Al jaren adverteren tv-merken met gigantische, onrealistische contrastwaardes. Maar écht goed contrast zorgt wel degelijk voor een betere beeldkwaliteit. Combineer een hoger contrast met rijkere kleuren en een flinke maximale helderheid en je hebt een display-walhalla. Dan is precies de basis van de HDR-standaard. In dit artikel bespreken we wat HDR is, kijken we naar de stand van zaken bij computermonitoren en lees je waar je op moet letten als je er een uitzoekt. Ook bespreken we de beste HDR-monitoren van dit moment.

Het is héél hard gegaan met HDR (High Dynamic Range) bij televisieschermen. Heb je een beetje chique tv van maximaal een paar jaar oud, dan zit er waarschijnlijke HDR-ondersteuning op. Start je de Netflix-, Amazon Prime Video- of de Disney Plus-app, dan zie je een melding bij de meeste films en series dat er HDR-content aankomt, iets wat je merkt aan een zichtbaar betere beeldkwaliteit. Want in tegenstelling tot sommige twijfelachtige marketinglogo’s uit het verleden, valt er veel te zeggen voor HDR. Heel kort samengevat: sta je op het punt een nieuwe tv te kopen, dan wil je als het even kan echt een HDR-model hebben.

©PXimport

Wat is HDR?

De toepassing van HDR in computermonitoren verloopt helaas minder vlot. Voor we ons buigen over de oorzaken daarvan, kijken we eerst naar wat HDR is. HDR betekent in de basis dat het dynamische bereik, of dynamische contrast, van het scherm hoger is. Een hoger dynamische bereik is het verschil tussen de helderste delen en de donkerste delen in beeld. Je kunt zoiets uiteraard op verschillende manieren bereiken. Zo kun je de maximale helderheid verhogen, maar ook de donkere delen donkerder maken.

Een goede HDR-tv of -monitor richt zich op beide aspecten en toont dus lichtere pieken en donkerdere dalen. Het kleurbereik is het derde wiel van HDR, want écht indrukwekkend beeld vereist ook nog een breder kleurbereik. Rijkere kleuren met een hoger contrast zorgen zo voor een veel mooier beeld.

Content is leidend

HDR op je monitor hebben alleen is niet voldoende om ervan te profiteren, de content die je bekijkt moet ook klaar zijn voor HDR. De meeste moderne films en series worden opgenomen rekening houdend met HDR en profiteren dus van deze moderne techniek. Hierin ligt dan ook hét grote argument waarom de HDR-ontwikkeling bij computermonitoren wat trager gaat: de meeste content op computers kan er niet veel mee. Windows zelf weet pas sinds de laatste grote update redelijk met HDR om te gaan. In de eerste helft van 2019 was HDR vaker wel dan niet een probleem op pc’s. En dan is Windows zelf alleen maar een doorgeefluik.

Programma’s en apps binnen Windows zijn ook maar beperkt HDR-ready. Slechts een handjevol games profiteert écht van een HDR-monitor, een zeer select aantal YouTube-kanalen is in HDR te bekijken en toepassingen zoals browsers of Office-programma’s profiteren ook totaal niet van de HDR-functie. Sterker nog: die zien er soms zelfs slechter uit als je HDR inschakelt, waardoor je als HDR-monitorbezitter geregeld even de HDR-modus moet uitschakelen.

In theorie speelt het feit dat er meerdere HDR-formaten zijn, zoals HDR10, Dolby Vision en HDR10+, ook een rol bij de ontwikkelingen. Maar dat feit lijkt vooralsnog geen enorme rol te spelen vergeleken met de ontwikkelingen aan de content- en hardwarekant.

©PXimport

De VESA DisplayHDR-standaard

Laat het aan de fabrikanten over om HDR in te voeren en je krijgt één grote chaos. Zowel bij tv’s als bij monitoren werd te pas en te onpas met HDR-labels gestrooid. In theorie kan iets een HDR-scherm zijn zolang het met het signaal om kan gaan, maar een garantie voor een betere beeldkwaliteit is dat zeker niet. Tijd voor wat regulering dus. Hiervoor is de VESA DisplayHDR-standaard ontwikkeld, waar alle grote fabrikanten zich gelukkig achter hebben geschaard.

Fabrikanten als LG, Samsung, Philips, AOC, BenQ, HP, Dell en Gigabyte. Paneelbouwers zoals AU Optronics, Innolux en TPV, maar ook indirect betrokken partijen zoals Microsoft, Intel, AMD en Nvidia staan er ook achter. Kortom: de status van VESA DisplayHDR als dé standaard staat niet ter discussie.

©PXimport

Even hoog pieken

We kunnen beter spreken van DisplayHDR-standaarden. Het zijn er namelijk meerdere, variërend van DisplayHDR 400 tot DisplayHDR 1400, waarbij het getal overeenkomt met de piekhelderheid in nits. En hoe hoger de standaard voor helderheid, hoe strenger de eisen zijn voor de andere aspecten van beeldkwaliteit.

Een DisplayHDR 400-scherm hoeft niet veel meer te kunnen dan kortstondig 400 nits aan helderheid bereiken. Al voldoen de meeste écht goedkope schermen niet aan de 8bits-eis van deze standaard. DisplayHDR 400 is niet slecht, maar de lat ligt verre van hoog. Een DisplayHDR 1400-scherm vereist echter een extreem kleurbereik (95 procent DCI-P3 met 10-bitsprocessing), en moet ook in staat zijn minimaal 900 nits vast te houden bij een volledig wit beeld. Eventjes hoog pieken is dan niet meer voldoende om aan deze standaard te voldoen.

©PXimport

Piekhelderheid versus langdurige helderheid

Hoge pieken in kleine stukjes van het scherm geven een flinke boost aan spectaculaire momentel. Denk aan een explosie, een flits of reflectie. Een hoge helderheid in grotere delen voor langere tijd zorgt voor prachtige scènes. Denk aan zonsopkomsten of opnames van besneeuwde bergen; zaken waar dus alleen de betere HDR-schermen echt een verschil maken. Het liefst kan een monitor allebei, maar het is erg duur om een scherm te maken dat voor langere tijd een hoge helderheid kan weergeven. De meeste betaalbare monitoren richten zich dan ook vooral op het kunnen weergeven van heldere pieken.

DisplayHDR 400 en 600, ook wel eens liefkozend ‘HDR-lite’ genoemd, komen het meest voor vanwege de milde eisen ervan voor langdurige helderheid. Dat, plus een gebrek aan echte eisen voor kleur en de donkere delen in het scherm. De 320- en 350nits-vereisten voor langdurige helderheid zijn niet per se slecht, maar nauwelijks hoger dan wat je van een degelijke monitor van de afgelopen jaren zou verwachten. Zo rond de 300 was al jaren een redelijke basis, en 320 of 350 is dan voor het blote oog nauwelijks helderder.

Het DisplayHDR 400- of 600-label moet je dan ook vooral zien als een extraatje bovenop de andere specificaties. Het scherm kan dan overweg met HDR-signalen en geeft dus iets indrukwekkendere pieken weer, maar daar blijft het wel bij. Hoop niet al te zeer op betere kleuren (al wisselt dat per scherm), of een echt beter contrast. Niet vreemd dat veel kopers van DisplayHDR 400- of 600-panelen teleurgesteld raken wat de HDR-prestatie betreft: de échte HDR-ervaring met hoge helderheid, extreem contrast en rijkere kleuren ontbreekt.

DisplayHDR 400 en 600 vermijden?

DisplayHDR 1000 en hoger: de echte innovatie.

Tot voor kort was DisplayHDR 1000 de hoogst beschikbare certificering. Onlangs is daar DisplayHDR 1400 aan toegevoegd, toen bleek dat een aantal fabrikanten in staat was om heel snel flinke stappen vooruit te zetten. Al is DisplayHDR 1400 vooral toegevoegd voor ontwikkelaars van HDR-content. DisplayHDR 1000 is daarom de drempelwaarde voor een échte HDR-ervaring voor consumenten. Een 1000nits-piekhelderheid is genoeg om je ogen even te laten samenknijpen. De 600nits-vereiste voor langdurige weergave is een enorme bak licht en VESA stelt stevige eisen wat kleur en contrast betreft.

Een fabrikant moet dus een kwalitatief zeer goed paneel gebruiken én een extreme lichtbron erachter zetten. Ook moet er een oplossing bedacht worden om de lichtbron plaatselijk te dimmen om het extreme contrast mogelijk te maken; het zogenoemde local dimming. Oledpanelen zijn een uitzondering, daarop kan elke pixel individueel worden uitgeschakeld. Om de huidige TN-, VA- en IPS-panelen aan de DisplayHDR 1000-standaard te laten voldoen, moet de achterliggende backlight in zones worden aangestuurd.

DisplayHDR 1000 is niet heilig

Hoe meer van die zones, hoe beter de beeldkwaliteit. Vandaar dat we veel fabrikanten zien opscheppen over hun aantal FALD-(Full Array Local Dimming) zones. Deze hebben tientallen tot honderden kleine zones die individueel dimmen of oplichten. Zelfs in de beste schermen met honderden zones zien we echter nog wat ongewenste neveneffecten, zoals het halo-effect. Dat is het zichtbaar oplichten van donkere delen in de nabijheid van erg lichte delen. Je zult reviews moeten lezen om er zeker van te zijn dat een scherm op andere fronten ook echt high-end is.

Het feit dat er slechts een tiental DisplayHDR 1000-monitoren op de markt is, waarvan slechts één onder de 1000 euro, is tekenend voor de complexiteit. Uiteraard bewaren fabrikanten dure technieken natuurlijk vaak voor monitoren die ook op andere fronten uitzonderlijk zijn, denk aan de gigantische Samsung C49RG90, een 49 inch Super Ultra Wide 120Hz-scherm, of de ASUS ROG Swift PG27UQ; de eerste 4K 144Hz ips-monitor.

©PXimport

HDR-monitor: nu of later?

We uitten hiervoor wat kritiek op de zwakke DisplayHDR 400- en in mindere mate 600-standaard, en stellen dat ook de DisplayHDR 1000-standaard niet heilig is. Doe je er dan verstandig aan nu in een HDR-monitor te investeren?

De ontwikkeling van monitoren is in een stroomversnelling geraakt. We zijn in korte tijd naar veel grotere en snellere panelen gegaan, oled komt op, nieuwe backlighttechnieken zoals mini-led en FALD zijn in opmars en ook andere technieken brengen flink wat verschuivingen met zich mee. Zo zien we tegenwoordig ook FreeSync en G-Sync HDR-monitoren die HDR combineren met een soepeler beeld in games.

Het lijkt dan ook heel aantrekkelijk om nog even te wachten. Elke paar maanden komt er tenslotte wat nieuws uit en zakken de prijzen.

Maar anderzijds houden de forse ontwikkelingen van de laatste jaren ook in dat als jouw huidige monitor wat jaartjes oud is, je met een scherm van nu er enorm op vooruitgaat. Zoals met menig ander computeronderdeel kun je tot in de eeuwigheid blijven wachten, de ontwikkelingen houden nooit op. Daarbij verwachten we niet dat komend jaar opvallende veranderingen met zich meebrengt, we zullen vermoedelijk geleidelijk wat meer HDR-modellen op de markt zien verschijnen.

Daarom hebben we voor iedereen die aan een nieuwe scherm toe is de beste HDR-schermen van dit moment op een rijtje gezet.

Dell Ultrasharp U2518D

Degelijke consumentenmonitor met HDR als bonus

Zoals gezegd, zijn échte HDR-monitoren prijzig. Dus kijken we voor ons instapadvies naar een degelijke allroundmonitor voor zo’n 300 euro, waarbij de HDR-ondersteuning gewoon een klein, zinvol extraatje is. De Dell Ultrasharp U2518D is alweer een jaartje of twee oud, dat verklaart waarom hij geen DisplayHDR-certificaat heeft. Een scherm van 25 inch is een praktisch formaat, de hogere 2560x1440-resolutie geeft hem een mooie scherpte en wat extra werkruimte voor foto- en videobewerking. Het is ook een enorm degelijk scherm, met een stevige bouw en een in hoogte verstelbare voet. Met een 60Hz-refreshrate is het geen scherm waar gamers warm voor lopen, maar de beeldkwaliteit is uitstekend en een incidenteel spelletje spelen, is geen probleem.

De HDR-ondersteuning is vooral een bonus, maar dat maakt hem niet vervelend. De pieken benaderen op een haar na de 600 nits en hoewel Dell officieel 350 nits sustained opgeeft, haalde ons eigen model ruimschoots de 400. Het is geen echte wide-gamut monitor voor ultieme HDR-kleuren, maar het kleurbereik is prima en de nauwkeurigheid vanuit de fabriek zelfs heel goed. Daarmee weet de U2518D met HDR-content toch nét dat beetje extra te geven waar je op hoopt, iets wat we zelden zien op dit prijsniveau.

©PXimport

Dell Ultrasharp U2518D

Prijs
€ 299,-
Formaat
25 inch
Resolutie
2560 x 1440 pixels
Refreshrate
60 Hz
Paneeltype
IPS
HDR
HDR10 (geen DisplayHDR-certificering)
Websitewww.dell.nl8Score80

Philips Momentum 436M6VBPAB

Echte HDR voor weinig

De Philips Momentum 436M6VBPAB heeft het voordeel met ruime voorsprong het voordeligste DisplayHDR 1000-scherm te zijn. Met 579 euro kost hij grofweg de helft van het eerstvolgende alternatief. Kijken we puur naar de HDR-prestatie, dan laat Philips zien dat ze het snappen: uitstekend contrast, extreme helderheid (meer dan 700 nits voordat je in HDR-modus gaat), diepe zwartwaardes en een allround prima beeldkwaliteit. Met zijn 60Hz-verversingssnelheid is het echter geen echte gamemonitor voor pc-fanaten.

De lage prijs kent ook zijn consequenties. Zo wiebelt het scherm redelijk wat als we tegen ons (zeer stevige) bureau duwen, is de local dimming teleurstellend en zijn de kijkhoeken niet zo goed als ips-alternatieven. Het voornaamste punt is echter de enorme diagonaal van 43 inch, die hem voor velen simpelweg onpraktisch maakt; op een meter afstand zitten van zo’n scherm werkt niet lekker. Deze Philips levert dus de beste HDR-prestaties van elke monitor in deze prijsklasse, maar of het dé monitor voor jou is, is maar zeer de vraag. Zelf zien we dit meer als een console-gamingmonitor dan een desktopmonitor.

©PXimport

Philips Momentum 436M6VBPAB

Prijs
€ 579,-
Formaat
43 inch
Resolutie
3840 x 2160 pixels
Refreshrate
60 Hz
Paneeltype
VA
HDR
DisplayHDR 10007Score70

Gigabyte Aorus FI27Q

De échte alleskunner met een beetje HDR

Voor onze echte alleskunner, een monitor die én de resolutie en topbeeldkwaliteit biedt voor creatieve professionals én de echte snelheid voor gamers zonder een vermogen te kosten, moeten we een stapje terugzetten wat HDR betreft. En dat doen we met de Gigabyte Aorus FI27Q. Met 27 inch en een 1440p-resolutie kent hij een mooie balans tussen voldoende pixels voor serieus werk én niet te veel pixels, iets waardoor een degelijke videokaart er moeite mee heeft games in die resolutie aan te sturen.

Hij heeft een goed afgesteld ips-paneel en is met een 165Hz-verversingssnelheid ook nog eens lekker snel. De gamer rgb-verlichting en ietwat agressieve vormgeving zullen niet iedereen aanspreken, maar we moeten Gigabyte punten geven voor de uitstekende bouwkwaliteit, stabiliteit en verzameling aansluitingen. Het is een uitstekend gebalanceerde monitor.

Met een bovengemiddelde constante helderheid van meer dan 450 nits in SDR-modus, en pieken nabij de 600 nits in HDR-modus, weet hij als HDR-monitor net als de Dell UD2518D in elk geval íets toe te voegen aan HDR-games en -films. Local dimming ontbreekt, maar gezien de prestaties in de Philips-monitor zien local dimming liever ontbreken dan matig uitgevoerd. Echte HDR zullen we het niet noemen, maar ook hier mogen we het in elk geval een bescheiden aantrekkelijke toevoeging noemen op een uitstekend totaalplaatje.

©PXimport

Gigabyte Aorus FI27Q

Prijs
€ 499,-
Formaat
27 inch
Resolutie
2560 x 1440 pixels
Refreshrate
165 Hz
Paneeltype
IPS
HDR
DisplayHDR 4009Score90

ASUS ROG Swift PG35VQ

De ultieme (HDR) Monitor

Voordat iemand te enthousiast wordt: de ASUS ROG Swift PG35VQ kost 2799 euro en is daarmee simpelweg geen optie voor de meeste consumenten. Maar heb je het geld ervoor over, dan krijg je in elk geval wél zowel een ultieme monitor als een praktisch ultieme HDR-ervaring. Deze 35 inch 3440x1440p Ultrawide is zowel op papier als in de praktijk ultiem: 200Hz-verversingssnelheid, HDR 1000, G-Sync Ultimate en FALD met 512 zones. Asus heeft bovendien wat tijd en moeite geïnvesteerd om het halo-effect weg te nemen. Het is niet helemaal weg, maar de vooruitgang vergeleken met eerdere FALD-opties is duidelijk zichtbaar.

Er is niet veel dat we niet leuk vinden aan dit scherm, en om de ervaring te beschrijven komen we superlatieven tekort. Kleuren kloppen, de helderheid klopt, de local dimming maakt indruk, de afstelling vanuit de fabriek is goed, de bouwkwaliteit en afwerking zijn goed en de firmware van Asus met de nodige extraatjes voor gamers is zeer welkom. Alleen tja, die prijs maakt hem vermoedelijk meer een voorbeeld van hoe mainstream gamingmonitoren er over een jaar of twee uit gaan zien dan een echt reële optie.

©PXimport

ASUS ROG Swift PG35VQ

Prijs
€ 2799,-
Formaat
35 inch
Resolutie
3440 x 1440 pixels
Refreshrate
200 Hz
Paneeltype
VA
HDR
DisplayHDR 10008Score80

ASUS ProArt PA32UCX

Voor de HDR-ontwikkelaar

De Asus ProArt PA32UCX is nog extremer dan de PG35VQ, maar dit is een monitor met een compleet andere insteek. Hij is namelijk voor ontwikkelaars van HDR-content bedoeld. Ondersteuning voor zowel Dolby Vision, HDR-10, Hybrid Log Gamma en de optie tot hardwarematige kalibratie tonen aan dat deze monitor draait om simpelweg met alle content overweg kunnen. Dit scherm geeft ons echter wel de uitgelezen kans om te ervaren hoe HDR-content er nu écht uit hoort te zien, want dat is wat hij doet.

De PG32UCX is indrukwekkend op papier: mini-led-backlight met 1152 zones waarmee het halo-effect praktisch verdwenen is, een true 10bits-paneel met extreem kleurbereik, een accurate kalibratie vanuit de fabriek voor zowel sRGB-, AdobeRGB- als DCI-P3 profielen. De piekhelderheid claim staat op 1200 nits. In de praktijk gaat hij nog verder: meer dan 1600 nits. Het scherm wist zelfs meer dan 1500 nits te produceren met 75 procent van het scherm op wit. Op dat moment heb je een zonnebril nodig, plus enkele ventilatoren in het scherm om het geheel te koelen.

Zelfs moderne tv’s zijn niet in staat zoveel helderheid weer te geven en zeker niet op grotere delen van het scherm tegelijk. Een koopadvies zullen we niet direct geven, maar we zouden wel adviseren dit scherm een keer ergens te gaan bekijken. Als geen ander laat de ProArt PA32UCX namelijk zien hoe indrukwekkend HDR is.

©PXimport

ASUS ProArt PA32UCX

Prijs
€ 3299,-
Formaat
32 inch
Resolutie
3840 x 2160 pixels
Refreshrate
60 Hz
Paneeltype
IPS (Mini LED)
HDR
DisplayHDR 10009Score90

Alle monitoren op een rij

©PXimport

Met zijn elegante touchscreen, ruime kijkvenster en geïntegreerde verlichting is de Bosch Serie 6 Air Fryer een heuse blikvanger. Naast het oog willen je smaakpapillen natuurlijk ook wat. We voelden deze stijlvolle airfryer een aantal weken aan de tand. Lees hier onze ongezouten mening.

Dankzij een riante capaciteit van 7,2 liter is de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) geschikt voor gezinnen. Naast de airfryer zelf levert de Duitse fabrikant een grillrooster en vijf vleesspiesjes mee. Dit grillrooster komt ook van pas als je gerechten wilt 'stapelen'. Kortom, keukenprinsen en -prinsessen kunnen er alle kanten mee op. Na het uitpakken kan de kok van dienst er vrijwel meteen mee aan de slag. Je dient wel eerst even het handvat op het mandje te monteren, maar dat is vanwege het kliksysteem zo gepiept. De behuizing weegt nog geen 6 kilo, waardoor je deze airfryer van 30,9 × 31,4 × 38,8 centimeter relatief makkelijk meeneemt, mocht dat nodig zijn.

©Maikel Dijkhuizen

Kookinstellingen kiezen

Het touchscreen bevat duidelijke pictogrammen voor patat, kip, vlees, vis, groente, gebak en brood. Daarnaast is er een warmhoudfunctie. Zodra je op een van de pictogrammen tikt, selecteert het apparaat de bijbehorende temperatuur en kooktijd. Het kan eigenlijk niet misgaan. Vanzelfsprekend pas je deze automatische instellingen naar eigen inzicht aan. Gebruik hiervoor de plus- en minknoppen. Kies hierbij tussen een temperatuur van minimaal 40 en maximaal 200 graden Celsius. Dat gaat in stapjes van vijf graden. Het opgegeven uitgangsvermogen bedraagt 1800 watt. Wanneer er een kookprogramma is gestart, komt het geluidsniveau uit op zo'n 63 decibel. Dat valt erg mee, zodat je in de keuken gelukkig nog gewoon een gesprek kunt voeren.

©Maikel Dijkhuizen

Eten bereiden

Op de bodem van het mandje bevindt zich een uitneembaar rooster. Hierop plaats je rechtstreeks een flinke lading friet, snacks of groente. Voor het bereiden van vlees kun je eventueel ook het bijgesloten grillrooster gebruiken. Een minpunt is het ietwat stroeve sluitsysteem voor het mandje. De onderzijde bevat weliswaar antislipvoetjes, maar het apparaat glijdt evengoed (te) makkelijk over het keukenblad. Hierdoor is het noodzakelijk om de achterkant van de behuizing met één hand tegen te houden als je het mandje in het apparaat duwt. Zeker wanneer het apparaat al warm is, is dat niet zo prettig.

Dankzij het kijkvenster houd je de voortgang van het gerecht nauwlettend in de gaten. Tik je op het pictogram met het lampje, dan gaat de verlichting ongeveer tien seconden branden. Voor diverse kookprogramma's activeert de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) het zogeheten Shake-alarm. Je hoort dan om de zoveel minuten een piepend geluid. Na het schudden van het mandje gaat het kookproces weer verder.

©Maikel Dijkhuizen

Knapperige gerechten

Net als de meeste airfryers heeft ook dit exemplaar boven in de behuizing een verwarmingselement en ventilator. Deze fan blaast de hete lucht omlaag. Volgens de fabrikant heeft deze airfryer voldoende power om vijf porties friet klaar te maken. Dat blijkt ook in de praktijk. Het bereiden van 750 gram patat is bijvoorbeeld geen enkel probleem. Leg daarnaast gerust tien kroketten in de mand, want ze worden stuk voor stuk warm. Bosch claimt dat je gerechten zonder voorverwarmen kunt klaarmaken, maar neem deze belofte met een flinke korrel zout. Voor een knapperig resultaat is het namelijk wel degelijk nodig om de airfryer voor te verwarmen. Daarnaast is goed schudden essentieel, anders worden de frietjes niet gelijkmatig gaar.

Verder zien we een verschil in kleur, maar gelukkig smaken ook de ietwat bleke patatjes prima. Na de maaltijd ben je weinig tijd kwijt met schoonmaken. De gladde buitenkant bevat geen knoppen die uitsteken, waardoor je de behuizing vlot kunt afnemen. Verder zijn alle losse onderdelen vaatwasserbestendig. Was je het mandje handmatig af, dan belandt er soms wel wat water of sop in de loze ruimte van het kijkvenster. Dit kijkvenster bestaat namelijk uit twee 'plaatjes' van transparante kunststof. Overigens trekt dat vocht snel weg.

©Maikel Dijkhuizen

©Maikel Dijkhuizen

Bosch Serie 6 Air Fryer kopen?

De Bosch Serie 6 Air Fryer heeft een goede prijs-kwaliteitverhouding. Merken als Ninja, Inventum en Tefal produceren weliswaar vergelijkbare airfryers tegen een iets lagere aanschafprijs, maar toch vinden we de adviesprijs van 169,99 euro gerechtvaardigd. Dit apparaat beschikt tenslotte over enkele extra's die veel andere producten niet hebben. Zo volg je met het kijkvenster en de verlichting het kookproces op de voet. Bovendien maak je de airfryer inclusief alle accessoires binnen mum van tijd schoon. Ook niet onbelangrijk; de gerechten smaken prima! Jammer genoeg levert Bosch geen fysiek receptenboek mee.

Het is september, en dat betekent dat de nazomer ten einde loopt. Het licht wordt zachter, de avonden koeler en veel planten maken zich klaar voor de herfst. Dit is de maand om nog nieuw groen te planten, vaste planten te verjongen en hagen bij te knippen. Ook het gazon, de moestuin en de vijver vragen nu aandacht. Met een paar gerichte klussen zorg je dat je tuin gezond de herfst en winter ingaat.

Lees ook: Van januari tot en met december: dit doe je elke maand in de tuin

Dit kun je zaaien en planten in september

In september kan er nog veel de grond in. Bosanemonen, herfst- en winterakonieten en cyclamen doen het goed wanneer je ze nu plant, net als groenblijvers die de tuin ook in de koude maanden kleur geven. Koop je een boom, let er dan op dat het blad nog stevig en fris oogt. Een boompje dat al kaal aan het worden is, kun je beter niet planten.
Wie volgend voorjaar een bloemenzee wil, zaait in deze periode korenbloemen, goudsbloemen en klaprozen. Ook vaste planten die al jaren op dezelfde plek staan, kun je nu delen om ze te verjongen. Wil je een groenblijver verplaatsen, dan is dit de juiste tijd: de grond is nog warm genoeg voor de wortels om zich goed te herstellen.

©Leika production

Haal de snoeischaar maar tevoorschijn

Veel planten kun je nu nog een knipbeurt geven. Begin bij kuipplanten die buiten staan, want snoeiwonden genezen beter in de buitenlucht. Ook hagen kun je in september mooi in vorm brengen. Werk van onder naar boven en knip ze licht taps toe, zodat ook de onderste takken voldoende licht krijgen. Geef daarna wat compost zodat de haag sterk de winter ingaat.
Lavendel kort je ongeveer tien centimeter in, de Japanse wijnbes die vrucht heeft gedragen knip je helemaal terug en hortensia's ontdoe je van de stugge bloemen. Bij bomen en struiken verwijder je aangetast blad. Daarnaast is het slim om wekelijks uitgebloeide bloemen van dahlia's, rozen en andere zomerbloeiers weg te knippen. Zo blijft de tuin verzorgd en verklein je de kans op ziektes.

©SKT Studio

Lees ook: Welke snoeischaar voor welke tuinklus?

Planten en gras in september

Sommige planten hebben juist nu extra zorg nodig. Camelia's en rododendrons vormen in september hun knoppen voor volgend jaar en hebben daarom voldoende water nodig. Tweejarige planten zoals vingerhoedskruid kun je verplaatsen naar een nieuwe plek in je tuin. Hoge bloeiers als zonnebloemen, dahlia's en herfstasters geef je steun, zodat ze niet bezwijken onder de eerste herfststormen.
Het gazon vraagt een andere aanpak dan in de zomer. Maai het gras wat hoger en zaai waar nodig bij. Verticuteer eerst om mos en dood gras te verwijderen. Kies een zaadmengsel dat past bij zon of schaduw, afhankelijk van de ligging van je tuin. Heb je in augustus niet bemest, dan is dit hét moment om dat alsnog te doen. Vul kuilen aan en houd je terras vrij van onkruid en mos.

Werk in de moestuin

Ook in de moestuin valt er nog genoeg te doen. Boontjes moeten tijdig worden geplukt om taaie peulen te voorkomen. Tomaten die nog groen zijn leg je op een zonnige plek zodat ze verder kunnen rijpen. September is ook de maand van de appel- en perenoogst. Maak er compote, sap of een taart van, of bewaar ze op een koele plek. Verder kun je winterpostelein en raapstelen zaaien, zodat je later in het seizoen nog kunt oogsten.