Publieke clouddiensten, zoals Dropbox, SkyDrive, Google Drive en iCloud, zijn zo ingeburgerd dat iedereen het gebruikt. Handig, want je kan hiermee eenvoudig bestanden delen met anderen en je eigen data online beschikbaar maken. Maar waar consumenten over het algemeen weinig weet van hebben, is dat (met name Amerikaanse) clouddiensten een serieus risico kunnen zijn voor je privacy. Hoe zit dit precies?

Mappen delen via Dropbox, bestanden die te groot zijn om te mailen versturen via WeTransfer, Office-documenten opslaan in Microsoft SkyDrive of Google Docs, en gegevens synchroniseren via iCloud. Vijf jaar geleden was dat nog toekomstmuziek, maar tegenwoordig kunnen we bijna niet meer zonder. Met een muisklik beschik je gratis over gigabytes aan extra opslagcapaciteit die je bovendien overal ter wereld kan inzien en delen met anderen. Maar pas op, want hoewel deze diensten uitermate praktisch zijn, is het wel belangrijk dat je je bewust bent van mogelijke consequenties voor je privacy.

©PXimport

Cloudopslagdiensten zijn handig, maar je verliest de controle wie de bestanden kunnen inzien.

Amerikaanse clouddiensten

De Verenigde Staten lopen ver voorop met cloud-computing, dus het is ook geen wonder dat het overgrote deel van de clouddiensten afkomstig is van Amerikaanse bedrijven. Denk dan aan Google, Microsoft en Apple en het eveneens Amerikaanse Dropbox. Een andere grote speler is Amazon.com die clouddiensten verhuurt aan andere bedrijven (onder andere aan Twitter, Spotify, Dropbox, WeTransfer, FourSquare en Shazam). De meeste Amerikaanse bedrijven hebben hun datacenters ook in de VS staan, oftewel jouw gegevens staan niet in Europa, maar in Amerika. Daardoor vallen jouw data onder het Amerikaanse rechtssysteem.

Patriot Act

Amerikaanse bedrijven en datacenters op Amerikaans grondgebied vallen dus onder het Amerikaanse rechtssysteem. Sinds 2001 (formeel bekrachtigd in 2003) is daar de Patriot Act actief. Dit is een omstreden wet die door George W. Bush werd ingevoerd naar aanleiding van de aanslagen op 11 september 2001. De Patriot Act geeft Amerikaanse opsporingsdiensten (zoals de FBI) verregaande bevoegdheden om gegevens van burgers op te vragen. Dat kan zelfs zonder tussenkomst van de rechter. Een opsporingsdienst moet alleen een zogenaamde ‘National Security Letter’ afgeven, die de Federale overheid wettelijk toestaat om direct gegevens op te eisen.

Minstens zo schokkend is dat de personen om wie het gaat niet op de hoogte hoeven worden gebracht. Oftewel, het is bij wijze van spreken een vrijbrief voor de overheid om iemands huis te doorzoeken terwijl de bewoners weg zijn, zonder hen voor- of achteraf hiervan op de hoogte te stellen. Het is daarom niet voor niets dat het (Amerikaanse) onderzoeksbureau Forrester de VS op dit vlak op hetzelfde niveau positioneert als China en Rusland (potentieel gevaar voor de privacy).

De Patriot Act geldt niet alleen voor Amerikaanse burgers, maar ook voor immigranten, buitenlandse toeristen en internationale ‘klanten’ van Amerikaanse bedrijven. Het doel van de Patriot Act is het tegengaan van terrorisme, maar in de praktijk lijkt daar weinig van terecht te komen. Uit openbare gegevens blijkt dat er tussen 2003 en 2005 143.074 van dergelijke ‘Letters’ door de FBI zijn uitgegeven, die resulteerden slechts in 53 veroordelingen (waarvan nul gerelateerd aan terrorisme).

©PXimport

Onderzoeksbureau Forrester plaatst een uitroepteken bij de VS vanwege een potentieel gevaar voor de privacy, net als bij China en Rusland.

Gevolgen voor Europese gebruikers

De Patriot Act is een directe bedreiging voor cloudgebaseerde diensten, ook voor Europese gebruikers. Alle gegevens die op servers in Amerikaanse datacenters staan, vallen onder de Amerikaanse wet. Oftewel, om het concreet te maken: dat geldt voor alle data die je in Dropbox, Google Drive, Microsoft SkyDrive en Apple iCloud bewaart.

De Patriot Act gaat zelfs nog verder: ook data buiten Amerikaans grondgebied, in beheer van Amerikaanse bedrijven, vallen onder de Patriot Act. Amerikaanse bedrijven zijn namelijk verplicht om data aan te leveren, ongeacht de locatie. Microsoft en Amazon hebben ook Europese datacenters, maar dat biedt dus geen garanties. Er zijn wel afspraken gemaakt de VS en de EU, waaronder een zogenaamde ‘Safe Harbor’ om de privacy van burgers te waarborgen, maar er zijn zoveel uitzonderingen en vaagheden dat dit compromis weinig voorstelt.

In praktijk

Nu zal je je wellicht afvragen of het in de praktijk allemaal zo’n vaart zal lopen. Wat moet de Amerikaanse overheid immers met jouw persoonlijke data? Maar dat de Patriot Act in de praktijk een bedreiging kan zijn, bleek begin 2011. Naar aanleiding van de WikiLeaks-affaire gaf de Amerikaanse federale overheid Twitter de opdracht om alle persoonlijke data (zoals ip-adressen, privéberichten en andere gegevens) van drie personen over te dragen. Het betrof een IJslandse parlementariër Birgitta Jónsdóttir, de Amerikaanse hacker Jacob Applebaum en de Nederlandse XS4ALL-oprichter en hacker Rop Gonggrijp.

De Amerikanen wilden in eerste instantie verhinderen dat de betrokkenen op de hoogte werden gebracht van het verzoek, maar Twitter ging hier succesvol tegen in beroep, waardoor de aanvraag toch openbaar werd gemaakt. Los van deze aanvraag is het waarschijnlijk dat de Amerikaanse douane deze personen uitgebreid zal willen ondervragen wanneer ze voet op Amerikaanse bodem zouden zetten.

©PXimport

Ook WikiLeaks heeft zo zijn twijfels over de Patriot Act.

Dat overkwam Applebaum, meerdere malen. Na een bezoek aan Nederland op 29 juli 2010 keerde hij terug naar de VS en werd na aankomst vervolgens drie uur ondervraagd, waarbij zijn tas en laptop werden doorzocht, kopieën werden gemaakt van bonnetjes en zijn drie mobiele telefoons werden afgepakt. In een interview stelde Applebaum later dat personen die in de adresboeken van zijn telefoons voorkwamen, vervolgens ook problemen kregen bij de douane. Het voorval bleek geen incident te zijn: in januari 2011 ging Applebaum opnieuw door de mangel bij de douane, evenals in april, juni en oktober van datzelfde jaar.

Europese cloud

Je kan best gebruik maken van Amerikaanse clouddiensten, zolang je je maar bewust bent van de mogelijke risico’s. Ondanks protesten tegen de Patriot Act, heeft de Amerikaanse president Barack Obama de wet diverse keren verlengd en is het niet aannemelijk dat er op korte termijn iets gaat veranderen. Dat roept de vraag op of er geen Europese alternatieven zijn voor de Amerikaanse clouddiensten, die onder de Europese wetgeving vallen en hun gegevens alleen in de EU opslaan. Ja, die zijn er, al zijn de diensten niet zo uitgebreid als hun Amerikaanse concurrenten.

©PXimport

Ondanks verzet van de ACLU (Amerikaanse organisatie vergelijkbaar met Bits of Freedom) wordt de Patriot Act nog steeds in stand gehouden.

De bekendste Dropbox-alternatieven zijn Strato HiDrive en Wuala (die beiden gratis 5 GB opslag bieden). Laatstgenoemde is een Zwitsers bedrijf met datacenters in Frankrijk, Zwitserland en Duitsland. Wuala is inmiddels grotendeels in handen van Seagate, een harddiskmaker uit de VS, wat de deur in principe open zou moeten zetten voor overheidsgluurders. Gelukkig versleutelt de dienst de bestanden aan de gebruikerskant, waardoor anderen (zelfs Wuala-medewerkers) geen toegang kunnen krijgen.

©PXimport

Wuala maakt gebruik van versleuteling om pottenkijkers buiten te houden.

CloudMe

Een cloudprovider die nog steeds honderd procent Europees is, is het Zweedse CloudMe (voorheen iCloud geheten, tot Apple die naam overkocht). CloudMe gebruikt een eigen datacenter in Zweden en is net als Wuala een (uitgebreider) alternatief voor Dropbox. CloudMe bevestigt de negatieve gevolgen van de Patriot Act. Zij adviseren, uiteraard ook in eigen belang, om persoonlijke data alleen op te slaan op Europese servers. Uiteraard moet CloudMe zich wel houden aan de Europese wetgeving, dus als er sprake is van een gerechtelijk bevel, bijvoorbeeld in verband met criminele activiteiten, zal ook CloudMe gegevens aan de overheid moeten overdragen. Het verschil met de VS is dat de gebruiker hier wel over geïnformeerd wordt.

©PXimport

Voor cloudopslag-aanbieder Strato zijn Duitse datacenters juist een marketingproduct geworden.

Encryptie

Een gedeeltelijk oplossing voor het probleem is encryptie. Of je nu gebruikmaakt van Amerikaanse of Europese clouddiensten, het kan geen kwaad om je persoonlijke data te beveiligen met encryptie. Veel clouddiensten, zoals Wuala, Backblaze en CloudMe, bieden standaard al encryptie aan. Je maakt dan een ‘persoonlijke sleutel’, oftewel een soort wachtwoord, waarmee alle gegevens versleuteld worden. Zonder dit wachtwoord zijn de gegevens niet te lezen, ook niet door de cloudprovider zelf.

Dropbox maakt ook gebruik van encryptie, maar heeft zelf de ‘sleutel’ in beheer en kan dus in theorie overal bij. Dit bleek recentelijk toen bekend werd dat Dropbox ruimte bespaart door identieke bestanden (van verschillende gebruikers) maar één keer op te slaan. Dat is alleen mogelijk wanneer de inhoud van een bestand wordt vergeleken. Er bestaan wel verschillende plug-ins voor Dropbox, waar je zelf je eigen encryptie kan toepassen (zoals BoxCryptor, Viivo en Cloudfogger).

©PXimport

Met BoxCryptor versleutel je jouw online opgeslagen bestanden.

De meest gebruikte encryptievorm van dit moment is AES-256 (Advanced Encryption Standard). AES heeft een blokgrootte van 128 bit en een sleutel van 128, 192 of 256 bit. Hoe langer de sleutel en hoe groter het aantal bit, des te lastiger de encryptie te kraken is. De kanttekening die hierbij gemaakt moet worden, is dat geen enkele encryptiemethode onkraakbaar is. Alle encryptie is te ontsleutelen als daar aanzienlijke moeite voor wordt gedaan. Dat kan bijvoorbeeld met behulp van clusters van supercomputers, al kan dat dagen, weken, maanden of zelfs jaren duren.

Gebruiksvoorwaarden

Een ander aandachtspunt als je van clouddiensten gebruik maakt, zijn de gebruiksvoorwaarden (oftewel de ‘Terms of Use’). Hier staan jouw rechten met betrekking tot de data, wat de aanbieder er mee mag doen en welke aansprakelijkheid er geldt. Stel dat een clouddienst niet bereikbaar is vanwege een storing, terwijl je dringend bij je bestanden moet? In het geval van gratis clouddiensten is het vrijwel altijd zo dat je dan geen rechten hebt en de aanbieder niet juridisch aansprakelijk kan stellen. De dienst is immers kosteloos.

Welke data niet in de cloud?

Voor zakelijke gegevens zijn er duidelijke richtlijnen wat wel en niet in de cloud mag worden bewaard. Zo mogen persoonlijke gegevens, van bijvoorbeeld een gemeente, niet bij een Amerikaanse cloudaanbieder worden opgeslagen omdat deze gegevens de landsgrenzen niet mogen verlaten. Dat is ook een handige richtlijn voor persoonlijk gebruik. Wat voor gegevens kan jij beter niet (zonder encryptie) bij een Amerikaanse cloudprovider opslaan?

* Dagboeken

* Medische gegevens

* Privacygevoelige privéfoto’s

* Illegale software (zonder geldige licentie)

* Illegaal gedownloade films, boeken en muziek

* Adres- en contactgegevens (hoewel dit in de praktijk bijna onvermijdelijk is)

* Bankgegevens en andere financiële informatie

* Wachtwoorden

Als je betaalt voor diensten geldt een zogenaamde Service Level Agreement (SLA). Cloudproviders claimen vaak 99% uptime, maar tegelijkertijd gelden er allerlei uitzonderingen voor ‘downtime’, zoals onderhoud. Bovendien staat 1% op jaarbasis gelijk aan bijna vier volledige dagen, dus ook bij een serieuze storing valt dat binnen de voorwaarden. Mocht de limiet toch overschreden worden, dan staat er in de SLA een bepaalde vergoeding. Maar deze is vrijwel altijd ‘virtueel’ (gratis verlenging van het abonnement) en nooit financieel. Zelfs als persoonlijke data per ongeluk gewist wordt, kan de aanbieder zelden financieel aansprakelijk worden gesteld (met name bij gratis consumentendiensten). Er hebben zich de afgelopen jaren verschillende incidenten voorgedaan, onder andere met Hotmail en Google Docs.

Een laatste aandachtspunt betreft de rechten van jouw data. Aanbieders hebben de vrijheid om hun voorwaarden op ieder moment aan te passen. Zo haalde Dropbox in 2011 de woede van gebruikers op de hals door in de gebruiksvoorwaarden te stellen dat Dropbox royalty-vrij zou mogen beschikken over de data op zijn servers en deze wereldwijd te mogen gebruiken, kopiëren en distribueren. Dit impliceerde dat Dropbox bijvoorbeeld foto’s van gebruikers ongevraagd mocht doorverkopen. Dit is later weer rechtgezet, maar het geeft aan dat je alert moet blijven. Fotodienst Instagram maakte eind 2012 dezelfde misstap, maar kwam hier eveneens op terug na forse kritiek. Gebruiksvoorwaarden bestaan uit juridische taal en zijn daardoor vaak voor meerdere uitleg vatbaar.

©PXimport

Microsoft-medewerkers mogen door jouw SkyDrive-bestanden snuffelen en zonder opgaaf van reden je account opheffen.

Conclusie

Voor de meeste consumenten is cloud-computing een ‘ver van m’n bed show’. Data in de cloud lijken gevoelsmatig niet anders dan lokale data. Bovendien is het gebruik van de diverse clouddiensten enorm praktisch en nog gratis ook. Allemaal terecht, maar wees je bewust van de risico’s van de cloud, hoe klein deze ook mogen lijken. We leven in een tijdperk waarbij leveranciers verplicht zijn om klantgegevens jarenlang te bewaren. Wat vandaag de dag geen probleem lijkt te zijn, kan in de toekomst wel een probleem worden. En omstreden wetten als de Patriot Act helpen niet om het vertrouwen in clouddiensten te vergroten. Je beperkt het risico in ieder geval door bewust te zijn welke gegevens beter wel en niet in een publieke cloud thuishoren en door encryptie te gebruiken.

Smarthome-apparaten zijn handig, maar vaak ook relatief prijzig. Dan wil je natuurlijk niet dat de fabrikant na een paar jaar de ondersteuning stopt. Daar hoef je niet bang voor te zijn als je spullen koopt die gebruikmaken van standaarden die door iedereen gebruikt kunnen worden. Wij hebben allerlei smarthome-spullen voor je gezocht die werken met open standaarden, zoals Zigbee, Z-Wave of wifi, die je daardoor met een eigen systeem als Home Assistant of Homey kunt gebruiken.

5x Beveiliging

Aqara Deur en Raam Sensor T1

Aqara is een fabrikant van smarthomeproducten die bedoeld zijn om te gebruiken in combinatie met een eigen hub, maar vaak gebruikmaken van Zigbee. Zo is de Deur en Raam Sensor T1 een compact deur- of raamcontact die je via Zigbee kunt koppelen met onder andere Home Assistant. Je plakt de twee delen van de sensor met bijgeleverde tape op je raam of deur, waarna gedetecteerd kan worden of je raam of deur openstaat. De sensor werkt op een CR1632-knoopcel die ongeveer twee jaar meegaat.

Aeotec Multipurpose Sensor

De Aeotec Multipurpose Sensor is in eerste instantie een deur- of raamcontact waarmee je kunt detecteren of een raam of deur open of dicht is. Aeotec heeft daarnaast een temperaratuursensor en accelerometer ingebouwd. Hierdoor kan de Multipurpose Sensor de temperatuur en de hoek van de sensor detecteren, maar ook trillingen. Met die hoek kun je bijvoorbeeld bepalen of een raam in de kiepstand openstaat, terwijl trillingen naast inbraakdetectie voor allerlei dingen gebruikt kunnen worden.

De sensor communiceert via Zigbee en werkt op een CR2450-knoopcelbatterij die het ongeveer een jaar uithoudt.

IKEA Vallhorn

Het grootste voordeel van de IKEA Vallhorn is de prijs, want voor 10 euro heb je een bewegingssensor die je kunt koppelen via Zigbee. Veel van IKEA’s slimme producten gebruiken Zigbee voor communicatie met de eigen hub. De bewegingssensor heeft een ingebouwde timer die je kunt instellen op één of vijf minuten waarmee de status na het verstrijken van die tijd weer op geen beweging wordt gezet.

Je kunt hem neerzetten, maar de behuizing is ook voorzien van gaten waarmee je hem aan de muur kunt monteren. De IKEA Vallhorn werkt op twee AAA-baterijen waarbij je het best oplaadbare batterijen kunt gebruiken. Een nadeel is dat de behuizing door deze normale batterijen vrij groot is.

©PER LIEDBERG

Aeotec Sirene 6

De Aeotec Siren 6 is een sirene die gebruikmaakt van Z-Wave. Het apparaat kan hard geluid maken en lichtsignalen geven als er alarm is, maar je kunt hem ook voor andere doeleinden gebruiken. Het is namelijk mogelijk om verschillende geluiden te programmeren waardoor de speaker ook te gebruiken is voor bijvoorbeeld een deurbel of andere situatie waarin je een melding wilt horen. De sirene werkt op een netspanningsadapter, maar is voorzien van een back-upbaterij voor wanneer de stroom uitvalt.

Philips Hue Motion Sensor

De Hue Motion Sensor is uiteraard bedoeld voor Philips’ eigen Hue-bridge, maar maakt gebruik van Zigbee en je kunt hem ook koppelen met andere smarthome-systemen. Het grootste voordeel van de Hue Motion Sensor is dat de compacte behuizing een fraai uiterlijk heeft. Behalve neerzetten, kun je hem ook aan de muur monteren, bijvoorbeeld bovenaan in een hoek je van het plafond. De sensor werkt op twee AAA-batterijen.

3x Rookmelder

FIBARO Smoke Sensor 2

Uiteraard is het primaire doel van een rookmelder om bij brand jouw leven te redden als je thuis bent en de Fibaro Smoke Sensor 2 waarschuwt daarom met licht- en geluidsignalen als er rook gedetecteerd wordt. Daarnaast wordt een signaal verstuurd naar je smarthome-systeem. Er wordt hiervoor gebruikgemaakt van Z-Wave, dus die draadloze standaard moet dus wel ondersteund worden door je smarthome-systeem. Deze rookmelder werkt op een verwisselbare CR123A-batterij die ongeveer twee jaar meegaat.

KlikAanKlikUit ZSDR-850

Ook als je Zigbee gebruikt, is er een geschikte rookmelder voor Home Assistant of andere smarthome-systemen in de vorm van de KlikAanKlikUit ZSDR-850. Hoewel je dit merk waarschijnlijk kent van zijn 433MHz-producten, maakt de fabrikant tegenwoordig ook Zigbee-producten. Dezelfde producten worden ook onder de merknaam Trust verkocht.

De rookmelder heeft een luid alarm van 85 dB, dat afgaat als rook gedetecteerd wordt. Hij werkt op een verwisselbare CR123A-batterij, die volgens de fabrikant zo’n drie jaar meegaat. De rookmelder geeft uiteraard ook een luid geluidssignaal als er rook gedetecteerd wordt.

Shelly Plus Smoke

Heb je geen Zigbee- of Z-Wave-radio in je smarthome-systeem, dan kun je terecht bij de Shelly Plus Smoke. Deze rookmelder gebruikt wifi voor de verbinding met onder andere Home Assistant.

Ook de rookmelder heeft een verwisselbare CR123A-batterij, die volgens de fabrikant vijf jaar meegaat. Dat lijkt ons wat optimistisch, zorg er bij iedere rookmelder voor dat je een reservebatterij op voorraad hebt, zodat je deze direct kunt vervangen als de batterij leeg is.

3x Tuinverlichting

Philips Hue Buitensensor

Wil je de buitenverlichting niet de hele tijd laten branden, maar wel als er beweging gedetecteerd wordt? Dan heeft Philip met de Hue Buitensensor een bewegingssensor in het assortiment die je dankzij een weerbestendige behuizing buiten kunt gebruiken.

De bewegingssensor is in eerste instantie bedoeld om te koppelen aan een Hue Bridge, maar maakt gebruik van Zigbee en is hiermee ook direct te koppelen aan Home Assistant. De sensor werkt op twee AA-batterijen, die minimaal twee jaar meegaan.

Innr Outdoor Smart Pedestal Light Colour

De Innr Outdoor Smart Pedestal Light Colour is een setje van drie lichtpaaltjes waarmee je verlichting in ieder denkbare kleur kunt maken met een lichtopbrengst van maximaal 230 lumen per paaltje.

De paaltjes zijn voorzien van scherpe punten die je in de grond of een plantenbak kunt prikken. De lampen zelf werken op 24volt-gelijkspanning, er wordt een adapter meegeleverd die je in een stopcontact steekt. Als de meegeleverde kabels te kort zijn, levert Innr verlengkabels in twee of vijf meter. Verbinden doe je via het Zigbee-protocol.

Philips Hue Impress Sokkellamp

Philips levert diverse Hue-buitenlampen, waaronder deze Impress-buitenlamp op sokkel. Er is zowel een variant die je direct op de netspanning aansluit als in een variant die je aansluit op een 24volt-adapter. Beide varianten hebben een lichtopbrengst van maximaal 1180 lumen en kosten hetzelfde.

Voor de laagspanningsvariant moet je de benodigde buitenvoeding wel los aanschaffen, waarbij de goedkoopste 40watt-variant 50 euro kost en genoeg is om bijvoorbeeld vijf Impress-buitenlampen op sokkels van energie te voorzien.

4x Schakelen

Sonoff ZBMiniL2

Met een inbouwmodule kun je een wandschakelaar slim maken en zo normale lampen opnemen in je smarthome. Veel inbouwmodules hebben een nuldraad nodig, maar zo’n draad ontbreekt in de meeste inbouwdozen voor wandschakelaars. Gelukkig hoeft een draad trekken niet per se, want de Sonoff ZBMiniL2 vereist geen nuldraad.

De inbouwmodule gebruikt Zigbee en is lekker compact, waardoor hij achter de meeste wandschakelaars moet passen.

Innr Outdoor Smart Plug

Met een slimme stekker kun je allerlei apparaten schakelen via je smarthome-systeem, waaronder lampen. Ook buiten kan zo’n slimme stekker handig zijn, bijvoorbeeld voor kerstverlichting. Een willekeurige slimme stekker buiten gebruiken is natuurlijk niet zo’n goed idee, maar de Innr Outdoor Smart Plug met Zigbee is wel ontworpen voor buiten en is spatwaterdicht.

Let er op dat deze slimme stekker met randaarde maximaal een belasting van 10 ampère (2300 watt) aan kan.

Fibaro Walli Outlet

Je kunt een wandcontactdoos slim maken met een inbouwmodule, maar er bestaan ook complete slimme wandcontactdozen, zoals de Walli Outlet van Fibaro. Dit slimme stopcontact maakt gebruik van Z-Wave, en is er in een witte of zwarte uitvoering.

Fibaro levert het stopcontact inclusief afdekraam, maar de Walli Outlet is ook compatibel met schakelmateriaal van andere fabrikanten. Behalve schakelen kan de Walli Outlet ook het energieverbruik meten en wordt dit ook getoond middels een gekleurde ring.

EcoDim Draadloze schakelaar

EcoDim maakt onder andere diverse smarthome-producten met Zigbee of Z-Wave. De fabrikant heeft onder andere Zigbee-schakelaars in het assortiment, in een witte of zwarte uitvoering. Ze werken draadloos als een afstandsbediening en je kunt ze dus over al tegen de muur bevestigen, maar ze passen ook over een inbouwdoos. De schakelaars zijn er met één, twee of vier groepen, zodat je ook in een kamer met meerdere lampen toch een wandbediening kunt gebruiken.

4x Binnenklimaat

IKEA Vindstyrka

Voor een dashboard is het handig als je voor iedere kamer gegevens hebt als de temperatuur en luchtvochtigheid. Daar kun je de IKEA Vindstyrka voor gebruiken, die je kunt koppelen via Zigbee. De Vindstyrka meet fijnstof, de temperatuur en de luchtvochtigheid. Ook wordt aangegeven of vluchtige organische stoffen toe- of afnemen. Handig is dat deze luchtkwaliteitssensor ook zijn eigen schermpje heeft.

Awair Element

De Awair Element is een prettig ontworpen kastje dat de luchtkwaliteit in de gaten houdt en sensors heeft voor de temperatuur, luchtvochtigheid, CO2, luchtige organische stoffen en fijnstof. Het apparaat heeft een ingebouwd ‘scherm’ bestaande uit leds waarmee je de verschillende waarden kunt aflezen.

Awair-apparaten communiceren via wifi en gebruik je eigenlijk met een eigen app en clouddienst. Je kunt echter instellen dat Home Assistant het apparaat lokaal kan benaderen via een API-functie.

Lees ook: Slimme luchtkwaliteitsmeter: zo meet en verbeter je de luchtkwaliteit in huis

Aqara Temperature and Humidity Sensor T1

Wil je de temperatuur en luchtvochtigheid onopvallend in de gaten houden, dan heeft Aqara met de Temperature and Humidity Sensor een compacte optie. De behuizing heeft een afmeting van slechts 3,6 bij 3,6 centimeter en is nog geen centimeter plat. Een perfect apparaatje dus om op een onopvallende plek op de muur te plakken.

De sensor werkt op een CR2032-knoopcelbatterij, die zo’n twee jaar meegaat. Daarbij zijn ze ook nog eens redelijk betaalbaar, waardoor je je hele huis in de gaten kunt houden.

IKEA Badring

De IKEA Badring maakt gebruik van Zigbee voor de communicatie en detecteert waterlekkage. Leg hem dus onder je wasmachine, in je keukenkastje of andere plekken waar het risico op waterlekkage groot is en voorkom de schade die lekkage altijd veroorzaakt. Uiteraard kun je IKEA-sensors ook gebruiken in combinatie met IKEA’s eigen smarthome-systeem.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.