ID.nl logo
BYD Atto 3: overtuigend debuut, maar niet zonder schoonheidsfoutjes
Mobiliteit

BYD Atto 3: overtuigend debuut, maar niet zonder schoonheidsfoutjes

De BYD Atto 3 is een nieuwe elektrische auto uit China, die sinds enkele maanden in Nederland wordt verkocht. Ongeacht de gekozen uitvoering kom je als particuliere koper in aanmerking voor SEPP-aanschafsubsidie – ook bij private lease. In deze review lees je alles over de kwaliteiten en tekortkomingen van de BYD Atto 3.

Rampzalig
Conclusie

Prima auto, die BYD Atto 3! Hij heeft een heleboel te bieden voor een betrekkelijk scherpe prijs. Zonder schoonheidsfoutjes is hij niet, maar daarvoor moeten we echt in de details duiken. En misschien wat geduld hebben, want softwarematig krijgt de auto regelmatig ‘over the air’ een update. Zo zijn de eerste kopers van een Atto 3 onlangs bijvoorbeeld getrakteerd op Apple CarPlay en Android Auto. Of kritische kopers echter bereid zijn om hun vertrouwde Volkswagen ID. 3 of Kia Niro EV in te ruilen voor een nieuw model van een onbekend merk? De tijd zal het leren.

Plus- en minpunten
  • Rijke uitrusting voor relatief scherpe prijs
  • Comfortabele rijeigenschappen
  • Verrassend laag stroomverbruik
  • Snel opladen door stabiel laadvermogen
  • Relatief laag gewicht
  • Design en kleuren van interieur roepen gemengde reacties op
  • Bediening centraal beeldscherm vraagt gewenning
  • Overijverige rijhulpsystemen
  • Tot nu toe erg klein dealernetwerk
  • BYD is bij het grote publiek een onbeschreven blad

In deze review van de BYD Atto 3 komen de volgende onderwerpen aan bod:

  • Eerst even een rondje om de BYD Atto 3
  • Wat kost de Atto 3 en wat heeft de auto voor die prijs allemaal te bieden?
  • De accutechniek en aandrijflijn van de Atto 3 onder de loep
  • En hoe bevalt de BYD Atto 3 in de praktijk?
  • Wat zijn de concurrenten van Atto 3?
  • Conclusie

©Igor Stuifzand (ID.nl)

Eerst even een rondje om de BYD Atto 3…

BYD is sinds het najaar van 2022 in Nederland actief. Nou ja, dat is niet helemaal waar. In Rotterdam waren immers al taxi’s van het Chinese merk in gebruik en als je op Schiphol een keer met de bus vanaf de gate naar je vliegtuig bent gebracht, was dat zeer waarschijnlijk ook met een BYD. Overigens is die lettercombinatie een afkorting van ‘Build Your Dreams’. Een zweverige tegeltjeswijsheid, daarom houden wij het liever bij BYD.

Laadpaal laten installeren?

Snel een offerte aanvragen doe je via onze zustersite Kieskeurig.nl!

BYD pakt de zaken meteen serieus aan en komt in één keer met een hele reeks elektrisch aangedreven modellen op de markt. In eerste instantie de compacte Atto 3, de zevenzits Tang en de zakelijke Han. In de loop van 2023 verschijnt ook een compacte hatchback van het formaat Renault Megane E-Tech Electric, alsmede een middenklasse sedan (zie kader onderaan dit artikel).

Wij testen hier de BYD Atto 3. Met een lengte van 4,45 meter is dit model een paar centimeter langer dan de populaire Kia Niro EV, maar door de wat bollere vormen maakt hij een kleinere indruk. Het design van de carrosserie oogt vriendelijk, met aantrekkelijke details als de gebogen led-strip die de koplampen met elkaar verbindt. Ook op de achterzijde loopt zo’n balkje over de breedte, en onderstreept het de breed uitgeschreven merknaam ‘Build Your Dreams’.

©Igor Stuifzand (ID.nl)

Het interieur van de Atto 3 is fantasierijk van design. Organische vormen hebben de overhand en je ziet tal van geinige details. Daar moet je van houden; lang niet iedereen doet dat en zelfs de associatie met een walvis werd gemaakt. Ongeacht de uitvoering is het interieur bekleed met donkerblauw, lichtgrijs en zwart kunstleer, dat is afgebiesd met rode draad. Een gimmick is het kantelbare touchscreen midden op het dashboard; handig om bij het kaartlezen het scherm rechtop te zetten, maar verder ontgaat ons het nut ervan. Alle functies worden bediend via dit grote scherm: van airco tot navigatie en van rijprogramma's (Eco, Normal of Sport) tot audio. Voordat wij onze weg een beetje in het systeem hadden gevonden, waren we een paar dagen verder.

©Igor Stuifzand (ID.nl)

Wat kost de Atto 3 en wat krijg je allemaal voor die prijs?

De BYD Atto 3 is er in twee verschillende uitvoeringen: Comfort en Design. Technisch zijn beide varianten identiek, het draait bij deze modellen puur om het verschil in standaarduitrusting. De Atto 3 Comfort wordt verkocht voor 42.998 euro. Voor dat bedrag krijg je onder meer kunstleren bekleding, 18-inch lichtmetalen wielen, elektrische stoelverstelling, automatische airco met twee temperatuurzones, een uitgebreid pakket met veiligheids- en rijhulpsystemen, een draaibaar touchscreen van 12,8 inch en navigatie op basis van HERE Maps.

©Igor Stuifzand (ID.nl)

Kies je voor de Design-uitvoering, dan krijg je voor een meerprijs van 2.000 euro een glazen panorama schuif-/kanteldak, een 15,6-inch draaibaar touchscreen, een elektrisch bediende achterklep en een vehicle-to-load-aansluiting, waar je bijvoorbeeld een koelkastje of koffiezetapparaat op kunt aansluiten. Handig voor op de camping! Private-leasetarieven via BYD beginnen bij 585 euro per maand (op basis van 60 maanden en 10.000 km per jaar). Voor zowel de Comfort als de Design geldt dat je als particuliere koper in aanmerking komt voor SEPP-subsidie – zolang er geld in de pot zit.

©Igor Stuifzand (ID.nl)

Onder de loep: de accutechniek en aandrijflijn

BYD is in Nederland een onbeschreven blad: de nieuwe elektrische modellen zullen zich bij het kritische koperspubliek eerst nog moeten bewijzen. In de wereld van de accutechnologie loopt het Chinese concern echter al bijna 30 jaar mee; in de Atto 3, Tang en Han wordt met de toegepaste accutechniek een andere weg bewandeld dan veel andere autofabrikanten doen. In de sandwichbodem is een zogenaamde ‘blade battery’ verwerkt. De accucellen zien eruit als lange planken, die naast elkaar in een frame zijn gerangschikt. Door deze constructie worden ze minder heet en vormen ze een sterk geheel. BYD maakt gebruik van LFP-accu’s (lithium-ijzer-fosfaat). Daarin is geen nikkel of kobalt verwerkt.

Een enkele elektromotor met een vermogen van 150 kW (204 pk) drijft de voorwielen van de Atto 3 aan. De accu heeft een bruikbare capaciteit van 60,48 kWh. Volgens de WLTP-normering is een stroomverbruik van 16,0 kWh/100 km mogelijk; tijdens de testperiode noteerden wij een gemiddelde van 16,2 kWh/100 km. Zodoende kwamen we heel dicht bij de beloofde actieradius van 420 kilometer. Een warmtepomp is standaard, en dat kan menig concurrent niet zeggen.

Aan de snellader bereikt de Atto 3 echter niet meer dan een piekvermogen van 88 kW. Bij verschillende EV's uit dezelfde prijscategorie schiet de meter veel hoger uit. In het laadvermogen van de accu zit echter weinig verloop; dat doet de Atto 3 dan weer erg goed. Zodoende sta je alsnog niet langer dan een halfuurtje stil van 30 procent accuvulling naar 80 procent bij te laden.

©Igor Stuifzand (ID.nl)

En hoe bevalt de BYD Atto 3 in de praktijk?

De Atto 3 laat over de gehele linie een positieve indruk achter. Comfort viert hoogtij, het soepel geveerde onderstel maant de bestuurder tot rust. Daarmee hebben we meteen een verklaring gevonden voor ons lage energieverbruik – we hebben zelden de maximum toegestane snelheid overschreden. En anders werden we door de Atto 3 zonder omhaal gewezen op ons onverantwoordelijke gedrag; de rijhulpsystemen staan wel héél gevoelig afgesteld. Ook het systeem dat de wegbelijning in de gaten houdt, liet regelmatig met een trilling in het stuur weten dat we misschien toch iets meer ruimte moesten bewaren… Een klein maar opmerkelijk detail is het gemis van een regensensor. Als de bui losbarst, moet je de wissers handmatig bedienen. Komen we niet vaak meer tegen in nieuwe auto’s.

©Igor Stuifzand (ID.nl)

De Atto 3 weet als gezinsauto beslist te overtuigen. De auto heeft voldoende ruimte, de kofferbak biedt plaats aan 440 liter bagage. BYD zou trouwens liters kunnen winnen door de hoedenplank op dezelfde hoogte als de achterbankleuning en de achterruit te leggen. BYD levert overigens geen trekhaak op de Atto 3. Over levering gesproken: momenteel heeft het Chinese merk alleen een vestiging in Amsterdam en Rotterdam. Later zullen meer vestigingen worden geopend, ook voor onderhoud. Wie een BYD Atto 3 wil bestellen, doet dat online. Gelukkig zijn de keuzemogelijkheden zeer overzichtelijk.

©Igor Stuifzand (ID.nl)

Wat zijn de concurrenten van de Atto 3?

Gelet op het formaat en de prijs van de BYD Atto 3, zijn modellen als de Kia Niro EV en de Volkswagen ID.3 voor de hand liggende alternatieven. Maar ook de Smart #1 kan worden gezien als een concurrent. Dat model is weliswaar iets kleiner, maar doet qua binnenruimte nauwelijks voor de Atto 3 onder en biedt voor een vergelijkbare prijs een hoger motorvermogen.

©Igor Stuifzand (ID.nl)

Conclusie

Prima auto, die BYD Atto 3! Hij heeft een heleboel te bieden voor een betrekkelijk scherpe prijs. Zonder schoonheidsfoutjes is hij niet, maar daarvoor moeten we echt in de details duiken. En misschien wat geduld hebben, want softwarematig krijgt de auto regelmatig ‘over the air’ een update. Zo zijn de eerste kopers van een Atto 3 onlangs bijvoorbeeld getrakteerd op Apple CarPlay en Android Auto. Of kritische kopers echter bereid zijn om hun vertrouwde Volkswagen ID. 3 of Kia Niro EV in te ruilen voor een nieuw model van een onbekend merk? De tijd zal het leren.


Laatste nieuws: BYD Dolphin en Seal (2023)

Onlangs heeft BYD twee nieuwe modellen aangekondigd: de Dolphin en Seal. Beide auto's verschijnen nog dit jaar op de Nederlandse weg. Net als de Atto 3 beschikt de Dolphin over voorwielaandrijving. De grotere Seal wordt leverbaar met achter- en vierwielaandrijving.

De BYD Dolphin is een compacte hatchback die zal concurreren met auto's als de MG 4 Electric, Nissan Leaf en de basisversie van de Cupra Born. Hij heeft een accu met een capaciteit van 60 kWh, waarmee een range van ruim 400 kilometer binnen bereik ligt.

De BYD Seal is een middenklasse sedan en richt zijn pijlen op de Tesla Model 3, Hyundai Ioniq 6 en Polestar 2. Met een accupakket van 82 kWh is een actieradius van maximaal 570 kilometer mogelijk. Afhankelijk van de motorvariant die je kiest, heeft de BYD Seal een vermogen van 313 of 531 pk.

De BYD Dolphin en Seal worden in het vierde kwartaal van 2023 in Nederland verwacht. Prijzen zijn nog niet bekend, maar als we mogen afgaan op de bedragen die voor de Atto 3 worden gevraagd, kunnen de nieuwe modellen wel eens heel concurrerend geprijsd worden.

Wil je een laadpaal thuis laten plaatsen? 
Check hier het aanbod bij Coolblue!

▼ Volgende artikel
Review Comfy warmte van Beurer – Laat de winter maar komen!
© AK | ID.nl
Huis

Review Comfy warmte van Beurer – Laat de winter maar komen!

Nog niet zo heel lang geleden was een elektrische deken vooral iets voor omaatjes. Maar sinds de gasprijzen eind 2021 enorm opliepen, hebben we allemaal de warmtekussen en -dekens omarmd. Welk deel van je lichaam je ook wilt verwarmen: het aanbod is enorm. Tijd voor een uitgebreide test dus. Zaten we er warmpjes bij?

Het van oorsprong Duitse bedrijf Beurer richt zich vooral op producten die te maken hebben met beauty, medical en wellbeing. Dat loopt van haardrogers tot weegschalen en bloeddrukmeters. Maar van oorsprong – en we hebben het dan over 1919(!) – hield Beurer zich bezig met de productie van warmtekussens. Het is dan ook niet vreemd dat het bedrijf een aanzienlijk aantal warmteproducten in het assortiment heeft. Voor deze test probeerden we vier producten uit: een verzwaarde warmtemat (HK 145), een oplaadbaar warmtekussen (Heaty HK 77), een voetenwarmer met massagefunctie (FWM 45) en tot slot een elektrische bovendeken (HD 82 Stockholm). 

Voor gerichte warmte: HK 145 Cosy Weight Green Planet

We beginnen met de HK 145. Hoewel de HK 145 Cosy Weight door Beurer zelf als verwarmingskussen wordt aangeduid, zouden wij het toch eerder een warmtemat noemen. Dat komt door de langwerpige vorm (60x30 centimeter) en de geringe dikte (iets minder dan 9 centimeter). Heel geschikt dus om op specifieke delen van je lichaam te leggen – denk aan een stijve schouder of pijnlijke knieën. Ook als je bijvoorbeeld menstruatiekrampen hebt, kan de HK 145 helpen.

Bij het uit de doos halen viel meteen het gewicht van de mat op: ongeveer anderhalve kilo. Door de vulling van glaskralen is hij een stuk zwaarder dan traditionele warmtekussens. Wie wel eens onder een verzwaringsdeken heeft geslapen, weet hoe rustgevend dat werkt. Bovendien zorgen de kralen ervoor dat de warmte langer wordt afgegeven. Fijn is dat de mat gemaakt is van superzachte materiaal (100% gerecycled – de HK 145 maakt deel uit van de duurzame Green Planet-lijn).

©AK | ID.nl

De werking is heel simpel: stekker in het stopcontact en de gewenste stand kiezen. In totaal zijn er zes warmtestanden. Omdat wij enorme koukleumen zijn, vonden we de hoogste stand het lekkerst, maar dat is een persoonlijk iets. We hebben het kussen eerst uitgeprobeerd op onze de buik. Dat voelde door het verzwarende effect vooral heel ontspannend. Daarna was onze schouder aan de beurt (de combinatie een zekere leeftijd + 40 uur per week achter de laptop zitten is daar niet al te best voor). De warmte werkte snel en gericht: na een minuut of vijftien voelde de schouder duidelijk soepeler. Langer doorgaan was minder prettig, vooral door het gewicht en de harde rand van de mat, die in onze nek begon te drukken.

Eindoordeel:🔥🔥🔥🔥

Dat de HK 145 warmtemat niet in elke stand even comfortabel blijft aanvoelen, is eigenlijk het enige wat we aan te merken hebben. Ben je op zoek naar warmte voor heel je lichaam, dan is deze warmtemat niet het juiste product voor je. Heb je met enige regelmaat echt gerichte warmte nodig, dan is dit een aanrader.

Om mee te knuffelen: HK 77 Heaty warmtekussen

Zeg je cosy warmte, dan zeg je al snel: warmtekussen. Maar dan wel eentje die in je interieur past. Dat hebben ze bij Beurer goed begrepen: het HK 77 Heaty kussen is verkrijgbaar met een corduroy hoes (in crème, oudroze, blauwgroen) of een velvet hoes (in taupe, roze. blauw). De hoes is wasbaar.

Net als bij de andere producten in deze test wordt ook de Heaty (wij probeerden de velvetblauwe versie) geleverd met een handleiding met een duidelijke schematische tekening waarop alle onderdelen en functies staan uitgelegd. Het enige wat we in de handleiding niet helemaal duidelijk vonden, was of je de accu kunt opladen terwijl hij nog in het zakje van het binnenkussen zat, of dat je hem eerst moet verwijderen. Voor de veiligheid hebben wij hem eruit gehaald. Het opladen zelf wijst zich vanzelf. Drie witte ledjes op het bedieningspaneel (het bruine label aan de buitenzijde) geven de voortgang van het opladen aan. Is de accu helemaal opgeladen, dan regel je via de drukknop op het paneel de hoogte van de warmte. Als het kussen aan staat, zie je zowel de ingestelde temperatuur-indicator als de ledjes van het batterijniveau.

©AK | ID.nl

Om met die warmte te beginnen: we kunnen niet anders concluderen dan dat het ultiem comfort is, snuggelen met een warm kussen. Wij als koukleumen opteerden natuurlijk voor de hoogste stand, maar ook na terugschakelen naar een lagere stand gaf het kussen nog steeds behaaglijke warmte af.

Wel vonden we dat de accu redelijk snel leegliep.Na ongeveer een uur op de hoogste warmtestand waren al twee van de drie witte ledlampjes uit. Volgens Beurer heeft de accu een maximale gebruiksduur van vier uur, maar dat geldt alleen voor de laagste stand. Op de hoogste stand haal je dus waarschijnlijk nét het einde van een romantische kerstfilm niet.

Eindoordeel:🔥🔥🔥🔥

De accuduur is eigenlijk het enige minpunt dat we aan het HK 77 Heaty warmtekussen hebben kunnen ontdekken. En minpunt is misschien te sterk. Minderpunt is een betere benaming. Het is en blijft namelijk een heerlijk knuffelkussen!

Warmte en ontspanning voor je voeten: FWM 45 voetenwarmer

Wie vaak koude voeten heeft, heeft niets aan een warmtekussen. Speciaal voor die mensen is er de FWM 45: een voetenwarmer met een teddyvoering, die twee verschillende warmtestanden heeft én twee verschillende massagestanden. Je kunt zowel de warmte als de massage afzonderlijk of tegelijkertijd gebruiken. Variatie genoeg dus.

Op een thuiswerkdag waarop het buiten behoorlijk koud was hebben wij de voetenzak onder het bureau gezet. Stekker in het stopcontact, even laten opwarmen en voeten erin. Aanvankelijk hielden we daarbij onze sokken aan. Dat voelde oké, maar echt warm: nee. Met blote voeten ging dat wat beter, hoewel het van ons nog wel wat warmer had gemogen. Jammer is dat de warmte alleen van een verwarmingselement aan de onderkant komt en dat de bovenkant niet elastisch sluit, waardoor er een opening blijft waardoor koude lucht naar binnen glipt. Kleine tip: vouw de teddyvoering uit in plaats van die over de zak te laten hangen, zodat je onderbenen beter bedekt zijn. Doen, wat ons betreft.

©AK | ID.nl

Bijzonder aan deze voetenwarmer (geschikt voor voeten tot en met maat 47) is dat er een massagefunctie op zit. Je kunt daarbij kiezen uit twee standen: rustgevend en verkwikkend. De rustgevende modus (stand 1) doet precies wat hij belooft. Je voelt de trilling in je voeten en kuiten. Het is niet hinderlijk en vooral ontspannend. We kunnen ons voorstellen dat dit een prettige stand is bij het tv-kijken na een dag hard werken. Tv-kijken terwijl de verkwikkende modus (stand 2) aan staat, zouden we zelf niet zo snel doen. Het masseren gaat in deze stand namelijk een stuk harder (en maakt ook wat meer geluid). Voelt het vervelend? Nee, dat niet. Maar het voelt ook niet heel lekker – je bent je vooral heel de tijd bewust van het getril onder je voeten. Wij vonden het lastig om ons tijdens deze stand te focussen op ons werk.

Eindoordeel:🔥🔥🔥

Wat ons betreft had de FWM 45 voetenwarmer meer warmte mogen afgeven, en dan het liefst ook vanaf de bovenkant. Massagestand 1 (rustgevend) is een fijne bonus, maar stand 2 vonden we minder plezierig.

Om nooit meer onderuit te kruipen: HD 82 Stockholm warmtedeken

Reviewen is soms hard werken, maar soms is het een feestje. Het uitproberen van de HD 82 warmtedeken was zo'n feestje. Dankzij zijn afmetingen (130x180 centimeter) kun je er helemaal in wegkruipen. Op de handig verlichte bedieningseenheid kun je kiezen uit zes warmtestanden, waarbij koukleumen zoals wij ook bij een lagere stand dan de hoogste nog heerlijk warm blijven.

©AK | ID.nl

De deken is heel zacht (fleece) en ziet er luxueus uit. Geen deken die je na gebruik opbergt omdat hij lelijk staat in je interieur, maar echt een deken om standaard op de bank te hebben liggen. Een fijn idee daarbij is dat er een veiligheidssysteem is ingebouwd: bij een storing schakelt de deken automatisch uit. Ook wanneer hij drie uur heeft aangestaan, schakelt hij automatisch uit. Dat voorkomt dat je hem zelf vergeet uit te zetten. Scheelt weer op je energierekening! Niet veel, want een gemiddelde warmtedeken verbruikt ongeveer 100 watt per uur. Na drie uur is dat dus ongeveer 0,3 kWh. Bij een gemiddelde elektriciteitsprijs van 0,28 euro per kWh (niveau november 2025; bron: ANWB) kom je uit op net iets meer dan 9 cent. Dat is veel goedkoper dan drie uur de kachel aan… 

Eindoordeel:🔥🔥🔥🔥🔥

Wil je je gasrekening deze winter laag houden? Dan is de HD 82 Stockholm een must-have. We hebben aan deze warmtedeken geen enkel minpunt kunnen ontdekken. Heerlijk warm en supercomfortabel: het liefst zouden we er heel de winter onder willen bivakkeren.

ProductSoortAantal warmtestandenOplaadbaarAutomatische uitschakelingWasbaar
HK 145 Cosy Weight Green PlanetWarmtemat6NeeJa, na 90 minutenJa
HK 77 HeatyWarmtekussen3JaJa, na 90 minutenJa (kussenhoes)
FWM 45Voetenwarmer2 (+ 2 massagestanden)NeeNeeJa (teddy voetenzak)
Beurer HD 82 StockholmElektrische bovendeken6NeeJa, na 3 uurJa
▼ Volgende artikel
FRITZ! introduceert compacte wifi 7-stopcontactset voor sneller internet in huis
© FRITZ!
Huis

FRITZ! introduceert compacte wifi 7-stopcontactset voor sneller internet in huis

FRITZ! heeft de Mesh Set 1700 uitgebracht, een nieuwe wifi 7-oplossing die je gewoon in het stopcontact prikt. De compacte set bestaat uit kleine repeaters die samen één groot draadloos netwerk vormen, bedoeld om in elke hoek van het huis snel en stabiel internet te bieden.

De set draait om de vernieuwde FRITZ!Repeater 1200 AX, nu uitgerust met wifi 7 en goed voor snelheden tot 3.600 Mbit/s op de 2,4- en 5GHz-banden – een toename van ongeveer 600 Mbit/s ten opzichte van het vorige model. Dankzij multigigabit-wifi kunnen meer apparaten tegelijk verbonden zijn zonder dat de snelheid merkbaar daalt. De nieuwe wifi 7-functie Multi-Link Operation maakt het mogelijk om data gelijktijdig via beide frequentiebanden te versturen, wat de stabiliteit verder verbetert. Voor vaste apparaten is er bovendien een gigabitpoort aanwezig.

Omdat de repeaters direct in het stopcontact worden gestoken, nemen ze nauwelijks ruimte in en zijn ze eenvoudig te installeren. Gebruikers kunnen kiezen voor een set met twee of drie repeaters, afhankelijk van de grootte van de woning. De FRITZ!Mesh Set 1700 werkt het best samen met een FRITZ!Box, maar kan ook worden gekoppeld aan routers van andere merken. In dat geval fungeert de eerste repeater als centrale wifi-regelaar.

Goed om te weten: alle FRITZ!Box-routers en repeaters worden in Europa geproduceerd, krijgen vijf jaar garantie krijgen en ontvangen gratis beveiligings- en functie-updates.

Beschikbaarheid

De FRITZ!Mesh Set 1700 is per direct verkrijgbaar als set van twee of drie repeaters. De afzonderlijke repeater is ook los te koop onder de naam FRITZ!Repeater 1700.

Wat doet Multi-Link Operation?

Multi-Link Operation is een technologie specifiek binnen wifi 7 waarmee apparaten gelijktijdig gebruikmaken van meerdere frequentiebanden. Hierdoor kan data sneller en stabieler worden verzonden, vooral bij druk gebruik van het netwerk.