Dankzij smartphones en laptops is het makkelijker dan ooit om altijd toegang te hebben tot je bestanden. Maar ben je de enige die altijd toegang heeft tot je bestanden of hebben veel meer mensen dat? Hoe beveilig je bestanden en schijven tegen ongeoorloofde toegang?

Tip 01: Authenticatie

De combinatie van een gebruikersnaam en wachtwoord zijn de bekendste manieren om bestanden te beveiligen. Helemaal correct is dat echter niet, gebruikersnaam en wachtwoord zijn geen methode voor beveiliging, maar voor authenticatie.

De combinatie van gebruikersnaam en wachtwoord kan wel enige zekerheid geven dat iemand ook echt de persoon is die hij zegt te zijn, maar het helpt op zichzelf niet de toegang tot een bestand te voorkomen. Daarvoor is een beveiligingstechniek nodig. Een bekende beveiligingstechniek is encryptie of versleuteling.

Daarvoor heb je in principe geen gebruikersnaam nodig, maar alleen een wachtwoord. Authenticatie en beveiliging zijn dus erg nauw met elkaar verbonden, maar het zijn toch verschillende onderdelen van dezelfde opdracht: gegevens beveiligen.

©PXimport

Tip 01 Een wachtwoord is een vorm om vast te stellen dat iemand de persoon is die hij zegt te zijn.

Tip 02: Beveiliging

Een tweede belangrijk punt voordat je begint met het beveiligen van je bestanden, is dat elke beveiligingsmaatregel voorwaarden stelt om succesvol te zijn. En die voorwaarden zijn vaak afhankelijk van de plek waar je de maatregel toepast.

Wil je echt niet dat iemand anders bij je bestanden kan, dan is de cloud niet de goede plek. Want in de cloud kan uiteindelijk altijd de beheerder van de server bij de bestanden. Een NAS in je thuisnetwerk is dan een betere plek, want daarvan ben je zelf de beheerder. En wil je je bestanden niet versleutelen maar alleen afschermen met een gebruikersnaam en wachtwoord, gebruik dan een bestandssysteem dat dit ook echt kan. Het FAT32-bestandssysteem dat Windows nog standaard gebruikt bij kleinere schijven en usb-sticks, kan dat bijvoorbeeld niet.

Het NTFS-bestandssysteem weer wel. Kies bij het formatteren daarom altijd voor Bestandssysteem / NTFS tenzij beveiliging niet nodig is of je de stick gaat gebruiken in combinatie met een pc met een oude versie van Windows, zoals Windows 95 of 98.

©PXimport

Tip 02 Het FAT32-bestandssysteem is niet ontworpen voor beveiliging en dus ongeschikt voor het afschermen van bestanden.

Tip 03: Gebruikersaccount

Beschermen van bestanden op de pc begint bij het maken van verschillende accounts voor de verschillende gebruikers van de pc. Ben je de enige gebruiker? Ook dan is het aan te raden één echt gebruikersaccount voor jezelf te maken en te voorzien van een wachtwoord.

Bij oudere versies van Windows is er bovendien ook nog een Administrator-of Beheerderaccount dat met een wachtwoord moet worden beveiligd. In alle gevallen dient het wachtwoord ervoor dat alleen jij kunt inloggen op de pc en het besturingssysteem dan ook weet dat je inlogt. Ga naar het Configuratiescherm, kies Gebruikersaccounts en Ouderlijk toezicht. Klik op Uw Windows-wachtwoord wijzigen wanneer je nog geen wachtwoord hebt of anderen je wachtwoord kennen. Klik dan op Een wachtwoord voor uw account instellen en typ het nieuwe wachtwoord inclusief de bevestiging.

Je kunt een geheugensteun opgeven voor als je het wachtwoord een keer niet direct herinnert. Bevestig met Wachtwoord instellen.

©PXimport

Tip 03 Pas met een wachtwoord is een gebruikersaccount ook echt een account voor één gebruiker.

Tip 04: Andere gebruikers

Deel je de pc met anderen, maak dan voor elke gebruiker een eigen account aan met een eigen wachtwoord. Open het onderdeel Gebruikersaccounts en Ouderlijk toezicht in het Configuratiescherm. Klik op Gebruikersaccounts toevoegen of verwijderen. Klik dan op Een nieuw account maken en geef het account een naam en kies voor Standaardgebruiker. Klik dan op Account maken.

Klik daarna op het account in het scherm waar alle accounts staan weergegeven en kies voor Een wachtwoord instellen. Typ dan het wachtwoord, de herhaling en de geheugensteun. Dit laatste kun je ook aan de gebruiker zelf overlaten als hij de volgende keer de pc gaat gebruiken. Hij kan je account dan niet meer gebruiken, maar logt in met zijn eigen account en kan van daaruit een wachtwoord instellen.

©PXimport

Tip 04 Geef elke gebruiker een eigen wachtwoord.

KeePass

Zodra je bestanden gaat beveiligen en gaat werken met accounts en versleutelingsprogramma's, wordt het beheren van de wachtwoorden belangrijk. KeePass helpt daarbij door alle gebruikersnamen en wachtwoorden in een versleutelde database te bewaren. Je hoeft alleen het hoofdwachtwoord nog maar te onthouden.

Ga naar deze website en klik op Downloads. Kies dan in de rechterkolom KeePass 2.24 (Installerer EXE for Windows) of de meest recente versie van dat moment. Bewaar het bestand op de pc en kies voor Uitvoeren. Na de installatie start KeePass vanzelf op. Kies voor File / New en maak in je map Documenten een nieuwe map aan genaamd KeePass.

Je kunt ook bladeren naar een map (bijvoorbeeld die van SkyDrive) die je al tussen je verschillende apparaten synchroniseert. Typ bij Bestandsnaam een naam voor het bestand en typ daarna tweemaal het wachtwoord in bij Master password. Dit is een belangrijk wachtwoord. Maak het niet te gemakkelijk maar zorg er wel voor dat je het goed onthoudt! Zonder dit hoofdwachtwoord kun je namelijk ook niet meer bij je database met accountgegevens en wachtwoorden.

Klik tweemaal op OK om de installatie af te ronden en de wachtwoorddatabase te maken. Klik dan in de linkerkolom op Windows. Klik dan in het rechterscherm en kies Add entry. Geef het als titel Windows-wachtwoord en zet bij Username de naam van je Windows-account. Typ bij Password en Repeat het wachtwoord en bevestig met OK. Doe dit voortaan voor elk account en elk wachtwoord.

©PXimport

Zet alle gebruikersnamen en wachtwoorden veilig in KeePass.

Tip 05: De juiste mappen

Door je bestanden binnen Windows in de juiste mappen te bewaren, worden ze automatisch afgeschermd voor andere gebruikers in hetzelfde netwerk en van dezelfde pc. De veilige mappen zijn alle mappen die je ziet in de Windows Verkenner binnen de map met je Windows-gebruikersnaam. Dat zijn de mappen Documenten, Afbeeldingen, Downloads, Favorieten enzovoort.

Alle andere mappen zijn niet afgeschermd voor andere gebruikers. Heb je meerdere schijven in de computer of is de harde schijf opgedeeld in meerdere partities, dan zijn die extra locaties waar je bestanden kunt bewaren dus niet standaard afgeschermd voor andere gebruikers. Ze zijn juist ideaal om bestanden te delen.

©PXimport

Tip 05 Andere gebruikers hebben geen toegang tot je standaardmappen.

Tip 06: Versleutelen

Wil je verder gaan dan bestanden afschermen, dan is versleuteling nodig. Krijgt iemand dan toch toegang tot de bestanden of tot een harde schijf, dan zijn de gegevens onleesbaar. Hét programma om hiervoor te gebruiken is TrueCrypt. Ga naar deze website en klik op Downloads. Klik op Download bij het besturingssysteem van je pc, dus Windows, Mac OS X of Linux.

Bewaar het bestand op de pc en start het om het te installeren. Tijdens de installatie kun je de standaardinstellingen laten staan. Met TrueCrypt maak je een groot bestand, liefst van vele gigabytes of zelfs terabytes groot. Dat bestand is onleesbaar zonder de sleutel (het wachtwoord) van de versleuteling. Heb je die sleutel, dan kun je met TrueCrypt het grote bestand (dit wordt een container genoemd) gebruiken alsof het een aparte harde schijf is. Je kunt er dus bestanden in opslaan.

Ben je klaar, dan ontkoppel je de container en zijn alle bestanden in de container voor buitenstaanders volkomen onbruikbaar.

©PXimport

Tip 06 TrueCrypt ziet er behoorlijk lastig uit maar is na enige gewenning eenvoudig te gebruiken.

Tip 07: Container maken

Om bestanden in een onleesbare en dus superveilige versleutelde container te bewaren, maak je eerst die container. Klik in TrueCrypt op Create volume. Kies voor Create an encrypted file container en klik op Next. Vervolg met Standard TrueCrypt volume en klik dan op Select File.

Selecteer nu de map waar je het versleutelde bestand wil bewaren en typ in het vak Bestandsnaam de naam van de container. Bevestig via Opslaan. Klik twee keer op Next en geef dan de grootte van de container op, dit kan in KB, MB of GB, het liefste kies je een wat grotere container, zodat er meerdere bestanden in passen. Klik op Next. Nu moet je het wachtwoord voor de container opgeven. Typ het bij Password en nogmaals bij Confirm.

TrueCrypt wil graag dat je een sterk wachtwoord gebruikt dus met hoofdletters, leestekens en cijfers. Dit wachtwoord bewaar je dan weer in KeePass met erbij de naam van het bestand. Je kunt dan voor elke container een ander wachtwoord gebruiken. Klik dan op Next / Format om de container aan te maken. Het versleutelde gebied formatteren duurt langer naarmate de container groter is en kan bij enkele terabytes al snel een paar uur duren.

©PXimport

Tip 07 Maak in TrueCrypt een containerbestand aan waarin je je bestanden veilig kunt gaan opslaan.

Tip 08: Container gebruiken

Om een versleutelde container te gebruiken als veilige plek om je bestanden te bewaren, moet je die container mounten oftewel koppelen. Start TrueCrypt en kies Select File. Selecteer dan het versleutelde bestand en kies in de lijst met stationsletters, de letter waaronder je het versleutelde bestand wil gebruiken. Klik dan op Mount. Typ nu het wachtwoord in en klik op OK of druk op Enter.

Start dan Windows Verkenner en zie dat er een harde schijf is bijgekomen, met de stationsletter die je net geselecteerd hebt. Je kunt deze schijf gewoon openen in de verkenner en er bestanden in opslaan en bewerken. Je hoeft bestanden die je wil gebruiken dus niet eerst uit de container te kopiëren om ze te bewerken. Je kunt de bestanden die in de versleutelde container zitten, precies zo behandelen als andere bestanden die op een gewone harde schijf staan.

Mits je de hele tijd het station gemount laat. Ben je klaar met de bestanden, sluit dan de container veilig af via Dismount of Dismount All wanneer je meerdere containerbestanden gebruikt.

©PXimport

Tip 08 Koppel de TrueCrypt-container aan een stationsletter om de bestanden toegankelijk te maken.

Tip 09: Windows Firewall

De Windows Firewall controleert elke uitgaande en binnenkomende verbinding op de pc. Wanneer vanaf een andere computer in het netwerk of via het internet geprobeerd wordt toegang te krijgen tot de bestanden op de pc, dan ziet de firewall dat en zal dat in de standaard configuratie afwijzen.

Je hoeft met de Windows Firewall ingeschakeld dan ook niet bang te zijn dat anderen zomaar bij de bestanden op je pc kunnen. Controleer de werking van de Windows Firewall via Configuratiescherm / Windows Firewall / Status van firewall controleren. De firewall moet zijn ingeschakeld. Is dit niet het geval, klik dan op Windows Firewall in- of uitschakelen en kies voor Windows Firewall inschakelen zowel bij de Instellingen voor netwerklocatie Thuis of Bedrijf als bij Instellingen voor netwerklocatie Openbaar.

Deze netwerklocaties zijn de profielen die de Windows Firewall gebruikt. Zodra je de pc met een nieuw netwerk verbindt, zal het vragen wat voor netwerk het is. Kies dan alleen voor Thuisnetwerk en Bedrijfsnetwerk wanneer je dat netwerk vertrouwt. Kies in alle andere gevallen voor Openbaar netwerk. De firewall is dan extra alert en zorgt ervoor dat anderen in hetzelfde netwerk je pc helemaal niet kunnen zien.

©PXimport

Tip 09 Wanneer je op een ander netwerk dan thuis bent, selecteer je het profiel Openbaar netwerk om de bestanden maximaal te beschermen.

Tip 10: Firewall router

Behalve de firewall op de pc is er nog een belangrijke firewall op het netwerk. Dat is de firewall op de router: de firewall die je pc's en tablets en alle bestanden op die apparaten, mede beschermt. Dat een onbekend persoon via het internet toegang krijgt tot je bestanden is wel de grootste nachtmerrie.

Deze firewall heeft een belangrijke rol om dit te voorkomen. Open de browser en ga naar de beheerpagina van je router. Typ de gebruikersnaam en het wachtwoord in en log in op de router. Waar de instellingen staan, is per merk/type router verschillend, er kunnen dus andere termen gebruikt worden. Ga naar het onderdeel Beveiliging of Firewall. Controleer of de firewall is ingeschakeld. Doe dat voor IPv4 en ook voor IPv6. Selecteer opties om je pc en thuisnetwerk te verbergen zoals Niet reageren op PING of Anonieme internetverzoeken filteren.

Kijk ook bij de DMZ en het onderdeel voor Portforwarding of Toepassingen en Games. Bij deze laatste onderdelen kun je systemen op het thuisnetwerk opgeven die wel vanaf het internet toegankelijk mogen zijn. Heel veel redenen zijn daar echter niet voor. Verwijder eventuele uitzonderingen die daar opgesomd staan of schakel een regel tijdelijk uit (disable) om te ervaren wat er dan niet meer werkt. Hoe minder uitzonderingen, des te veiliger de bestanden op het thuisnetwerk.

©PXimport

Tip 10 Elke DMZ en elke toepassing die je toestaat in de firewall, maakt het thuisnetwerk minder veilig.

Tip 11: Bestanden NAS

In een bedrijfsnetwerk is er veelal één centrale server die van alle gebruikers de logingegevens kent en die vervolgens voor alle plekken in het bedrijfsnetwerk waar gegevens staan, weet of die gebruiker die bestanden mag zien en openen of niet. In een thuisnetwerk ontbreekt zo'n server, waardoor de beveiliging op elk apparaat apart moet worden geregeld.

Dat geldt ook voor een NAS, een populaire centrale opslagplaats voor gegevens. Op de NAS draait geen Windows maar een versie van Linux gemaakt door de NAS-fabrikant. Om de beveiliging van de NAS te regelen, start je je browser.

Ga naar de configuratiepagina van de NAS en log in met een beheerdersaccount, veelal is dat de admin. Open het onderdeel waar gebruikersaccounts kunnen worden gemaakt. Klik op Maken en maak net als op de Windows-pc voor elke gebruiker een eigen account. Ga dan naar de lijst Gedeelde mappen en geef de gebruiker per map wel of geen toegang, en beperkt de toegang eventueel tot Alleen lezen. Bij Lezen/schrijven kan de gebruiker elk bestand behalve zien ook bewerken.

Geef elke gebruiker liefst minimaal één map met het recht tot lezen en schrijven, zodat men de NAS wel kan gebruiken voor het bewaren van de eigen bestanden. Geef andere gebruikers bij die map de instelling Geen toegang.

©PXimport

Tip 11 Ook op een NAS kun je de bestanden beveiligen door per gebruiker wel of geen recht op toegang te verlenen.

Tip 12: Toegang beheren

Anders dan Windows kent een NAS vele manieren om een verbinding te maken. Gebruikers kunnen een netwerkverbinding maken onder Windows met de eigen map. Dit doen ze door met de rechtermuisknop te klikken op (Deze) Computer / Netwerkverbinding maken.

Daarna kiezen ze de stationsletter en voeren bij map de url van de gedeelde netwerklocatie in. Die url is opgebouwd uit het IP-adres adres van de NAS (bijvoorbeeld 192.168.1.15) en de mapnaam van de gebruiker (bijvoorbeeld jasper), je krijgt dan \\192.168.1.15\jasper.

Een NAS ondersteunt ook ftp, WebDAV, toegang via internet. Om de beveiliging te optimaliseren stel je ook deze rechten in per gebruiker. Open het onderdeel Toepassingsmachtigingen en bekijk in het overzicht welke rechten elke gebruiker heeft. De bestanden zijn het veiligst bij zo min mogelijk manieren van verbinden. Verwijder dus bij elke gebruiker die rechten die hij toch niet zal gebruiken of zeker niet mag gebruiken.

©PXimport

Tip 12 Hoe minder manieren van toegang zijn toegestaan, hoe veiliger de bestanden op de NAS.

Tip 13: Netwerk beveiligen

Ook het netwerk zelf is een plek die je dient te beveiligen. Een onvoldoende beveiligd draadloos netwerk geeft al snel toegang tot de apparaten in het netwerk en de bestanden die op die apparaten staan. Het netwerk zelf afschermen is dus minstens zo belangrijk als het beveiligen van de rechten op elk apparaat. Log in op de webpagina van de router.

Ga naar het onderdeel Draadloos en controleer of bij elk draadloos netwerk is gekozen voor beveiliging met WPA2. Controleer ook of bij elk netwerk een sterk wachtwoord is ingesteld. Door het wachtwoord te veranderen, sluit je automatisch de toegang tot het netwerk uit voor alle apparaten die je niet meer gebruikt of waarvan je mogelijk vindt dat ze geen toegang meer mogen hebben. Klik op Bewerken en stel een nieuw wachtwoord in.

Kijk ook bij de MAC-filtering. Schakel deze in en voeg van alle apparaten die je vertrouwt het MAC-adres toe aan de lijst van apparaten die toegang tot het netwerk mogen hebben. Schakel andere methoden zoals WiFi-protected Setup en Simple Tap (die bewezen onveilig zijn) uit. Houd een lijst bij in Excel of KeePass van alle MAC-adressen die je opneemt in de lijst met apparaten met toegang, zodat je later weet welk apparaat en welke gebruiker bij welk MAC-adres hoort.

Je kunt de lijst in de toekomst dan ook eenvoudig inperken en gebruikers de toegang tot het netwerk ontzeggen.

©PXimport

Tip 13 Verander het wachtwoord van het draadloos netwerk om de toegang via oude apparaten tot je netwerk en de bestanden hierop, te blokkeren.

Je game-ervaring hangt sterk af van hoe goed je hardware aansluit bij de vaak hoge eisen van moderne games. Maar zelfs met minder krachtige hardware kun je met de juiste instellingen vaak soepel gamen zonder storende elementen.

In het kader ‘Game-pc’ vind je specifieke tips voor het aanschaffen van hardwarecomponenten die ideaal zijn voor een krachtige game-pc. Dit lijkt ons nuttig, maar het is natuurlijk minder relevant als je niet bereid bent (flink) te investeren in nieuwe onderdelen. Met dit artikel richten we ons daarom hoofdzakelijk op de lezer die met een beperkt budget zijn bestaande systeem wil behouden en optimaliseren.

Je kunt namelijk op veel vlakken verbeteringen aanbrengen, vooral bij hardware (zoals cpu, gpu, monitor en opslagmedium), netwerk, besturingssysteem, drivers, processen en applicaties.

Voor je begint met optimaliseren, is het belangrijk inzicht te krijgen in de belangrijkste factoren voor ‘glitchvrij’ gamen, zodat je weet waar je aandacht aan moet besteden.

1 Factoren

Een van de belangrijkste factoren is een hoge framerate, doorgaans uitgedrukt in fps (frames per seconde). Dit is de snelheid waarmee de beelden worden getoond en hangt sterk af van je gpu en cpu. Bij eenvoudige games volstaat 30 fps vaak, maar grafisch intensieve games spelen merkbaar beter bij 60 fps. Voor intens competitief gamen is zelfs 144 of meer fps raadzaam. Het is belangrijk dat de fps daarbij stabiel blijft, aangezien schommelingen haperingen in het beeld kunnen veroorzaken.

Ook invoervertraging (input latency) is van belang, zeker bij competitieve games. Een lage vertraging tussen je acties, zoals muisklikken of toetsindrukken, en wat je ziet op het scherm is essentieel. Deze vertraging wordt beïnvloed door de gpu, cpu, monitor en bij online gamen ook door je internetverbinding. Ook netwerkvertraging (lag) wil je in dit geval zeker vermijden.

Daarnaast wil je het zogeheten ‘tearing’ voorkomen, waarbij het beeld lijkt te breken of te verschuiven. Dit probleem ontstaat door een gebrekkige synchronisatie tussen je gpu en monitor, doordat de gpu te weinig of net te veel frames levert.

In dit artikel geven we concrete tips en technieken om precies zulke storende factoren als te lage of inconsistente fps, te hoge invoer- of netwerkvertraging en tearing te vermijden.

Bij tearing lijkt het beeld op te breken in meerdere delen, dat wil je natuurlijk voorkomen.

2 Benchmarking

Voor je met optimalisatietechnieken start, is het verstandig eerst te meten hoe goed je huidige configuratie presteert. Na upgrades of optimalisaties kun je dezelfde meting herhalen voor een duidelijke vergelijking.

Zo’n meting voer je uit met een benchmark. Een van de bekendste is 3DMark. Deze tool bevat verschillende tests om prestaties van je gpu, cpu en je systeem als geheel in een game-context te meten. Je kunt bijvoorbeeld Time Spy gebruiken om DirectX 12-prestaties van games te analyseren. Fire Strike focust op DirectX 11 (voor mid-range-systemen), terwijl Port Royal geschikt is voor raytracing-prestaties. Voor meer technische uitleg van deze benchmarks kun je de online gebruikersgids raadplegen.

Andere benchmarks zijn ook beschikbaar. Cinebench bijvoorbeeld meet via hoge kwaliteit 3D-afbeeldingen de prestaties van je cpu, inclusief afzonderlijke kernen. Voor grafische benchmarking en stresstests van je gpu kun je bijvoorbeeld Unigines Heaven of Superposition gebruiken.

Time Spy van 3DMark meet de prestaties van de Microsoft API DX12.

3 Monitoring

Tijdens het gamen is het nuttig om de prestaties van verschillende onderdelen te meten. Een handig hulpmiddel hiervoor is RivaTuner Statistics Server (RTSS), dat bijvoorbeeld geïntegreerd is in MSI Afterburner. Deze tool is ideaal voor veilig en eenvoudig gpu-overklokken zonder veel technische kennis (zie paragraaf 5).

Installeer MSI Afterburner samen met de RivaTuner-software en start het programma. Klik op het tandwielpictogram en controleer of de juiste gpu is geselecteerd. Ga naar het tabblad Toezicht en vink de onderdelen aan die je wilt monitoren, zoals GPU temperatuur, GPU gebruik, GPU core klok, GPU ventilator snelheid, GPU temp/power/voltage limit, CPU temperatuur/gebruik/klok (genummerde cpu-kernen hoef je niet te selecteren), CPU power, Beeldverversings snelheid en Frame tijd. Zet bij elk item ook een vinkje bij Toon informatie op het scherm (OSD) en bevestig je keuzes.

Open vervolgens het instellingenvenster van RTSS via het pictogram in het Windows-systeemvak. Controleer of Show On-Screen Display is ingeschakeld en kies bij voorkeur Raster 3D als weergave. Optimaliseer en positioneer deze naar wens. Deze OSD werkt doorgaans goed in DirectX- en OpenGL-games. Overigens bevat Steam een fps-teller die je met behulp van Alt+Tab op je scherm kunt zetten.

RivaTuner Server Statistics is hier gekoppeld aan de monitoringtool MSI Afterburner.

4 Hardware

Meten is weten, en die fase hebben we afgerond. Nu richten we ons volledig op diverse optimalisaties, opgesplitst in verschillende (en deels overlappende) categorieën. We beginnen met de hardware, met de gpu in de hoofdrol.

Houd je gpu-drivers regelmatig, bijvoorbeeld maandelijks, up-to-date. Gebruik hiervoor bij voorkeur de software van de fabrikant, zoals GeForce Experience of de Nvidia-app, of AMD Adrenalin Edition. Via het configuratiescherm van deze tools krijg je vaak extra opties voor betere gameprestaties, met invloed op zowel fps als beeldkwaliteit.

We nemen Nvidia als voorbeeld. Open NVIDIA Control Panel en ga naar 3D-instellingen beheren. Overweeg bij Algemene instellingen de volgende instellingen voor het basisprofiel: Energiebeheermodus op Optimaal vermogen; Textuurfilteren – Kwaliteit op Prestatie; Thread Optimalisering op Aan; Grootte shadercache op Onbeperkt; en Weinig vertraging-modus op Aan of Ultra. Bevestig met Toepassen. Klik op Beginwaarden om terug te keren naar de standaardinstellingen.

Je kunt hier ook Verticale synchronisatie op Uit zetten, maar in principe horen de gpu-frames afgestemd te zijn op de verversingsfrequentie (refresh rate) van je monitor. Heb je last van tearing, zet deze instelling dan op Aan of kies een van de andere opties.

Controleer ook even de instellingen van je muis of controller via Instellingen / Bluetooth en apparaten. Kies hier Muis / Aanvullende muisinstellingen. Voor preciezere en consistentere muisaansturing kun je op het tabblad Opties voor de aanwijzer de optie Precisie van de aanwijzer verbeteren uitschakelen, waarmee je aanwijzerversnelling uitzet, wat de cursorbeweging voorspelbaarder maakt.

Vanuit het configuratiescherm kun je allerlei instellingen van je gpu aanpassen.

5 Hardware overklokken

Gevorderde gebruikers kunnen ook overwegen hun gpu te overklokken. Ga eerst na of er in het UEFI/BIOS van je systeem hiervoor geen zogeheten XMP’s (eXtreme Memory Profile) beschikbaar zijn gesteld door de geheugenfabrikant. Je herkent deze aan opties zoals XMP, Memory Profile of DOCP. Kies het gewenste profiel waarbij je geheugen op een hogere snelheid kan werken.

Bij de meeste games kun je voordeel halen uit een overgeklokte gpu. Hiervoor is MSI Afterburner zeer geschikt, omdat je hiermee veilig kunt werken. Je combineert dit bij voorkeur met MSI Kombustor (klik na installatie op het K-pictogram in MSI Afterburner), een stresstest-tool die de stabiliteit van jouw gpu na overklokken controleert via zware grafische workloads.

Begin met het verhogen van de Core Clock (MHz) - niet de Core-voltage - in stappen van ongeveer 20. Boven de 50 verhoog je bij voorkeur in stappen van 10. Bevestig telkens met Toepassen (ronde knop met vinkje). Lukt dit niet, zet dan (indien mogelijk) de schuifknoppen bij Power Limit (%) en Temp Limit (°C) tijdelijk op het maximum, en stel via de A-knop de Fan Speed (%) in op 75%. Bevestig je instellingen met Toepassen.

Laat tijdens de aanpassingen de stresstest in Kombustor draaien en houd de resultaten in de gaten, zoals de gpu-temperatuur (je kunt hier ook de OSD van RTSS oproepen). Als deze te hoog wordt of de stresstest crasht, verlaag de waarde dan met ongeveer tien procent.

Verhoog daarna de Memory Clock in stappen van maximaal 10. Blijf ook hier tien procent onder de waarde waarbij de stresstest onstabiel wordt. Klik vervolgens op Opslaan (diskette-pictogram) en selecteer profielknop 1. Tot slot klik je rechtsboven op de Windows-knop, zodat je systeem voortaan met deze profielwaarden opstart.

Overklokken met MSI Afterburner, met Kombustor als ‘waakhond’ (je ziet hier ook de RTSS-overlay).

6 Systeeminstellingen

Op het niveau van je besturingssysteem kun je enkele instellingen optimaliseren. We nemen Windows 11 als uitgangspunt. Ga naar Instellingen / Gaming. Open Gamemodus en schakel deze in. Hiermee verbeter je de prestaties tijdens het gamen door cpu- en gpu-bronnen prioriteit te geven (onder meer om framedrops te voorkomen), achtergrondprocessen te beperken en storende meldingen uit te schakelen.

Zorg er ook voor dat Windows-updates niet tijdens een gamesessie starten. Ga naar Instellingen / Windows Update, klik op Geavanceerde Updates en stel bij Gebruikstijden instellen de gewenste uren in via Handmatig.

Met de ingebouwde module Energiebeheer kun je het voorkeurschema instellen op Hoge prestaties. Voor snellere pc’s kun je zelfs de optie Topprestaties activeren door op de Opdrachtprompt dit commando uit te voeren:

Met powercfg /list controleer je of het schema is toegevoegd. Verwijder een schema met powercfg /delete <ID>. Of maak in Energiebeheer je eigen schema met Een energiebeheerschema maken.

Je kunt ook grafische instellingen per app aanpassen. Ga naar Instellingen / Systeem / Beeldscherm / Graphics. Zoek de gewenste app, selecteer deze, klik op Opties en kies bijvoorbeeld Hoge prestaties. Bevestig met Opslaan.

Je kunt ook een extra energiebeheerschema voor topprestaties zichtbaar maken.

7 Extra instellingen

Je kunt een paar extra systeeminstellingen aanpassen om de gameprestaties verder te verbeteren. Controleer bijvoorbeeld de locatie van het bestand pagefile.sys, vooral bij beperkt intern geheugen. Windows verplaatst data van het RAM naar dit virtuele geheugenbestand om ruimte vrij te maken. Zorg dat dit bestand op een snelle ssd staat.

Controleer dit via Instellingen / Systeem, klik op Geavanceerde systeeminstellingen en druk op Instellingen op het tabblad Geavanceerd. Klik op Wijzigen. Staat je Windows-schijf niet op een snelle ssd, dan beperk je via Aangepaste grootte de ruimte op deze schijf en wijs je het grootste deel toe aan de snelste schijf. Of kies Grootte wordt door het systeem beheerd. Bevestig met Instellen en OK.

Daarnaast kun je HAGS (Hardware GPU Scheduling) activeren, waarmee de gpu grafische taken rechtstreeks afhandelt. Dit versnelt processen en verbetert grafische prestaties, met minder stutter en invoervertraging. Ga hiervoor naar Instellingen / Systeem, kies Beeldscherm / Graphics en klik op Standaardinstellingen voor afbeeldingen wijzigen. Als je gpu dit ondersteunt, kun je hier GPU met hardwareversnelling plannen inschakelen. Eventueel schakel je hier ook Optimalisaties voor games met vensters in, wat de prestaties van DirectX 10/11-games in venstermodus ten goede kan komen.

HAGS kan de grafische prestaties wat opkrikken als je gpu dit ondersteunt.

Op zoek naar de optimale game-ervaring? Met deze accessoires creëer je jouw ideale gameroom

8 Software

Bij online gamen is natuurlijk ook een optimale netwerkconnectie van groot belang. Idealiter gebruik je hiervoor een bekabelde verbinding of een draadloze router met 5GHz-wifi voor een lagere ping. Controleer je wifi-snelheid met een gratis tool zoals www.speedtest.net.

Voordat je andere software aanpast, is het verstandig eerst de tuningsmogelijkheden van je game-applicaties zelf te bekijken. Veel games, zoals Age of Empires III, bieden via schuifbalken, numerieke waarden of andere instellingen opties om framerate en andere prestaties te beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan instellingen voor grafische detaillering, zoals texturen en schaduwen, anti-aliasing-technieken en tekenafstand (de mate waarin verder afgelegen objecten worden gerenderd).

Verder, om onnodig geheugenverbruik te beperken, kun je controleren welke apps automatisch opstarten met Windows. Schakel overtollige apps uit via Windows Taakbeheer (Ctrl+Shift+Esc) in de rubriek Opstart-apps.

In Taakbeheer kun je bij Processen en Services onnodige achtergrondprocessen en services tijdelijk uitschakelen via het contextmenu, vooropgesteld dat je goed weet wat je doet. Gevorderde gebruikers kunnen in de rubriek Details per applicatie via het contextmenu de opties Prioriteit (hoeveelheid toegewezen processortijd; kies bij voorkeur niet voor realtime) en eventueel Affiniteit (hoeveel en welke processorkernen worden gebruikt) aanpassen.

Overweeg ook het gebruik van gameboosters, die gameprestaties semiautomatisch optimaliseren. Een bekende gratis tool is Razer Cortex (extra tools niet installeren). Na aanmelding kun je via Game booster met Boost now meerdere optimalisaties uitvoeren, zoals Disable CPU Sleep Mode, Clear Clipboard, Clean RAM en Disable Telemetry. Ook kunnen geselecteerde processen en services worden uitgeschakeld om geheugen vrij te maken. Met de optie Restore now herstel je de oorspronkelijke instellingen.

Een andere populaire tool is MSI Dragon Center, die zich vooral richt op MSI-hardwarecomponenten en vergelijkbare functionaliteit biedt.

Gamebooster Razer Cortex automatiseert het optimaliseren van systeeminstellingen en achtergrondprocessen.

9 Netwerk

Bij online gamen is natuurlijk ook een optimale netwerkconnectie van groot belang. Idealiter gebruik je hiervoor een bekabelde verbinding. Controleer in Apparaatbeheer (klik met rechts op de Windows-startknop) of de drivers van je netwerkadapter up-to-date zijn. Klik met rechts op een adapter en kies Stuurprogramma bijwerken.

Je kunt ook kiezen voor een draadloze 5GHz-wifi-router. Controleer je wifi-snelheid met een gratis tool zoals www.speedtest.net. Daarnaast kun je voor draadloze netwerken een speciale tool gebruiken om de signaalkwaliteit te analyseren, zoals Acrylic Wi-Fi Analyzer. Dit onderdeel van de Acrylic Suite biedt een live signaalgrafiek en laat je kanaaloverlappingen en andere netwerkproblemen analyseren. De volledige functionaliteit is vijf dagen gratis beschikbaar.

Veel routers bieden QoS-instellingen (Quality of Service) waarmee je dataverkeer voor specifieke applicaties, poorten of apparaten kunt prioriteren. Dit kan latency en jitter verminderen. Sommige routers hebben een gamemodus in de QoS-configuratie voor automatische optimalisatie van populaire games en consoles, geavanceerdere routers bieden SQM (Smart Queue Management).

Controleer met de module Broncontrole (druk op Windows-toets+R en voer resmon uit) welke applicaties veel bandbreedte gebruiken. Sorteer bijvoorbeeld op de kolom Totaal (bytes/seconde) en sluit overtollige software af. Om de puntjes op de i te zetten, kun je de prestaties van de gebruikte DNS-server testen met DNS Benchmark. Open het tabblad Nameservers, klik op Run Benchmark en zet een vinkje bij Sort Fastest Nameservers: de snelste DNS-servers vind je nu in principe bovenaan. Deze kun je gebruiken in de netwerkconfiguratie van Windows of in je router voor je hele netwerk.

Controleer de kwaliteit van je draadloze verbinding met Acrylic Wi-Fi Analyzer.

Wanneer je kiest voor een inbouwvriezer werk je deze natuurlijk het liefst netjes weg achter een mooie keukendeur. Je vindt ze in hoogtes van 72 tot 178 cm, maar ook als onderbouw diepvrieskast die onder je aanrechtblad passen. Waar moet je allemaal nog meer op letten bij een inbouwvriezer voordat je deze aanschaft?

Een inbouwvriezer biedt als voornaamste voordeel dat de kast mooi is weggewerkt in je keuken. Juist daarom is het belangrijk om vooraf goed op een aantal zaken te letten als je zo’n vriezer wilt kopen.

Formaten

Inbouwvriezers zijn te koop in een aantal vaste maten. Die maten zijn gestandaardiseerd, zodat het eenvoudig is om de juiste inbouwvriezer bij de juiste inbouwkast te kopen en andersom. De ruimte in een inbouwkeuken waar de inbouwvriezer komt, is ietsje groter dan de inbouwvriezer zelf. Logisch, omdat zo'n inbouwvriezer wel makkelijk geplaatst moet kunnen worden, maar er ook weer eenvoudig uit moet kunnen in geval van reparatie of vervanging.

Bij een inbouwvriezer kun je kiezen uit de volgende hoogtes: 72, 88, 102, 122, 140, 178 en 180 cm. De breedte van inbouwvriezers ligt doorgaans tussen de 54 en 56 cm, het is dus belangrijk dat de breedte van de nis hierop is afgestemd. De diepte van een inbouwvriezer kan ook iets variëren, maar 54,5 cm is doorgaans de gemiddelde diepte. Je kunt ook kiezen voor een ondervriezer; een losse kleinere kast van zo'n 80 cm hoog die past onder het aanrechtblad.

Bij de aanschaf van een inbouwvriezer of elke inbouwapparatuur vind je altijd de informatie over de grootte van de nis. De nis is de plek in de inbouwkeuken waarin de inbouwapparatuur wordt geplaatst. Deze informatie is dus erg belangrijk bij het kiezen voor de juiste inbouwvriezer en de gewenste keuken.

©MG | ID.nl

Scharnier- en deursystemen

Bij de aanschaf van een inbouwvriezer houd je rekening met het soort scharniersysteem dat je wil gebruiken. Er zijn twee soorten deursystemen: deur-op-deurscharnieren en sleepdeursystemen. Bij een deur-op-deursysteem wordt de deur van de keuken direct op de deur van de vriezer geplaatst en is er geen speling tussen beide deuren.

Bij een sleepsysteem wordt de vriezerdeur met een glijd- of sleepsysteem bevestigd aan de keukendeur. Hierdoor schuift de deur van de keuken over de koelkastdeur. De deuren bewegen dan afzonderlijk van elkaar. Zo'n systeem komt het vaakst voor en is ook het eenvoudigst te installeren.

Bij een deur-op-deursysteem wordt het paneel van de keukendeur direct op de deur van de vriezer gemonteerd. Het keukenpaneel draait dus op hetzelfde moment als de vriezerdeur. Voor een deur-op-deursysteem heeft de vriezer andere scharnieren die het gewicht van zowel de deur van de vriezer als het keukenpaneel moeten kunnen dragen. Bij een inbouwvriezer die geschikt is voor een deur-op-deursysteem, wordt het buitenste gedeelte van de vriezerdeur los geleverd.

Ventilatie

Een vriezer produceert aan de achterzijde warmte. Deze warmte moet goed kunnen worden afgevoerd en dat kan alleen als de nis waar de inbouwvriezer in wordt geplaatst, voldoende ruimte aan de achterkant heeft. De achterkant van de nis houd je vanzelfsprekend open en moet aan de achterkant tussen de muur en de vriezer minstens 10 centimeter vrijgehouden worden. Bij sommige inbouwvriezers krijg je aparte spacers mee die je op de achterkant van de vriezer kunt monteren om de juiste afstand te behouden, zodat je de vriezer ook niet te ver richting muur kunt plaatsen.

©MG | ID.nl

Geluidsdemping

Het geluid van een inbouwvriezer kan soms als storend worden ervaren. Dit geluid bestaat doorgaans uit twee componenten: luchtgeluid, zoals het brommen van de compressor, en contactgeluid, veroorzaakt door trillingen die via het meubel kunnen worden doorgegeven. Zowel vrijstaande- als inbouwmodellen kunnen hier last van hebben, maar met wat aanpassingen kun je het geluid reduceren. Zorg voor voldoende ventilatieruimte rondom de vriezer. Ga je gebruik maken van geluidsabsorberende materialen , houd er dan rekening mee dat deze warmte vasthouden.

Om luchtgeluid te dempen, kan aan de achterkant en eventueel zijkanten van de nis of de muur geluidsabsorberend materiaal worden bevestigd. Dit materiaal vangt het geluid van de compressor op en voorkomt dat het zich verder door de ruimte verspreidt. Er zijn hier verschillende soorten platen en strips voor verkrijgbaar.

Zoek een stil exemplaar

Omdat het lastig is om een inbouwapparaat van tevoren te testen op geluidsproductie, kun je natuurlijk in ieder geval alvast kijken naar de specificaties van een inbouwvriezer. Bij doorgaans alle online winkels vind je de relevante informatie over geluidsproductie bij de specificaties. Het maximaal hoorbare geluid wordt weergegeven in Decibel, afgekort als dB. Gemiddeld produceren inbouwvriezers een geluid van rond de 35 en 40 dB, maar dit zijn natuurlijk alleen piekmomenten, bijvoorbeeld als de compressor aanslaat. De informatie over de geluidsproductie vind je overigens ook op het energielabel, zie hieronder.

Zuinigheid

Tot slot moeten we het energieverbruik natuurlijk niet vergeten. Hoe zuiniger een inbouwvriezer is, hoe meer geld je op het gebruik ervan bespaart. Dankzij de specificaties en het welbekende energielabel koop je eenvoudig een energiezuinig model. Je ziet dan bij de specificaties ook wat een inbouwvriezer op jaarbasis aan energie verbruikt.

©EPREL