Heb je je mini-pc klaar en heb je er een praktische toepassing voor gevonden? Dan is het belangrijk om na te denken over het besturingssysteem dat je erop installeert. De voor de hand liggende keuze is Windows 8 of 7, maar er zijn genoeg andere opties. We vergelijken de belangrijkste mogelijkheden.

De keuze voor een besturingssysteem hangt allereerst af van wat je ermee wilt doen. Wil je je mini-pc als een volwaardige desktopvervanger gebruiken, dan heb je een algemeen besturingssysteem nodig. Windows 8 of 7 zijn dan goede keuzes. Maar als het de zoveelste pc in huis is, wil je misschien wel wat besparen op de licentiekosten voor het besturingssysteem, want die wegen dan zwaar door in de totaalprijs. Waarom installeer je er dan geen Linux op? Lees ook: Intel Nuc - Een compacte mini-computer.

Ubuntu is de bekendste Linux-versie, maar met de afgeleide Linux Mint haal je een traditionelere interface in huis die eenvoudiger in gebruik is. Ook openSUSE is een optie, vooral als je wat meer mogelijkheden wilt.

Wij verwachten dat de meeste mensen een mini-pc in de huiskamer zullen gebruiken, en hem aansluiten op het televisiescherm. Dan gebruik je de computer vooral om films of gemist-diensten van de televisiezenders te bekijken, of misschien zelfs om spelletjes te spelen. Dat kan allemaal met Windows of een van de Linux-distributies, eventueel met een extra programma zoals het XBMC-mediacenter.

Als je de mini-pc enkel voor die toepassingen gaat gebruiken, kun je beter kiezen voor een gespecialiseerd mediacenterbesturingssysteem, zoals OpenELEC. Ben je wat avontuurlijker aangelegd, dan kun je zelfs overwegen om Android op je mini-pc te installeren. In deze test bekijken we hoe al die besturingssystemen scoren in verschillende scenario's met een mini-pc.

Windows 8.1

Het meest voor de hand liggende besturingssysteem om op je mini-pc te zetten is Windows 8. Zeker als je de mini-pc in de woonkamer zet en hem op je televisiescherm aansluit, is de tegelinterface van Windows 8 op het eerste gezicht heel geschikt, omdat je toepassingen op het volledige scherm getoond worden. Dat is prettig als je wat verder weg van het scherm zit. Aan de aanraakfunctionaliteit heb je dan echter niets. Het is dus een wat dubbele ervaring.

©PXimport

De tegelinterface van Windows 8 leent zich uitstekend voor een scherm in je woonkamer.

Een andere leuke functie die Windows 8 in petto heeft, is Windows To Go, waarmee je Windows 8 vanaf een usb-stick draait en er iedere computer van kunt opstarten. Zo heb je altijd je documenten én je besturingssysteem op zak. Gebruik je je mini-pc in de woonkamer bijvoorbeeld alleen 's avonds terwijl je de rest van de dag op je desktop werkt, dan plaats je Windows 8 en al je documenten op een (grote) usb-stick die je van je desktop naar je mini-pc meeneemt. Nog een voordeel: je mini-pc heeft dan in principe geen harde schijf nodig.

Om films te bekijken is Windows 8 uiteraard prima. Meer en meer software kan nu ook met de Modern UI van Windows 8 overweg. Zo is er sinds kort een app van VLC opgenomen in de Windows 8 Store.

VLC staat erom bekend dat je er allerlei soorten videobestanden mee opent. Aan de andere kant heeft Mozilla de ontwikkeling van een Modern UI-versie van Firefox stopgezet, dus het is duidelijk dat de softwarewereld Windows 8 nog altijd niet voluit omarmd heeft.

©PXimport

De Windows 8 Store bevat nog altijd niet zoveel apps.

Score: 4,5 / 5

Pluspunten

+ Heel wat beschikbare software

+ Modern UI past goed op een televisiescherm

Minpunten

- Modern UI vereist gewenning

- Nog niet alle software gebruikt Modern UI

Specificaties

Prijs: 110 euro (OEM-versie), 149 euro (OEM-versie Pro)

Website: www.microsoft.nl

Systeemvereisten: 1 GHz processor, 1 GB (32-bit) of 2 GB (64-bit) RAM, 16 GB (32-bit) of 20 GB (64-bit) vrije schuifruimte

Desktopomgevingen in Linux

Windows-gebruikers hebben pas in Windows 8 verschillende desktopomgevingen leren kennen: de desktopmodus en de Modern UI. Onder Linux is dat echter al lang gebruikelijk. Elke Linux-distributie biedt een handvol tot soms tientallen desktopomgevingen aan.

Gebruikers kunnen daaruit hun favoriet kiezen. Toch hebben de meeste distributies hun voorkeursinterface. Zo biedt Ubuntu standaard de interface Unity, met een balk met knoppen links en één menu bovenaan voor de actieve toepassing. Linux Mint en openSUSE hameren minder op een standaardinterface en bieden de keuze uit heel wat omgevingen.

Windows 7

Als Windows 8 je niet aanstaat en je nog een ongebruikte retaillicentie van Windows 7 hebt liggen, dan kun je dit besturingssysteem prima op je mini-pc installeren. Windows 7 wordt nog tot januari 2015 volledig ondersteund, en daarna krijgt het besturingssysteem nog beveiligingsupdates (maar geen andere verbeteringen) tot januari 2020.

Dat volstaat waarschijnlijk ruimschoots voor een pc die je waarschijnlijk alleen 's avonds in de woonkamer gebruikt voor ontspanning. Heb je geen licentie liggen en wil je een nieuwe licentie voor Windows 7 aanschaffen, dan is het wel even zoeken. Microsoft verkoopt deze versie namelijk niet meer.

Het voordeel van Windows 7 is dat je waarschijnlijk vertrouwd bent met dit besturingssysteem, en dus geen aanpassingsproblemen hebt. De meeste software is geschikt voor Windows 7 en ook drivers zullen zelden een probleem zijn. Je mini-pc is dus snel operationeel. Zeker als je een verwoed gamer bent en ook op je televisiescherm wilt gamen, zal Windows 7 je nog jaren plezier bezorgen. Zorg dan wel dat je een geschikte mini-pc hebt. Ook mediacentersoftware zoals XBMC of Microsofts eigen Windows Media Center draai je probleemloos. Kortom, eigenlijk hoeven we je Windows 7 niet meer voor te stellen.

©PXimport

Met Windows Media Center maak je van je mini-pc een volwaardig mediacenter.

Er is niets mis met het besturingssysteem en je draait het gewoon op een mini-pc zoals je het op iedere andere pc draait.

©PXimport

Als je Windows 7 al jaren gebruikt, is het besturingssysteem eenvoudig te configureren.

Score: 4 / 5

Pluspunten

+ Goed gamesplatform

+ Vertrouwde werking

+ Heel wat beschikbare software

Minpunten

- Verkrijgbaarheid

Specificaties

Prijs: Ca. € 90,-

Website: www.microsoft.nl

Systeemvereisten: 1 GHz processor, 1 GB (32-bit) of 2 GB (64-bit) RAM, 16 GB (32-bit) of 20 GB (64-bit) vrije schuifruimte

Linux-distributies?

Velen spreken over het besturingssysteem Linux, maar dat is eigenlijk niet correct. De naam Linux slaat op de kernel, het fundamenteelste onderdeel van het besturingssysteem. De kernel handelt de basistaken af om met je computer te werken, zoals het opslaan van bestanden en communicatie met internet, en bestaat ook uit de drivers die al je hardware aansturen.

Omdat de Linux-kernel opensource is, mag iedere softwareontwikkelaar de kernel gebruiken en op basis hiervan een besturingssysteem bouwen. En dat is ook gebeurd, waardoor we ondertussen heel wat hierop gebaseerde besturingssystemen hebben. Sommige systemen willen een volwaardig alternatief voor Windows aanbieden, zoals Ubuntu, Linux Mint en openSUSE. Andere specialiseren zich in één taak, zoals OpenELEC dat van je computer een mediacenter maakt.

Al deze besturingssystemen noemen we 'Linux-distributies'. Ze zijn gebaseerd op dezelfde Linux-kernel en ondersteunen dus in principe dezelfde hardware. De verschillen zitten in de software die erop draait.

OpenELEC 3.2.4

Wil je je mini-pc puur als mediacenter inzetten, dan is een algemeen besturingssysteem overkill. Twee populaire mediacenterbesturingssystemen zijn XBMCbuntu en OpenELEC. We verkiezen de tweede, omdat die het snelste opstart en voor de minste ballast zorgt. Beide systemen zien er in het dagelijks gebruik echter bijna identiek uit, omdat ze allebei gebaseerd zijn op de mediacentersoftware XBMC.

Het voordeel van OpenELEC (inmiddels versie 3.2.4) is dat de ontwikkelaars het besturingssysteem volledig gestript hebben tot wat er minimaal nodig is voor een mediacenter. Het systeem start dan ook in enkele seconden rechtstreeks naar de XBMC-interface en heeft slechts 125 MB opslagruimte nodig. OpenELEC biedt heel wat builds aan die geoptimaliseerd zijn voor verschillende chipsets en grafische kaarten. Je moet dus even opletten dat je de juiste downloadt, maar dan heb je wel een systeem dat alles uit je hardware haalt.

De installatie zelf wordt op de wiki van OpenELEC duidelijk uitgelegd. Het gedownloade bestand (met de extensie .tar) pak je in Windows uit met een programma zoals 7-Zip. In de uitgepakte map zit een programma genaamd create_livestick, waarmee je het installatieprogramma van OpenELEC op een usb-stick schrijft. Start daarna je mini-pc van de usb-stick en volg de instructies op het scherm. Kies voor Quick Install en selecteer de harde schijf waarop je OpenELEC wilt installeren. Let op: eventuele bestaande gegevens daarop worden gewist! Na de installatie haal je de usb-stick uit je mini-pc en herstart je die naar je verse OpenELEC-installatie.

©PXimport

Het installatieprogramma van OpenELEC moet je met het meegeleverde programma op een usb-stick schrijven.

Het systeem is met heel wat XBMC-add-ons uit te breiden, maar een nadeel is dat je geen willekeurige software kunt installeren. Wil je dat wel, dan kies je beter voor XBMCbuntu. Deze biedt een volledige Ubuntu-omgeving met alle flexibiliteit (en complexiteit) die daarbij hoort. OpenELEC ondersteunt overigens ook heel wat afstandsbedieningen, waaronder de Microsoft Windows Media Center Remote. Je kunt het ook besturen met allerlei XBMC-apps voor je smartphone. Wel een belangrijk nadeel: beveiligde blu-rays kan XBMC (en dus ook OpenELEC) nog niet afspelen.

©PXimport

OpenELEC is eenvoudig uit te breiden met allerlei XBMC-add-ons.

©PXimport

Met een Android-app zoals Yatse stuur je je mini-pc met OpenELEC aan.

Score: 4,5 / 5

Pluspunten

+ Geoptimaliseerde builds

+ Geen ballast rond XBMC

+ XBMC-apps

Minpunten

- Extra software installeren niet mogelijk

- Speelt geen beveiligde blu-rays af

Specificaties

Prijs: Gratis

Website: www.openelec.tv

Systeemvereisten: 1 GB RAM, 125 MB vrije schuifruimte

Android-x86 4.4-RC1

Android is een besturingssysteem voor smartphones en tablets, maar de laatste jaren zijn er al enkele pogingen geweest om Googles mobiele besturingssysteem naar de (al dan niet mobiele) desktop te brengen. Ook wordt Android meer en meer ingezet in smart-tv's, waardoor je allerlei apps op je tv-scherm draait. Als je geen smart-tv met Android hebt, waarom zou je Android dan niet op je mini-pc installeren?

Een probleem is dat Android voor de ARM-processors in smartphones en tablets wordt geschreven. Gelukkig is er een onofficieel project dat Android ook op de x86-processorarchitectuur van pc's beschikbaar maakt: Android-x86. De kans is echter groot dat problemen met de compatibiliteit van de hardware de pret bederven. Het project focust zich vooral op netbooks, laptops en x86-tablets. Je kunt Androix-x86 gewoon eens op je mini-pc uitproberen, waarbij je maar moet hopen dat alles werkt.

©PXimport

Tover allerlei Android-apps op je televisiescherm met Android-x86 op een mini-pc.

De nieuwste stabiele versie is gebaseerd op Android 4.0, wat al vrij oud is. Daarna heeft het Android-x86-project blijkbaar even stilgelegen. Op het moment van schrijven was er een release candidate uit gebaseerd op Android 4.4 (KitKat), en deze hebben we getest. Het iso-bestand schrijf je naar een cd-rom of usb-stick (met een tool zoals Linux Live USB Creator of UNetbootin), waarna je je mini-pc hiervan opstart. De installatieprocedure is niet zo eenvoudig. Je moet zelf een Linux-partitie op je harde schijf aanmaken en deze opstartbaar maken. Daarop moet je een ext3-bestandssysteem creëren.

©PXimport

De installatie van Android-x86 is niet bepaald gebruiksvriendelijk.

De stappen erna wijzen zichzelf wel. Na de installatie herstart je je mini-pc, waarna je het vertrouwde Android op je scherm te zien krijgt. In principe kun je ook een dualbootconfiguratie opzetten met Windows, maar daarvoor moet je zelf de handen uit de mouwen steken. Op de website van Android-x86 staat uitgelegd hoe je dit kunt doen.

Na installatie koppel je je Google-account en kun je apps installeren uit de applicatiewinkel Google Play, zoals je dat gewend bent bij je smartphone of tablet. Niet alle apps werken en sommige kunnen niet overweg met het grote computer- of televisiescherm. Al met al blijft Android op je mini-pc dus eerder een experiment dan een bruikbaar systeem voor elke dag.

©PXimport

Android-apps (waaronder die van Computer!Totaal) beschouwen Android-x86 op een mini-pc als een tablet.

Score: 3 / 5

Pluspunten

+ Android-apps op je pc

+ Beperkte systeemvereisten

Minpunten

- Niet alle apps kunnen om met het grote scherm

- Hardwareondersteuning

- Installatie niet gebruiksvriendelijk

Specificaties

Prijs: Gratis

Website: www.android-x86.org

Systeemvereisten: 512 MB RAM, 1 GB vrije schuifruimte

Linux Mint 16

De bekendste Linux-distributie is Ubuntu, maar er zijn verschillende redenen waarom we toch eerder Linux Mint (versie 16) aanraden. Ten eerste heeft Ubuntu enkele jaren geleden zijn interface drastisch omgegooid en vinden velen het resultaat toch niet echt geslaagd. Ten tweede wordt Linux Mint steeds populairder (op bijvoorbeeld DistroWatch.com staat hij boven Ubuntu in populariteit). En ten derde is Linux Mint gewoon gebaseerd op Ubuntu, zodat het meeprofiteert van de software, tips en trucs en documentatie die voor Ubuntu bestaan.

Het installatieprogramma van Linux Mint is vrij gebruiksvriendelijk. Je schrijft het iso-bestand op een cd-rom of op een usb-stick en start je mini-pc daarvan op. Daarna leidt het installatieprogramma je in zeven stappen door de installatie. Als je eerst Windows op je mini-pc installeert en daarna Linux Mint, herkent die laatste automatisch de aanwezigheid van Windows en stelt een dualbootconfiguratie voor.

©PXimport

Linux Mint laat zich heel gemakkelijk installeren en stelt zelfs een dualbootconfiguratie voor indien nodig.

Er bestaan verschillende versies van Linux Mint, die er allemaal iets anders uitzien. De standaardversie met Cinnamon ziet er vrij klassiek uit, je hebt ook een versie met MATE die er nog wat ouderwetser uitziet, eentje met KDE waar je je als Windows-gebruiker zeker in thuis zult voelen en een versie met Xfce, een wat meer minimalistische desktopomgeving.

Het voordeel van een Linux-distributie is dat er standaard al heel wat software aanwezig is. Een groot deel zul je ook al wel herkennen van Windows. Zo heb je in de Cinnamon-versie standaard het kantoorpakket LibreOffice, de browser Firefox, de messenger Pidgin, de mediaspeler VLC enzovoort. Ook Adobe Flash en allerlei multimediacodecs zijn al geïnstalleerd, zodat je onmiddellijk aan de slag kunt. Extra software installeren gaat ook veel eenvoudiger dan in Windows. In het onderdeel Softwarebeheer heb je toegang tot meer dan 60.000 pakketten die je met enkele klikken installeert.

©PXimport

Het hoofdmenu van Linux Mint Cinnamon geeft je toegang tot alle geïnstalleerde programma's.

©PXimport

Met het Softwarebeheer in Linux Mint installeer je in enkele klikken tienduizenden programma's.

Score: 4 / 5

Pluspunten

+ Veel standaardprogramma's meegeleverd

+ Eenvoudige installatie extra toepassingen

+ Gratis te downloaden

+ Eenvoudig uit te proberen

+ Beperkte systeemvereisten

+ Elk halfjaar nieuwe versie

Minpunten

- Alles werkt wat anders dan in Windows

Specificaties

Prijs: Gratis

Website: http://linuxmint.com

Systeemvereisten: 512 MB RAM, 8 GB vrije schijfruimte

openSUSE 13.1

Een andere populaire Linux-distributie is openSUSE, waarvan op het moment van schrijven versie 13.1 uit was. OpenSUSE geeft heel wat meer keuzevrijheid aan de gebruiker en zal daardoor meer in de smaak vallen bij ervaren computergebruikers. Maar ook als je nog niet zo veel ervaring met Linux hebt, laat openSUSE je niet in de steek, al vragen heel wat configuratiestappen (vooral als het over multimedia gaat) wat meer moeite dan in Linux Mint. Die extra flexibiliteit en complexiteit merk je al in het installatieprogramma, dat omslachtiger is maar wel meer mogelijkheden biedt om van de standaardconfiguratie af te wijken.

Wil je de werking van het besturingssysteem op je mini-pc tot in de kleinste puntjes naar je hand zetten, dan is openSUSE zeker iets voor jou. Je zult je vlug thuis voelen in YaST (Yet Another Setup Tool), het configuratieprogramma waarmee in openSUSE allerlei systeeminstellingen aan te passen zijn. Het nadeel van al die mogelijkheden is dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet. OpenSUSE raadt KDE aan als desktopomgeving, maar biedt de keuze uit heel wat andere. KDE is een moderne desktopomgeving die ook vertrouwde concepten gebruikt, zoals een taakbalk met menu om programma's op te starten en een bureaublad met widgets.

©PXimport

Het installatieprogramma van openSUSE biedt heel wat mogelijkheden

Onder de motorkap van openSUSE draait heel wat geavanceerde technologie. Als je tijdens de installatie Btrfs als bestandssysteem kiest, kun je instellen dat openSUSE periodiek snapshots maakt van je harde schijf (met het programma Snapper). Als je dan je configuratie in het honderd laat lopen of per ongeluk een bestand wist, kun je de situatie snel herstellen. Dat is erg handig als je graag zorgeloos experimenteert.

©PXimport

YaST verzamelt alle systeeminstellingen.

Programma's installeren gaat in openSUSE even eenvoudig als in Linux Mint, maar het aanbod is heel wat kleiner. Je kunt wel onofficiële repository's toevoegen die je toegang geven tot meer programma's, maar dat zorgt soms voor compatibiliteitsproblemen. Populaire repository's zijn die van het Packman-project, waar je codecs en multimediatoepassingen in vindt, evenals allerlei opensourcegames.

©PXimport

KDE is een moderne desktopomgeving voor Linux, die toch vertrouwd aanvoelt.

Score: 4 / 5

Pluspunten

+ Veel configuratiemogelijkheden

+ Veel standaardprogramma's meegeleverd

+ Eenvoudige installatie extra toepassingen

+ Gratis te downloaden

+ Eenvoudig uit te proberen

+ Beperkte systeemvereisten

+ Elke acht maanden nieuwe versie

Minpunten

- Complexere installatie en configuratie

- Minder software dan Linux Mint

- Alles werkt wat anders dan in Windows

Specificaties

Prijs: Gratis

Website: www.opensuse.org

Systeemvereisten: 1 GB RAM, 5 GB vrije schijfruimte

Conclusie

We gaan in deze vergelijkende test van besturingssystemen voor mini-pc's geen awards uitdelen, omdat een besturingssysteem voor een groot deel een kwestie van smaak is en in veel gevallen ook nauw samenhangt met de hardware en met het gebruiksdoel. Hopelijk is wel duidelijk dat alle hier besproken besturingssystemen hun voor- en nadelen hebben en dat ze zich elk op wat andere situaties richten.

Ben je verknocht aan je vertrouwde Windows, dan is dat een prima keuze voor een mini-pc, al moet je dan wel rekening houden met de licentiekosten. Heb je dat er niet voor over, dan kun je kiezen uit een van de vele Linux-distributies. Linux Mint en openSUSE zijn beide goede keuzes. De eerste vooral als gebruiksgemak heel belangrijk voor je is, de tweede als je wat meer keuzevrijheid wilt en niet vies bent van wat configureren.

Windows 7, Windows 8.1, Linux Mint en openSUSE zijn vier algemene besturingssystemen, waarop je dus ieder programma kunt installeren.

Ook Android-x86 valt eigenlijk onder die categorie, maar je zult het dan moeten doen met apps uit de Play Store van Google. Doorgaans bieden die heel wat minder functionaliteit dan je gewoon bent van software op een pc. Android-x86 is bovendien meer een experiment dan een echt afgewerkt en bruikbaar besturingssysteem voor een pc. Als je weinig speciale vereisten hebt, kan het echter zeker voldoen. Het voordeel tegenover Linux is dat je Android waarschijnlijk al gewend bent van een smartphone of tablet. Wil je je mini-pc uitsluitend gebruiken om films te zien, dan kies je beter voor OpenELEC. Daarmee haal je een geoptimaliseerd mediacentersysteem in huis, al ondersteunt het geen beveiligde blu-rays.

Wat hebben organisaties als KRO-NCRV, NS, Bits of Freedom en Oxfam Novib met elkaar gemeen? Dat ze niet langer actief zijn op het socialmediaplatform X. Waarom willen ze dat niet meer? Wat speelt er bij X? Welke alternatieven zijn er?

Sinds juli 2023 voegden veel media maandenlang ‘Twitter’ toe achter elke vermelding van X. Velen moesten namelijk nog wennen aan de nieuwe naam. Elon Musk, die Twitter in oktober 2022 voor 44 miljard dollar kocht, vond dat X beter paste bij zijn visie om het microblogging-platform om te vormen tot een allesomvattend digitaal ecosysteem, vergelijkbaar met WeChat in China. Musk lijkt trouwens een opvallende affiniteit te hebben met de letter X, wat ook zichtbaar is in projecten als SpaceX, Tesla Model X en xAI. Veel gebruikers waren niet gerust op deze overname, en niet geheel onterecht, want Musk heeft inmiddels ingrijpende veranderingen doorgevoerd.

X: aanpassingen

Kort na de overname herstelde Musk eerder geschorste accounts, waaronder die van controversiële figuren als Donald Trump, Andrew Tate en Kanye West. Het platform stopte bovendien met het handhaven van het beleid tegen desinformatie rond Covid-19. En waar vroeger een gratis verificatiesysteem was, waarbij Twitter invloedrijke personen en organisaties een blauw vinkje gaf, is dat nu puur commercieel: wie betaalt, krijgt een vinkje. Het staat niet langer voor authenticiteit, maar toont enkel aan dat een gebruiker betaalt voor X Premium en zo extra functionaliteit en zichtbaarheid krijgt.

Daarnaast introduceerde X de For You-feed, een sectie met aanbevelingen op basis van gebruikersvoorkeuren en -gedrag, maar ook beïnvloed door strategische beleidsbeslissingen. Dit gebeurt via een AI-gestuurd algoritme, waarvan slechts delen openbaar zijn gemaakt, wat vragen oproept over transparantie en mogelijke bias.

Het moderatiebeleid veranderde eveneens. Tweets die de richtlijnen schenden, worden niet meer verwijderd, maar zijn enkel minder zichtbaar (‘Freedom of Speech, Not Reach’). Daarnaast is er een verschuiving naar gemeenschapsgestuurde moderatie (‘Community Notes’), waardoor factchecking minder centraal en vaak trager verloopt.

De algoritmen van X roepen bij velen vragen op over de transparantie en mogelijke bias.

Fediverse

Musk zelf noemt deze aanpassingen democratischer, maar voor veel gebruikers hebben deze aanpassingen geleid tot een meer toxische inhoud. Daarbij worden specifieke groepen kritisch bekeken en beoordeeld, onder wie liberalen en de LGBTQ+-gemeenschap.

De cijfers lopen uiteen, maar de meeste bronnen zijn het er wel over eens dat heel wat gebruikers en organisaties het platform hebben verlaten sinds de overname door Musk.

Twee jaar geleden leek er maar één echt alternatief te zijn: Fediverse, dat gebruikers meer controle gaf over hun data en de moderatie.

Fediverse is een samentrekking van ‘federated’ en ‘universe’ en kun je zien als een netwerk van onderling verbonden platformen en servers, die onafhankelijk worden beheerd door organisaties of individuen. Bij traditionele socialmediaplatforms ben je afhankelijk van één centrale organisatie. Daardoor kun je met bijvoorbeeld een Instagram-account niet zomaar gebruikers van X bereiken. De gemeenschappelijke protocollen binnen het Fediverse, zoals het populaire ActivityPub, maken onderlinge communicatie juist wel mogelijk. Je kunt dus een account aanmaken op een server en vervolgens communiceren en gegevens uitwisselen met gebruikers op andere platformen. Binnen het Fediverse beweeg je dus vrijelijk tussen verschillende servers en platformen.

Het Fediverse-netwerk bevat talrijke platformen, waarvan de meeste door het ActivityPub-protocol zijn verbonden (afbeelding: Per Axbom, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons).

Mastodon

Mastodon was – en is nog steeds – het populairste Fediverse-platform, maar dat bleek helaas niet geschikt voor het grote publiek. Veel (mainstream) gebruikers vonden het namelijk verwarrend dat ze zelf een server moesten kiezen bij registratie. Ook de interface en gebruikerservaring waren minder gestroomlijnd dan bij Twitter/X. Door de decentrale structuur werkten sommige servers ook traag of werden ze slecht beheerd.

Daarnaast bood Mastodon slechts beperkte ondersteuning voor video en live-updates en ontbraken universeel doorzoekbare inhoud en trending topics, waardoor populaire discussies moeilijker te volgen waren. Bekende personen waren er ook nauwelijks actief, en veel gebruikers hadden moeite om hun sociale netwerk opnieuw op te bouwen. Eind 2023 bereikte Mastodon een piek in regelmatige bezoekers, maar de groei vlakte al snel af.

De interface van Mastodon, met vertrouwde ingrediënten als tijdlijn, meldingen en favorieten.

Threads

Mastodon behoudt weliswaar een niche bij privacybewuste en opensource-enthousiastelingen, maar bleek dus te ingewikkeld en gefragmenteerd voor de doorsneegebruiker. Vanaf eind 2023 zochten velen daarom hun toevlucht tot traditionelere sociale netwerken als LinkedIn, Instagram en vooral Threads.

Dit laatste platform werd medio 2023 door Meta (Mark Zuckerberg) gelanceerd als reactie op de groeiende kritiek op Twitter/X. Het is direct gekoppeld aan Instagram, waardoor gebruikers hun bestaande account kunnen gebruiken.

De interactiemogelijkheden binnen Threads lijken sterk op die van X, met opties als liken, citeren, posten en reageren. Ook doet het veel denken aan het oude Twitter: je volgt zelf mensen of vertrouwt op het algoritme. Volgens veel gebruikers is dit algoritme vooral ontworpen om politieke discussies en nieuwsverwijzingen te mijden. Al kun je zelf wel bepaalde mensen volgen. Het platform toont daarnaast vaak berichten die reacties willen uitlokken (‘engagement bait’). Op dit platform vind je veel beroemdheden en influencers, en de meeste content is vrij luchtig.

Threads werkt trouwens ook aan ondersteuning voor het ActivityPub-Fediverse, wat de dienst compatibel maakt met onder meer Mastodon.

Ook bij Threads kun je zelf bepalen wie je wilt volgen.

Bluesky

Hoewel Threads momenteel veel meer maandelijkse gebruikers heeft (circa 275 miljoen), trekt ook het microblogging-platform Bluesky tegenwoordig een groeiend aantal voormalige X-gebruikers aan (circa 30 miljoen). Ter vergelijking: X zou nu nog zo’n 500 miljoen maandelijkse gebruikers tellen, terwijl Mastodon er ongeveer 15 miljoen heeft.

Bluesky wordt gerund door Bluesky Social. Het werd begin 2023 officieel gelanceerd, maar ontstond al in 2021, opgericht door Jack Dorsey, medeoprichter van Twitter.

Net als Mastodon is Bluesky een gedistribueerd netwerk, maar het is wel gebruiksvriendelijker, mede dankzij het modernere, open protocol AT (Authenticated Transfer). Het platform streeft naar transparantie en wil ook gebruikers zelf hun eigen algoritme laten maken en verfijnen.

Er zijn nog geen advertenties en de tijdlijn toont berichten in chronologische volgorde, zonder verborgen algoritme. In principe kun je ook zelf een server kiezen, al is dat in de praktijk nagenoeg altijd hostingprovider bsky.social. Gevorderde gebruikers kunnen zelfs een eigen server hosten (PDS, personal data server).

Bluesky wordt momenteel vooral bevolkt door Amerikaanse gebruikers, en het valt nog af te wachten in welke mate ook het aantal actieve Nederlandse en Vlaamse gebruikers zal toenemen. In het vervolg van dit artikel maken we grondiger kennis met Bluesky, waarbij we vooral focussen op hoe je volgaccounts en berichtgeving meer naar eigen hand kunt zetten, met onder meer migratie, startpakketten, lijsten, feeds en ook extra diensten.

Meer dan Threads verwelkomt Bluesky ook politieke discussies.

Account

Je kunt Bluesky gebruiken via je browser of de app, beschikbaar in de officiële appstores van Android en Apple. Na installatie kies je de interface-taal (waaronder Nederlands) en registreer je je met een e-mailadres, wachtwoord, geboortedatum en ‘gebruikershandle’. Vervolgens upload je een profielafbeelding of kies je een avatar, en na het aanduiden van je interesse(s) kun je direct aan de slag. Je moet nog wel even een verificatiecode invullen die je via e-mail krijgt.

Bluesky: na een snelle registratie ben je er klaar voor.

Ontdekken en volgen

Wanneer je de startpagina opent, zie je twee secties: Discover en Following. In Discover verschijnen direct berichten, gebaseerd op de interesses die je bij registratie hebt opgegeven. Je ziet hier ook trending topics en populaire posts binnen de gemeenschap. Je kunt deze feed personaliseren via aangepaste feeds, door er zelf een te creëren of een passend algoritme te kiezen.

In de sectie Following zie je berichten van accounts die je volgt. Aanvankelijk is deze leeg, behalve het Bluesky-account. Om iemand te volgen, houd je de muis boven de post header (met accountnaam, tijdstip en berichttitel) en klik je op +Volgen. Dit verandert in Volgend; klik hierop als je het account niet langer wilt volgen. Berichten van gevolgde accounts verschijnen vervolgens in de sectie Following.

Het vergt slechtsr een muisklik om iemand te (ont)volgen.

Zoeken en migreren

Er zijn verschillende manieren om snel extra accounts aan je volglijst toe te voegen. Open de rubriek Zoeken (tik in de mobiele app op het pictogram met drie streepjes) en vul in de zoekbalk een onderwerp in, zoals Artificial intelligence. Selecteer een geschikt account en klik op +Volgen.

Wil je accounts van Twitter/X ook op Bluesky volgen, dan gaat dit het snelst met de browserextensie Sky Follower Bridge, beschikbaar in de officiële Chrome- en Firefox-webstores. Na installatie start je de extensie en meld je je aan met je Bluesky-handle of e-mailadres en een app-wachtwoord.

Om zo’n wachtwoord (met beperkte machtigingen) te maken, ga je in Bluesky naar Instellingen, kies je Privacy en beveiliging, selecteer je App-wachtwoorden en klik je op +App-wachtwoord toevoegen. Geef het een naam, bijvoorbeeld SkyFollowerBridge, bevestig met Volgende, kopieer of noteer het wachtwoord en klik pas daarna op Gereed.

Na aanmelding open je je lijst met gevolgde accounts op X via www.x.com/<je_accountnaam>/following. Klik op de extensieknop en kies Find Bluesky Users. De extensie zoekt naar actieve Bluesky-accounts in je lijst. Klik op View Detected Users en daarna op Follow on Bluesky om de gewenste accounts te volgen.

Sky Follower Bridge automatiseert het migratieproces van gevolgde accounts van X naar Bluesky.

Startpakketten

Een andere handige manier om je volglijst uit te breiden is met startpakketten. Als je een interessant account vindt, klik je erop om de profielpagina te openen en ga je naar het onderdeel Startpakketten. Met wat geluk heeft deze persoon al pakketten aangemaakt: dit zijn verzamelingen accounts rond een specifiek onderwerp. Open zo’n pakket, bekijk de tabbladen Personen en Berichten en volg gewenste accounts via de knop +Volgen.

Je kunt ook zelf startpakketten maken. Ga naar Profiel en open het tabblad Startpakketten. Klik op Aanmaken, geef je pakket een naam en voeg een beschrijving toe. Druk op Volgende en voeg minstens acht accounts toe die relevante berichten posten. Klik weer op Volgende om eventueel feeds toe te voegen of kies voor Overslaan. Daarna kun je anderen uitnodigen via een QR-code of door de link te kopiëren.

Je kunt ook je eigen startpakketten creëren en deze met anderen delen.

Lijsten en feeds

Je kunt zelf ook een reeks gebruikers opsommen en deze lijsten eventueel delen. Open hiervoor de rubriek Lijsten en klik op +Nieuw. Vul een naam en omschrijving in en bevestig met Opslaan. Voeg gebruikers toe en bekijk hun berichten vanuit de lijst. Klik op Vastzetten op startpagina om de lijst als aparte feed naast Discover en Following te tonen.

Je beheert feeds rechtstreeks via de rubriek Feeds. Onder Ontdek nieuwe feeds kun je voorgestelde feeds toevoegen of zelf zoeken via de zoekbalk. Klik op een feed bij Mijn feeds om de berichten te bekijken.

Gebruik het tandwielpictogram bij Feeds om feeds via het pinicoon op je startpagina vast te zetten of hieruit weg te halen. Niet-vastgezette feeds kun je hier ook verwijderen.

Je kunt eigen feeds creëren, bijvoorbeeld met een no-code tool als Skyfeed.app. Meld je aan met je Bluesky-account en een app-wachtwoord (zie ook de paragraaf ‘Zoeken en migreren’). Klik op Create your first feed en voeg in de Visual Editor (of JSON Editor) de gewenste blokken toe, zoals Input, Remove, RegEx, Sort by en Limit. Bevestig met Publish Feed.

Kopieer de feed-ID achteraan de gegenereerde link en deel deze met anderen. Zij hoeven alleen de rubriek Feeds in Bluesky te openen en het ID in de zoekbalk Search feeds te plakken om je feed toe te voegen.

Met een app als Skyfeed kun je ook eigen feeds creëren en deze met anderen delen.

Vandaag zijn het vooral Odido-abonnees die te kampen hebben met storing, maar ook als je klant bent bij bijvoorbeeld KPN, VodafoneZiggo, Ben, Simpel of Delta komt het voor: je kunt niet bellen en/of internetten. Als zo'n storing wat langer duurt, kun je recht hebben op compensatie. In dit artikel lees je wanneer je waar recht op hebt en hoe je die compensatie kunt aanvragen.

Een landelijke storing bij je internet, tv of telefoon is niet alleen vervelend, maar kan ook financiële gevolgen hebben. Gelukkig is in Nederland wettelijk vastgelegd dat je in sommige gevallen recht hebt op een vergoeding. Maar hoe werkt dat precies? Wanneer heb je recht op compensatie, hoe hoog is die vergoeding en waar kun je terecht bij jouw provider?

Volgens de Telecommunicatiewet heb je als consument of kleinzakelijke gebruiker recht op compensatie als er sprake is van een volledige netwerkstoring die twaalf uur of langer duurt. Dat betekent dat alle onderdelen van je abonnement uitvallen: dus bijvoorbeeld zowel internet als televisie en telefonie. Regionale storingen vallen ook onder deze regeling, zolang je binnen het getroffen gebied woont of werkt. Sommige providers hanteren uit zichzelf een iets soepelere norm en keren al bij acht uur storing een vergoeding uit, maar dat is niet verplicht. De wettelijke grens ligt op twaalf uur.

De hoogte van de vergoeding is gekoppeld aan de maandelijkse kosten van je abonnement. Bij een storing van twaalf tot vierentwintig uur ontvang je één dertigste van je maandbedrag. Duurt de storing langer, dan loopt het bedrag op met telkens nog een dertigste per extra dag. Voor prepaid-gebruikers geldt een vergoeding van vijftig cent per dag. De vergoeding wordt meestal verrekend op je volgende factuur. Je hoeft er als klant wel iets voor te doen: in de meeste gevallen moet je zelf een aanvraag indienen via de website of app van je provider.

Verzamel bewijs

Heb je last gehad van een storing, controleer dan altijd eerst hoe lang die precies heeft geduurd. De meeste providers publiceren actuele storingsmeldingen op hun website. Noteer de begindatum en -tijd en maak eventueel een screenshot als bewijs. Zodra de storing voorbij is, kun je je aanvraag indienen. Meestal kan dat nog tot enkele maanden na de storing, maar wacht niet te lang. Het aanvragen van compensatie gaat soms via een speciale pagina, in andere gevallen moet je daarvoor contact opnemen met de klantenservice. Hieronder staan handige links naar de grootste providers om je verder te helpen.

©Website Odido

Bron: Odido

Compensatie aanvragen doe je zo:

Bij KPN kun je een compensatieverzoek indienen via je persoonlijke KPN-pagina, waar je moet inloggen met je KPN ID.
👉 Meer lezen/aanvragen compensatie KPN

Vodafone-klanten kunnen hun aanvraag doen via de Vodafone-app of de klantenservice.

👉 Meer lezen/aanvragen compensatie Vodafone

Ziggo heeft een aparte compensatiepagina, waar je een storing kunt melden en direct je vergoeding kunt aanvragen. Die staat hier:

👉 Meer lezen/aanvragen compensatie Ziggo

Ook bij Odido geldt de wettelijke grens van twaalf uur. Op de veelgestelde vragen-pagina lees je hoe je een claim kunt indienen. Odido zegt zelf een formulier online te zetten wanneer een storing langer dan twaalf uur geduurd heeft.

👉 Meer lezen/aanvragen compensatie Odido

Ben, dat gebruikmaakt van het netwerk van Odido, heeft dezelfde regeling. Informatie over compensatie vind je op:

👉 Meer lezen/aanvragen compensatie Ben

Simpel, dat ook gebruikmaakt van het Odido-netwerk, verwijst je naar je persoonlijke accountomgeving voor het melden van een storing. De klantenservicepagina staat hier:

👉 Meer lezen/aanvragen compensatie Simpel

Bij Delta kun je compensatie aanvragen via MijnDELTA of per brief. Uitleg staat op:

👉 Meer lezen/aanvragen compensatie Delta

Dus: meer dan twaalf uur storing? Compensatie!

Samengevat: bij een volledige uitval van je netwerk van twaalf uur of meer heb je recht op een vergoeding van minimaal één dertigste van je maandbedrag. Bij sommige providers kun je al eerder compensatie krijgen, maar dat is geen wettelijke verplichting. De meeste providers maken het aanvragen makkelijk via hun eigen omgeving of app. Heb je geen toegang tot je account, dan kun je altijd contact opnemen met de klantenservice. De verwerking duurt meestal een paar weken. Laat je niet afschepen als je recht hebt op compensatie. De regeling is wettelijk vastgelegd!