ID.nl logo
Huis

Zelf een e-book maken

Het is een misverstand om te denken dat de productie van e-books is voorbehouden aan professionele uitgevers. Wij laten zien hoe u zelf een e-book in elkaar knutselt. Tal van documenten kunnen prima worden omgezet naar een elektronisch boek: teksten met of zonder afbeeldingen, delen van een webpagina of blog, of bijvoorbeeld uw eigen levensverhaal.

1. Eigen e-book

Een groot voordeel van een e-book is dat u het op veel verschillende apparaten kunt lezen. Zodra u weet hoe u zelf een e-book kunt maken, kunt u allerlei documenten uitwisselen en ze overal mee naartoe nemen, bijvoorbeeld op een e-reader, smartphone of tablet. Beschikt u niet over zo'n mobiel apparaat? E-books kunnen ook prima op een gewone pc worden gelezen. De exemplaren die we in dit artikel gaan maken zijn onbeveiligd. Hierdoor zijn ze moeiteloos en zonder beperking over te zetten naar nagenoeg elk apparaat dat e-books ondersteunt. Dit staat in schril contrast tot wat u met betaalde e-books kunt doen. Die zijn vaak zwaar beveiligd, waardoor ze amper tussen uw apparaten kunnen worden uitgewisseld. Omwille van de leesbaarheid noemen we in dit artikel ieder apparaat waarop u een e-book kunt lezen een e-reader.

2. Sigil

Om een e-book in elkaar te zetten, hebt u een programma nodig zoals Sigil. U haalt de software op via Downloads, bovenaan de pagina. Er zijn versies voor Windows, Linux en de Mac. Voor Windows kunt u ook nog kiezen tussen een 32- en een 64bit-versie. In dit artikel gebruiken we versie 0.3.4, maar de software wordt regelmatig bijgewerkt. Het is dus goed denkbaar dat u met een hoger versienummer krijgt te maken. Tijdens het installeren wordt gevraagd of u een extra programma wilt installeren (Registry Reviver). Die software heeft geen enkele functie in het kader van wat wij gaan doen, kies dus Registry Reviver niet installeren.

©PXimport

Sigil is prima freeware om zelf een e-book mee te maken.

3. De ePub-standaard

Met Sigil kunt u e-books maken en onderhouden die aan de ePub-standaard voldoen. Er zijn meerdere standaarden voor elektronische boeken, maar ePub wordt momenteel erg veel gebruikt. Daarom gaan we er in dit artikel ook mee aan de slag. Behalve e-readers kunnen ook de iPad, iPhone, iPod Touch en apparaten met het Android-besturingssysteem met Sigil overweg. Zodra u Sigil start, ziet u een scherm dat in twee delen is gesplitst. Links bevindt zich de Book Browser. Dit is een soort verkenner waarin u de onderdelen ziet waaruit een e-book is opgebouwd. Elk hoofdstuk dat u straks maakt, zal hierin zijn terug te vinden in de vorm van een bestandje, net als bijvoorbeeld alle plaatjes die u aan het boek toevoegt.

4. Tekstopmaak

In het grote vlak rechts kunt u tekst intikken. Dat werkt ongeveer zoals in Wordpad of Notepad (Kladblok). Als we Sigil vergelijken met Microsoft Word, kent het maar bar weinig opmaakmogelijkheden. Via een werkbalk kunt u kiezen voor vet, cursief, onderstrepen en doorstrepen. Tekst kan een stukje inspringen (Ident) en op een paar manieren worden uitgelijnd, zoals links of gecentreerd. Helemaal links ziet u een knop met de tekst Normal. Met deze knop kunt u een tekstregel veranderen in een kopregel. Hier komen we straks nog uitgebreid op terug. Elk hoofdstuk verschijnt links onder het kopje Text in de Book Browser en wordt in Sigil een sectie genoemd. In een leeg document is al één sectie voor u aangemaakt, Section0001.xhtml. Elk volgende hoofdstuk krijgt een hoger volgnummer. De namen zijn nietszeggend, maar gelukkig kunt u ze straks veranderen in een naam die wat zinvoller is.

©PXimport

Gebruik de pictogrammen op de werkbalk om uw tekst op te maken.

5. Kopiëren en plakken

We verwachten niet dat u lange documenten in Sigil gaat schrijven. Het ligt meer voor de hand om dat met een tekstverwerker te doen, waarna u de tekst in één keer overhevelt. Dat is dan ook hoe wij het gaan doen. Een tekst naar Sigil overbrengen kan op een aantal manieren. De meest elementaire manier is via kopiëren en plakken. U opent een document in uw favoriete tekstverwerker, selecteert alle tekst of een gedeelte ervan en kopieert die naar het klembord. Dat gaat via een optie zoals Bewerken / Kopiëren (in Engelstalige programma's Edit / Copy). Het kan meestal ook met de toetscombinatie Ctrl+C. Daarna schakelt u over naar Sigil en haalt u de tekst op via de optie Bewerken / Plakken (Edit / Paste) of de toetscombinatie Ctrl+V. Let er wel op dat het rechtervlak actief moet zijn. Er is dan een cursor (knipperende verticale streep) te zien, ten teken dat er tekst kan worden ingegeven. Alle tekst komt in één hoofdstuk terecht, maar over de indeling gaan we ons pas in een later stadium buigen. Een nadeel van de kopiëren/plakken-methode is dat u alle opmaakcodes kwijtraakt. Gebruik hem daarom alleen om 'platte tekst' te kopiëren, of voor tekst waarbij de opmaak er niet toe doet. De tekstopmaak brengt u vervolgens aan in Sigil (zoals uitgelegd in de vorige tip).

6. Behoud van opmaak

Als u een document wilt gebruiken dat al mooi is opgemaakt, gaat u anders te werk. Als voorbeeld nemen we Microsoft Word. Open uw document en klik links bovenin op de Office-knop. Kies Opslaan als en dan Andere indelingen. Blader naar een map, tik de bestandsnaam in en kies bij Opslaan als voor het bestandsformaat Webpagina, gefilterd (*.html,*.html). Let hierbij goed op! Het is essentieel dat u niet kiest voor Webpagina maar voor Webpagina, gefilterd. Word kent enorm veel opmaakmogelijkheden en verschillende e-readers kunnen daar erg van in de war raken. Door voor dit bestandsformaat te kiezen, zal Word zich beperken tot de strikt noodzakelijke ingrediënten en dan gaat het wel goed. Zodra u het document in deze indeling bewaart, zal een waarschuwing verschijnen dat bepaalde functionaliteit verloren gaat. Bevestig middels de knop Ja.

©PXimport

Bewaar het te kopiëren document met behoud van de relevante opmaak.

7. Beperkingen

Hierna gaat u naar Sigil en laadt u het zojuist aangemaakte bestand in via de optie File / Open. Uw tekst komt wederom in één hoofdstuk terecht en deze sectie krijgt dezelfde naam als het gebruikte bestand. Hij zal dus niet niet Section0001.xhtml heten. In vergelijking met de kopiëren/plakken-actie die we eerder gebruikten, moet de opmaak er nu al een stuk beter uitzien. Omdat de opmaakmogelijkheden van een ePub-document erg beperkt zijn, is er helaas altijd nog wat nawerk nodig. Hoeveel? Het hangt er maar net vanaf hoe 'ingewikkeld' uw document in elkaar steekt. Vooral plaatjes die u op een vaste plek wilt vastprikken leveren problemen op. Dat is niet om u te pesten; het heeft ermee te maken dat een e-book op allerlei soorten apparaten moet kunnen worden gelezen.

8. Schermformaat

Smartphones, tablets en computers hebben allemaal een ander schermformaat. Hierdoor varieert het aantal woorden dat op een regel past en ook het aantal regels per schermpagina. Uw e-book past zich hier naadloos op aan. Dat is goed nieuws, want dat betekent dat u zich daar niet druk over hoeft te maken. De indeling van de tekst wordt altijd optimaal afgestemd op het scherm waarop hij wordt getoond. Vandaar dat er flexibel met de lay-out wordt omgesprongen en u weinig kunt afdwingen. Is de lay-out voor u essentieel, dan is een pdf-document wellicht beter geschikt dan een e-book. In een pdf'je kunt u wel exact aangeven wat waar moet komen, desnoods tot op de millimeter. Dit soort documenten is echter weer lastiger te lezen op apparaten met een afwijkend schermformaat. Voor alle duidelijkheid: met Sigil kunt u geen pdf-documenten maken.

9. Tekst indelen

Alle tekst staat nu in één hoofdstuk en dat leest niet prettig. In di­gitale boeken kunt u het beste met korte, hapklare brokken werken. We gaan de tekst daarom opsplitsen in korte hoofdstukken. Zoek in uw tekst een logisch punt om het tweede hoofdstuk te beginnen. Ga één regel hoger staan (dus in de vorige alinea, of op een lege regel) en kies Insert / Chapter Break of gebruik de toetscombinatie Ctrl+Enter. Links in de Book Browser verschijnt onder het kopje Text meteen een nieuwe sectie. In het rechter schermdeel wordt met tabbladen gewerkt, zodat u alle hoofdstukken open kunt houden om snel heen en weer te springen. Til bij het indelen van de tekst niet al te zwaar aan het begrip 'hoofdstuk'. Het gaat erom dat u de tekst leesbaar houdt door hem op te delen in korte stukken, oftewel secties. Hoe u dat doet, is volledig aan u.

©PXimport

Verdeel de tekst in korte hoofdstukken.

10. Secties hernoemen

Sigil werkt nog niet volledig foutvrij en wil nog wel eens 'verongelukken'. Daarom is het verstandig om uw e-book regelmatig te bewaren. De eerste keer dat u dit doet, maakt u een nieuw ePub-bestand aan via Edit / Save As. Daarna kan het bestand steeds worden bijgewerkt via Edit / Save of via de toetscombinatie Ctrl+S. De namen die Sigil aan de hoofdstukken (secties) geeft zijn nogal nietszeggend, het is dus lastig om snel een bepaald hoofdstuk terug te vinden. Daarom is het verstandig de secties duidelijke namen te geven. Klik één keer op een sectienaam om hem te selecteren. Klik er na een korte pauze opnieuw op of druk op F2. Met rechts op de sectie klikken en kiezen voor Rename kan ook.

11. Hoofdstukken onderhouden

Dubbelklikken op een sectienaam heeft tot gevolg dat het betreffende hoofdstuk wordt geopend. Het verschijnt dan in het rechterdeel van het scherm, in een eigen tabblad. Klikt u in de Book Browser echter met rechts op een sectienaam, dan komen er enkele handige opties in beeld. Een volledig hoofdstuk weggooien kan bijvoorbeeld met Remove. Een nieuw (leeg) hoofdstuk toevoegen doet u met Add new item. Hebt u de tekst op de verkeerde plek in hoofdstukken gesplitst, dan voegt u het nieuwe hoofdstuk weer samen met het voorgaande hoofdstuk via Merge with previous. De volgorde van de hoofdstukken bepaalt u door in de Book Browser een sectie naar de gewenste positie in de lijst te slepen.

©PXimport

Klik met rechts op een sectie om in het snelmenu te komen.

12. Inhoudsopgave maken

Net als een 'gewoon' boek, heeft een e-book een inhoudsopgave nodig. Die hoeft u echter niet zelf in de tekst op te nemen, het is voldoende om hier en daar een kop neer te zetten. Sigil zorgt er dan voor dat alle koppen in de inhoudsopgave terechtkomen. Het ligt daarom voor de hand om ieder hoofdstuk te beginnen met een duidelijke kop. Selecteer de tekst van de kopregel en kies links in de werkbalk voor Heading 1. Herhaal dit voor ieder hoofdstuk. Er zijn zes niveaus van koppen mogelijk, eventueel kan elk hoofdstuk dus nog verder worden onderverdeeld. Om de inhoudsopgave kort en overzichtelijk te houden, kunt u het beste alleen niveau één en niveau twee opnemen. Dit geeft u aan via Tools / Toc Editor. U ziet de inhoudsopgave niet terwijl u door de tekst bladert, maar een e-reader herkent hem vanzelf.

©PXimport

Voeg aan ieder hoofdstuk een kopregel toe.

©PXimport

Sigil genereert zelf een inhoudsopgave.

13. Afbeeldingen toevoegen

Het is leuk om ook plaatjes of foto's in uw e-book op te nemen. U gaat ergens in de tekst staan, kiest Insert / Image en zoekt het in te voegen bestand op. De afbeelding zal altijd tussen twee alinea's in worden geplaatst. Gaat het om een grote foto, dan is het verstandig om hem eerst met een fotoprogramma te verkleinen. Het scherm van een smartphone of tablet is niet zo groot, en bovendien neemt de ingevoegde plaat daardoor minder opslagruimte in beslag. Iedere afbeelding is in de Book Browser zichtbaar onder het kopje Images. Zo hebt u altijd een overzicht van alle plaatjes die in uw e-book staan. Plaatjes kunnen net als tekst worden uitgelijnd (links, rechts of centreren), maar u hebt niet de geavanceerde mogelijkheden die Word biedt en waarbij tekst netjes om een foto kan worden gedrapeerd.

14. Boekomslag ontwerpen

Uw e-book krijgt meerwaarde als het wordt gesierd met een echte voorpagina. Met een mooie foto of illustratie en de titel en een auteursnaam erop, krijgt het e-book een professionele uitstraling. Een boekomslag maakt u door een extra sectie toe te voegen. U klikt in de Book Browser met rechts op Text en kiest Add New Item. Hernoem de nieuwe sectie naar bijvoorbeeld Omslag of Voorpagina. Staat de sectie niet bovenaan de lijst? Sleep hem dan helemaal naar boven. De titel en uw naam kunt u als gewone tekst op het omslag zetten, maar het is veel fraaier als u ze met een fotobewerker rechtstreeks op de foto of illustratie aanbrengt.

15. Beeldverhouding

Digitale camera's hebben een beeldverhouding van 4:3 of 3:2. Omdat de beeldverhouding van het scherm van veel e-readers er niet mee overeenkomt, is het meestal nodig dat de foto voor uw omslag op maat wordt gesneden. Voor een e-book hebt u eigenlijk een staande foto nodig, maar het bijsnijden van een liggende foto werkt prima. Maak de foto bijvoorbeeld 600 punten breed en 900 punten hoog. Uw naam, de titel en eventueel nog een subtitel brengt u met het tekstgereedschap van een fotobewerker aan. De letters moeten groot genoeg zijn om leesbaar te blijven terwijl het omslag als miniatuur wordt bekeken. Daarna zet u de omslagfoto via Sigil op de omslagpagina, via Insert / Image. Centreren via het bijbehorende pictogram in de werkbalk zorgt meestal voor het beste resultaat.

©PXimport

Met een fotobewerker maakt u het omslag van het boek.

16. Naamplaatje

Het is erg belangrijk uw e-reader begrijpt dat uw omslagpagina een bijzondere status heeft en geen onderdeel van de rest van het boek uitmaakt. Het klinkt misschien vreemd, maar dat een pagina helemaal voorin het e-book zit, is voor een reader niet automatisch het signaal dat het om een omslag gaat. Alleen als u een speciaal etiketje toevoegt, weet een e-reader dat. Klik met rechts op de naam van de sectie en kies Add semantics / Cover. Vervolgens is de betreffende pagina gemarkeerd als boekomslag.

17. Boekenkast

Digitale boeken op bijvoorbeeld de iPhone en de iPad komen in de virtuele boekenkast van iBooks te staan. Daar zal straks ook een miniatuur van uw eigen e-book in pronken. Althans, als u duidelijk weet te maken waar uw mooie omslagfoto zich bevindt. In het verlengde van wat we in de vorige tip hebben uitgelegd, begrijpt een e-reader niet zomaar uit zichzelf dat de foto op uw omslag als omslagfoto is bedoeld. U moet dus ook nog een etiketje aan de afbeelding hangen. Klik onder Images met rechts op de omslagfoto en kies Add semantics / Cover Image. Vervolgens is ook dit weer geregeld.

©PXimport

Markeer de omslagfoto, zodat u hem in uw digitale boekenkast ziet.

18. Metadata

Nu staat u nog één ding te doen voordat uw e-book helemaal klaar is. E-readers werken met een bibliotheek of catalogus, waarin van elk boek informatie is terug te vinden, zoals de titel, de naam van de auteur, het genre en een korte beschrijving van de inhoud. Zulke gegevens zijn handig als u bijvoorbeeld snel alle boeken van uw favoriete auteur op wilt snorren. Wilt u dat uw boek wordt gevonden? Dan moet u deze gegevens, de zogeheten metadata, zelf aan uw e-book toevoegen. Dat klinkt als een omvangrijke klus, maar het is zo gepiept. Kies voor Tools / Meta Editor. In een venster kunt u de titel (Title), auteur (Author) en de taal (Language) waarin het boek is geschreven opgeven. Met de knoppen Add Basic en Add Adv. kunt u eventueel nog meer labels toevoegen, bijvoorbeeld voor de omschrijving, een ISBN-nummer en de naam van de uitgever.

©PXimport

Door bepaalde gegevens toe te voegen als metadata, kunt u uw e-book gemakkelijker terugvinden in de catalogus van de reader.

19. E-book overzetten

Hoe u uw e-book daadwerkelijk op een e-reader zet, hangt af van het type apparaat dat u gebruikt. Als we de iPad en de iPhone van Apple als voorbeeld nemen, dan gebruikt u hier iTunes voor. Kies in de menubalk voor Bestand / Bestand aan bibliotheek toevoegen. Blader naar de map met het ePub-bestand, selecteer het en klik op Open. Nog gemakkelijker is het om uw e-book gewoon naar de iTunes-bibliotheek te slepen. Vervolgens komt het elektronische boek automatisch in iBooks terecht, op ieder iOS-apparaat (iOS is het besturingssysteem van onder meer de iPhone en de iPad) dat u gebruikt. Let op: als u achteraf uw boek in Sigil wijzigt, moet u het eerst even uit iBooks en iTunes verwijderen voordat u de aangepaste versie er weer aan toevoegt. Overigens kunt u, ook als iPad- of iPhonebezitter, ook zonder iTunes aan de slag. Open op het lees-apparaat het ePub-bestand vanuit een e-mail of vanuit de online dienst Dropbox. Zodra de optie Openen met verschijnt, kiest u voor iBooks - of voor een andere reader die op het apparaat aanwezig is.

20. Calibre

Hebt u geen e-reader of bent u een e-book aan het maken en wilt u het niet steeds overzetten om te zien of het mooi wordt? Dan kunt u het ook gewoon op de pc bekijken, met behulp van het gratis programma Calibre. U kunt deze software downloaden op Calibre E-book, waar u een Windows-, Linux- en Mac-versie aantreft. Als u het programma opstart, kunt u een e-book aan de bibliotheek van Calibre toevoegen door op het grote pictogram met een rood boek en een plusteken te klikken. Al uw elektronische boeken kunnen zo aan een lijst worden toegevoegd. Selecteert u een exemplaar, dan is rechts ervan het omslag te zien. U kunt het e-book vervolgens gewoon openen en lezen. Blader er op uw gemak doorheen om eventuele onvolmaaktheden in de lay-out op te sporen. Verbeteringen brengt u daarna aan in Sigil. Hebt u een nieuwe versie van uw e-book gemaakt? Verwijder de oude versie dan uit Calibre en voeg de nieuwe eraan toe.

©PXimport

Met Calibre is het mogelijk om de pc als e-reader te gebruiken.

21. EPub of zip?

Zodra u een document in een tekstverwerker zoals Microsoft Word maakt, wordt alles wat u intikt netjes in één bestand opgeslagen, samen met eventuele tabellen en plaatjes die u hebt toegevoegd. Een e-book oogt ook als één bestand, maar een wat nauwkeuriger blik leert dat het eigenlijk om een zip-bestand gaat. Alle onderdelen van uw e-book, zoals de hoofdstukken (secties) en plaatjes, zijn als losse bestanden in dit zip-bestand terug te vinden. U hebt daar geen last van, want zowel Calibre en Sigil als alle e-readers herkennen vanzelf dat een ePub-bestand in feite een e-book huisvest.

©PXimport

Tijdens het downloaden is dit e-book hernoemd. Via de Windows-verkenner kan dit worden hersteld, maar beter is het om dit probleem te voorkomen.

22. Transformatie

Als u uw e-book op een website neerzet, kan er alsnog iets misgaan met de identificatie van het bestandstype. Als iemand uw ePub-bestand downloadt, kan het ineens het achtervoegsel .zip krijgen. Sommige browsers, zoals Internet Explorer, 'gluren' in bestanden om te bepalen waar ze mee te maken hebben. Zoals in de vorige tip werd uitgelegd, is een ePub-bestand in feite een zip-bestand en een browser kan daarom besluiten om uw e-book ongevraagd van de 'correcte' extensie te voorzien. Dit kan weliswaar worden hersteld door de extensie van de bestandsnaam bijvoorbeeld via Windows Verkenner weer terug te veranderen naar .epub, maar dat moet degene die uw e-book binnenhaalt zelf maar net bedenken. Het is daarom beter om het bestand zelf in een zip-bestand te verpakken, dus nog voordat u het uploadt. Dan kunnen uw lezers het zelf uitpakken zodra ze het hebben gedownload. Dat is wat omslachtig, maar een e-book dat is verpakt in een zip-bestand wordt in ieder geval met rust gelaten door de browser waarmee het wordt binnengehaald.

23. Verborgen codes

Bent u handig in het maken van een eenvoudige homepage of website? Dan weet u vast hoe HTML-codes in elkaar steken. Daarmee bent u in het voordeel, want voor de opmaak van een e-book worden 'onder water' dezelfde codes gebruikt. In Sigil ziet u standaard alleen de opgemaakte tekst, maar klikt u helemaal bovenin op de knop Code View, dan ziet u plotseling ook de verborgen codes. Dit betekent dat u rechtstreeks aan de opmaak kunt knutselen, simpelweg door op de juiste plek de benodigde HTML-codes aan te brengen of te wijzigen. Ook kunt u op die manier een link naar een website opnemen. Een ePub-bestand kan in dat opzicht worden beschouwd als een kleine website, maar dan opgeslagen in een bestand! Als u heel handig bent, kunt u zelfs een geheel eigen lay-out bedenken en deze in de Book Browser onder het kopje Styles als stylesheet opnemen. Ook kan een vanuit Word geïmporteerd document flink worden opgeschoond zodra de codes zichtbaar zijn. Dat is belangrijk als u uw boek via de App Store van Apple wilt gaan verkopen. Voor ons doel - gewoon een mooi e-book maken - is dat echter niet nodig.

©PXimport

De tekst van uw e-book wordt met dezelfde codes opgemaakt als die voor de bouw van een website worden gebruikt.

▼ Volgende artikel
De slimste onafhankelijke smarthome-oplossingen voor in en om huis
© AlexanderD - stock.adobe.com
Zekerheid & gemak

De slimste onafhankelijke smarthome-oplossingen voor in en om huis

Smarthome-apparaten zijn handig, maar vaak ook relatief prijzig. Dan wil je natuurlijk niet dat de fabrikant na een paar jaar de ondersteuning stopt. Daar hoef je niet bang voor te zijn als je spullen koopt die gebruikmaken van standaarden die door iedereen gebruikt kunnen worden. Wij hebben allerlei smarthome-spullen voor je gezocht die werken met open standaarden, zoals Zigbee, Z-Wave of wifi, die je daardoor met een eigen systeem als Home Assistant of Homey kunt gebruiken.

In dit artikel hebben wij allerlei smarthome-spullen verzameld die je met een eigen systeem als Home Assistant of Homey kunt gebruiken:

  • Sensoren voor deuren en ramen
  • Rookmelders
  • Tuinverlichting
  • (Wand)schakelaars en slimme stekkers
  • Klimaatbeheersing voor in huis

Lees ook: 5 fouten die je niet moet maken in je smarthome

5x Beveiliging

Aqara Deur en Raam Sensor T1

Aqara is een fabrikant van smarthomeproducten die bedoeld zijn om te gebruiken in combinatie met een eigen hub, maar vaak gebruikmaken van Zigbee. Zo is de Deur en Raam Sensor T1 een compact deur- of raamcontact die je via Zigbee kunt koppelen met onder andere Home Assistant. Je plakt de twee delen van de sensor met bijgeleverde tape op je raam of deur, waarna gedetecteerd kan worden of je raam of deur openstaat. De sensor werkt op een CR1632-knoopcel die ongeveer twee jaar meegaat.

Aeotec Multipurpose Sensor

De Aeotec Multipurpose Sensor is in eerste instantie een deur- of raamcontact waarmee je kunt detecteren of een raam of deur open of dicht is. Aeotec heeft daarnaast een temperaratuursensor en accelerometer ingebouwd. Hierdoor kan de Multipurpose Sensor de temperatuur en de hoek van de sensor detecteren, maar ook trillingen. Met die hoek kun je bijvoorbeeld bepalen of een raam in de kiepstand openstaat, terwijl trillingen naast inbraakdetectie voor allerlei dingen gebruikt kunnen worden.

De sensor communiceert via Zigbee en werkt op een CR2450-knoopcelbatterij die het ongeveer een jaar uithoudt.

IKEA Vallhorn

Het grootste voordeel van de IKEA Vallhorn is de prijs, want voor 10 euro heb je een bewegingssensor die je kunt koppelen via Zigbee. Veel van IKEA’s slimme producten gebruiken Zigbee voor communicatie met de eigen hub. De bewegingssensor heeft een ingebouwde timer die je kunt instellen op één of vijf minuten waarmee de status na het verstrijken van die tijd weer op geen beweging wordt gezet.

Je kunt hem neerzetten, maar de behuizing is ook voorzien van gaten waarmee je hem aan de muur kunt monteren. De IKEA Vallhorn werkt op twee AAA-baterijen waarbij je het best oplaadbare batterijen kunt gebruiken. Een nadeel is dat de behuizing door deze normale batterijen vrij groot is.

©PER LIEDBERG

Aeotec Sirene 6

De Aeotec Siren 6 is een sirene die gebruikmaakt van Z-Wave. Het apparaat kan hard geluid maken en lichtsignalen geven als er alarm is, maar je kunt hem ook voor andere doeleinden gebruiken. Het is namelijk mogelijk om verschillende geluiden te programmeren waardoor de speaker ook te gebruiken is voor bijvoorbeeld een deurbel of andere situatie waarin je een melding wilt horen. De sirene werkt op een netspanningsadapter, maar is voorzien van een back-upbaterij voor wanneer de stroom uitvalt.

Philips Hue Motion Sensor

De Hue Motion Sensor is uiteraard bedoeld voor Philips’ eigen Hue-bridge, maar maakt gebruik van Zigbee en je kunt hem ook koppelen met andere smarthome-systemen. Het grootste voordeel van de Hue Motion Sensor is dat de compacte behuizing een fraai uiterlijk heeft. Behalve neerzetten, kun je hem ook aan de muur monteren, bijvoorbeeld bovenaan in een hoek je van het plafond. De sensor werkt op twee AAA-batterijen.

3x Rookmelder

FIBARO Smoke Sensor 2

Uiteraard is het primaire doel van een rookmelder om bij brand jouw leven te redden als je thuis bent en de Fibaro Smoke Sensor 2 waarschuwt daarom met licht- en geluidsignalen als er rook gedetecteerd wordt. Daarnaast wordt een signaal verstuurd naar je smarthome-systeem. Er wordt hiervoor gebruikgemaakt van Z-Wave, dus die draadloze standaard moet dus wel ondersteund worden door je smarthome-systeem. Deze rookmelder werkt op een verwisselbare CR123A-batterij die ongeveer twee jaar meegaat.

KlikAanKlikUit ZSDR-850

Ook als je Zigbee gebruikt, is er een geschikte rookmelder voor Home Assistant of andere smarthome-systemen in de vorm van de KlikAanKlikUit ZSDR-850. Hoewel je dit merk waarschijnlijk kent van zijn 433MHz-producten, maakt de fabrikant tegenwoordig ook Zigbee-producten. Dezelfde producten worden ook onder de merknaam Trust verkocht.

De rookmelder heeft een luid alarm van 85 dB, dat afgaat als rook gedetecteerd wordt. Hij werkt op een verwisselbare CR123A-batterij, die volgens de fabrikant zo’n drie jaar meegaat. De rookmelder geeft uiteraard ook een luid geluidssignaal als er rook gedetecteerd wordt.

Shelly Plus Smoke

Heb je geen Zigbee- of Z-Wave-radio in je smarthome-systeem, dan kun je terecht bij de Shelly Plus Smoke. Deze rookmelder gebruikt wifi voor de verbinding met onder andere Home Assistant.

Ook de rookmelder heeft een verwisselbare CR123A-batterij, die volgens de fabrikant vijf jaar meegaat. Dat lijkt ons wat optimistisch, zorg er bij iedere rookmelder voor dat je een reservebatterij op voorraad hebt, zodat je deze direct kunt vervangen als de batterij leeg is.

3x Tuinverlichting

Philips Hue Buitensensor

Wil je de buitenverlichting niet de hele tijd laten branden, maar wel als er beweging gedetecteerd wordt? Dan heeft Philip met de Hue Buitensensor een bewegingssensor in het assortiment die je dankzij een weerbestendige behuizing buiten kunt gebruiken.

De bewegingssensor is in eerste instantie bedoeld om te koppelen aan een Hue Bridge, maar maakt gebruik van Zigbee en is hiermee ook direct te koppelen aan Home Assistant. De sensor werkt op twee AA-batterijen, die minimaal twee jaar meegaan.

Innr Outdoor Smart Pedestal Light Colour

De Innr Outdoor Smart Pedestal Light Colour is een setje van drie lichtpaaltjes waarmee je verlichting in ieder denkbare kleur kunt maken met een lichtopbrengst van maximaal 230 lumen per paaltje.

De paaltjes zijn voorzien van scherpe punten die je in de grond of een plantenbak kunt prikken. De lampen zelf werken op 24volt-gelijkspanning, er wordt een adapter meegeleverd die je in een stopcontact steekt. Als de meegeleverde kabels te kort zijn, levert Innr verlengkabels in twee of vijf meter. Verbinden doe je via het Zigbee-protocol.

Philips Hue Impress Sokkellamp

Philips levert diverse Hue-buitenlampen, waaronder deze Impress-buitenlamp op sokkel. Er is zowel een variant die je direct op de netspanning aansluit als in een variant die je aansluit op een 24volt-adapter. Beide varianten hebben een lichtopbrengst van maximaal 1180 lumen en kosten hetzelfde.

Voor de laagspanningsvariant moet je de benodigde buitenvoeding wel los aanschaffen, waarbij de goedkoopste 40watt-variant 50 euro kost en genoeg is om bijvoorbeeld vijf Impress-buitenlampen op sokkels van energie te voorzien.

4x Schakelen

Sonoff ZBMiniL2

Met een inbouwmodule kun je een wandschakelaar slim maken en zo normale lampen opnemen in je smarthome. Veel inbouwmodules hebben een nuldraad nodig, maar zo’n draad ontbreekt in de meeste inbouwdozen voor wandschakelaars. Gelukkig hoeft een draad trekken niet per se, want de Sonoff ZBMiniL2 vereist geen nuldraad.

De inbouwmodule gebruikt Zigbee en is lekker compact, waardoor hij achter de meeste wandschakelaars moet passen.

Innr Outdoor Smart Plug

Met een slimme stekker kun je allerlei apparaten schakelen via je smarthome-systeem, waaronder lampen. Ook buiten kan zo’n slimme stekker handig zijn, bijvoorbeeld voor kerstverlichting. Een willekeurige slimme stekker buiten gebruiken is natuurlijk niet zo’n goed idee, maar de Innr Outdoor Smart Plug met Zigbee is wel ontworpen voor buiten en is spatwaterdicht.

Let er op dat deze slimme stekker met randaarde maximaal een belasting van 10 ampère (2300 watt) aan kan.

Fibaro Walli Outlet

Je kunt een wandcontactdoos slim maken met een inbouwmodule, maar er bestaan ook complete slimme wandcontactdozen, zoals de Walli Outlet van Fibaro. Dit slimme stopcontact maakt gebruik van Z-Wave, en is er in een witte of zwarte uitvoering.

Fibaro levert het stopcontact inclusief afdekraam, maar de Walli Outlet is ook compatibel met schakelmateriaal van andere fabrikanten. Behalve schakelen kan de Walli Outlet ook het energieverbruik meten en wordt dit ook getoond middels een gekleurde ring.

EcoDim Draadloze schakelaar

EcoDim maakt onder andere diverse smarthome-producten met Zigbee of Z-Wave. De fabrikant heeft onder andere Zigbee-schakelaars in het assortiment, in een witte of zwarte uitvoering. Ze werken draadloos als een afstandsbediening en je kunt ze dus over al tegen de muur bevestigen, maar ze passen ook over een inbouwdoos. De schakelaars zijn er met één, twee of vier groepen, zodat je ook in een kamer met meerdere lampen toch een wandbediening kunt gebruiken.

4x Binnenklimaat

IKEA Vindstyrka

Voor een dashboard is het handig als je voor iedere kamer gegevens hebt als de temperatuur en luchtvochtigheid. Daar kun je de IKEA Vindstyrka voor gebruiken, die je kunt koppelen via Zigbee. De Vindstyrka meet fijnstof, de temperatuur en de luchtvochtigheid. Ook wordt aangegeven of vluchtige organische stoffen toe- of afnemen. Handig is dat deze luchtkwaliteitssensor ook zijn eigen schermpje heeft.

Awair Element

De Awair Element is een prettig ontworpen kastje dat de luchtkwaliteit in de gaten houdt en sensors heeft voor de temperatuur, luchtvochtigheid, CO2, luchtige organische stoffen en fijnstof. Het apparaat heeft een ingebouwd ‘scherm’ bestaande uit leds waarmee je de verschillende waarden kunt aflezen.

Awair-apparaten communiceren via wifi en gebruik je eigenlijk met een eigen app en clouddienst. Je kunt echter instellen dat Home Assistant het apparaat lokaal kan benaderen via een API-functie.

Lees ook: Slimme luchtkwaliteitsmeter: zo meet en verbeter je de luchtkwaliteit in huis

Aqara Temperature and Humidity Sensor T1

Wil je de temperatuur en luchtvochtigheid onopvallend in de gaten houden, dan heeft Aqara met de Temperature and Humidity Sensor een compacte optie. De behuizing heeft een afmeting van slechts 3,6 bij 3,6 centimeter en is nog geen centimeter plat. Een perfect apparaatje dus om op een onopvallende plek op de muur te plakken.

De sensor werkt op een CR2032-knoopcelbatterij, die zo’n twee jaar meegaat. Daarbij zijn ze ook nog eens redelijk betaalbaar, waardoor je je hele huis in de gaten kunt houden.

IKEA Badring

De IKEA Badring maakt gebruik van Zigbee voor de communicatie en detecteert waterlekkage. Leg hem dus onder je wasmachine, in je keukenkastje of andere plekken waar het risico op waterlekkage groot is en voorkom de schade die lekkage altijd veroorzaakt. Uiteraard kun je IKEA-sensors ook gebruiken in combinatie met IKEA’s eigen smarthome-systeem.

▼ Volgende artikel
Review LG OLED EVO 65G56LS – Opnieuw de grens verlegd
Huis

Review LG OLED EVO 65G56LS – Opnieuw de grens verlegd

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

Fantastisch
Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De LG OLED EVO 65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit. De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Plus- en minpunten
  • Alpha11-processor met uitstekende beeldverwerking
  • Fantastische HDR-beelden in HDR10 en Dolby Vision
  • Goede kijkhoek en anti-reflectie
  • WebOS 25, met vijf jaar lang nieuwe versies
  • Advertenties op het Home-scherm
  • Geen ondersteuning voor HDR10+ en DTS
  • Voorlopig weinig meerwaarde met AI

 

LG OLED EVO 65G56LS (2025)

  • Adviesprijs: 3,299 euro
  • Wat: Ultra HD 4K 165 Hz W-OLED-tv
  • Aansluitingen: 4x HDMI (4x v2.1 (48 Gbps), ARC/eARC, ALLM, VRR, HFR), 3x usb, 1x optisch digitaal uit, 2x antenne, 1x IR-blaster, Wifi 6 (802.11ax), ethernet, Bluetooth 5.3, WiSA
  • Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision IQ, Dolby Atmos, webOS 25, AirPlay 2, Google Cast, USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, Alpha 11 gen2 processor
  • Afmetingen: 1.441 x 910 x 263 mm (incl. voet)
  • Gewicht: 26,6 kg (incl. voet)
  • Verbruik (per 1000 uur): SDR 85 kWh (E) / HDR 222 kWh (G) 

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Lees ook: Zo testen we televisies

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.