Digitale muziek speel je op allerlei manieren af. Zo stream je bijvoorbeeld een Spotify-afspeellijst rechtstreeks naar een netwerkreceiver, terwijl je met een smartphone een handzame bluetoothspeaker aanstuurt. Daarnaast bestaan er allerlei slimme audiostreamers, pc-speakers en multiroom-audiosystemen die je favoriete deuntjes feilloos afspelen. Een overzicht!

JBL Tuner

Prijs:€ 99,99
www.jbl.nl

De JBL Tuner is interessant voor radioliefhebbers die niet te veel geld aan een draagbaar exemplaar willen spenderen. De adviesprijs tikt weliswaar de honderd euro aan, maar veel (web)winkels verkopen dit product voor zo’n tachtig euro. De compacte behuizing is slechts 16,5 centimeter breed en heeft naast een traditionele fm-antenne ook een dab+-ontvanger in huis. Hiermee kun je dus digitale radio-uitzendingen ontvangen. Wil je vanaf een smartphone muziek streamen, dan doe je hiervoor een beroep op bluetooth. JBL belooft met de ingebouwde accu een speeltijd van ongeveer acht uur.

Marshall Tufton

Prijs: € 399,–
www.marshallheadphones.com

Met een adviesprijs van zo’n vierhonderd euro is de Marshall Tufton behoorlijk aan de prijs. Het betreft dan ook een omvangrijk model van 22,9 × 35 × 16,3 centimeter groot en bijna vijf kilo zwaar. Om het apparaat nog enigszins draagbaar te maken, bevat de bovenzijde een stijlvol handvat. Volgens het Britse merk biedt de accu een speeltijd van twintig uur. Naast een bluetooth5.0-adapter bevat de behuizing een analoge 3,5mm-geluidsingang. Zoals we van Marshall gewend zijn, kent de speaker een zwarte geribbelde afwerking. De behuizing is dankzij het waterafstotende ontwerp geschikt voor gebruik buitenshuis.

©PXimport

Sony SRS-XB12

Prijs: € 60,–
www.sony.nl

Zoek je een weersbestendige bluetoothspeaker die ook nog eens betaalbaar is, dan is de nieuwe SRS-XB12 een interessante optie. Sony produceert dit product in maar liefst zes kleurstellingen, dus er zit ongetwijfeld een design bij dat je mooi vindt. In tegenstelling tot de meeste bluetoothspeakers bevindt de audiodriver zich aan de bovenzijde. Via bedieningstoetsen aan de achterkant reguleer je de muziek, al kun je hiervoor natuurlijk ook een gekoppelde smartphone gebruiken. Volgens Sony biedt de accu een speeltijd tot zestien uur. De cilindervormige behuizing heeft een diameter van 7,4 centimeter en is 9,2 centimeter hoog.

©PXimport

Sony WS620 Walkman

Prijs: Vanaf € 150,–
www.sony.nl

Er verschijnen amper nog nieuwe mp3-spelers op de markt, omdat de meeste mensen hiervoor hun smartphone gebruiken. Draag je liever geen smartphone tijdens het sporten? Dan biedt Sony met zijn WS620-serie een handig alternatief. Dit is namelijk een mp3-speler en hoofdtelefoon in één. De waterdichte behuizing is slechts 32 gram zwaar en de batterij houdt het volgens de Japanse producent zo’n twaalf uur vol. Sony levert een bescheiden afstandsbediening mee. Geïnteresseerden hebben keuze tussen een model met 4 GB (NW-WS623) en 16 GB (NW-WS625) opslag. De adviesprijzen zijn hiervan respectievelijk 150 en 200 euro.

©PXimport

Teufel Rockster Cross

Prijs:€ 299,99
www.teufelaudio.nl

Met de Rockster Cross voegde Teufel afgelopen najaar een nieuwe telg toe aan zijn toch al indrukwekkende lijn met portable audioproducten. De behuizing is met een breedte van 38 centimeter behoorlijk fors. Om toch enige mobiliteit te bieden, bevat het apparaat een draagriem. Na ongeveer 3,5 uur opladen is de batterij helemaal vol en gaat de Rockster Cross zo’n zestien uur mee. De versterkermodule verdeelt zijn aandacht over drie kanalen, namelijk twee tweeters en een woofer. Naast een bluetooth5.0-adapter met aptx-ondersteuning bevat de spatwaterdichte behuizing een 3,5mm-geluidsingang en een usb-poort voor het opladen van mobiele apparatuur.

©PXimport

Bose S1 Pro

Prijs: € 649,–
www.bose.nl

Het is doorgaans een hele uitdaging om op locatie een redelijke geluidsinstallatie op te tuigen. De compacte Bose S1 Pro helpt je een handje. Dit zogeheten mobiele pa-systeem bevat een accu met een speelduur tot ongeveer elf uur. De behuizing bevat poorten om een instrument en/of microfoon aan te sluiten. Dankzij een mixer met drie kanalen optimaliseer je het geluid. Daarnaast is er ook een bluetoothmodule geïntegreerd, zodat je eenvoudig andermans muziek kunt streamen. De behuizing meet 33 x 24,13 x 28,45 centimeter en heeft een gewicht van ruim zeven kilo.

©PXimport

Edifier S3000PRO

Prijs: € 699,95
www.edifier.com

Hoewel we via de pc massaal naar online muziekdiensten luisteren, gebruikt menigeen hiervoor een spotgoedkope speakerset. Dat kan dus beter, want een merk als Edifier ontwikkelt prima pc-speakers in diverse prijsklassen. Het onlangs uitgekomen topmodel S3000PRO lijkt vanwege de houtlook sprekend op een traditionele luidspreker. Gebruikers hebben keuze uit verschillende analoge en digitale aansluitmogelijkheden, waarbij de S3000PRO hoge resolutie-audiobestanden kan verwerken. Ook een bluetooth5.0-adapter met aptx-ondersteuning is aanwezig en Edifier levert tevens een bescheiden afstandsbediening mee.

©PXimport

Razer Nommo

Prijs: € 109,99
www.razer.com

Razer richt zich met zijn producten voornamelijk op gamers en dat is aan het speelse uiterlijk van de Nommo duidelijk te zien. De speakers lijken dankzij het cilindervormige ontwerp eerder op twee bewakingscamera’s. In het midden is een fullrange-driver verantwoordelijk voor de geluidsweergave, terwijl de achterzijde nog een passieve basradiator bevat. Op de rechtervoet is er verder een bas- en volumeregelaar zichtbaar. Onder de productnaam Nommo Chrome is de speakerset tegen een meerprijs ook met rgb-verlichting verkrijgbaar.

©PXimport

Logitech G432

Prijs: € 79,99
www.logitechg.com

Hoewel Logitech zich met de onlangs uitgekomen G432 hoofdzakelijk richt op gamers, bevat het design niet allerlei overbodige tierelantijntjes. Het betreft een headset met een ‘ouderwetse’ audiokabel. Dankzij ondersteuning voor DTS Headphone:X 2.0 genieten gamers van een virtuele surround-weergave. Logitech gebruikt audiodrivers met een diameter van maar liefst vijf centimeter. De linkeroorscherp bevat een volumeregelaar. Handig is dat de G432 je (stem)geluid niet meer vastlegt als je de microfoonarm wegduwt.

©PXimport

AudioQuest DragonFly Red

Prijs: € 199,–
www.audioquest.com

De DragonFly Red is weliswaar alweer enige tijd verkrijgbaar, maar het is nog altijd een uitstekende manier om hoogwaardig geluid uit je laptop, pc, smartphone of tablet te krijgen. Je sluit deze externe digitaal/analoog-omzetter via usb op het systeem aan, terwijl je een hoofdtelefoon aan de 3,5mm-geluidspoort koppelt. De DragonFly Red heeft een hoge reputatie wanneer het gaat om het omzetten van een digitaal naar een analoog audiosignaal. Hierdoor klinkt muziek veelal levendiger dan wanneer je de geïntegreerde digitaal/analoog-omzetter van een computer gebruikt.

©PXimport

Sonos AMP

Prijs: € 699,–
www.sonos.com

Sonos ontwikkelt naast zijn populaire draadloze speakers ook ‘traditionele’ hifiapparatuur. De nieuwbakken Sonos AMP is daar het meest recente voorbeeld van. Zoals we van het Amerikaanse merk inmiddels gewend zijn, heeft deze compacte versterker een gelikt uiterlijk. Twee speakeruitgangen sturen een paar passieve speakers aan met een opgegeven vermogen van 125 watt per kanaal. In tegenstelling tot eerdere Sonos-producten is er nu eindelijk een hdmi-arc-poort beschikbaar, zodat ook het geluid van de televisie eenvoudig kunt afspelen. Verder bevat het audiosysteem een dubbele ethernetpoort en een uitgang voor een subwoofer. Sonos heeft ondersteuning voor Apple AirPlay 2 geïntegreerd.

©PXimport

NAD M10

Prijs: € 2.999,–
www.nadelectronics.com

Met een prijskaartje van zo’n drieduizend euro is de onlangs gelanceerde M10 een dure jongen. NAD staat dan ook garant voor kwaliteit en bovendien is deze kleine netwerkreceiver zeer veelzijdig. Een fors aanraakscherm toont afspeelinformatie, artwork en het volumeniveau. Dankzij ondersteuning voor BluOS combineer je deze versterker eventueel met multiroom-audiosystemen van Bluesound. Verder ondersteunt de M10 diverse hoogwaardige audioprotocollen, zoals bluetooth-aptx, de mqa-codec en Apple AirPlay 2. Onder leiding van een kwalitatieve digitaal/analoog-omzetter spelen audiofielen met gemak hoge resolutie-audiobestanden af. Aan de achterzijde zijn alle gangbare aansluitpoorten aanwezig, waaronder twee luidsprekerterminals met een vermogen van 100 watt per kanaal.

©PXimport

Denon DHT-S316

Prijs: € 249,–
www.denon-hifi.nl

Een soundbar is in feite een langgerekte versterker met ingebouwde audiodrivers. De prijsvriendelijke DHT-S316 bevat daarnaast ook nog een draadloze subwoofer. Via hdmi-arc koppel je het apparaat eenvoudig aan een televisie. Daarnaast sluiten muziekliefhebbers via een optische ingang en 3,5mm-poort simpel hun overige afspeelapparatuur aan. Dankzij ondersteuning voor bluetooth speel je vanaf een smartphone moeiteloos muziek af, bijvoorbeeld Spotify-afspeellijsten of lokaal opgeslagen mp3’tjes. De DHT-S316 is een interessante optie voor wie geen behoefte heeft aan een rechtstreekse netwerkfunctie.

©PXimport

Bluesound Node 2i

Prijs: € 549,–
www.bluesound.com

Bluesound staat al sinds jaar en dag bekend om zijn hoogwaardige multiroom-audioproducten. In dat kader ontwikkelt het Canadese merk ook gebruiksvriendelijke audiostreamers, zodat je bijvoorbeeld digitale muziek op een traditionele muziekinstallatie kunt afspelen. De Node 2i biedt onder meer ondersteuning voor bluetooth-aptx en Apple AirPlay 2. Daarnaast kan het apparaat via het netwerk ook lokaal opgeslagen audiobestanden verwerken in een maximale kwaliteit van 192kHz/24bit. De bediening gebeurt aan de hand van de uitstekende BluOS Controller-app.

©PXimport

Logitech Bluetooth Audio

Prijs:€ 39,99
www.logitech.com

Wie nog een traditioneel audiosysteem gebruikt, voegt daar eenvoudig bluetoothfunctionaliteit aan toe met de prijsvriendelijke adapter van Logitech. Via tulpuitgangen of een 3,5mm-geluidspoort verbind je dit bescheiden apparaatje eenvoudig met de analoge ingang van een versterker. Het draadloze bereik bedraagt volgens Logitech zo’n vijftien meter. Via een knop aan de bovenzijde breng je de verbinding tot stand, waarbij het mogelijk is om gelijktijdig twee bluetoothapparaten te koppelen.

©PXimport

Denon DNP-800NE

Prijs:€ 399,–
www.denon-hifi.nl

Zoek je een audiostreamer die naadloos bij je overige audiocomponenten past? De Denon DNP-800NE heeft een standaardbreedte van 43 centimeter, zodat je hifiapparatuur kunt stapelen. Houd bij gebruik van wifi wel rekening met de twee antennes aan de achterzijde. Deze netwerkspeler accepteert zo’n beetje alle gangbare audioformaten in een hoge resolutie, inclusief hoogwaardige dsd-bestanden. Bovendien kan de DNP-800NE overweg met Apple AirPlay 2, Spotify Connect en bluetooth. Bij gebruik van de HEOS-app integreer je dit veelzijdige apparaat binnen een multiroom-audionetwerk.

©PXimport

Bose SoundTouch Wireless Link

Prijs:€ 169,95
www.bose.nl

Met deze muziekadapter van Bose koppel je praktisch ieder audiosysteem aan bluetooth en/of wifi. In het laatste geval gebruik je de SoundTouch-app om audiostreams op dit apparaatje los te laten, waarbij je eventueel een beroep doet op bekende online muziekdiensten als Deezer en Spotify. De koppeling met een versterker gebeurt analoog of digitaal via de optische uitgang. Het bereik van de bluetoothadapter is volgens Bose ongeveer negen meter.

©PXimport

Bowers & Wilkins Formation Wedge

Prijs: € 999,–
www.bowerswilkins.com

Het Britse kwaliteitsmerk Bowers & Wilkins introduceerde onlangs de Formation-serie, waarbij muziekliefhebbers vijf producten in een multiroom-audionetwerk laten samenwerken. De Wedge is een draadloze luidspreker met een ietwat futuristisch design. De ingebouwde versterker met een totaal uitgangsvermogen van 240 watt stuurt twee tweeters, twee middentoners en een interne subwoofer aan. Naast een (draadloze) netwerkaansluiting bevat het audiosysteem ook een bluetooth4.1-module met aptx-ondersteuning. Je gebruikt de Wedge bijvoorbeeld voor het streamen van muziek via Spotify Connect of Apple AirPlay 2. De digitaal/analoog-omzetter verwerkt muziekbestanden in een kwaliteit van maximaal 96kHz/24bit. Bowers & Wilkins produceert de speaker in de kleurstellingen zwart en zilver.

©PXimport

Yamaha MusicCast Vinyl 500

Prijs: € 649,–
www.yamaha.com

Een ouderwetse platenspeler in een apparaat vol digitale audioapparatuur? Ja, je leest het goed! De Yamaha MusicCast Vinyl 500 kan namelijk veel meer dan louter lp’s afspelen. Zo bevat de behuizing een ethernetpoort, wifi-adapter en bluetoothantenne, waardoor je de draaitafel ook in kunt zetten voor het streamen van digitale muziek. Yamaha voegde verder ondersteuning voor zijn eigen multiroom-audioprotocol MusicCast toe, zodat je op overige Yamaha-audioapparatuur eveneens van je platencollectie kunt genieten. Denk bijvoorbeeld aan geschikte soundbars, av-receivers en draadloze luidsprekers. Gebruikers kunnen zelf bepalen of ze de ingebouwde phono-voorversterker willen gebruiken. Deze snaaraangedreven draaitafel is te koop in zwart of wit pianolak.

©PXimport

Harman Kardon Citation 500

Prijs:€ 649,–
www.harmankardon.nl

Harman Kardon heeft inmiddels een behoorlijk aantal multiroom-audiospeakers van diverse formaten in zijn gamma. De Citation 500 is voor een draadloze luidspreker vrij fors en zodoende geschikt om een ruime kamer te vullen met muzikale deuntjes. Een versterkermodule van 200 watt stuurt twee tweeters en evenzoveel woofers aan. De verbinding met het netwerk loopt louter via de wifi-adapter, want een ethernetpoort ontbreekt. Voor een rechtstreekse koppeling met een smartphone of tablet bevat de Citation 500 een bluetooth4.2-antenne. Dankzij Google Assistent-integratie kunnen muziekliefhebbers deze speaker eventueel met hun stem bedienen.

©PXimport

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!