Servers worden vooral geassocieerd met zakelijk computergebruik, maar ook in huis biedt een server voordelen. Als u daarbij het onderste uit de kan wilt, kunt u uw thuisserver precies naar eigen wens samenstellen. Stelt u minder hoge eisen, dan bent u goedkoop uit door er de hardware uit een afgedankte pc voor te hergebruiken.

1. Waarom een thuisserver?

Juist nu bedrijven massaal hun servers virtualiseren en zelfs verplaatsen naar 'de cloud', krijgen steeds meer particuliere computergebruikers interesse in een eigen server. Een thuisserver is een ideaal apparaat om alle denkbare bestanden centraal mee op te slaan, om back-ups op te bewaren of om bijvoorbeeld torrents of bestanden van een nieuwsserver te downloaden terwijl alle 'gewone' computers op het netwerk zijn uitgeschakeld.

2. Server of NAS?

Als het om een thuisserver gaat, wordt al snel de vergelijking met een NAS gemaakt. Het klopt dat veel van wat een thuisserver kan, een NAS ook doet. Een verschil is dat de aanschaf van een NAS vaak duur kan uitpakken, zelfs wanneer u een model kiest met ruimte voor maar één schijf. Bovendien kunt u door zelf een server te bouwen heel gericht keuzes maken met betrekking tot de hardware die u wilt gebruiken, en daarbij eventueel kiezen voor onderdelen die u toch nog hebt liggen. Dit laatste maakt een eigen server al snel goedkoper dan een NAS uit de winkel. Veder biedt een eigen server meer vrijheid als het gaat om de te installeren software. Wilt u gebruiksgemak, dan is een NAS al snel de beste keuze, maar als u maatwerk zoekt, kunt u beter zelf aan de slag gaan.

©PXimport

Het be­sturingssysteem van een NAS biedt vaak minder vrijheid om functies toe te voegen dan een 'echte' Windows-installatie.

3. Behuizing

Een server staat de hele dag aan en hij moet dan ook stil en energiezuinig zijn en niet te veel ruimte in beslag nemen. Pure rekenkracht is minder belangrijk. De server voert immers geen taken uit waarvoor dat belangrijk is. De behuizing is in ieder geval een onderdeel om de nodige aandacht aan te besteden. U kunt natuurlijk een oude pc gebruiken, maar die is vaak niet geluidsarm, niet zuinig en relatief groot in formaat. Wellicht voldoet zo'n apparaat voor een korte testperiode, maar voor langer gebruik heeft een Mini-pc al snel de voorkeur. In de vorige Tips & Trucs hebben we uitgebreid gekeken naar Mini-ITX-apparaten: kleine systeemkasten die zijn voorzien van een moederbord en voeding, en soms zelfs van een bijpassende processor en een ingebouwde grafische kaart.

©PXimport

Een Mini-ITX- of barebone-behuizing kan een prima keuze zijn als ombouw voor een thuisserver.

4. Processor en moederbord

De Intel Atom is een energiezuinige processor die lange tijd erg populair is geweest voor gebruik in een thuisserver. Ook in NAS-apparaten komt u vaak een Atom tegen, vanwege de specifieke kwaliteiten van dit type processor. Toch dreigt deze processor langzaam terrein te verliezen. Hij heeft namelijk de beperking dat hij geen beeld produceert, u hebt dus ook nog een grafische kaart nodig of een moederbord met een geïntegreerde videoprocessor. Dat is anders bij de nieuwste Intel 'Sandy Bridge' Core i3-, Core i5- en Core i7-processors en AMD Fusion-processors. Deze processors bestaan uit een combinatie van een CPU (Central Processing Unit) en een GPU (Graphics Processing Unit). Ze zijn energiezuinig en leveren toch heel behoorlijke prestaties.

©PXimport

De Gigabyte GA-E350N-USB3 is een moederbord in het compacte ITX-formaat. Er zit een AMD E-350-processor op die zowel 'rekenwerk' uitvoert als beeld levert.

5. Processor plaatsen

Hebt u een behuizing met een ingebouwd moederbord waar nog geen processor op zit, let dan goed op de moederbordspecificaties voordat u een losse processor koopt. Moederborden bieden slechts plaats aan één specifiek type processor, en de manier waarop die processor moet worden geplaatst, verschilt ook. Lees dit dus goed na in de meegeleverde Installation Guide. In de meeste gevallen moet eerst het be­schermplaatje van de socket worden opengeklapt door een hendel los te klikken. Vervolgens wordt de processor geplaatst door hem in de socket te laten zakken. De pinnetjes van de processor moeten precies op de juiste plaats in de socket vallen, en ze passen maar op één manier. Als de processor correct is geplaatst, kan de hendel worden teruggeklapt en moet de koeler worden geplaatst.

©PXimport

Open de toegang tot de socket enplaats daarna de processor.

©PXimport

Als de processor is ge­plaatst, moet u de koeler er bovenop zetten of de passieve koeling vast­schroeven.

6. Werkgeheugen

De keuze van het werkgeheugen dat u voor uw server gebruikt, hangt samen met de moederbordspecificaties en het besturingssysteem dat u later zult installeren. Het geheugen moet compatibel zijn met het moederbord. Een belangrijk advies bij de bouw van een thuisserver, is dat u er vooral niet te veel geheugen in moet plaatsen. Eén GB is doorgaans voldoende, want een thuisserver zal geen zware taken uitvoeren. Wanneer u de nieuwste versie van Windows Home Server (versie 2011) wilt gebruiken, moet u echter minstens 2 GB inbouwen, anders kunt u deze software niet installeren. Een tweede advies is dat u voor zover mogelijk moet kiezen voor het gebruik van slechts één geheugenmodule. Dit heeft als voordeel dat uw server minder energie zal verbruiken. Het verlies aan snelheid dat optreedt doordat het geheugen niet als 'dual channel' werkt, is verwaarloosbaar bij de uitvoering van servertaken.

©PXimport

Door slechts één geheugenmodule te plaatsen, be­spaart u geld en energie.

7. Opslag

De keuze voor een opslagmedium vergt wat denkwerk. Als u meer dan één schijf inbouwt, biedt dat de mogelijkheid om RAID te gebruiken. Drie schijven is daarbij zelfs ideaal, omdat dan behalve RAID0 en RAID1 ook RAID5 kan worden ingesteld. Daar staat tegenover dat gebruik van meerdere schijven ervoor zorgt dat de geluids- en warmteproductie toeneemt en dat het wellicht zelfs noodzakelijk is om extra koeling in te bouwen. Bovendien bieden niet alle behuizingen genoeg ruimte om meer dan één of twee schijven in te bouwen. Zo valt op iedere mogelijkheid wel iets af te dingen. U zult uw keuze moeten afstemmen op de manier waarop u de server wilt gaan gebruiken. Als u er uw eigen gegevens op wilt bewaren, moet u minimaal voor twee schijven in een RAID1-opstelling kiezen, die voor meer dataveiligheid zorgt. U kunt het energieverbruik en de warmteproductie daarbij beperken door zogeheten 'groene schijven' van Western Digital of Samsung te kopen. Kies bovendien voor schijven met voldoende opslagcapaciteit. Door de keuze voor een RAID1-opstelling, waarbij alle gegevens op beide schijven worden gezet, hebt u in feite slechts de beschikking over de opslagcapaciteit van één schijf. Gebruikt u de thuisserver vooral voor niet-cruciale toepassingen en voor het delen van bestanden die ook al op een andere computer staan, of voor het downloaden van films die u altijd opnieuw kunt binnenhalen, dan lijkt de inbouw van één grote schijf de beste optie. Zoek de locatie in de behuizing waar de schijf moet worden geplaatst en schuif hem erin. Schroef de schijf vast en verbind hem met het moederbord en de voeding.

©PXimport

De beste keuze voor het aantal schijven en de opstelling hangt volledig af van de toepassing waarvoor u uw thuisserver wilt gebruiken.

8. Meer dan twee schijven

Wilt u uw thuisserver voorzien van meer dan twee schijven, dan is een compacte behuizing snel te klein, zodat u een grote pc-kast of omgebouwde desktop-pc moet gebruiken. Er zijn echter uitzonderingen. De Chenbro ES34069 en de nieuwere ES34169 zijn behuizingen van 14 centimeter breed en zowel 26 centimeter diep als hoog. Toch bieden ze ruimte aan liefst vier 'hot-swappable' harde schijven. Daar betaalt u uiteraard wel voor; de prijs van deze kasten ligt rond de 200 euro.

©PXimport

Het Koreaanse Chenbro levert kleine behuizingen die ruimte bieden voor meerdere schijven.

9. Dvd-speler

Een dvd-speler of dvd-brander hebt u nodig om bijvoorbeeld muziek en films rechtstreeks naar de thuisserver te rippen of wanneer u later back-ups wilt maken op de thuisserver. Of u dat vaak zult doen, is echter maar zeer de vraag en een server functioneert ook prima zonder dvd-speler of brander. Zo kunt u ook emulatiesoftware gebruiken om iso's te mounten. Voor de installatie van software is een dvd-speler uiteraard wel handig. U zou er een uit een andere computer kunnen halen om hem tijdelijk in de server in te bouwen. Let er daarbij op dat u dit onderdeel goed aansluit, anders kan er schade worden veroorzaakt.

©PXimport

Sluit de data- en stroomkabels van de dvd-speler correct aan.

©PXimport

Bouw een dvd-speler goed in, zelfs al gebruikt u hem slechts tijdelijk om software te installeren.

10. BIOS-instellingen

Is alle hardware correct geïnstalleerd? Dan kunt u de behuizing sluiten en dichtschroeven. Vervolgens kan alle randapparatuur worden aangekoppeld, zoals de monitor, een muis en het toetsenbord. Sluit de thuisserver ook aan op het netwerk en sluit tot slot de stroomkabel aan. Schakel nu het beeldscherm in en daarna de thuisserver. Controleer of de thuisserver start en of er geen foutmeldingen verschijnen. Ga nu naar het BIOS. Daar komt u op de meeste computers door de Del-toets in te drukken zodra de computer tijdens het opstarten de melding 'Press DEL to SETUP' of een variant daarvan toont. Open in het BIOS de Advanced- of Power-opties. Zoek in het geval u een AMD-processor hebt ingebouwd naar Cool 'N Quiet en bij een pc met een Intel-processor naar SpeedStep. Dit zijn energiebesparende opties waarmee de processor wordt teruggeklokt wanneer hij niet volledig wordt belast - en dat is bij een server het grootste deel van de tijd het geval. De processor verbruikt daardoor aanzienlijk minder stroom. Ga ten slotte naar Exit en sluit af via Exit & Save changes of een variant daarop.

©PXimport

Schakel in het BIOS energiebesparende functies in.

11. Windows of Linux

Uiteraard speelt de softwarekeuze een belangrijke rol bij de inrichting van uw thuisserver. Vaak wordt hier Linux voor gebruikt, dat als voordeel heeft dat het gratis beschikbaar is en er bovendien veel gratis software voor wordt ontwikkeld. De meeste mensen zijn echter minder bekend met dit besturingssysteem. Het kan daardoor lastig zijn om de software goed te configureren en om er zelf nieuwe software aan toe te voegen. Windows is uiteraard niet gratis, maar veel computeraars hebben nog wel ergens een ongebruikte licentie of een oude Windows-versie die ook kan worden gebruikt. Bovendien is Windows 'bekend' en net als voor Linux is er veel software voor beschikbaar. Als u voor Windows kiest, moet u vervolgens bepalen met welke versie u aan de slag gaat. Op basis van de naam lijkt Windows Server het meest voor de hand te liggen, maar deze versie is met name voor zakelijke servers ontwikkeld. De keuze lijkt daardoor beperkt tot 'gewone' Windows-versies als Windows Vista of Windows 7, en Windows Home Server. Windows Home Server biedt functies die erg handig zijn voor gebruik in een thuisnetwerk, zoals de automatisch back-up en systeemherstel van alle aangesloten computers. Bovendien is Windows Home Server gebaseerd op Windows Server, en dus beter toegerust voor gebruik in een server dan de 'gewone' Windows-versies.

12. Windows Home Server

De kans dat u over een exemplaar van Windows Home Server beschikt, is klein. De software kopen is vreemd genoeg erg lastig, want dat kan alleen in combinatie met hardware. Windows Home Server wordt niet los verkocht maar alleen als OEM-product (al zijn er enkele webwinkels die het wel los aanbieden). Wilt u toch aan de slag met Windows Home Server, zoek dan op internet naar 'Windows Home Server Trial'. U zult dan bijvoorbeeld worden gewezen op deze pagina, waar u via de knop Gratis Proefversie een proefversie van Windows Home Server kunt downloaden. Het gaat daarbij nog om de eerste editie, maar die heeft als voordeel dat hij ook met een 32-bitprocessor werkt en al tevreden is met 'slechts' 512 MB RAM. Binnenkort zal de 2011-versie van dit besturingssysteem online komen. Deze werkt alleen met een 64-bitprocessor en hij vereist minimaal 2 GB werkgeheugen. De proef­versie van de oude editie is Engelstalig; van de 2011-editie komt ook een Nederlandstalige variant, maar het is nog niet duidelijk of u hier te zijner tijd ook een proefversie van kunt downloaden.

©PXimport

Wilt u binnenkort Windows Home Server 2011 gaan gebruiken? Houd dan nu alvast rekening met de strengere hardware-eisen die deze editie stelt.

13. 'Gewone' Windows-versie

Kiest u voor een 'gewone' versie van Windows? Plaats de Windows-installatieschijf in de dvd-speler van de server en schakel hem in. Laat de server vanaf de dvd opstarten (stel dit eventueel in het BIOS in) en doorloop de stappen van de installatie. Er valt tijdens de installatie van Windows 7 weinig te configureren, behalve bijna aan het einde, wanneer u de netwerklocatie kunt kiezen. U kunt er daarbij voor kiezen of het netwerk wordt benaderd als Thuisnetwerk, Bedrijfsnetwerk of Openbaar netwerk. De keuze heeft gevolgen voor de beveiliging van de server en voor de mate waarin andere computers in het netwerk de thuis­server kunnen zien. U kunt het beste kiezen voor Thuisnetwerk.

©PXimport

Merk de actieve netwerkverbinding aan als thuisnetwerk, zodat de computers op het netwerk elkaar gemakkelijk kunnen vinden.

14. De werkgroep instellen

Zodra de installatie is voltooid, kunt u de werkgroep aanpassen waar de computer onderdeel van uitmaakt. Standaard staat dit altijd op 'workgroup' maar dat is niet handig. Klik op Start en dan met de rechtermuisknop op Computer. Het eigenschappenvenster dat wordt geopend, toont (ongeveer op driekwart) het onder­deel Instellingen voor computernaam, domein en werkgroep. Klik daar op Instellingen wijzigen en dan nogmaals op Wijzigen. Typ dan bij Werkgroep de naam van de werkgroep die u op al uw computers gebruikt en bevestig via tweemaal OK. U krijgt nu de melding dat om deze wijziging door te voeren de computer opnieuw moet worden opgestart. Bevestig die melding en wacht tot de server weer is opgestart. Voer deze wijziging ook door op alle andere computers in het netwerk, zodat ze allemaal in deze werkgroep terechtkomen.

©PXimport

Plaats uw computers en de thuisserver in dezelfde werkgroep.

15. Thuisgroep instellen

Het instellen van een Thuisgroep is een manier om gemakkelijk bestanden te delen tussen meerdere Windows-pc's in een netwerk. Dat kunnen afbeeldingen, muziekbestanden of video's zijn, maar u kunt er ook een printer mee delen. De eerste pc in het netwerk richt hiertoe de Thuisgroep op en genereert een wachtwoord. Op alle andere pc's hoeft nu alleen nog het wachtwoord te worden ingetypt als bewijs dat ze bij dezelfde Thuisgroep horen. Een nadeel van deze methode is dat alleen Windows 7-computers hem ondersteunen. Omdat het niet voor de hand ligt dat er alleen Windows 7-computers in uw netwerk zitten, kunt u er ook voor kiezen om de Thuisgroep buiten beschouwing laten. Hebt u alleen computers met Windows 7 in het netwerk en vindt u het handig om de genoemde onderdelen snel te kunnen delen? Dan kiest u er uiteraard wel voor om met de Thuisgroep aan de slag te gaan. Noteer het wachtwoord (of druk het af) en gebruik het om ook de andere netwerkcomputers lid van de Thuisgroep te maken.

©PXimport

Via een Thuisgroep kunt u bestanden snel en eenvoudig met andere computers delen.

16. Drivers installeren

Behalve een besturingssysteem zult u ook drivers op uw thuisserver moeten installeren. Deze zijn nodig om alle hardware - en misschien zelfs wel om de netwerkkaart - te kunnen gebruiken. Gebruik hiervoor de driver-cd's die met het moederbord en alle andere hardware is meegeleverd of, beter nog, downloadt de laatste versie van alle benodigde drivers via de websites van de bijbehorende fabrikanten. Door het op deze manier te doen installeert u veelal nieuwere versies die minder fouten bevatten en vaak betere prestaties geven. Door met rechts op Computer te klikken (in het menu Start) en dan Beheren / Apparaatbeheer te kiezen, kunt u zien voor welke onderdelen al drivers zijn geïnstalleerd en voor welke nog niet. Ieder uitroepteken wijst op een onderdeel dat nog van een driver moet worden voorzien.

©PXimport

Pas als alle apparaten zijn voorzien van een driver en door het systeem worden herkend, is uw server klaar voor verdere installatie en configuratie.

17. Vast IP-adres

Het is erg handig als een computer die een taak in het netwerk vervult altijd op hetzelfde adres is te vinden. Dat betekent dat de computer in kwestie geen gebruik moet maken van DHCP, maar een vast IP-adres moet gebruiken. Na het opnieuw opstarten van de thuisserver klikt u naast de klok in de taakbalk op het pictogram van het netwerk. Kies hier Netwerkcentrum openen. Klik nu links in de kantlijn van het venster op Adapterinstellingen wijzigen. Selecteer eerst de juiste LAN-verbinding in het geval er daar meerdere van worden getoond. Doorgaans is er één LAN-verbinding waar geen rood kruis bij staat, en dat is de actieve netwerkverbinding. Klik met de rechtermuisknop op deze LAN-verbinding en kies Eigenschappen. Selecteer dan in de lijst met onderdelen voor Internet Protocol versie 4 en vervolgens Eigenschappen. In het venster dat nu wordt geopend, is standaard twee keer gekozen voor het automatisch toewijzen van instellingen. Kies eerst voor Het volgende IP-adres gebruiken en vul in de regels eronder de juiste gegevens in voor IP-adres, Subnetmasker en Standaardgateway. Onderin het venster is de instelling nu veranderd, van Automatisch in De volgende DNS-serveradressen gebruiken. Hier vult u de DNS-servers in van uw internetprovider of van uw eigen router, het gaat hier dus om hetzelfde adres als van de standaardgateway. Bevestig alles door twee maal op OK te klikken.

©PXimport

Geef de thuisserver een eigen, vast IP-adres op het thuisnetwerk.

18. Energiebeheer

Een belangrijk verschil tussen een personal computer en een server, is dat een server nooit wordt uitgeschakeld. Terwijl een pc pas in actie komt wanneer de gebruiker zich meldt, verricht een server zijn diensten ook als niemand oplet of erom vraagt. Daarom moet een server van een ander type energiebeheer worden voorzien dan een pc. Als u een thuisserver hebt waar een pc-versie van Windows op draait, 'weet' het besturingssysteem niet dat het op een server wordt gebruikt. U moet het energiebeheer daarom zelf aanpassen. Klik op Start en kies Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Energiebeheer. Standaard kent Windows drie schema's: Gebalanceerd, Energiebesparing en Hoge prestaties. Selecteer Hoge prestatie en klik daarna op De schema-instellingen wijzigen. U ziet nu dat de computer bij dit schema nooit in de slaapstand gaat. Dat is correct. Verander de tijd voor Uitschakelen beeldscherm in 10 minuten. Klik nu op Geavanceerde energie-instellingen wijzigen en vervolgens op Harde schijf / Harde schijf uitzetten na / 20 minuten. Maak hier 30 minuten van. Ga dan naar PCI Express / Link State Power Management en zet deze op Normale energiebesparing. Ga ten slotte naar Energiebeheer voor processor. Kies bij Minimale processorstatus voor 5 procent. Hiermee geeft u de onderste limiet aan van de processorbelasting. Een hogere waarde leidt tot betere prestaties, maar ook tot meer stroomverbruik. Bevestig met OK, OK en klik dan op Wijzigingen opslaan.

©PXimport

Via Energiebeheer kunt u ervoor zorgen dat uw server zo zuinig mogelijk werkt.

19. Dvd-emulatie

Wanneer u voor de installatie van Windows een dvd-speler in de thuisserver hebt gebruikt die eigenlijk in een andere pc hoort, dan kunt u die nu verwijderen. Schakel de thuisserver uit via Start / Afsluiten. Open de computerbehuizing en schroef de dvd-speler los. Verwijder ook de bekabeling en haal de dvd-speler uit de behuizing. Verwijder de dvd-speler en schroef de computerbehuizing weer dicht. In plaats van een fysieke dvd-speler, kunt u nu een virtuele variant installeren. Start de server weer op en download Daemon Tools Lite of een van de andere versies. Lite is gratis voor thuisgebruik, voor Pro en Advanced moet u betalen. De downloadpagina zit een beetje 'tricky' in elkaar. Klik niet direct op de eerste de beste downloadknop maar kijk even naar de onderstreepte link Download, halverwege rechts op het scherm. Installeer nu de software. De Daemon-tools laten Windows geloven dat er een dvd-speler aanwezig is. Het programma kan ISO-bestanden laden in de virtuele dvd-speler, waarna u ze kunt openen in Windows Verkenner. U kunt ook de software installeren die op de ISO staat. Het voordeel van Daemon Tools is dat het geen stroom verbruikt of lawaai maakt zoals een echte dvd-speler, terwijl u toch over de bijna volledige dvd-functionaliteit beschikt.

©PXimport

Verwijder of koppel de dvd-speler los wanneer u die niet meer gebruikt in de server. Het is een prima optie om hem te vervangen door een dvd-emulator zoals Daemon Tools.

20. Beveiligingssoftware installeren

Het is belangrijk om te beseffen dat de thuisserver tegelijkertijd een gewone pc is, waar (in de meeste gevallen) een 'gewone' Windows-versie op staat, met alle daarbij behorende risico's. Het is dan ook belangrijk om op de thuisserver minimaal dezelfde antimalwaresoftware te installeren als die op uw gewone pc hoort te staan. Denk daarbij aan antivirus en aan Windows Defender of andere anti-spyware. Scan ook regelmatig de hele server op de aanwezigheid van virussen, spyware of andere ongewenste soft­ware. Dit is bij een server minstens zo belangrijk als bij de andere pc's in uw netwerk.

©PXimport

Installeer antimalware-pro­g­ramma's om de thuisserver vrij van virussen en spyware te houden.

21. Windows-updates

Behalve spyware zijn ook Windows-updates belangrijk. Fouten en beveiligingslekken in de software kunnen daarmee worden verholpen. Windows 7 downloadt de updates automatisch en installeert ze 's nachts om drie uur of tijdens de de eerstvolgende keer dat uw server wordt opgestart. Opstarten doet een server echter niet zo vaak, behalve juist nadat er updates zijn binnengehaald - want daar hoort vaak een reboot bij. Weet u dat de server 's nachts niet al te vaak wordt gebruikt, dan kunt u de instellingen voor Windows Update ongewijzigd laten. Wilt u liever zelf bepalen wanneer updates worden geïnstalleerd en of dan ook direct een herstart van de thuisserver volgt, wijzig dan de instellingen voor Windows Update. Ga naar Start / Alle programma's / Windows Update. Klik op Instellingen wijzigen en kies eventueel voor Updates downloaden maar laat mij bepalen of ik ze wil installeren. Wanneer u hiervoor kiest, moet u niet vergeten om regelmatig in te loggen en te controleren of er updates zijn.

©PXimport

Het schema voor het downloaden en installeren van updates kan worden gewijzigd.

22. Toegang op afstand

Als laatste is het belangrijk om te regelen dat de server op afstand kan worden beheerd. Hiertoe beschikt Windows over Remote Desktop (of Extern Bureaublad). Klik op Start en daarna met de rechtermuisknop op Computer. Kies Eigenschappen en Instellingen voor externe verbindingen. Kies op het tabblad Externe Verbindingen voor Extern Bureaublad / Verbindingen met computers toestaan ongeacht de versie van Extern Bureaublad of, wanneer u toch alleen verbinding gaat maken vanaf een andere computer die ook met Windows 7 is uitgerust, voor Alleen verbindingen toestaan met computers waarop Extern Bureaublad met netwerkniveauverificatie wordt uitgevoerd. Bevestig met OK. Hierna kunt u uitloggen en de monitor uitschakelen of loskoppelen. De thuisserver kan nu ook op een slecht te bereiken plek in huis worden neergezet. U kunt de thuisserver beheren en verder configureren vanaf een andere Windows-pc, door naar Start / Uitvoeren te gaan, hier het commando mstsc uit te laten voeren en vervolgens het IP-adres van de thuisserver op te geven. Klik daarna op Verbinden en log in op uw eigen thuisserver.

©PXimport

U kunt de thuisserver vanaf een andere pc in het netwerk beheren.

Wanneer je naar Windows 11 overstapt, zijn er ongetwijfeld zaken waaraan je moet wennen. Maar soms kunnen die dingen ronduit irritant zijn. Daarom bekijken we de grootste ergernissen van Windows 11 én de manieren om ze te verhelpen.

Wat voor de een ergernis is, kan voor de ander simpelweg een verrassende functie zijn. Alles draait om persoonlijke perceptie. We zijn in de fora van Windows 11-gebruikers gedoken om de pijnpunten te vinden. De belangrijkste klachten zijn: de dagelijkse prestatieproblemen die worden veroorzaakt door te veel achtergrondprocessen, Microsoft stuurt je voortdurend richting haar betaalde diensten en overdreven bemoeizucht bij meldingen, badges en reclame. In plaats van te klagen, zorgen wij voor een oplossing. 

Opstartvertraging

Onnodige opstartapps zijn altijd al een bron van ergernis geweest in Windows. Ze belasten de pc doordat ze waardevolle cpu-bronnen aanspreken en zorgen voor een opstartvertraging. Windows 11 bevat zelfs meer bloatware dan Windows 10. Bloatware is een term voor toepassingen die je niet nodig hebt en die het systeem afremmen. Deze toepassingen worden vaak voor de aankoop op nieuwe apparaten geïnstalleerd of ze sluipen op je pc via downloads waarin ze gebundeld zitten. Hoe meer programma’s je hebt, hoe meer achtergrondprocessen die het opstarten kunnen vertragen.

Je kunt ze te slim af zijn door ze te beëindigen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en kies voor Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op alle processen die zijn gekoppeld aan ongebruikte applicaties en gebruik de opdracht Beëindigen. Daarna schakel je de onnodige opstartapps definitief uit. Druk op Windows-toets+I om de Instellingen te openen. Ga naar Apps / Opstarten en zet de apps uit waarvan je niet wilt dat ze samen met het systeem automatisch opstarten.

Wees terughoudend wat betreft toepassingen die automatisch opstarten.

Nieuwsfeeds uitschakelen

Widgets zijn een soort mini-apps. Ze tonen bijvoorbeeld de weersverwachting, een overzicht van je agenda-afspraken of de voetbalresultaten. Standaard toont Microsoft ook zijn nieuwsfeed van het MSN-netwerk, wat doorgaans geen toegevoegde waarde heeft. Oorspronkelijk waren widgets bedoeld om nieuwsfeeds en sociale media in het besturingssysteem te integreren.

Sommige gebruikers houden ervan, anderen haten de widgets hartgrondig, omdat er toch al van alle kanten steeds meer nieuws en sociale info op ons afkomen. Wie zit te wachten op de volgende vondst die meer van hetzelfde levert? Als je tot deze laatste groep behoort, dan kun je de functie uitschakelen. Ga naar Instellingen / Persoonlijke instellingen / Taakbalk / Taakbalkitems en schakel daar Widgets uit.

Gebruik je de widgets zelden of nooit, zet ze dan uit.

OneDrive beperken

Microsoft heeft er een handje van om je met zachte hand naar haar online opslagdienst OneDrive te dirigeren. Bij de eerste set-up krijg je de vraag om OneDrive te gebruiken en daarna maakt OneDrive automatisch en zonder waarschuwing verschillende back-upmappen op OneDrive aan. Dat lijkt op een assertieve dienstverlening, maar de waarheid is dat je als gebruiker op die manier sneller tegen de limiet van 5 gigabyte gratis OneDrive-opslagruimte aanbotst. Het is een marketingtactiek van Microsoft waardoor je gedwongen wordt om te upgraden. Hierdoor ga je sneller overwegen om een betaald abonnement te nemen. Met een Personal Microsoft 365-account krijg je 1 TB aan opslag en 6 TB met een Microsoft Family-abonnement.

Je kunt je overigens afvragen in hoeverre hier een loopje wordt genomen met je privacy. Online back-ups zijn handig, maar ben je ermee gediend dat je gegevens op de servers van Microsoft worden opgeslagen? Misschien wil je liever gebruikmaken van een andere online back-updienst? Nu wordt de indruk gewekt dat de concurrentie tweede keuze is. Ben je het niet eens met deze overijverige OneDrive-synchronisatie, dan klik je met rechts op het pictogram van OneDrive in het systeemvak. Vervolgens selecteer je het tandwieltje rechtsboven om de Instellingen van OneDrive te openen om naar het tabblad Synchroniseren en back-up maken te gaan. Dan klik je op Back-up beheren. Daar kun je aangeven om documenten, afbeeldingen of je bureaublad niet online te bewaren.

Bepaal zelf de mappen waarvan OneDrive een back-up moet maken.

OneDrive ontkoppelen

Wanneer je OneDrive niet vaak gebruikt, kun je deze dienst op je Windows-apparaat ontkoppelen en zelfs verwijderen. Door de koppeling met je Microsoft-account zijn de persoonlijke bestanden in OneDrive beschikbaar op elk apparaat waarop je bent ingelogd met hetzelfde Microsoft-account. Je bent dus niet meer aan een vaste werkplek gebonden. Door te ontkoppelen weet je zeker dat de lokale map niet meer kan synchroniseren met de online opslag.

Klik met rechts in het systeemvak op het pictogram van OneDrive (het wolkje). Kun je dit pictogram niet zien? Klik dan eerst op het PijltjeOmhoog van het systeemvak. Daarna open je het instellingenvenster van OneDrive en ga je naar het tabblad Account. Onder je account selecteer je Deze pc ontkoppelen / Account ontkoppelen. De gegevens die al in OneDrive staan, blijven hierdoor onaangeroerd en de speciale OneDrive-map op de computer verandert in een normale map. Je kunt er bestanden in plaatsen, verwijderen en verplaatsen, maar ze worden niet langer automatisch gesynchroniseerd in de cloud.

Ook al ontkoppel of verwijder je OneDrive, de virtuele map blijft staan in het navigatievenster van Windows Verkenner.

Weg met OneDrive en Edge

Ben je OneDrive echt helemaal beu? Weet dan dat je OneDrive zelfs kunt verwijderen. Het zal je Windows-pc niet beschadigen. Ga naar Instellingen / Apps en open het lijstje met Geïnstalleerde apps. Daar vind je Microsoft OneDrive. Klik op de drie puntjes achter de naam van deze app en selecteer Verwijderen net zoals je dat met elk ander programma zou doen. Het duurt een paar seconden voor de app is verwijderd. Ondertussen heeft Microsoft er ook voor gezorgd dat je op dezelfde manier de browser Edge kunt verwijderen. In het begin van Windows 11 was deze functie nog lichtgrijs gemarkeerd.

Dankzij de nieuwe antimonopoliewet kun je sinds maart 2024 ook de browser van Microsoft verwijderen.

Game Bar voor niet-gamers

De instellingen van Windows 11 bevatten een speciaal onderdeel bedoeld voor gaming. Wanneer je de toetscombinatie Windows-toets+G gebruikt, open je de Windows Game Bar. Daarmee kun je schermafdrukken en clips vastleggen van games die door Microsoft zijn geverifieerd. Eigenlijk is deze functie bedoeld voor het vastleggen van Xbox-games, maar je kunt hem ook gebruiken voor schermopnames van gewone programma’s.

Geen kwaad woord over de Windows Game Bar. Maar als je geen of zelden games speelt, heeft het geen zin om de Game Bar en Game Mode op de computer in te schakelen. Bovendien kan deze applicatie veel cpu en geheugen gebruiken. Om de Game Bar uit te schakelen, ga je weer naar het instellingenvenster van Windows. Daar kies je Gaming / Game Bar. Vervolgens schakel je bovenaan de optie uit bij Je controller mag Game Bar openen. Daarna ga je terug naar het venster Gaming en je kiest het tabblad Gamemodus om ook hier de optie Gamemodus uit te zetten.

Ben je geen gamer, schakel dan de Game Bar uit.

Badges in de kiem smoren

Windows 11 toont voortdurend meldingen op de taakbalk die je waarschuwen voor onder meer updates en nieuwe e-mail. Deze zogenaamde badges staan standaard ingeschakeld. Ze blijven eindeloos opduiken. Bankwebsites sturen je constant badges, maar ook browserextensies doen dat. Het wordt snel te veel van het goede. Nogal wat gebruikers ergeren zich hieraan, wat heel begrijpelijk is.

Je kunt de badges uitschakelen door met rechts op de taakbalk te klikken en dan te kiezen voor Taakbalkinstellingen. Scrol aan de rechterkant naar beneden en klik op Taakbalk. Vervolgens scrol je nog wat verder naar beneden tot je bij Gedrag van taakbalk bent. Hier kun je de optie uitschakelen bij Badges weergeven in taakbalk-apps. Dit is trouwens ook de plaats waar je de uitlijning van de taakbalk wijzigt. Standaard staan de pictogrammen gecentreerd op de taakbalk. Hier kun je aangeven dat die links moeten worden uitgelijnd. Hierdoor wordt het Startmenu aan de linkerkant weergegeven zoals vroeger.

In de taakbalk kun je de badges verbergen.

Terug naar bekend startmenu

Mis je het startmenu van Windows 10? Er is een interessante tweak waarbij je het Windows 11-startmenu vervangt door het type uit Windows 10. Download Open-Shell van de GitHub-website. De laatste versie op het moment van schrijven is OpenshellSetup 4.4.195. Je hebt de keuze tussen een zelfuitvoerbaar exe-bestand of een gecomprimeerd 7Z-bestand. Wij gaan voor het exe-bestand.

In de set-upwizard schakel je de opties Classic Explorer en Classic IE uit. De optie Create a start menu folder moet aangevinkt blijven. Zodra het installatieproces voltooid is, open je via Windows Zoeken de Open-Shell Menu Settings. Daarna kun je kiezen tussen de Classic Style, Classic with two columns of Windows 7 style.

Misschien wil je ook de knop naar het startmenu aanpassen zodat deze op die van Windows 10 lijkt. Hiervoor vink je de optie Replace start button aan. Vervolgens kies je een van de drie voorstellen uit, of je klikt op Pick Image. Zoek op het web naar een afbeelding van het Windows 10-startmenu en selecteer die. Wil je op je schreden terugkeren en Open-Shell verwijderen? Dat doe je via Instellingen / Apps / Geïnstalleerde apps. Selecteer Open-Shell en gebruik de optie Verwijderen.

Geef het startmenu zijn oude look terug.

Advertenties uitschakelen

Windows 11 genereert een unieke identifier, een zogenaamde reclame-ID, om je activiteiten te volgen. Hiervoor gebruikt Microsoft je zoekopdrachten, eerdere aankopen van Microsoft-producten en online activiteiten die gekoppeld zijn aan je Microsoft-account. Adverteerders kunnen die gebruiken om jou gerichte advertenties te sturen wanneer je apps gebruikt. Ben je gevoelig voor je privacy, dan zet je hier ook het mes in.

Open Instellingen en ga naar Privacy en beveiliging. Klik rechts op het onderdeel Algemeen. Zet de schakelaar uit bij Laat apps me persoonlijke advertenties zien door mijn reclame-id te gebruiken. Doe hetzelfde bij Websites hebben toegang tot mijn lijst met talen zodat er inhoud kan worden weergegeven die relevant is voor mijn locatie. Optioneel schakel je ook de optie daaronder uit: Start en zoekresultaten door Windows laten verbeteren door app-lanceringen bij te houden. Tot slot zet je ook de vierde optie uit: Suggesties voor inhoud in de app Instellingen weergeven.

Draag zorg voor je privacy en schakel reclamemeldingen uit.

Meldingen uitschakelen

In het Berichtencentrum komen ook systeemwaarschuwingen, ongelezen berichten, nieuwe artikelen van je favoriete websites en meer meldingen binnen. Deze kunnen nuttig zijn om je op de hoogte te houden van wat er gebeurt, maar het is best mogelijk dat de hoeveelheid meldingen en geluiden overweldigend is en op je zenuwen gaat werken. Daarom kun je meldingen uitschakelen om afleiding te minimaliseren. Open de Instellingen en klik op Systeem. Aan de rechterkant klik je op de pagina Meldingen. Hier kun je de schakelaar Meldingen uitschakelen omzetten. Wil je nog verder gaan, dan zet je de schakelaar Niet storen aan.

Zo, dat scheelt een hoop afleiding.

Snoeien in bloatware

Een nieuwe pc komt met een hoop bloatware en bij Windows 11 is dat niet anders. Het gaat om software waar je niet om hebt gevraagd. Bloatware neemt niet alleen geheugenruimte in beslag, hij verslechtert ook de prestaties van het systeem. Meestal gaat het om spelletjes, testversies van beveiligingssuites en virusscanners, cloudservices en zelfs fotoboeken.

Er zijn freewaretools die scannen naar bloatware, ook wel crapware genoemd, om die automatisch te verwijderen. Maar als je er niet goed in thuis bent, kun je hiermee meer kwaad dan goed doen. Sommige applicaties zijn immers noodzakelijk voor de goede werking van het systeem. De website Should I Remove It is gespecialiseerd in het vinden en verwijderen van bloatware. Hier vind je uitgebreide overzichten van bloatware bij alle belangrijke computermerken. Neem bijvoorbeeld Toshiba, die heeft meer dan dertig applicaties die als testversie worden geïnstalleerd. Snoei de bloatware dus handmatig. Dat doe je via Instellingen / Apps / Geïnstalleerde apps. Daar zie je alle programma’s die op de machine zijn geïnstalleerd. Blader door de lijst en controleer welke programma’s je kunt verwijderen.

Volgens de website Should I Remove It bevat een Toshiba de meeste bloatware.

Na een uitgebreid diner of gewoon een simpele doordeweekse maaltijd is het heerlijk dat je de afwas niet met de hand hoeft te doen. De vaatwasser regelt het wel. Maar met al die programma's en knopjes is het niet altijd duidelijk wat je nou precies wanneer moet gebruiken. Daarom zetten we de belangrijkste vaatwasprogramma's én functies voor je op een rij.

De meest gebruikte vaatwasprogramma's

Vrijwel elke vaatwasser beschikt over een basisset van vijf tot zes programma's. Daarnaast zijn er vaak nog aanvullende functies die je met een druk op de knop kunt inschakelen. We beginnen bij de standaardprogramma’s die je op vrijwel elk apparaat zult vinden:

Standaardprogramma (55-65°C)

Ideaal voor licht vervuilde vaat zoals ontbijtborden, kopjes en bestek. Laat je er pannen met aangekoekte etensresten in meedraaien? Dan is dit programma meestal niet krachtig genoeg. Vaak is dit het hoofdprogramma, tenzij de machine een automatisch programma heeft.

Autoprogramma (50-70°C)

De slimme keuze voor normaal bevuilde vaat. De machine scant hoe vuil alles is en past daar automatisch de temperatuur, duur en waterhoeveelheid op aan. Hoe viezer de vaat, hoe intensiever het programma.

Ecoprogramma (rond 50°C)

Wil je energie en water besparen? Dan is het ecoprogramma de beste optie voor je dagelijkse afwas. Het resultaat is vergelijkbaar met het autoprogramma, al duurt het gemiddeld wel vier uur. Langzamer, maar zuiniger.

©Suzi Media

Kort programma (40-45°C)

Heb je vooral borden en glazen gebruikt die nauwelijks vuil zijn? Dan is dit programma handig. Het is snel klaar, maar droogt vaak minder goed en verbruikt relatief veel energie. Sommige vaatwassers hebben in plaats hiervan een 'kort'-knop met hetzelfde effect.

Intensief programma (70-75°C)

Voor vieze pannen, ovenschalen en andere sterk vervuilde vaat is dit de krachtigste optie. Het schoonmaakresultaat is uitstekend, maar het programma verbruikt ook meer stroom en water.

Glas- of delicaat programma

Glaswerk en gevoelige items vragen om een zachte aanpak. Dit programma gebruikt minder agressieve temperaturen en past de waterhardheid aan om glascorrosie te voorkomen. Het droogt ook wat langer voor een glanzend resultaat.

©Paolo

De meeste vaatwassers geven via een display of projectie aan hoelang het programma nog draait.

Extra functies en speciale programma's

Naast de standaardprogramma's hebben veel vaatwassers ook aanvullende functies die je naar behoefte kunt inschakelen:

Voorspoelen

Geen zin om eerst met de hand af te spoelen? Met deze functie wordt grof vuil verwijderd voordat je het hoofdprogramma start.

Multitablet-functie

Gebruik je all-in-one tabletten? Dan zorgt deze functie ervoor dat het programma daar optimaal op is afgestemd. Vaak wordt de programmaduur iets verlengd en krijg je een melding als het glansspoelmiddel bijna op is.

©Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio

Uitgestelde start

Handig als je de machine pas ’s nachts wilt laten draaien of op een goedkoper stroommoment. Je kunt vaak instellen hoeveel uur later het programma moet starten.

Hygiëne- of antibacterieel programma

Bij dit programma draait de vaatwasser extra heet – vaak rond de 80°C – om bacteriën te doden. Sommige machines voegen ook een extra spoelbeurt toe voor optimale hygiëne.

Babyprogramma

Speciaal voor jonge gezinnen: dit programma reinigt flesjes, speentjes en babyservies extra grondig op hoge temperatuur.

Halve belading

Geen volle vaatwasser, maar toch dringend wat servies nodig? Kies dan voor halve belading. De machine maakt dan alleen een deel van de vaat schoon (bijvoorbeeld boven- of onderin), en is sneller klaar én zuiniger in verbruik.

Intensieve zone

Sommige vaatwassers hebben een speciale zone – vaak onderin – waar extra krachtige sproeiers actief zijn. Ideaal voor aangekoekte pannen of servies met hardnekkig vuil.