurlijk vaak voor monitoren die ook op andere fronten uitzonderlijk zijn, denk aan de gigantische Samsung C49RG90, een 49 inch Super Ultra Wide 120Hz-scherm, of de ASUS ROG Swift PG27UQ; de eerste 4K 144Hz ips-monitor.

©PXimport

HDR-monitor: nu of later?

We uitten hiervoor wat kritiek op de zwakke DisplayHDR 400- en in mindere mate 600-standaard, en stellen dat ook de DisplayHDR 1000-standaard niet heilig is. Doe je er dan verstandig aan nu in een HDR-monitor te investeren?

De ontwikkeling van monitoren is in een stroomversnelling geraakt. We zijn in korte tijd naar veel grotere en snellere panelen gegaan, oled komt op, nieuwe backlighttechnieken zoals mini-led en FALD zijn in opmars en ook andere technieken brengen flink wat verschuivingen met zich mee. Zo zien we tegenwoordig ook FreeSync en G-Sync HDR-monitoren die HDR combineren met een soepeler beeld in games.

Het lijkt dan ook heel aantrekkelijk om nog even te wachten. Elke paar maanden komt er tenslotte wat nieuws uit en zakken de prijzen.

Maar anderzijds houden de forse ontwikkelingen van de laatste jaren ook in dat als jouw huidige monitor wat jaartjes oud is, je met een scherm van nu er enorm op vooruitgaat. Zoals met menig ander computeronderdeel kun je tot in de eeuwigheid blijven wachten, de ontwikkelingen houden nooit op. Daarbij verwachten we niet dat komend jaar opvallende veranderingen met zich meebrengt, we zullen vermoedelijk geleidelijk wat meer HDR-modellen op de markt zien verschijnen.

Daarom hebben we voor iedereen die aan een nieuwe scherm toe is de beste HDR-schermen van dit moment op een rijtje gezet.

Dell Ultrasharp U2518D

Degelijke consumentenmonitor met HDR als bonus

Zoals gezegd, zijn échte HDR-monitoren prijzig. Dus kijken we voor ons instapadvies naar een degelijke allroundmonitor voor zo’n 300 euro, waarbij de HDR-ondersteuning gewoon een klein, zinvol extraatje is. De Dell Ultrasharp U2518D is alweer een jaartje of twee oud, dat verklaart waarom hij geen DisplayHDR-certificaat heeft. Een scherm van 25 inch is een praktisch formaat, de hogere 2560x1440-resolutie geeft hem een mooie scherpte en wat extra werkruimte voor foto- en videobewerking. Het is ook een enorm degelijk scherm, met een stevige bouw en een in hoogte verstelbare voet. Met een 60Hz-refreshrate is het geen scherm waar gamers warm voor lopen, maar de beeldkwaliteit is uitstekend en een incidenteel spelletje spelen, is geen probleem.

De HDR-ondersteuning is vooral een bonus, maar dat maakt hem niet vervelend. De pieken benaderen op een haar na de 600 nits en hoewel Dell officieel 350 nits sustained opgeeft, haalde ons eigen model ruimschoots de 400. Het is geen echte wide-gamut monitor voor ultieme HDR-kleuren, maar het kleurbereik is prima en de nauwkeurigheid vanuit de fabriek zelfs heel goed. Daarmee weet de U2518D met HDR-content toch nét dat beetje extra te geven waar je op hoopt, iets wat we zelden zien op dit prijsniveau.

©PXimport

Dell Ultrasharp U2518D

Prijs
€ 299,-
Formaat
25 inch
Resolutie
2560 x 1440 pixels
Refreshrate
60 Hz
Paneeltype
IPS
HDR
HDR10 (geen DisplayHDR-certificering)
Websitewww.dell.nl8Score80

Philips Momentum 436M6VBPAB

Echte HDR voor weinig

De Philips Momentum 436M6VBPAB heeft het voordeel met ruime voorsprong het voordeligste DisplayHDR 1000-scherm te zijn. Met 579 euro kost hij grofweg de helft van het eerstvolgende alternatief. Kijken we puur naar de HDR-prestatie, dan laat Philips zien dat ze het snappen: uitstekend contrast, extreme helderheid (meer dan 700 nits voordat je in HDR-modus gaat), diepe zwartwaardes en een allround prima beeldkwaliteit. Met zijn 60Hz-verversingssnelheid is het echter geen echte gamemonitor voor pc-fanaten.

De lage prijs kent ook zijn consequenties. Zo wiebelt het scherm redelijk wat als we tegen ons (zeer stevige) bureau duwen, is de local dimming teleurstellend en zijn de kijkhoeken niet zo goed als ips-alternatieven. Het voornaamste punt is echter de enorme diagonaal van 43 inch, die hem voor velen simpelweg onpraktisch maakt; op een meter afstand zitten van zo’n scherm werkt niet lekker. Deze Philips levert dus de beste HDR-prestaties van elke monitor in deze prijsklasse, maar of het dé monitor voor jou is, is maar zeer de vraag. Zelf zien we dit meer als een console-gamingmonitor dan een desktopmonitor.

©PXimport

Philips Momentum 436M6VBPAB

Prijs
€ 579,-
Formaat
43 inch
Resolutie
3840 x 2160 pixels
Refreshrate
60 Hz
Paneeltype
VA
HDR
DisplayHDR 10007Score70

Gigabyte Aorus FI27Q

De échte alleskunner met een beetje HDR

Voor onze echte alleskunner, een monitor die én de resolutie en topbeeldkwaliteit biedt voor creatieve professionals én de echte snelheid voor gamers zonder een vermogen te kosten, moeten we een stapje terugzetten wat HDR betreft. En dat doen we met de Gigabyte Aorus FI27Q. Met 27 inch en een 1440p-resolutie kent hij een mooie balans tussen voldoende pixels voor serieus werk én niet te veel pixels, iets waardoor een degelijke videokaart er moeite mee heeft games in die resolutie aan te sturen.

Hij heeft een goed afgesteld ips-paneel en is met een 165Hz-verversingssnelheid ook nog eens lekker snel. De gamer rgb-verlichting en ietwat agressieve vormgeving zullen niet iedereen aanspreken, maar we moeten Gigabyte punten geven voor de uitstekende bouwkwaliteit, stabiliteit en verzameling aansluitingen. Het is een uitstekend gebalanceerde monitor.

Met een bovengemiddelde constante helderheid van meer dan 450 nits in SDR-modus, en pieken nabij de 600 nits in HDR-modus, weet hij als HDR-monitor net als de Dell UD2518D in elk geval íets toe te voegen aan HDR-games en -films. Local dimming ontbreekt, maar gezien de prestaties in de Philips-monitor zien local dimming liever ontbreken dan matig uitgevoerd. Echte HDR zullen we het niet noemen, maar ook hier mogen we het in elk geval een bescheiden aantrekkelijke toevoeging noemen op een uitstekend totaalplaatje.

©PXimport

Gigabyte Aorus FI27Q

Prijs
€ 499,-
Formaat
27 inch
Resolutie
2560 x 1440 pixels
Refreshrate
165 Hz
Paneeltype
IPS
HDR
DisplayHDR 4009Score90

ASUS ROG Swift PG35VQ

De ultieme (HDR) Monitor

Voordat iemand te enthousiast wordt: de ASUS ROG Swift PG35VQ kost 2799 euro en is daarmee simpelweg geen optie voor de meeste consumenten. Maar heb je het geld ervoor over, dan krijg je in elk geval wél zowel een ultieme monitor als een praktisch ultieme HDR-ervaring. Deze 35 inch 3440x1440p Ultrawide is zowel op papier als in de praktijk ultiem: 200Hz-verversingssnelheid, HDR 1000, G-Sync Ultimate en FALD met 512 zones. Asus heeft bovendien wat tijd en moeite geïnvesteerd om het halo-effect weg te nemen. Het is niet helemaal weg, maar de vooruitgang vergeleken met eerdere FALD-opties is duidelijk zichtbaar.

Er is niet veel dat we niet leuk vinden aan dit scherm, en om de ervaring te beschrijven komen we superlatieven tekort. Kleuren kloppen, de helderheid klopt, de local dimming maakt indruk, de afstelling vanuit de fabriek is goed, de bouwkwaliteit en afwerking zijn goed en de firmware van Asus met de nodige extraatjes voor gamers is zeer welkom. Alleen tja, die prijs maakt hem vermoedelijk meer een voorbeeld van hoe mainstream gamingmonitoren er over een jaar of twee uit gaan zien dan een echt reële optie.

©PXimport

ASUS ROG Swift PG35VQ

Prijs
€ 2799,-
Formaat
35 inch
Resolutie
3440 x 1440 pixels
Refreshrate
200 Hz
Paneeltype
VA
HDR
DisplayHDR 10008Score80

ASUS ProArt PA32UCX

Voor de HDR-ontwikkelaar

De Asus ProArt PA32UCX is nog extremer dan de PG35VQ, maar dit is een monitor met een compleet andere insteek. Hij is namelijk voor ontwikkelaars van HDR-content bedoeld. Ondersteuning voor zowel Dolby Vision, HDR-10, Hybrid Log Gamma en de optie tot hardwarematige kalibratie tonen aan dat deze monitor draait om simpelweg met alle content overweg kunnen. Dit scherm geeft ons echter wel de uitgelezen kans om te ervaren hoe HDR-content er nu écht uit hoort te zien, want dat is wat hij doet.

De PG32UCX is indrukwekkend op papier: mini-led-backlight met 1152 zones waarmee het halo-effect praktisch verdwenen is, een true 10bits-paneel met extreem kleurbereik, een accurate kalibratie vanuit de fabriek voor zowel sRGB-, AdobeRGB- als DCI-P3 profielen. De piekhelderheid claim staat op 1200 nits. In de praktijk gaat hij nog verder: meer dan 1600 nits. Het scherm wist zelfs meer dan 1500 nits te produceren met 75 procent van het scherm op wit. Op dat moment heb je een zonnebril nodig, plus enkele ventilatoren in het scherm om het geheel te koelen.

Zelfs moderne tv’s zijn niet in staat zoveel helderheid weer te geven en zeker niet op grotere delen van het scherm tegelijk. Een koopadvies zullen we niet direct geven, maar we zouden wel adviseren dit scherm een keer ergens te gaan bekijken. Als geen ander laat de ProArt PA32UCX namelijk zien hoe indrukwekkend HDR is.

©PXimport

ASUS ProArt PA32UCX

Prijs
€ 3299,-
Formaat
32 inch
Resolutie
3840 x 2160 pixels
Refreshrate
60 Hz
Paneeltype
IPS (Mini LED)
HDR
DisplayHDR 10009Score90

Alle monitoren op een rij

©PXimport

Een schone oven is belangrijk om hygiënisch te kunnen koken. Na verloop van tijd hopen etensresten en vet zich op en dat veroorzaakt nare geurtjes, maar is ook niet goeed voor de prestaties. Gelukkig zijn er verschillende manieren om je oven weer te laten glimmen. En bij sommige ovens gaat dat zelfs helemaal vanzelf.

Handmatige reiniging

Begin met de basis: handmatige reiniging. Dit is de meest directe methode en vereist wat spierkracht en de juiste middelen. Verwijder eerst alle roosters en bakplaten uit de oven. Die kun je apart schoonmaken in warm sop met afwasmiddel, of in de vaatwasser als ze daarvoor geschikt zijn. Erg vuile roosters kun je ook een tijdje laten weken in een bak met heet water en wat druppels afwasmiddel. Op die manier gaat het vuil er bij het handmatig afwassen of in de vaatwasser er beter af.

Lees ook:Dit zijn de 10 meest gemaakte fouten tijdens het schoonmaken

Voor de binnenkant van de oven kun je een speciale ovenreiniger gebruiken. Volg altijd nauwkeurig de instructies op de verpakking, want sommige reinigers zijn zeer krachtig en vereisen dat je de keuken ventileert. Je kunt ook kiezen voor huis-tuin-en-keukenmiddelen. Een pasta van baking soda en water werkt vaak verrassend goed op aangekoekt vuil. Breng de pasta aan op de bevuilde plekken, laat het een paar uur (of een nacht) intrekken en veeg het daarna weg met een vochtige doek. Hardnekkige plekken kun je voorzichtig schrobben met een zachte borstel of een spons. Spoel de oven na met schoon water om alle resten van reinigingsmiddel te verwijderen.

©ID.nl

Veel ovens hebben een makkelijk schoon te maken en te houden emaille binnenwand. Hierdoor volstaat vaak alleen al het schoonmaken met een vochtige doek om vuil eraf te kunnen krijgen. Het gladde oppervlak zorgt er namelijk voor dat vuil zich niet hecht, waardoor je de oven makkelijk schoonhoudt.

Zelfreinigende ovens: pyrolyse, hydrolyse en katalyse

Veel moderne ovens zijn uitgerust met slimme zelfreinigende functies die het werk voor je doen. De drie meest voorkomende systemen zijn pyrolyse, hydrolyse en katalyse. Begrijp goed hoe elk systeem werkt om te bepalen wat het beste bij jouw gebruik past.

Wat doet pyrolyse?

Pyrolyse is een geavanceerde zelfreinigende functie die werkt met zeer hoge temperaturen. Tijdens zo'n pyrolysecyclus wordt de oven verwarmd tot extreem hoge temperaturen, vaak rond de 500 graden Celsius. Op deze temperatuur veranderen vet- en etensresten in as. Dit proces duurt meestal tussen de één en drie uur. De ovendeur vergrendelt automatisch tijdens de cyclus, waardoor jij (of bijvoorbeeld je kinderen) de deur niet kunnen openmaken.

Wanneer de oven is afgekoeld, hoef je alleen nog de overgebleven fijne as met een vochtige doek weg te vegen. Het is weliswaar een effectieve methode voor grondige reiniging, maar verbruikt wel veel energie. Daarnaast kan een lichte geur ontstaan door het verbranden van vet. Zorg daarom voor goede ventilatie.

Hoe werkt hydrolyse?

Bij Hydrolyse wordt de oven gereinigd door stoom. Bij dit proces plaats je een kleine hoeveelheid water in de bodem van de oven. Vervolgens activeer je het hydrolyseprogramma, waarbij de oven wordt verwarmd tot een temperatuur van ongeveer 100 graden Celsius. De stoom die ontstaat, weekt het vuil los van de ovenwanden. Na afloop van het programma, wanneer de oven is afgekoeld, kun je de zacht geworden etensresten eenvoudig wegvegen met een doek. Hydrolyse is een mildere en energiezuinigere methode dan pyrolyse, maar is vooral geschikt voor lichte tot matige vervuiling. Voor hardnekkig, aangekoekt vuil moet je zelf de boel nog nabehandelen met schoonmaakmiddel.

©ID.nl

Wat doet katalyse?

Katalyse is een continue zelfreinigende functie, wat betekent dat het reinigingsproces al begint tijdens het koken. Ovens met katalytische wanden zijn bekleed met een speciale, poreuze emaillelaag die de eigenschap heeft om vetspatten te absorberen en te oxideren (verbranden) bij normale kooktemperaturen, meestal boven de 200 graden Celsius. De katalytische laag breekt de vetten af en zet ze om in water en kooldioxide. De wanden van zulke ovens voelen vaak ruw aan. Het voordeel van katalyse is dat het continu werkt en je dus minder vaak handmatig hoeft te reinigen. Wel kunnen de katalytische panelen na verloop van tijd verzadigd raken en dan hun effectiviteit verliezen. Ze kunnen dan niet meer worden gereinigd en moeten mogelijk worden vervangen. Katalyse werkt het beste bij vetspatten en minder goed bij aangekoekte suikers of andere hardnekkige etensresten.

Deur reinigen

Natuurlijk is er ook nog de deur van de oven. De ruit kan al snel behoorlijk vuil raken. Vaak is een gewone ruitenreiniger al voldoende om vetspetters en strepen te verwijderen. Zijn de vlekken hardnekkiger? Gebruik dan wat baking soda of groene zeep op een vochtige doek en wrijf rustig schoon.

©ID.nl

Onderhoud en preventie

Ongeacht de reinigingsmethode is regelmatig onderhoud de sleutel tot een schone oven. Veeg na elk gebruik eventuele gemorste etensresten direct weg. Gebruik (biologisch) bakpapier of ovenschalen met deksel om spatten te minimaliseren. Een schone oven verlengt niet alleen de levensduur van het apparaat, maar zorgt er ook voor dat de oven beter op temperatuur komt, het eten beter smaakt en er minder stank vrij komt.

Navigeren, bijvoorbeeld met je smartphone, verloopt vlot met een internetverbinding. Maar wat als er geen mobiel netwerk is? Met vooraf gedownloade kaarten is ook offline navigeren gelukkig geen probleem.

Tip 1 Wel of geen internet

Navigeren met je smartphone gaat het makkelijkst met een stabiele internetverbinding, maar in het buitenland kan dit hoge roamingkosten opleveren. En wat als je reist in gebieden zonder mobiel netwerk of waar het netwerk plots wegvalt? Offline navigatie, waarbij je vooraf kaarten downloadt, is dan een praktische oplossing. Een gedownloade kaart laadt sneller en verbruikt minder batterij dan een app die constant data ophaalt. Neem tijdens je route bij voorkeur wel een opgeladen powerbank mee om te voorkomen dat je zonder stroom komt te zitten.

Zonder internet bepaalt je smartphone de locatie volledig via gps. Binnen de gedownloade regio kun je meestal routeberekeningen maken en navigatie-instructies ontvangen. Sommige apps bieden in offline modus ook een POI-zoekfunctie (Points of Interest).

Zonder internet werken deze functies niet: realtime verkeersinformatie (zoals files, werkzaamheden en flitsers), live ov-gegevens, bepaalde zoekopdrachten, street view en satelliet- of hybride kaarten (wel standaard wegenkaarten). Controleer vooraf of je eerder gedownloade kaarten nog actueel zijn en werk ze regelmatig bij.

Laten we enkele populaire mobiele apps bekijken die offline navigatie ondersteunen. Het is handig om meerdere apps met offline kaarten bij de hand te hebben. Je kunt dit testen door tijdelijk de vliegtuigmodus in te schakelen of wifi en mobiele data uit te zetten. De populaire navigatie-app Waze laten we hier buiten beschouwing omdat deze geen offline kaarten aanbiedt.

Street view is voorbehouden aan de online modus (hier Google Maps). 

Tip 2 Google Maps

We starten met een van de populairste navigatie-apps: Google Maps. Open de app, tik rechtsboven op je profielfoto of initialen en kies Offline kaarten. Selecteer je eigen kaart via Selecteer je eigen kaart (Android) of Je eigen kaart selecteren (iPhone). Zoom in en uit met twee vingers en verplaats de kaart met één vinger totdat het gewenste gebied binnen het blauwe kader valt. Onderaan zie je hoeveel opslagruimte nodig is. Tik op Downloaden om het gebied op te slaan. Na de download keer je automatisch terug naar Offline kaarten, waar een overzicht van je gedownloade kaarten verschijnt. Om een kaart een andere naam te geven, tik je op het icoon met de drie puntjes en kies je Naamwijzigen.

De kaart is nu klaar voor offline gebruik en je kunt nog extra kaarten downloaden. Navigeer zoals gebruikelijk: de app schakelt automatisch over op de gedownloade kaarten als er geen mobiel internet is.

Werk je offline kaarten regelmatig bij: tik op de drie puntjes en kies Updaten. Hier kun je kaarten trouwens ook verwijderen.

In Google Maps kun je offline kaarten downloaden, hernoemen, bekijken, updaten en verwijderen.

Tip 3 HERE WeGo

Net als Google Maps is HERE WeGo volledig gratis. De kaarten komen van Here Technologies, dat begon als Navteq, werd later door Nokia overgenomen en is nu in handen van Duitse autofabrikanten. Via https://mapcreator.here.com kunnen gebruikers eigen kaartgegevens toevoegen.

Voor offline kaarten trek je de onderste balk omhoog voor het menu. Tik op Kaarten downloaden en schakel bij voorkeur Uitsluitend downloaden via wifi in. Tik opnieuw op Kaarten downloaden, kies het continent en vervolgens het land of de regio die je nodig hebt. De benodigde opslagruimte wordt weergegeven. Tik op het downloadicoon om de kaart op te slaan.

Om te voorkomen dat de app tijdens offline navigatie tevergeefs een internetverbinding zoekt, stel je in het menu de App-verbinding tijdelijk in op Offline. Updates worden bij Kaarten downloaden naast de betreffende kaart aangegeven en kun je direct ophalen. Om een kaart weg te halen, selecteer je deze en kies je Verwijderen.

De volledige offline kaart van Nederland bijvoorbeeld neemt bij HERE WeGo zo’n halve gigabyte in beslag.

Tip 4 OsmAnd

OsmAnd (OpenStreetMap Automated Navigation Directions) is een mobiele app voor offline kaarten en navigatie, gebaseerd op OpenStreetMap-gegevens. Deze worden door een wereldwijde gemeenschap bijgewerkt en je krijgt meestal gedetailleerde en actuele kaartinformatie.

Bij de eerste keer opstarten, kun je de kaart van je huidige regio downloaden. Tik op de drie streepjes, kies Kaarten en hulpmiddelen en open Downloads om zelf een land of regio te selecteren. In de gratis versie kun je tot zeven kaarten downloaden. Naast de kaart zelf kun je voor een gebied ook hoogtelijnen, Wikipedia-informatie, een terreinkaart en weersvoorspellingen installeren, maar deze functies zijn voorbehouden aan de betaalde versie (ongeveer 3 euro per maand).

Om te navigeren binnen het gedownloade gebied tik je op de kaart of gebruik je de optie Zoeken in het menu. Tik op Navigatie, kies het vervoermiddel (auto, fiets of te voet) en tik op Start. Dit biedt turn-by-turn-aanwijzingen met spraakbegeleiding. Wil je de route als GPX-track opslaan, kies dan Details, tik op het downloadknopje en vul een naam in bij Bewaar als nieuwe track. Bevestig met Opslaan. Op Android wordt het bestand standaard opgeslagen in Android/data/net.osmand/files/tracks. Vanuit het menu, bij Plan een route, kun je de tracks direct openen of ook een eigen GPX-route importeren (zie ook tip 8).

OsmAnd geeft ook gesproken turn-by-turn-aanwijzingen.

Tip 5 MAPS.ME

MAPS.ME is een gratis navigatie-app die net als OsmAnd gebruikmaakt van OpenStreetMap-kaarten. In de gratis versie kun je ongeveer tien kaarten downloaden.

Open de app en zoom in op het gewenste gebied totdat een prompt verschijnt om de kaart te downloaden. Dit gebeurt meestal wanneer de indicatie 5 km zichtbaar is. Bevestig met Download.

Een andere en vaak handigere manier om kaarten te downloaden is via de optie Meer, waar je Gedownloadekaarten selecteert. Bovenaan kun je naar een locatie zoeken. Als de app deze herkent, verschijnt direct de downloadknop om het gebied op te halen.

Als je bij de instellingen de optie Markeer gedownloade kaarten hebt ingeschakeld, dan kun je op de kaart zien welke gebieden reeds offline beschikbaar zijn.

Voor navigatie gebruik je de zoekfunctie of tik je op de kaart om een locatie te selecteren. Kies vervolgens Route naar of eventueel Route van en bepaal het vervoermiddel: auto, te voet of per fiets. Ook offline krijg je turn-by-turn-navigatie.

Je kunt gedownloade kaarten updaten door bij Gedownloade kaarten op Controleren te tikken. Om een kaart te verwijderen, selecteer je deze, tik je op de drie puntjes en kies je Verwijderen.

Kleurmarkeringen geven duidelijk aan welke gebieden je al gedownload hebt voor offline navigatie.

Tip 6 Sygic

Sygic is misschien minder bekend in Nederland en België, maar de app biedt wel hoogwaardige 2D- en 3D-kaarten van TomTom. Om Sygic te gebruiken, moet je je eerst registreren. In de gratis versie kun je in principe onbeperkt kaarten downloaden; grotere landen zijn opgesplitst in regio’s. Om kaarten te downloaden, open je het menu en kies je Offline kaarten (toevoegen).

Deze kaarten worden in de gratis versie driemaal per jaar automatisch geüpdatet. In de betaalde Premium-variant gebeurt dit maandelijks en krijg je ook turn-by-turn-navigatie en gesproken instructies en (in de online modus) ook de actuele verkeersdrukte, snelheidslimieten en mobiele flitsers.

Houd er rekening mee dat Sygic zich volledig richt op autoverkeer. Er zijn geen routeberekeningen specifiek voor fietsers of wandelaars.

Je kunt in Sygic een onbeperkt aantal offline kaarten downloaden.

Tip 7 Komoot en RouteYou

Waar Sygic zich vooral richt op autoverkeer, zijn Komoot en RouteYou juist gespecialiseerd in (sportieve en recreatieve) wandel- en fietsroutes. In de gratis versie van Komoot kun je helaas slechts één regio ontgrendelen voor offline navigatie en spraakinstructies. Extra regio’s zijn beschikbaar tegen een prijs tussen circa 4 en 9 euro, afhankelijk van de grootte, of je kunt alle wereldregio’s in één keer aanschaffen voor ongeveer 30 euro.

Ga via de Profiel-knop naar de rubriek Maps, tik op de +-knop en zoek de gewenste regio. Selecteer de ontgrendelde regio en schakel Opslaan voor offline in. Je kunt ook een route plannen (uitsluitend met internetverbinding aangezien de berekening via de Komoot-servers verloopt) en deze vervolgens bewaren. Tik hiervoor op Opslaan en vink Opslaan voor offline gebruik aan. Na bevestiging kun je de route offline volgen, inclusief spraaknavigatie, vooropgesteld dat deze regio is ontgrendeld.

Ook RouteYou biedt de mogelijkheid routes met een achtergrondkaart offline te downloaden, maar dit is alleen beschikbaar in de betaalde versies. Een Plus-account kost ongeveer 36 euro per jaar. Je vindt gedownloade routes dan bij Gedownloade routes via de knop Profiel.

In Komoot kun je ook specifieke regio’s (tegen betaling) downloaden voor offline navigatie.

Alles over Komoot lees je in dit artikel: Wandelen en fietsen buiten de gebaande paden met Komoot

Tip 8 GPX-import via OsmAnd en Komoot

Verschillende navigatie-apps – en gps-handhelds – ondersteunen het importeren van GPX-tracks en -routes, die vervolgens offline kunnen worden gebruikt. In het kader ‘GPX’ lees je meer over dit bestandstype. Gratis import en offline gebruik zijn mogelijk in onder meer OsmAnd en in Komoot voor ontgrendelde regio’s.

In OsmAnd open je het menu, kies je Plan een route en tik je op Importeer track. Vervolgens selecteer je een GPX-bestand. Tijdens tests bleek deze functie helaas niet altijd even betrouwbaar. In Komoot verloopt dit proces vlotter. Ga naar Home, open Profiel, kies Opgeslagen routes en tik bovenaan op Importeren en vervolgens op Importeer een bestand (GPX). Selecteer het gewenste GPX-bestand en kies Bestandopenen om de route of track in de routeplanner te openen en als geplande tour op te slaan, of Bestand opslaan om deze direct als voltooide tour te bewaren.

In beide gevallen geef je het verplaatsingstype aan, zoals Wandelen, Fietsen, Mountainbiken of Bergwandelen, en bevestig je de keuze. Bij het opslaan kun je de tour een naam geven en Opslaan voor offline gebruik aanvinken. Je vindt de route dan terug bij Opgeslagenroutes of bij Voltooide activiteiten. Als de bijbehorende kaart al is gedownload, kun je direct navigeren.

Handig om weten: in Komoot kun je GPX-routes ook via de dienst Garmin Connect met je Garmin-toestel synchroniseren.

GPX-routes werken ook op een smartwatch: Waar voor je geld: 5 waterdichte smartwatches met GPS-functie

Een pas geïmporteerde GPX-route kun je als een ‘tour’ (voor offline gebruik) bewaren in Komoot.

Tip 9 GPX-routes downloaden

In tip 8 lees je hoe je GPX-routes en -tracks in navigatie-apps importeert. Ook in de meeste gps-apparaten is zo’n import mogelijk. In tips 10 en 11 ontdek je hoe je zelf zo’n GPX-bestand maakt, maar dat is niet altijd nodig. Er zijn namelijk diverse sites waar je kant-en-klare GPX-routes en -tracks ook gratis kunt downloaden voor (offline) navigatie.

Een optie is AllTrails. Meld je aan, voer een regio in en kies een voorgestelde trail. Klik onderaan op de groene knop (Hit the trail of Daar gaan we) en selecteer Export map file of Kaartbestand exporteren/ GPXTrack of GPX Route zonder tijdstempels (zie kader ‘GPX’). Andere exportopties zijn onder meer Google Earth KML/KMZ en Garmin FIT.

Ook RouteYou (zie ook tip 7) biedt GPX-routes. Registreer je (gratis) en klik op Zoek een route. Geef het routetype aan, kies locatie en lengte en klik op Toon <x> routes. Selecteer een route, klik op Downloaden en kies GPX. Andere opties zijn bijvoorbeeld Garmin en Google Earth (KML).

Voor talrijke fiets- en wandelroutes in Nederland, België en Duitsland kun je terecht op onder meer Routiq. Kies een route en klik op Download de GPX. Dit vereist wel een Premium-account (circa 15 euro per jaar).

Bij AllTrails kun je routes in diverse formaten downloaden, waaronder GPX.

Tip 10 GPX-routes zelf maken

Je kunt ook zelf GPX-routes maken en deze downloaden naar je navigatie-app of gps-toestel voor offline gebruik. Dit kan gratis via verschillende sites, zoals www.gpx.studio.

Klik op App en zoom in tot je voldoende kaartdetails hebt. Klik op het potloodicoon, laat Routing ingeschakeld en kies een activiteitstype, zoals Bike, Run/hike of Motorcycle. Klik op het potlood-icoon en plaats de routepunten op de kaart. De route wordt automatisch langs bestaande wegen gemarkeerd. Onderaan zie je de routelengte en het hoogteprofiel.

Wil je POI’s (waypoints) toevoegen? Klik op het pin-icoon, vul een naam en beschrijving in, kies een geschikt icoon en bevestig met Create point of interest.

Stel geheel zelf je GPX-route samen in gpx.studio.

Tip 11 RouteYou

Ook op de website van RouteYou kun je zelf routes maken en gratis (openbaar) opslaan. Ze worden dan automatisch beschikbaar in de mobiele app van RouteYou. Als je bent aangemeld met hetzelfde account, vind je ze terug bij Profiel / Mijn routes. Je kunt de routes ook downloaden.

Meld je aan en klik op het pijlknopje bij Plan een route. Kies uit Maak een route, Uploadeen route (voor GPX-import), Wandelknooppunten of Fietsknooppunten. De laatste twee maken handig gebruik van het uitgebreide knooppuntennetwerk in Nederland en België.

Bij Maak een route geef je het routetype aan, met subtypes zoals Recreatieve fietsroute, Gravelbikeroute of Mountainbike route. Voor een A-naar-B-route vul je start- en aankomstlocatie in, bij een lusvormige route kies je de startplaats en lengte (en eventueel de kompasrichting). Bevestig met Opslaan / Route opslaan. Klik op Downloaden en kies (bijvoorbeeld) GPX.

Je kunt ook routes samenstellen op de site van RouteYou en deze als GPX-bestand downloaden.