De mode-industrie en vooruitstrevende jonge ontwerpers verwerken sensoren in hun kleding en laten de stof reageren op de stemming van de drager. PCM zet zeven opmerkelijke slimme kledingstukken op een rij

Lees ook: Op zoek naar de meerwaarde van wearables

In de mode rukt elektronica op, maar ook in de gezondheidszorg valt veel nuttigs te doen met slim textiel, zo vertelt programmamanager Henk Hindriks van het Quantified Self Institute in Groningen (QSI). “Als je iemand die lijdt aan de ziekte van Alzheimer een broekriem geeft met een gps-tracker, kun je bijtijds signaleren dat die aan het dwalen is geslagen.” Daarnaast kan slimme kleding mensen met gevaarlijke beroepen beschermen, zo bleek uit een experiment van het QSI samen met het Groningse brandweerkorps.

“Brandweermannen droegen tijdens dit experiment onderhemdjes van Hexoskin, die de hartslag en transpiratie meten. Het bleek op die manier van afstand goed mogelijk om het stressniveau van elke brandweerman of -vrouw in de gaten te houden. Als dat te hoog wordt, kan dat namelijk hun beoordelingsvermogen beïnvloeden.”

En Hindriks ziet nog veel meer mogelijkheden. “Met slimme kleding kun je bijvoorbeeld ook bijtijds signaleren of iemand achter het stuur in slaapt dreigt te vallen.”

Tussenfase

Slimme kleding lijkt echter een tussenfase. “Over vijf tot tien jaar dragen we sensoren in ons lichaam. De eerste experimenten zijn er al. Er bestaat bijvoorbeeld een pil die met een cameraatje is uitgerust en daardoor foto’s kan maken van iemands hele maag- en darmkanaal. En er is een onderzoeksteam uit Taiwan dat meetapparatuur plaatst in een nepkies. Zo kunnen kauwbewegingen worden gedetecteerd en aan de hand van de zuurgraad en de concentratie van bepaalde enzymen in de mond worden gemeten hoe calorierijk het voedsel is dat iemand inneemt.”

Voor het zover is moeten in slimme kleding nog een aantal hordes genomen worden. Zo zou het fijn zijn als slim textiel ook gewassen kan worden. En hoe komt intelligente stof eigenlijk aan stroom? “Niet iedereen wil altijd een accu op zijn lichaam dragen. Onder sommige omstandigheden kan het wel de moeite waard zijn, bijvoorbeeld tijdens een skitocht om in geval van nood een airbag af te laten gaan. Maar voor normale kleding is het niet altijd een goed idee.”

Het kan dus misschien nog even duren voordat de kledingrekken in de winkels volhangen met hightech-textiel. PCM neemt de huidige stand van zaken met je door en laat zien wat er allemaal op het gebied van dergelijke kleding is ontwikkeld.

Sensoria Fitness Smart Socks

De Sensoria Fitness Smart Socks (zie bovenstaande afbeelding) hebben ingebouwde druksensoren. De reden: hardlopen leidt snel tot blessures en daarom is looptechniek belangrijk. Wie deze slimme sokken draagt, weet later van elke stap hoe de voeten zijn neergezet en hoe lang ze de grond raakten. Een enkelband verzendt de data namelijk naar een online dashboard. Daar kun je dan statistieken bekijken over je hardloopprestaties, waaronder de afgelegde afstand, snelheid, het aantal gezette stappen en het loopritme.

Terwijl je rent spreekt een virtuele coach je vanaf je smartphone toe. Deze coach moedigt je niet alleen aan, maar kan ook informatie geven over de manier waarop je je voeten neerzet. Bijvoorbeeld wanneer je meer op je voor- of achtervoet moet landen, dan krijg je dat te horen.

Spinnenjurk van Anouk Wipprecht

©PXimport

De Nederlandse ontwerper Anouk Wipprecht maakt kleding die bomvol sensoren en speciale effecten zit. Zo is er de Smoke Dress, die een wolk van rook creëert wanneer iemand te dichtbij komt. Of de Spider Dress, met een kraag van robot-spinnenpoten, die in de aanvalsmodus kunnen schieten als iemand nadert. De Synapse Dress meet via een hoofdband de hersengolven van de drager. Daaruit leidt de jurk het concentratieniveau van de drager af. Die mentale staat wordt weerspiegeld in de verlichting van de jurk.

De jurk heeft een ingebouwde camera, zodat later is terug te kijken welke omstandigheden zorgden voor uitschieters omhoog of omlaag in het concentratieniveau. Wanneer iemand te dichtbij komt signaleert een nabijheidssensor dat en verblindt de jurk de ander met groot licht van 120 watt. Doordat Wipprecht optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden van 3D printen hebben haar jurken bijzondere vormen. Wipprecht ontwierp kleding voor onder meer Intel, Google, Microsoft en Audi. Momenteel werkt ze als creatief directeur van ontwerpstudio Codame Labs in San Francisco.

Jacquard

©PXimport

Google liet in de zomer van 2015 voor het eerst Jacquard zien: een textielgaren dat een lap stof in een aanraakscherm kan veranderen. “De structuur van textiel is gelijk is aan die van de aanraakschermen die we in mobiele apparaten en tablets gebruiken”, zegt bedenker Ivan Poupyrev in een introductiefilmpje. Dat klopt: het aanraakscherm van een smartphone werkt dankzij een raster van horizontale en verticale draden. Die liggen vlak onder het glazen oppervlak, zijn vrijwel doorzichtig en halfgeleidend. Op de punten waar de draden elkaar raken, lopen minuscule stroompjes.

Wanneer je zo’n kruispunt aanraakt met je vingers, vloeit een deel van de elektronen weg via de huid. Zo weet de smartphone waar je het scherm hebt aangeraakt. Poupyrev: “Wanneer een deel van de draden waaruit textiel bestaat wordt vervangen door geleidende draden, kun je een textiel weven dat eenvoudige gebaren begrijpt. Net als elk aanraakscherm op een smartphone. Dat kan een eerste stap zijn om computers onzichtbaar te integreren in kleding.”

Die ‘computer’ bestaat in het geval van Jacquard overigens uit een klein ontvangststation, dat op het kledingstuk in een knoop wordt verstopt. De miniatuur-elektronica kan de gebaren interpreteren en doorsturen naar andere apparaten. Google liet een tijdje terug een demonstratie zien waarbij een Philips Hue-lamp werd bediend vanaf een lap textiel. Een snel tikje op de stof zette de lamp aan of uit. En een ‘swipe’ naar links of rechts veranderde de kleur van de lamp.

Textielontwerper Shiho Fukuhara van Google: “We hebben het garen heel dun gemaakt en het voelt heel natuurlijk. Dus het ziet er uit als gewoon garen. Het enige verschil is dat het stroom geleid.” Textielontwerpers over de hele wereld kijken volgens Google hoe ze Jacquard in kleding kunnen verwerken. Eén daarvan is Levi Strauss & Co.

Wat de spijkerbroekfabrikant met Jacquard gaat doen is nog niet bekend. In principe kan het garen totaal onzichtbaar aan de binnenkant van de stof verwerkt worden. Maar het kan ook heel zichtbaar bovenop de stof worden geweven in een afwijkende kleur. Het hangt maar net af van de weeftechnieken die ontwerpers kiezen.

Zonnecelshirt van Paulien van Dongen

©PXimport

Hoe komt slimme kleding aan stroom? Ontwerpster Paulien van Dongen maakte samen met het Holst Centre in Eindhoven een shirt waarin folies van flexibele zonnecellen zijn verwerkt. In fel zonlicht produceert het Wearable Solar Shirt ongeveer 1 watt aan elektriciteit, voldoende om een gemiddelde telefoon in enkele uren volledig op te laden. In het voorzakje zit een batterij verborgen waarmee de elektriciteit kan worden opgeslagen voor later gebruik.

Vigour

©PXimport

Hoe stimuleer je dementerende ouderen om te bewegen? Door kleding voor hen te ontwerpen die bij beweging als beloning een geluidje laat horen. Dat doet althans Vigour, dat is gemaakt door interactief ontwerper Martijn den Böhmer van de Technische Universiteit Eindhoven (TUe), samen met ontwerper Paulien van Dongen.

In het zachte vest is geleidend garen verwerkt. Wanneer de persoon beweegt, rekt het garen uit. Zo kan elke beweging worden geregistreerd en verzonden naar een iPad-applicatie. Het vest kan de hele dag worden gedragen, zodat bewegingstherapeuten kunnen meten of de patiënt voldoende beweegt. Ze kunnen bovendien vanaf de iPad een programma starten, waarbij het vest geluid gaat maken als beloning voor het uitvoeren van rehabilitatie-oefeningen.

Hug shirt

©PXimport

Het Hug Shirt was ooit één van de eerste slimme kledingstukken. Het idee is nog steeds geweldig: in dit knuffelshirt zitten sensoren die de kracht, duur en locatie van een omhelzing meten. Ook registreert het kledingstuk de warmte van iemands huid en diens hartslagfrequentie. Dankzij al die gegevens kan de knuffel worden verzonden en op afstand gevoeld, mits de ander natuurlijk ook een Hug Shirt draagt.

De makers van het Hug Shirt hebben sindsdien nog veel meer slimme kledingstukken gemaakt die zien er zelfs nog mooi uit ook. Zo bestaat de huidige collectie uit allerlei kledingstukken waarin op subtiele wijze lichtgevende stoffen zijn verwerkt, die deels vanaf een smartphone in te stellen zijn.

Kimbow van Eef Lubbers

©PXimport

Industrieel ontwerpster Eef Lubbers maakt kleren met een boodschap. Samen met Malou Beemer ontwierp ze Kimbow, een interactieve jurk waarvan het garen rood wordt als de drager een uitdagende houding aanneemt door haar handen op haar heupen te plaatsen. Voor de techniek kreeg het tweetal hulp van de TUe, het TextielLab Tilburg en Aartsen Elektronica. Ook maakte Lubbers lingerie. Unlace reageert op aanraking. Wanneer iemand dit ondergoed aanraakt wordt het textiel op die plek warmer en huidkleurig.

Privacy-zorgen?

Wanneer je gebruikmaakt van een activiteitenmeter, bijvoorbeeld om te joggen, worden je gezondheidsstatistieken meestal ook opgeslagen op de server van de fabrikant. En in februari bleek uit onderzoek van de Noorse consumentenorganisatie Forbrukerradet dat verschillende gezondheidsapps zoals Endomondo, Lifesum, MyFitnessPal, Runkeeper en Strava persoonlijke gegevens van gebruikers met derden delen, zonder duidelijk te maken wie dat zijn. Daarbij gaat het onder meer om de gps-positie, leeftijd, geslacht en sportprestaties.

Hindriks: “Er wordt vaak gemopperd over klantenkaarten, zoals de bonuskaart van AH. Die geeft inderdaad een aardig compleet beeld van iemands consumptiepatroon door de jaren heen. Maar via een activiteitenmeter delen mensen gegevens die veel gevoeliger zijn, omdat ze rechtstreeks te maken hebben met hun gezondheid. Als je slecht slaapt, wil je dan dat die informatie bekend raakt?”

Tekst: Jolijn de Rooij

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Is het weer tijd om te klussen en moet je materialen op maat zagen? Met een decoupeerzaak wordt het zware werk je uit handen genomen. Wij vonden vijf mooie exemplaren voor je.

Een decoupeerzaag is perfect voor het fijnere zaagwerk. Denk aan het zagen van cirkels, het afronden van hoeken, het zagen van laminaat of het uitzagen van kleine stukken uit een materiaal. Dankzij de grote wendbaarheid kun je met een decoupeerzaag makkelijk aan de slag voor allerlei klusjes in en om het huis, of je nu met hout, metaal of kunststof werkt. Hieronder vind vijf decoupeerzagen voor al jouw klusjes.

Black & Decker BES610K

De Black & Decker BES610K is een robuuste decoupeerzaag die je helpt bij allerlei zaagklussen. Hij heeft een 650W motor en variabele snelheid, waardoor je nauwkeurig en gecontroleerd kunt werken. De pendelfunctie is instelbaar en de led-werklamp en stofblazer geven je een goed zicht op de zaaglijn. En dankzij de gereedschapsloze zaagbladwissel en de mogelijkheid om de zaaghoek tot 45 graden in te stellen, is deze zaagmachine voor alle toepassingen geschikt.

DeWalt DW331K

Deze decoupeerzaag is geschikt voor zowel de professionele klusser als de serieuze doe-het-zelver. Met zijn sterke motor en variabele snelheid zaag je moeiteloos door diverse materialen. De zaag ligt prettig in de hand dankzij de softgrip en het anti-vibratiesysteem, waardoor je geen last krijgt van je handen. Het snelspansysteem maakt het wisselen van zaagbladen eenvoudig, en met de instelbare zaaghoek kun je ook schuine snedes maken. Een degelijke machine van een gerenommeerd merk.

Makita 4351FCT

De Makita 4351FCT valt op vanwege de beugelgreep. Daardoor kun je deze zaag perfect sturen, zelfs als je een bocht of een detail wilt zagen. Je hebt hier veel meer controle over. Wisselen van zaagjes gaat vlot dankzij het snelspansysteem. De zaaghoek van deze Makita is instelbaar, waardoor je zelfs schuine snedes kunt maken. En met de stevige koffer erbij blijft alles netjes bij elkaar.

Bosch EasySaw 18V-70

De Bosch EasySaw 18V-70 is een handige zaag die je er makkelijk even bij pakt als je wat klusjes in en om het huis moet doen. Omdat hij op een accu werkt, zit je niet meer vast aan snoeren die altijd in de weg zitten. De zaag ligt lekker in de hand en is zo licht dat je er lang mee kunt doorwerken zonder lamme armen te krijgen. De zaagbladen wissel je in een handomdraai, geen gedoe met extra gereedschap. Houd er wel rekening mee dat je de accu en lader er los bij moet kopen, maar als je al Bosch-gereedschap in huis hebt, kun je die accu's gewoon gebruiken.

Makita JV0600K Decoupeerzaag

De Makita JV0600K is een handige decoupeerzaag waarmee je flexibel aan de slag kunt. Het apparaat ligt fijn in de hand en is niet te zwaar. Hij is krachtig genoeg om netjes door hout en zelfs metaal te zagen, en door het lichte gewicht kun je er lang mee werken zonder dat je polsen moe worden. Bij deze zaag krijg je een stevige kunststof koffer, dus je kunt 'm makkelijk meenemen en netjes opbergen. En als je liever heel schoon werkt, kun je hem ook aansluiten op een stofzuiger.

De Nuki Smart Lock Ultra zet de nieuwe standaard voor slimme sloten en is ontworpen voor een volledig sleutelloze levensstijl. Dit premium alles-in-één-pakket kost 349 euro en combineert een stille, razendsnelle motor met geïntegreerde wifi en een meegeleverde veiligheidscilinder.

De Nuki Smart Lock Ultra is het paradepaardje van het merk, gemaakt voor wie echt zonder sleutel door het leven wil. Het strakke ontwerp in roestvrij staal oogt modern en degelijk, terwijl onder de motorkap een nieuwe borstelloze motor zit die het slot stiller én sneller maakt dan eerdere modellen. Je kiest zelf hoe snel het moet gaan, met als snelste optie de opvallend pittige ‘Insane’-modus. Omdat wifi standaard is ingebouwd, heb je geen aparte bridge meer nodig – alles wat je nodig hebt, zit al in het slot zelf.

Wat de Ultra extra bijzonder maakt, is de meegeleverde veiligheidscilinder met SKG***-keur. Die vervangt je bestaande cilinder en is speciaal ontworpen om perfect samen te werken met het slimme slot. Zo zit je meteen goed qua veiligheid én gebruiksgemak. En ook aan de toekomst is gedacht: met ondersteuning voor Matter over Thread haak je moeiteloos aan bij platforms als Apple Home en Google Home. De verbinding is volledig versleuteld, dus je digitale sleutels blijven net zo veilig als je voordeur.

©Wesley Akkerman

Pro of Ultra?

Het grootste verschil met de Nuki Smart Lock Pro zit 'm in de manier waarop je het slot installeert. Bij de Ultra vervang je de cilinder helemaal, terwijl je de iets goedkopere Pro gewoon over je bestaande slot en sleutel heen schuift. Die laatste is dus een zogenaamde retrofit-oplossing, wat hem iets dikker maakt – hij steekt net wat meer uit aan de buitenkant. Verder zijn de twee modellen in de basis gelijk: allebei hebben ze die snelle motor, ingebouwde wifi en ondersteuning voor Matter. De keuze komt dus vooral neer op hoe je het wilt installeren en hoeveel je eraan wilt uitgeven.

Volgens Nuki gaat de ingebouwde accu van de Ultra tot zes maanden mee. Na een maand intensief gebruik – vooral in de eerste weken klikten we de deur vaak open en dicht – zagen we het accuniveau dalen tot zo'n 60 procent. Daarna vlakte het verbruik duidelijk af. Of die zes maanden echt gehaald worden, kunnen we na één testperiode nog niet met zekerheid zeggen, maar bij normaal gebruik lijkt dat een realistische verwachting. Met een paar keer per dag ont- en vergrendelen moet je het moeiteloos een paar maanden redden.

Opladen doe je met een usb-c-kabel die via een magnetisch klikmechanisme aan het slot bevestigt. Die magnetische kop – speciaal door Nuki ontwikkeld – is afneembaar, en dat is handig. Als iemand per ongeluk de deur opent terwijl het slot aan de lader hangt, schiet de kop los zonder schade aan kabel of poort. De kabel valt gewoon op de grond en het slot blijft werken. Wel jammer: je bent voor een nieuwe kabel aangewezen op Nuki zelf.

©Wesley Akkerman

Het slimme slot installeren

De installatie van de Nuki Smart Lock Ultra verloopt over het algemeen soepel, al zijn er een paar momenten waarop je graag iets meer houvast zou willen. Het vervangen van de cilinder zelf is rechttoe rechtaan en werkt zoals je verwacht. Wat lastiger is, is het bepalen welke verlengstukken je nodig hebt voor jouw deur. Die worden netjes meegeleverd voor verschillende diktes, maar de instructies in de app laten op dat punt wat te wensen over. Uiteindelijk kwamen we er wel uit – een kwestie van logisch nadenken en gewoon even proberen – maar echt intuïtief is het niet.

Een tweede puntje: het is niet meteen duidelijk dat je de montageplaat, waar het slot op vastklikt, moet vastzetten met een klein schroefje. Als je die stap overslaat, merk je dat pas zodra de deur voor het eerst draait: dan komt het slot los. Een beetje technisch inzicht helpt dus wel bij het afronden van de installatie. Op dit vlak doen merken als Tedee en Yale het net iets beter, met helderdere instructies en meer begeleiding. Gelukkig is dit een eenmalige handeling, dus echt storend wordt het niet.

©Wesley Akkerman

Nuki Smart Lock Ultra-app

De Nuki-app biedt een ruime keuze aan instellingen waarmee je het slot precies naar wens afstemt. Zo zie je altijd direct hoe vol de batterij nog is, en kun je de helderheid van de ledverlichting op het slot aanpassen of helemaal uitschakelen. De nachtmodus is een slimme toevoeging: die vergrendelt de deur automatisch op een vast tijdstip en schakelt tegelijk over op een stillere, energiezuinige stand – ideaal als je 's avonds laat thuiskomt zonder het hele huis wakker te maken. Met functies als Autolock en Lock 'n' Go sluit de deur zich vanzelf, wat het dagelijkse gebruik net wat makkelijker maakt.

Ook handig is het logboek in de app, waarin je precies ziet wie het slot wanneer gebruikt heeft. Je kunt tijdelijke of permanente toegang verlenen aan anderen en accessoires toevoegen, zoals een keypad of sensor. De Auto-unlock-functie steekt daar wat ons betreft bovenuit: zodra je thuiskomt, gaat de deur vanzelf van het slot. Dat werkt verrassend precies: je moet echt vlak bij de deur staan voordat het systeem reageert, wat ongewenst ontgrendelen voorkomt. We zijn normaal wat sceptisch over zulke functies, maar tijdens de test werkte dit opvallend goed.

©Wesley Akkerman

Hoe bevalt-ie?

Tijdens onze test van vier weken gebruikten we het slot samen met de Nuki Keypad 2 – een accessoire dat echt iets toevoegt. Hiermee open je de deur via een pincode of je vingerafdruk. Het toetsenpaneel koppel je eenvoudig via de app aan het slot en werkt volledig lokaal, dus je hebt er geen internet voor nodig. Je kunt kiezen voor vaste of tijdelijke toegangscodes, en bij vertrek sluit je de deur met één druk op de knop. Zulke functies tillen het gebruiksgemak van een slim slot naar een hoger niveau.

Vooral de vingerafdrukscanner is een uitblinker. Binnen een paar seconden na het scannen gaat de deur open – snel, betrouwbaar en prettig in het dagelijks gebruik. Ook het invoeren van een pincode gaat vlot en zonder vertraging. Wat ons betreft is de Keypad 2 dan ook een waardevolle aanvulling op de Smart Lock Ultra. Het maakt toegang tot je huis eenvoudiger, sneller en intuïtiever. Met een simpele druk op de terugknop vergrendel je het slot weer, een functie die je via de app instelt.

Vergeleken met de bediening via de smartphone-app (die meerdere stappen vereist) is dit een stuk sneller en minder omslachtig. Hoewel de Auto-unlock op basis van locatie verrassend goed werkt, kiezen we zelf liever voor handmatige controle, om fouten uit te sluiten. En wat ons betreft blijft een fysieke sleutel onmisbaar als ultieme back-up. De Ultra levert drie sleutels mee, zodat je altijd binnenkomt, ook als de techniek je een keer in de steek laat. Dat vinden we geen luxe, maar een absolute vereiste bij slimme sloten.

©Wesley Akkerman

Nuki Smart Lock kopen?

De Nuki Smart Lock Ultra biedt een hoogwaardige en complete oplossing voor wie afscheid wil nemen van traditionele sleutels. Met een stille, vlot werkende motor, ingebouwde wifi en ondersteuning voor het nieuwe Matter-protocol, positioneert dit slimme slot zich overtuigend in het topsegment. De bijgeleverde SKG***-cilinder speelt daarbij een (ja ja) sleutelrol: die verhoogt niet alleen de veiligheid, maar zorgt er ook voor dat je altijd kunt terugvallen op een fysieke sleutel. Dankzij deze doordachte combinatie voelt de hogere prijs volledig gerechtvaardigd.

Na installatie blijkt de Smart Lock Ultra een bijzonder betrouwbaar en krachtig systeem, al mogen de montage-instructies wel iets duidelijker. De app biedt een uitgebreide set functies en het slot reageert snel en nauwkeurig. Ontgrendelen via de app vergt soms een extra handeling, maar wie kiest voor het optionele Keypad 2, opent en sluit de deur met één druk op de knop. Kleine kanttekeningen daargelaten, is dit slimme slot een uitstekende keuze voor wie zoekt naar een stil, geavanceerd en allesomvattend systeem dat jarenlang meegaat.