Uw smartphone of tablet heeft u flink wat geld gekost. Logisch dus dat u die investering wilt beschermen tegen dataverlies en diefstal. Tools voor back-ups en tracering op afstand passen prima in dit beveiligingsplaatje, maar in welke mate geldt dat ook voor antivirus-apps?

Veel scherper dan hoe Chris DiBona (open source-manager bij Google) het formuleerde, kan het niet: "Antivirusbedrijven spelen in op angstgevoelens om nutteloze beveiligingssoftware voor Android, RIM of iOS te verkopen. Het zijn schaamteloze charlatans en ­oplichters." Reacties van de op de korrel genomen bedrijven bleven niet lang uit. Rik Ferguson, manager bij antivirusbedrijf Trend Micro, verweet DiBona dat hij zich ten onrechte vastklampte aan de term 'virus', en dat er heus wel andere criminele software is die een ernstige bedreiging voor het mobiele platform vormt. Mikko Hypponen, hoofdonderzoeker bij F-Secure, verweerde zich op een andere manier: "De meeste (commerciële) pakketten voor mobiele beveiliging bieden veel méér dan alleen een antivirusmodule. Te denken valt aan antidiefstal, vergrendeling op afstand, back-up, ouderlijk toezicht en webfiltering. Antivirus krijgen de gebruikers als bonus." Beiden lijken dus te suggereren dat virussen - in de strikte zin van het woord - niet het voornaamste probleem zijn, maar dat er toch voldoende redenen en risico's zijn om apps voor mobiele beveiliging bestaansrecht te geven. In dit artikel gaan we na hoe dwingend die redenen zijn en hoe groot de risico's. We laten ook een aantal experts van antimalwarebedrijven aan het woord en confronteren hen met enkele kritische vragen.

©PXimport

"Mobiele bedreigingen: 65% heeft Android in het vizier!" (Kaspersky, 2011)

1. Opmars

"Dat mobiele apparaten meer en meer de aandacht trekken van malwaremakers, hoeft op zich niet te verbazen", stelt Tom Welling, technisch accountmanager bij Symantec, in een telefonisch interview. Zulke apparaten bieden steeds meer functies aan die we van een standaardcomputer gewend zijn. Financiële transacties op een mobieltje zijn stevig in opmars, en hordes zakelijke gebruikers brengen hun toestel ook het bedrijfsnetwerk binnen: de zogenaamde BYOD-filosofie (bring your own device). Vaak in een hoger tempo dan netwerkbeheerders kunnen verwerken. Dat verhoogt meteen het risico op 'targeted attacks', waarbij specifieke bedrijven het doelwit zijn.

Uit diverse studies blijkt nu dat Android tegenwoordig veruit het meest geliefde mobiele platform is onder malwaremakers en hackers. "Negen op de tien mobiele malwares vinden we op Android terug", aldus Welling. Vooral sinds augustus 2011 schoot het aantal malwares voor Android als een raket omhoog. Kaspersky tekende in december 2011 bijvoorbeeld 1199 malwaremodificaties op, die op 20 stuks na allemaal op Android waren gericht.

2. Updates

Eddy Willems, security evangelist bij G Data, voegt hier tijdens een gesprek nog aan toe dat ook het hele updateverhaal binnen Android weinig doorzichtig is naar de eindgebruiker toe. Updates kunnen nodig zijn om de veiligheid op langere termijn te waarborgen. Of deze updates worden aangeboden, hangt echter vaak af van de fabrikant van het toestel, en in sommige landen zelfs van de provider. Een proces waar weken of zelfs maanden overheen kunnen gaan. Welling tekent daarbij aan dat er zeer goedkope Android-tablets op de markt zijn met een niet-gecertificeerde Android-variant, wat meteen de mogelijkheid uitsluit apps te downloaden uit de officiële Android Play Store en de gebruikers zo richting alternatieve kanalen dwingt.

Motief, middel, gelegenheid

Dat vooral Android wordt belaagd, heeft volgens Eddy Willems met drie cruciale factoren te maken. Net als bij iedere andere vorm van misdaad zijn dat: motief, middel en gelegenheid.

Volgens het Amerikaanse onderzoeksbureau Gartner draaide in het derde kwart van 2011 bijna 53% van alle verkochte smartphones op (een versie van) Android, op afstand gevolgd door Symbian met minder dan 17%. Het motief is dan niet ver te zoeken. Voor malwaremakers loont het natuurlijk zich te focussen op het populairste platform, en dat is dus Android. Dit verhaal laat zich overigens goed vergelijken met de situatie op desktopcomputers. Hier moeten vooral Windows-gebruikers op hun hoede zijn. Niet omdat Windows inherent onveiliger zou zijn dan bijvoorbeeld Mac OS X, maar omdat het veel meer gebruikers telt.

In tegenstelling tot Symbian, het vaakst belaagde mobiele platform in voorgaande jaren (waarbij bluetooth nog de meest 'efficiënte' manier bleek om malware te verspreiden), biedt Android malwaremakers bovendien een veel eenvoudiger middel aan. Te weten apps, vooral ook in combinatie met de zwakste schakel in de beveiliging: de gebruiker. Om u een idee te geven: eind 2011 kondigde Google aan dat er al meer dan 10 miljard apps uit de Android Market waren gedownload.

Apple biedt voor iOS weliswaar ook apps aan, maar daar gebeurt dat volgens een veel meer gesloten - en dus uiteindelijk ook veiliger - systeem. Het distributiemodel van Android-apps geeft malafide ontwikkelaars duidelijk veel meer gelegenheid.

©PXimport

Zo goed als alle mobiele malware is erop gericht de gebruiker geld afhandig te maken!

3. Soorten malware

Malwaremakers hebben dus hun oog vooral op Android laten vallen. De vraag is echter ook: om welke soorten malware gaat het zoal? Denis Maslennikov, senior malware analist bij Kaspersky, wist ons te vertellen dat 99,9% van alle mobiele malware erop gericht is de gebruikers geld te ontfutselen. Wat moet u zich daar nu bij voorstellen? De allereerste malware voor Android die in het wild werd gespot, was FakePlayer (augustus 2010). Dit bleek de voorbode van heel wat gelijkaardige malwares. FakePlayer was een trojan die na installatie enkele dure sms'jes naar premiumdiensten verstuurt, waar de nietsvermoedende gebruiker vervolgens voor mag opdraaien. De app was vermomd als een bonafide mediaspeler.

Al gauw verschenen er ook trojans die ongemerkt allerlei persoonlijke data uit Android-apparaten lichtten en die naar een of andere server verstuurden. Een ervan was Fake Netflix, die nauwelijks van de officiële Netflix-streaming app te onderscheiden viel, maar stiekem de toegangsgegevens voor die videoservice ontfutselde. Sommige varianten verwijderden zich daarna weer onmiddellijk, om zo alle sporen van de aanval te wissen. Andere trojans registreerden smartphones ongemerkt voor betaalde services. Stuurt zo'n service een bevestigingsbericht terug naar de smartphone, dan is de trojan wel zo slim om dat te onderscheppen. De gebruiker merkt dus pas dat er iets aan de hand is wanneer hij de rekening ontvangt.

Intussen blijken ook 'backdoors' steeds meer voor te komen. Backdoors zijn malafide apps die zonder medeweten van de gebruiker de deur openzetten voor hackers of andere malware. Een bekend voorbeeld hiervan is LeNa (Legacy Native). Net als veel andere backdoors bevat die een exploit die erop gericht is het toestel te 'rooten'. Dat houdt in dat het toestel voortaan met de rechten van een administrator ('super user') te benaderen is. Het spreekt voor zich dat deze status de aanvaller nog veel meer mogelijkheden geeft. Het mag dan zo zijn dat veel exploits alleen op verouderde Android-versies werken, feit is dat tal van gebruikers hun systeem maar uiterst zelden updaten en dus nog altijd kwetsbaar zijn.

Eind 2011 werd overigens ook de eerste 'hacktivistische' malware gespot (Arspam). Deze stuurde links met een politieke boodschap door naar alle contactpersonen in het adresboek van de geïnfecteerde smartphone.

©PXimport

FakePlayer: mediaspeler met een dure twist.

©PXimport

Denis Maslennikov (Kaspersky): "Jailbreaken en rooten geven malware vrij spel!"

4. Distributie

Wie tussen de regels door heeft gelezen, zal het niet zijn ontgaan dat mobiele malware nagenoeg uitsluitend op smartphones belanden via trojans. Meegelift met apps die dus niet (alleen) zijn wat ze beloven te zijn. Anders geformuleerd: zonder actieve betrokkenheid van de gebruiker lukt het niet.

Tot nog toe is er inderdaad geen malware opgedoken die zonder enige vorm van medewerking van een (goedgelovige) gebruiker een smartphone weet te infecteren. Begin mei 2012 rolden echter berichten binnen van een 'drive-by download' op een Android. Een bezoekje aan een website bleek voldoende om een apk-pakket te downloaden dat zich als een Android-update voordeed. Een echte drive-by download is het echter niet, gezien de gebruiker nog altijd toestemming moet geven voor de installatie. Denis Maslennikov vertelt ons echter: "We zijn er zo goed als zeker van dat zulke aanvallen zeer binnenkort zullen gebeuren." Eddy Willems beaamt dit onder verwijzing naar een RSA-conferentie in San Francisco (maart 2012), waarop precies de mogelijkheid van een 'volautomatische' malware-installatie werd aangetoond.

©PXimport

Staat de Android-gebruiker in de nabije toekomst een echte drive-by download te wachten?

5. Gebruiker

De gebruiker lijkt dus vooralsnog niet alleen het slachtoffer van de malware te zijn, maar ook van zijn eigen goedgelovigheid en onvoorzichtigheid. Tot op zekere hoogte mag dat kloppen, maar er zijn ook 'verzachtende omstandigheden'...

Hoewel de meeste malware te vinden is op vaak schimmige alternatieve app-markten (met name ook van Chinese origine), is ook de officiële Android Play Store niet immuun gebleken. Een eerste geïnfecteerde app dook daar al in maart 2011 op en er volgden er meer. Google greep naderhand wel in met de beveiligingsservice Bouncer, die alle nieuwe apps automatisch op mogelijke malware screent en tevens de accounts van ontwikkelaars controleert. Dat leidde volgens Google tot een daling van 40% van mogelijk schadelijke apps. John Veldhuis, sales engineer bij Sophos, stelt echter dat die service niet feilloos is. Vooral niet bij apps die zich voordoen als bonafide software en pas enige tijd na de installatie aanvullende (malafide) software binnenhalen. Denis Maslennikov bevestigde dat er ook na de introductie van Bouncer nog malware-incidenten in de Play Store zijn geweest.

Het klopt ook dat apps net voor de eigenlijke installatie expliciet toestemming aan de gebruiker vragen voor bepaalde functies, maar volgens Tom Welling werkt dat 'permissiemodel' in de praktijk niet echt. "Acht van de tien gebruikers gaan zomaar akkoord met de gevraagde permissies", zegt hij. Eddy Willems vult aan: "Voor de doorsneegebruiker is die lijst met permissies niet duidelijk genoeg. Ook op dit vlak liggen er kansen voor mobiele beveiligings-apps." Ook John Veldhuis vindt dat zulke apps de gebruiker kunnen helpen bij het nemen van de juiste beslissing. Willems wijst er bovendien op dat updates van al geïnstalleerde programma's - die gebruikmaken van dezelfde permissies - de gebruiker niet langer om toestemming (hoeven te) vragen. Ook dat, weet Willems, biedt malwaremakers een extra opening: ze bieden in eerste instantie een onschadelijke app aan, maar stoppen stiekem malware in de updates.

©PXimport

Eddy Willems (G Data): "Voor de doorsneegebruiker is het lastig om het kaf van het koren te scheiden."

©PXimport

John Veldhuis (Sophos): "Android an sich is wel goed geregeld; het grootste probleem is de gebruiker."

Glazen bol

Volgens Tom Welling van Symantec kunnen we de huidige situatie van mobiele malware vergelijken met de jaren negentig van de virusbedreigingen op pc's. Hij is er dan ook van overtuigd dat ons nog heel wat onaangename verrassingen te wachten staan, zeker gezien het groeiende aantal zakelijke apps en financiële transacties met smartphones. John Veldhuis van Sophos zit op dezelfde lijn. Volgens hem vallen zelfs aanvallen via NFC (near field communication, waarbij communicatie plaatsvindt tussen uw smartphone en een ander apparaat, vergelijkbaar met het inchecken met de ov-chipkaart) in de nabije toekomst niet uit te sluiten, bijvoorbeeld tijdens grote (sport)evenementen. Een potentiële bedreiging die volgens hem in eerste instantie door bedrijven als NXP moet worden geneutraliseerd.

Denis Maslennikov van Kaspersky voorspelt evenmin veel goeds voor de nabije toekomst. Hij verwacht steeds meer aanvallen die zich van allerlei exploits zullen bedienen om zo het (Android) OS te infecteren en zich van root-toegang te verzekeren. Hij ziet in 2012 ook de eerste massaworm voor Android verschijnen, die zich via tekstberichten zal verspreiden. Tot slot denkt hij dat 2012 ook het jaar van het eerste mobiele botnet op Android zal zijn. Kortom, zo stelt hij, er zit een heuse malware-industrie aan te komen tegen 2013!

©PXimport

Tom Welling (Symantec): "Mobiele malware staat nog in de kinderschoenen."

6. Bescherming

Mobiele bedreigingen, en dan vooral op het Android-platform, zijn dus wel degelijk reëel. Alleen is er op dit moment nog geen sprake van echte virussen, wormen of drive-by downloads. Dat betekent eigenlijk dat gebruikers die zich goed bewust zijn van de huidige risico's en daar ook consequent naar handelen, weinig gevaar lopen. Concreet betekent dit: niet gaan (s)hoppen op schimmige app-markten, niet zomaar op nieuwe apps springen maar afwachten tot die veelvuldig zijn gedownload en goede recensies hebben gekregen, zeer bewust alle permissies controleren waar apps om vragen, kritisch omspringen met links en bijlagen, en toestellen bij voorkeur ook niet jailbreaken of rooten. Voor zulke gebruikers zijn antimalwareproducten - of althans de antiviruscomponent uit die 'suites' - dus geen must ... tenminste nog niet op dit moment. Voor minder securitybewuste gebruikers kunnen antimalware-apps wel degelijk nut hebben. Niet alleen omdat ze narigheid kunnen detecteren, maar ook omdat sommige producten beter in kaart brengen wat bepaalde beslissingen (met name op het gebied van permissies) precies inhouden.

Er zijn natuurlijk heel wat antimalware-apps op de markt. Het onafhankelijke onderzoeksinstituut AVTest toonde aan dat de kwaliteit van de antiviruscomponent heel uiteenlopend kan zijn. Dit instituut testte in februari en maart van dit jaar 41 antimalware-apps. Slechts 10 apps wisten meer dan 90% van de aangeleverde malware te detecteren. Daar zaten zowel gratis (avast! Free Mobile Security, IKARUS mobile.security LITE, Zoner AntiVirus Free, ...) als commerciële (Kaspersky Mobile Security, McAfee Mobile Security, ...) apps tussen.

Andere bekende namen deden het duidelijk minder goed: Norton en Trend Micro tussen 65% en 90%, G Data minder dan 65%. Er waren zelfs twee (weinig bekende) producten die helemaal geen malware detecteerden! Eddy Willems van G Data is zich bewust van het povere resultaat, maar wijst er wel op dat het correct testen van mobiele antivirus-apps allesbehalve helder is. Niettemin zou versie 2 van G Data's mobiele beveiligings-app (gepland voor juni 2012) het ongetwijfeld veel beter doen, aldus Willems. Op onze vraag waarom gebruikers het niet bij gratis producten zouden houden, in plaats van soms wel 30 euro neer te tellen voor een commerciële beveiligings-app, wezen alle geïnterviewden op de nuttige extra's van hun producten. Maslennikov voegde eraan toe dat een antivirusproduct eigenlijk nooit echt helemaal gratis wordt aangeboden. Het gaat volgens hem in de meeste gevallen om 'freemium-producten': eigenlijk is alleen de basis gratis. Zodra u bijvoorbeeld automatische updates, verwijderfuncties of andere extra's wilt, moet er geld op tafel komen.

©PXimport

AVTest testte 41 antimalware-apps voor Android: minder dan een kwart daarvan detecteerde meer dan 90% van de malware.

©PXimport

Avast! Free Mobile Security: volgens AVTest een van de beste beveiligings-apps voor Android en bovendien gratis.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Zin in een lekkere maaltijd, maar niet in een vette hap? Dan is een airfryer wellicht iets voor je. De redactie van ID.nl zocht er vijf uit, die bovendien van bijzondere functies zijn voorzien.

Aan een airfryer kun je niets meer verbeteren, horen we je denken. Toch is dat niet zo, want hoewel deze handige apparaten al in menig keuken te vinden zijn, wordt er nog veel doorontwikkeld. Daarom valt de keuze dit keer op airfryers met bijzondere functies die je niet direct op iedere airfryer tegen komt.

Tefal EY905D Easy Fry & Grill Dual 8.3L XXL

Deze Tefal-airfryer heeft twee gescheiden kookzones waarmee je verschillende gerechten tegelijkertijd kunt klaarmaken. Beide zones kunnen apart worden ingesteld qua temperatuur en tijd. Hierdoor kun je gerechten bereiden die niet dezelfde bereidingstijd nodig hebben, maar wel op hetzelfde moment klaar moeten zijn, bijvoorbeeld kip en friet. De inhoud van 8,3 liter is ruim genoeg voor huishoudens van 3 tot 5 personen.

De bediening van deze airfryer is digitaal, met knoppen en een overzichtelijk scherm. Het apparaat heeft verder een timer, instelbare temperatuur tot 200 graden en antiaanbaklaag. Er zijn geen geavanceerde voorgeprogrammeerde standen, maar de basisfuncties zijn voldoende voor alledaags gebruik. De manden zijn uitneembaar en kunnen met de hand of in de vaatwasser worden schoongemaakt. Met de Tefal-app vind je handige gerechten voor deze airfryer.

Inventum GF1200HLD

Dit model van Inventum combineert de functies van een airfryer en heteluchtoven. Het apparaat heeft een inhoud van 12 liter en beschikt over een roterende mand, waarmee je bijvoorbeeld friet automatisch kunt laten draaien voor een gelijkmatig resultaat. Daarnaast zijn ook een grillrek, bakplaat en draaispit meegeleverd, zodat je verschillende bereidingswijzen kunt toepassen. De temperatuur is instelbaar tot 200 graden en de timer tot 90 minuten.

LEES OOK: Airfryer met één of twee lades? Zo kies je slim

De bediening bestaat uit fysieke knoppen met een klein digitaal display. Gebruikers geven aan dat de prestaties stabiel zijn, en dat vooral de draaimand goed werkt bij snacks en aardappelproducten. Er is geen stoomfunctie of slimme aansturing. De buiten- en onderkant worden tijdens gebruik warm, dus plaatsing op een hittebestendig oppervlak is aanbevolen.

Ninja Foodi SP101EU

De Ninja Foodi SP101EU is opvallend in die zin dat het eruit ziet en werkt als een oven, maar toch airfryer-functionaliteit heeft. Het heeft dan ook acht functies: heteluchtfrituren, bakken, braden, grillen, drogen, roosteren, warmhouden en een aparte bagelstand. De oven heeft een vermogen van 2400 watt en verwarmt snel op, met een opwarmtijd van ongeveer 60 seconden. Door de combinatie van zes infrarood verwarmingselementen en luchtcirculatie wordt voedsel gelijkmatig bereid. De temperatuur en bereidingswijze worden digitaal ingesteld via een bedieningspaneel.

Bij de oven worden standaard een bakplaat, een heteluchtfrituurmand en een rooster geleverd. Het apparaat is geschikt voor verschillende soorten gerechten, van ovenschotels tot broodjes en gegrilde groenten. Dankzij het ontwerp en de functies kan de oven ook worden gebruikt als alternatief voor een traditionele heteluchtoven.

Ninja Foodi Dual Zone AF400EUWH

De Ninja Foodi AF400EU beschikt over twee aparte manden van elk 4,75 liter. Dit maakt het mogelijk om twee gerechten tegelijk te bereiden, met verschillende instellingen qua tijd en temperatuur. De zogenaamde 'Match Cook'- en 'Sync Finish'-functies zorgen ervoor dat je gerechten op hetzelfde moment klaar zijn, zelfs als deze andere bereidingstijden hebben. De bediening is volledig digitaal, met zes automatische kookprogramma’s zoals max crisp, air fry, roast en bake.

LEES OOK: Dit zijn de meestgemaakte fouten met airfryers (en zo voormijd je ze)

Je kunt de temperatuur instellen vanaf 40 tot 240 graden Celsius en het maximum vermogen is 2470 Watt. De binnenmanden zijn voorzien van een keramische antiaanbaklaag en kunnen in de vaatwasser. Het apparaat is relatief groot, dus dat is wel iets om rekening mee te houden als de ruimte in je keuken beperkt is. Gebruikers van de AF400EUWH waarderen de stille werking en de mogelijkheid om flexibel te koken zonder tussendoor schoon te maken of het apparaat opnieuw in te stellen.

Princess 1.182068.01.001

Met de Princess 1.182068.01.001 Double Basket Airfryer kun je twee gerechten tegelijk bereiden, dankzij de dubbele mand. Het apparaat staat los op het aanrecht en heeft een zwart ontwerp dat in de meeste keukens past . Je bedient het eenvoudig via het LED-display en de touchknoppen. Er zijn acht programma’s, een timer en je kunt de temperatuur zelf instellen tot 220 °C. De totale inhoud is 8 liter, genoeg voor ongeveer zes porties.

Tijdens het gebruik blijven de handvatten koel, en bij oververhitting schakelt het apparaat zichzelf automatisch uit. De losse onderdelen – inclusief de binnenbakken – mogen gewoon in de vaatwasser. Met een vermogen van 2400 watt warmt de airfryer snel op en bereid je je eten gelijkmatig. Of je nu frietjes bakt of kip grilt, deze airfryer maakt het eenvoudig zonder veel gedoe.

Het is lente, en dat is hét moment om allerlei klusjes in de tuin aan te pakken. Heb je een terras of pad dat in de loop van tijd wat is verzakt? Daarvoor hoef je geen stratenmaker in te huren, dat kun je prima zelf weer herstellen. Hoe je dat doet, lees je in deze uitgebreide handleiding.

Lees ook: Zo leg je zelf een terras aan

Het gebeurt regelmatig dat (sier)bestrating verzakt. Vaak ligt dat aan een instabiele ondergrond, slechte afwatering, zand dat is weggespoeld door regen of een te zware belasting. Door hier bij de aanleg of tijdens het herstel al rekening mee te houden, voorkom je veel problemen. Denk bijvoorbeeld aan voldoende ophoogzand, goede opsluitbanden en een slimme afwatering.

Probleemplekken identificeren

Je ziet het meestal snel als een pad of terras verzakt is. Zeker als regenwater blijft staan op plekken waar het niet weg kan. Vaak ligt dat aan een deel van de bestrating dat letterlijk is ingezakt. Ook als stenen zijn gaan schuiven of er kieren ontstaan, heb je waarschijnlijk te maken met verzakking. Dat gebeurt vaak wanneer opsluitbanden niet stevig genoeg geplaatst zijn en langzaam naar buiten zijn gedrukt of gekanteld.

©MG | ID.nl

👷 Dit heb je nodig voor je klus

• Goede werkhandschoenen

• Waterpas

• Metseldraad

• Balk of lat

• Rubberen hamer

• Bats of spade

• Ophoogzand

Tegels wippen

Zelfs de kleinste verzakking kan er al voor zorgen dat er water blijft liggen, omdat water nu eenmaal de weg van de minste weerstand kiest, dus het is belangrijk dat je goed in kaart brengt waar bij jou alle verzakkingen zitten. Leg een lange, rechte lat over het deel dat is weggezakt of gebruik een waterpas . Zo zie je hoe scheef het ligt. Een lange lat werkt het best als je die op zijn smalle kant neerlegt. Leg je hem plat, dan buigt hij makkelijk door en geeft hij een vertekend beeld.

Heb je duidelijk welk stuk verzakt is en dus opgehoogd moet worden, dan haal je daar de tegels of stenen weg. Bij randen zonder opsluitband lukt dat meestal met je handen of een klein schepje. Zit het probleem ergens in het midden van het terras, dan heb je er iets meer werk aan.

©MG | ID.nl

Doe dat wel voorzichtig: je wilt schade aan de tegels natuurlijk zoveel mogelijk voorkomen. Ga dus niet wrikken met een spade of schep. Beter gebruik je twee platte schroevendraaiers. Zet ze aan weerszijden van de steen en wip deze voorzichtig los. Geen oude schroevendraaiers bij de hand? Dan kun je ook lange, dikke spijkers of schroeven gebruiken. Draag daarbij wel handschoenen.

Is de eerste steen eruit, dan volgen de andere meestal vanzelf. Haal ze als het kan met de hand eruit, zo blijft het zandbed eronder zoveel mogelijk intact.

Hoogte bepalen

Ligt het verzakte deel open, dan kun je het zandbed ophogen. Gebruik een rechte lat of metseldraad om de juiste hoogte af te stemmen op de rest van het terras. De lat of het draad laat je dan van links naar rechts lopen vanaf de hoogte van de niet-verzakte bestrating. Vervolgens schep je er ophoogzand bij en controleer je – door een tegel of steen neer te leggen – of het zandbed op de goede hoogte is gebracht. Vergeet niet dat je ongeveer 3 tot 5 millimeter hoger legt dan de rest van de bestrating. De tegel of steen sla je er immers nog een stukje in.

©MG | ID.nl

Ligt alles op zijn plek? Leg dan een stevige balk of plank (die je op op z'n kant legt) op de nieuwe bestrating en tik er met een rubberen hamer op. Zo werk je kleine hoogteverschillen weg.

©MG | ID.nl

Tot slot veeg je overtollig straatzand in de voegen. Je kunt ook inveegzand gebruiken dat onkruidwerend is. Dat werkt vooral goed bij nieuw aangelegde terrassen die nog onkruidvrij zijn, dus voornamelijk bij nieuw aan te leggen terrassen.

Lees ook: Het belang van goede tuindrainage

Opsluitbanden (her)plaatsen

Zijn de randen van je terras verzakt of verschoven en heb je daar opsluitbanden liggen? Dan zijn die waarschijnlijk gaan kantelen of wijken ze naar buiten uit. Dat zie je vaak bij opritten die hoger liggen dan de omliggende grond. Zit er aan de buitenzijde te weinig grond, dan geven die opsluitbanden niet genoeg tegendruk.

In zo’n geval kun je proberen de banden opnieuw in te graven. Lukt dat niet, maar wil je ze wel verstevigen? Zet ze dan – nadat je ze natuurlijk in de hoogte ook waterpas hebt gezet – vast in beton. Dat kan gewoon met kant-en-klare betonmortel uit de bouwmarkt. Alleen wat water erbij en het hardt vanzelf uit.

©Bron: YouTube / Papaklust

Beschadigde bestrating door wortels

Wortels van bomen en struiken kunnen ervoor zorgen dat je bestrating niet verzakt, maar juist omhoog komt. Je ziet dan een bult in het terras en losse tegels. In dat geval moet je eerst de wortels aanpakken. Daarnaast moet je extra zand aanbrengen om de vrijgekomen ruimte op te vullen.

©MG | ID.nl

Wortels kunnen ervoor zorgen dat de bestrating omhoog komt.

Verwijder uitgelopen wortels zo veel mogelijk buiten de bestrating zelf: het heeft geen zin om wortels vlak vóór of in het bestratingsdeel af te zagen of af te steken. Binnen enkele maanden zullen ze namelijk weer voor hetzelfde probleem zorgen. Helemaal tegenhouden lukt niet, maar je kunt wel voorkomen dat ze omhoog komen. Gebruik daarvoor worteldoek. Dat stuurt de wortels onder je bestrating horizontaal verder.

Let op: worteldoek werkt vooral bij kleinere wortels. Grote wortels kunnen alsnog schade veroorzaken. Een bijkomend voordeel van worteldoek is dat het onkruidgroei tegengaat. Worteldoek leg je overigens aan bij een compleet nieuw terras of bestrating. Wil je worteldoek gebruiken bij het herstellen van een terras of pad, dan moet je eigenlijk helemaal opnieuw beginnen, omdat het worteldoek onder de gehele bestrating en onder het niveau van het straatzand komt te liggen.

Mollen

Mollen maken niet alleen je gazon kapot, ze kunnen ook zorgen voor verzakking van je bestrating. Door gangen onder je terras te graven, ontstaat er instabiliteit. Storten die gangen in, dan zakken de tegels weg. Bij dit soort verzakkingen heb je vaak veel zand nodig voor herstel.

Lees ook: Acht manieren om je tuin te beschermen tegen ongedierte

©MG | ID.nl

Mollen graven gangen en die kunnen ervoor zorgen dat je bestrating verzakt.

Mollen zijn lastig te weren, maar je kunt het ze wel moeilijker maken. Hoe diverser je beplanting, hoe minder aantrekkelijk je tuin is voor mollen: wortels vormen obstakels. Wil je specifiek je terras beschermen, dan kun je een mollennet plaatsen. Dat graaf je verticaal in langs de randen van je terras, tot zo'n 70 cm diep. Deze klus kun je prima uitvoeren na het ophogen, want je hoeft alleen de zijkanten aan te pakken.