Bestanden opslaan 'in de cloud', een scan van uw paspoort in het Postvak In van Hotmail en een deel van de boekhouding bewaren in Dropbox: online opslag is enorm handig, maar bent u zich ook bewust van de risico's? We geven een aantal tips waarmee u uw bestanden goed beveiligd en de risico's op digitale diefstal worden geminimaliseerd. Zo kunt u met een gerust hart van het gemak van online opslag genieten!

1. Veilige opslagcontainer

Wanneer u veelvuldig gebruikmaakt van online opslagdiensten zoals Dropbox of iDrive, is het verstandig om een aparte map met een slot aan te maken. Dit kunt u eenvoudig doen met het versleutelprogramma TrueCrypt (2,7 MB). Download de software van TrueCrypt en klik onder Latest Stable Version op Download. Na de korte installatieprocedure is het aan te bevelen om een Nederlands taalpakket te installeren, zodat u precies kunt begrijpen wat u doet. Op TrueCrypt vindt u het kopje Nederlands. Als u hierbij op Download klikt, wordt er een zip-bestand geopend. Pak het taalbestand uit en plaats het in de installatiemap van TrueCrypt. Standaard is dat C:\Program Files\TrueCrypt. Open de software, kies Settings / Languages en dubbelklik nu op Nederlands om met de vertaalde versie te kunnen werken.

©PXimport

Het is verstandig om Nederlands als taal in te stellen, zodat u de kans op onomkeerbare fouten verkleind.

2. Container maken

Klik in TrueCrypt op Maak Volume. Kies Maak een gecodeerde bestandscontainer / Volgende. In het volgende venster ziet u Volume Type, dat op Standaard mag blijven staan. In Volume Locatie klikt u op Selecteer bestand. Let op: ondanks de naam van deze optie moet u nu een map selecteren, geen bestand! Als u een bestand selecteert, wordt het namelijk verwijderd en vervangen door een lege container. De map die u selecteert kan bijvoorbeeld Mijn Documenten\Dropbox\Werk\ zijn. Nadat u hebt gedubbelklikt op deze map, vult u bij Bestandsnaam een naam voor de container in, bijvoorbeeld 'Financiën'. Kies Opslaan, waarna - als we de voorbeeldmap aanhouden die net is genoemd - het pad 'Mijn Documenten\Dropbox\Werk\Financiën\' verschijnt, onder Volume Locatie. Kies nu Volgende. Bij Codering Opties moet u een type sleutel kiezen. AES (bekend van draadloos netwerksleutels) is daarbij altijd een goede keuze. Nu moet u in Volume Grootte aangeven wat de omvang van de map moet zijn. Voor een financiële spreadsheet hebt u meestal genoeg aan 5 MB, maar voor de opslag van bijvoorbeeld vakantiefoto's hebt u enkele GB's nodig. Vul nu het wachtwoord van de map in. Een sterk wachtwoord, inclusief ezelsbruggetje om het te onthouden, maakt u eenvoudig aan via Strong Password Generator.

©PXimport

Wees er zeker van dat u bij Volume Locatie niet per ongeluk een bestand selecteert!

In de volgende stap van de wizard moet de container worden geformatteerd met een codeersleutel. Als u de muis over het venster beweegt, voegt het programma sleutels toe. Na ongeveer een halve minuut is de code sterk genoeg om op Formatteer te klikken. Hierna verschijnt de mededeling dat de container is aangemaakt. Bevestig dit met een klik op Sluiten. De volgende stap is dat de container moet worden 'gemound', waarmee wordt bedoeld dat hij wordt geladen in TrueCrypt. Klik in het hoofdmenu op een willekeurige schijfletter en kies Selecteer bestand. Blader naar de zojuist gemaakte Dropbox-container en selecteer in het hoofdmenu Koppel. Nadat u het wachtwoord hebt ingevuld, verschijnt de container als nieuwe schijf in Deze Computer, waarbij hij fungeert als een externe harde schijf waar u bestanden naar in kunt kopiëren en plakken of uit kunt verwijderen. Dropbox synchroniseert de container automatisch met alle computers die eraan zijn gekoppeld. Staat TrueCrypt niet op een aan uw Dropbox-folder gekoppelde laptop? Voeg het installatiebestand van het programma dan toe aan de Dropbox-folder of maak een TrueCrypt-usb-stick die u mee kunt nemen voor mobiel gebruik. Ga op uw notebook naar Tools / Traveler Disk aanmaak, selecteer via Bladeren de usb-stick in Deze Computer en kies Maak aan.

©PXimport

Een sterke code maakt u aan door de muis in de rondte te bewegen.

3. Office 2007

Als u op vakantie gaat, kan het erg handig zijn om even een kopie van uw paspoort te scannen en het resultaat naar uw e-mailaccount te sturen. Mocht u uw paspoort onverhoopt kwijtraken, hebt u zo in altijd nog een digitale kopie. Maar hoe zorgt u ervoor dat niet iedereen die kopie van dit waardevolle document kan inzien? Bij het openen van een e-mailbijlage wordt die vaak eerst gedownload naar de schijf van de (internetcafé-)computer waar u achter zit. De eenvoudigste manier om ongewenste inzage te voorkomen, is door uw gegevens, zoals belangrijke telefoonnummers en afbeeldingen (zoals de genoemde scan van uw paspoort) te importeren in een Word-document. In Word 2007 kunt u vervolgens een wachtwoord toevoegen, door op de de Office-knop te klikken en te kiezen voor Opslaan als. Selecteer nu op de gebruikelijke manier waar en met welke naam het bestand moet worden opgeslagen. Kies vervolgens Extra / Algemene opties, naast de knop Opslaan. Geef nu een wachtwoord in waarmee het document kan worden geopend, en een wachtwoord waarmee het kan worden bewerkt.

©PXimport

Stel een wachtwoord in voor uw Word-document, zodat anderen uw online opgeslagen gegevens niet kunnen inzien.

4. Office 2010

Office 2010, in dit geval Word 2010, schenkt meer aandacht aan de beveiliging van documenten dan zijn voorgangers. Klik op Bestand, kies Info en klik op Document beveiligen. Hier vindt u verschillende beveiligingsopties, zoals het plaatsen van een wachtwoord of het toevoegen van een digitale handtekening. In tegenstelling tot Word 2007 biedt de 2010-versie de mogelijkheid om een pdf-document te beveiligen. Ga naar Bestand, Opslaan en verzenden, kies PDF- of XPS-document maken en klik op de knop PDF of XPS maken. Kies een locatie en bestandsnaam en klik op Opties. Onderaan het venster vindt u de optie Het document met een wachtwoord coderen.

Vink hem aan en klik OK. Vul een sterk wachtwoord in en bevestig het. De volgende keer dat u de pdf opent in Adobe Reader, Foxit Reader of een ander geschikt programma, moet u het wachtwoord opgeven om het bestand te kunnen inzien.

©PXimport

Met Office 2010 kunt u uw pdf's van een wachtwoord voorzien.

Betrouwbare online diensten

De afgelopen maanden bent u waarschijnlijk overspoelt met reviews en tips over het gebruik van Dropbox. Deze gratis opslagdienst, die automatisch synchroniseert met meerdere apparaten, is zó populair dat iedereen klakkeloos aanneemt dat de dienst veilig is. Maar hoe weet u dat zeker?

We geven enkele richtlijnen waarmee u kunt bepalen of een dienst veilig is:

1. Hoe ziet de website eruit?

Een eenvoudige site die is opgebouwd met oude HTML-codes valt waarschijnlijk minder in de smaak dan een site waarvoor de nieuwe HTML5-code is gebruikt. De manier waarop een site is gemaakt geeft aan of het bedrijf dat erachter zit voldoende budget heeft en of het moeite steekt in het realiseren van een professionele uitstraling.

2. Wat is er bekend over de makers?

Gebruik een zoekmachine om meer te weten te komen over het bedrijf achter een dienst. Een kantoor waar drie mensen werken, kan nooit genoeg veiligheid bieden om de persoonlijke gegevens van tienduizenden mensen te waarborgen. Lees ook reviews en gebruikerservaringen.

3. Wordt data beveiligd verstuurd en bewaard?

Om dit na te gaan, moet u allereerst de gebruikersvoorwaarden van de dienst nalezen. Ga naar de Help-pagina van de site of maak gebruik van de zoekbalk. Speur naar termen als 'Security', 'Privacy' en 'Protecting'. Zo legt de helpdesk van Dropbox bijvoorbeeld uit dat alle data wordt verstuurd via een versleutelde SSL-verbinding. De data in uw persoonlijke Dropbox wordt beveiligd middels een AES-256-sleutel.

4. Met wie wordt er samengewerkt?

Als de makers van een dienst u willen overtuigen van de veiligheid ervan, moet ook bekend zijn met wie ze samenwerken om de veiligheid te garanderen. Meestal geeft het bedrijf achter de service aan wie de beveiliging controleert en wanneer dat gebeurt. Daarnaast moet bekend zijn waar de servers staan, hoe een back-up wordt gemaakt en wat er officieel wordt gemeld over de manier waarop er met uw gegevens wordt omgegaan: wordt u hierdoor overtuigd, of wordt er geheimzinnig over gedaan?

5. Is er een helpdesk aanwezig?

Bedrijven die alleen maar kunnen worden benaderd via een antwoordformulier of een Gmail-adres kunt u beter negeren. De online back-updienst moet een volwaardige helpdesk hebben die u kunt mailen, bellen en desnoods via een chat-programma moet kunnen benaderen. Dit geldt zeker bij betaalde diensten. Als u een prangend probleem hebt bij het benaderen van uw bestanden, moet de dienst direct klaarstaan voor u als klant.

©PXimport

Lees de voorwaarden goed door, voordat u met een partij in zee gaat.

5. Https-verbinding

Als u bestanden uploadt naar een online opslaglocatie, bijvoorbeeld in het kader van een online back-up, is het niet verstandig om dit te doen zonder gebruik te maken van een beveiligde verbinding. Veel diensten en websites zijn onlangs overgegaan op de beveiligde versie van het http-protocol. Het verschil met een normale http-verbinding is dat https codeert wat u naar de server stuurt, in tegenstelling tot http waarbij de verbinding kan worden 'afgeluisterd'. Als u een Facebook-pagina hebt waarop foto's, video's en persoonlijke gegevens staan, moet u de beveiliging handmatig aanzetten. Ga naar Account / Accountinstellingen. Naast Accountbeveiliging kiest u Wijzigen. Zet een vinkje onder Veilig browsen (https). Eventueel kunt u ook een vinkje zetten bij Login notifications, zodat u precies kunt zien wanneer er wordt ingelogd op uw account en vanaf welke computer. Sluit af met Opslaan. Als Twitter-gebruiker kunt u een soortgelijke instelling aanpassen. Op Twitter gaat u naar Settings en vinkt u Always use HTTPS aan. Kies Save. Gmail is onlangs overgegaan op een https-verbinding als standaard, hoewel de dienst nu iets trager werkt omdat gegevens niet meer in het geheugen worden opgeslagen. Via het instellingenscherm van Gmail kunt u aangeven of https aan of uit moet staan. Ga op het tabblad Algemeen naar het kopje Browserverbinding en selecteer Niet altijd https gebruiken of Altijd https gebruiken. Klik vervolgens op Wijzigingen opslaan.

©PXimport

Maak waar mogelijk gebruik van beveiligde https-verbindingen!

6. Https met plug-in

Om te voorkomen dat u de website van iedere dienst moet afspeuren naar https-instellingen, is er voor de Firefox-browser een plug-in genaamd HTTPS Everywhere ontwikkeld. Op EFF kunt u de extensie downloaden, door op de grote blauwe Install-knop te klikken. De aanvulling probeert op de achtergrond bij iedere website te forceren dat er gebruik wordt gemaakt van een beveiligde https-verbinding. Als de pagina geen ondersteuning hiervoor biedt, lukt dat niet. Pagina's van bekende diensten zoals Facebook, Paypal, Wordpress, New York Times en Google worden in ieder geval ondersteund. Opvallend is dat ook metazoekmachine Ixquick nadrukkelijk wordt genoemd als pagina die https ondersteunt. Ixquick heeft privacy hoog in het vaandel staan.

©PXimport

De EFF is een van de voorvechters van het gebruik van https.

7. Foto's back-uppen

Als u regelmatig foto's online opslaat, bestaat de kans dat de in handen van anderen vallen. Daarom is het belangrijk om uw foto's en de bijbehorende albums goed af te schermen en ongeoorloofd gebruik tegen te gaan. De eerste stap in dit proces is het gebruik van watermerken op uw foto's. Dit hoeven geen schermbrede logo's te zijn, een subtiele regel met uw naam en jaartal is al voldoende. Bij de gratis dienst Picasa3 gaat u vóór het uploaden naar de taakbalk. Kies Extra / Opties. In het tabblad Webalbums verandert u het standaardformaat van uw foto's naar klein of gemiddeld wanneer u ze slechts online wilt tonen, of naar oorspronkelijk formaat als u een back-up maakt. Kies bij Zichtbaarheid nieuwe album voor Privé. Met deze stand zijn alleen genodigden met een Gmail-account vrij om de foto's te zien. Vink vervolgens Watermerken aan. Tik in de witregel de tekst die rechtsonder op de foto moet verschijnen en sla hem op middels OK. Ook met het fotomanagement-programma Lightroom 3 kunt u met watermerken aan de slag. Kijk in het tabblad Afdrukken naar het kopje Pagina. Selecteer hier Naamplaatje. Klik op de standaardnaam Lightroom en kies Bewerken. Vul een naam in, maak de tekst op en kies OK. De tekst kan vervolgens op de afbeelding worden gesleept.

©PXimport

Een watermerk, tekst of logo helpt om uw foto's tegen ongeoorloofd gebruik te beschermen.

Ook op Facebook zetten duizenden mensen hun hele fotocollectie online, terwijl de hele wereld kan meekijken, de foto's downloaden en overnemen. Om een album te beschermen, gaat u naar uw profiel en klikt u op Foto's. Open een map en kies Album bewerken. Selecteer het menu naast Privacy. Geef aan wie de foto's mag inkijken. Als het gaat om een back-upmap, waar verder niemand wat mee te maken heeft, gaat u naar Aanpassen. Klik op Deze personen en kies nu Alleen ik. Sluit af met Opslaan. Als u foto's heeft geupload in hoge resolutie, wat u kunt aangeven op het moment dat u een foto selecteert om naar Facebook te sturen, zijn deze automatisch ook te downloaden in hoge resolutie door iedereen die toegang heeft tot het album. Wees hier dus erg bewust van.

©PXimport

Maak een online back-up van uw foto's op Facebook.

8. Toegang in Facebook

Het is verstandig om een lijst aan te maken met de mensen die de foto's en/of video's op uw Facebook-pagina mogen zien. Dit doet u via Account / Vrienden bijwerken. Klik bovenaan op Maak een lijst. Selecteer nu de Facebook-vrienden die in de lijst moeten worden opgenomen, geef de lijst een naam en sluit af met Lijst maken. Om de lijst in werking te laten treden, navigeert u naar Account / Privacyinstellingen. Kies Instellingen aanpassen en scroll naar Privacy-instellingen bewerken voor bestaande fotoalbums en video's. Klik nu op het standaard ingestelde Iedereen en verander dit in Aanpassen. Selecteer naast Deze personen de term Bepaalde personen. Vul nu de naam in van de zojuist gemaakte lijst en sla de instellingen op. Het fotoalbum kan nu alleen worden bekeken door de mensen in de lijst. U kunt er uiteraard voor kiezen om de lijst uit slechts één persoon te laten bestaan, bijvoorbeeld uw partner.

©PXimport

Maak een lijst aan om bepaalde personen toegang te verlenen of juist te weigeren.

9. Rechtstreeks printen

Als u over een printer van de nieuwste generatie beschikt, is het aan te raden om gebruik te maken van de mogelijkheid om van afstand per e-mail een bestand naar het apparaat te sturen. Zo voorkomt u dat een ander inzage krijgt in het te printen document. Zoek in de handleiding of via het printermenu naar het e-mailadres van de printer en noteer dit. Voeg nu een afbeelding of tekstdocument toe als bijlage aan een lege e-mail, bijvoorbeeld via uw smartphone. Stuur het bestand direct naar het printeradres. Als de e-mail verder leeg is, worden alleen de bijlagen en dus de documenten afgedrukt. Wees zuinig met het verspreiden van het betreffende e-mailadres. Bij sommige printerdiensten, zoals die van HP, kunt u in het instellingenmenu exact aangeven welke personen - dus welke e-mailadressen - een bericht naar de printer kan sturen. Zo wordt misbruik voorkomen.

©PXimport

Door gebruik te maken van een printeradres verkleint u de kans dat uw te printen bestanden worden onderschept.

10. Bestanden verwijderd

Handig, zo'n online back-up. Maar haalt u de bestanden ook daadwerkelijk offline wanneer dat nodig is? Als u een bestand uit Dropbox verwijdert, is het in eerste instantie nog niet echt weg, zelfs niet wanneer u dit doet vanuit de Dropbox-map in Windows. Om uw bestanden echt uit 'de cloud' te laten verdwijnen, surft u naar Dropbox en logt u in met uw accountgegevens. Klik vervolgens in de taakbalk op Show deleted files. Alle grijze registraties staan voor de eerder door u verwijderde bestanden. Ze liggen dus als het ware in de prullenbak. Selecteer deze bestanden, klik op More en kies Permanently delete. Als u een bestand juist terug wilt halen, kiest u Undelete, waarna de desktop-applicatie van Dropbox aangeeft dat er een bestand is toegevoegd. Door ze permanent te verwijderen, bent u er zeker van dat uw bestanden definitief van het internet zijn geveegd.

©PXimport

Zorg ervoor dat u geen sporen achterlaat, ook al hangt er een slot om uw Dropbox.

11. Online koerier

Soms moet u in het dagelijks leven een pakketje versturen. De inhoud is belangrijk en kostbaar, het moet dus zo veilig en snel mogelijk worden bezorgd. WeTransfer is een digitale koerierdienst voor bestanden met een omvang tot 2 GB. Het gebruik van de dienst is gratis en registratie is niet nodig: de kosten voor de site worden opgebracht door reclames, die als wallpaper op de achtergrond worden getoond. Eenmaal op de genoemde pagina klikt u op Kies bestanden. Hierbij maakt het niet uit of u één of meer bestanden aanklikt, maar voor de ontvanger is het waarschijnlijk het prettigst als het pakketje een zip-bestand bevat. Vul vervolgens maximaal twintig ontvangers in, met daaronder uw mailadres als afzender. Schrijf eventueel een bericht en klik op Transfer. Uw bestanden worden geüpload, waarna de ontvanger een unieke, beveiligde link krijgt toegestuurd. De link is twee weken actief, waarna alles het de transfer van uw pakket automatisch definitief vervalt. U kunt WeTransfer onbeperkt gebruiken.

©PXimport

WeTransfer is een online koeriersdienst waarmee u grote bestanden kunt versturen.

12. Veilig op de mobiel

Ook de smartphone is tegenwoordig een mobiele opslaglocatie waarop documenten staan die uit e-mails, Dropbox en websites komen. Omdat mobiele platformen zoals Android de laatste jaren een sterke opmars hebben getoond, is het belangrijk om ook op uw mobiele telefoon een beveiligingssysteem te hebben. Lookout Mobile Security voor Android, BlackBerry en Windows Mobile is niet alleen een back-updienst, maar ook een scanner voor virussen en malware. U kunt Lookout downloaden vanuit de app-winkel die bij het platform van uw smartphone hoort. Selecteer in het hoofdmenu Sign up Free om een account te maken. Hiermee kunt u via de browser ook alle gebeurtenissen op uw telefoon terugvinden. Vervolgens laat u Lookout starten met scannen, Nu controleert het programma uw mobiele telefoon op virussen en andere malware, het maakt een back-up van uw bestanden en het pikt uw gps-signaal op, zodat u online op een kaart het toestel terug kunt vinden bij verlies. Voor 2,50 euro per maand krijgt u er een zogenaamde 'privacy scan' bij. Deze functie controleert welke apps toegang hebben tot uw privégegevens, wat ze ermee doen en hoe u dit desgewenst tegen kunt gaan.

©PXimport

Als uw telefoon vrijwel altijd met internet is verbonden, moet u uiteraard goed op de beveiliging van uw bestanden letten!

13. App Protector

Ook via uw smartphone kunt u online opgeslagen gegevens eenvoudig beveiligen. Voor Android is bijvoorbeeld App Protector ontwikkeld, dat u terugvindt in de Android Market. Er is een Lite-versie van (zeven dagen gratis proberen) en een Pro-versie (1,40 euro). De eerste keer dat u de applicatie gebruikt, moet u een 'wachtwoordpatroon' instellen, waarbij een lijn van punt naar punt moet worden versleept. Het patroon, bijvoorbeeld linksboven, rechtsboven, midden, rechtsboven, is dan het 'wachtwoord' waarmee u de app kunt openen. Al uw geïnstalleerde apps verschijnen vervolgens in beeld en iedere app kan worden toegevoegd aan de Protection List. Het wachtwoord kunt u achteraf altijd nog aanpassen. Apps als Dropbox en iDrive, die u wellicht gebruikt voor de opslag van al uw belangrijke documenten en foto's, zijn nu niet meer via het draadloze netwerk te gebruiken door iemand die de patrooncode niet kent. Ook uw Gmail- en uw Facebook-pagina kunnen op deze manier worden beveiligd tegen ongenode gasten.

©PXimport

Met App Protector blokkeert u de vrije toegang tot privacygevoelige applicaties.

De afgelopen drie jaar heeft Sony hard gewerkt aan de Sony WH-1000XM6-koptelefoon. De voorganger, de XM5, is ondanks verwoede pogingen van Bowers & Wilkins, Bose en Apple al die tijd marktleider geweest. Staat de XM6 wederom aan de top?

Als je het hebt over de topklasse koptelefoons van Sony, dan kom je eigenlijk altijd uit bij dezelfde lijn: de WH-1000XM-serie. Deze modellen staan al jaren bekend om hun indrukwekkende noise cancelling, waarmee omgevingsgeluid effectief wordt weggefilterd. Tel daar een rijke audiokwaliteit bij op – inclusief ondersteuning voor Hi-Res Audio en LDAC – en je snapt waarom ze zo populair zijn. Voeg daar nog een lange accuduur, comfortabel draagcomfort en slimme functies als Speak-to-Chat en Adaptive Sound Control aan toe, en je hebt een hoofdtelefoon die voor veel mensen als de ideale allrounder geldt.

Sony levert keer op keer een betrouwbaar totaalpakket af, wat deze lijn tot een vaste waarde maakt onder muziekliefhebbers die meer willen dan alleen goed geluid. Gesprekskwaliteit, een fijne app en sterke ruisonderdrukking horen daar inmiddels gewoon bij. Nu Sony met de WH-1000XM6 de zesde generatie op de markt brengt, twijfelt niemand eraan dat deze koptelefoon weer aan alle verwachtingen voldoet. Maar in een markt waarin de concurrentie flink is toegenomen, is de vraag wel gerechtvaardigd: is dit model het prijskaartje van 450 euro nog steeds waard? Dat is tenslotte 30 euro méér dan de XM5 bij zijn lancering kostte.

©Wesley Akkerman

Wederom op te vouwen

Sony heeft de afgelopen drie jaar duidelijk niet stilgezeten. De WH-1000XM6 is voorzien van een nieuwe processor, extra microfoons, verbeterde noise cancelling en een verfijnd audioplatform. Op het eerste gezicht oogt hij misschien identiek aan de XM5, maar ook het ontwerp is op meerdere punten aangepakt. Zo is het lichte model nog steeds makkelijk op te vouwen dankzij de draaibare oorschelpen met zacht schuim. Handig, want daardoor past hij moeiteloos in de meegeleverde case en neem je 'm makkelijk mee.

Sommige aanpassingen zijn klein maar doordacht. Zo is de powerknop nu iets verzonken, waardoor je hem sneller op de tast vindt. De knop voor noise cancelling heeft bovendien een extra functie gekregen: je kunt er de microfoon mee dempen of activeren tijdens een telefoongesprek. De rest van de bediening verloopt via het aanraakgevoelige oppervlak op de rechter oorschelp. Dat werkt op zich prima, maar je moet wel even wennen aan de precieze gebaren. Bovendien blijft de aanraakbediening gevoelig voor fouten, waardoor we zelf liever kiezen voor fysieke knoppen of de bijbehorende app.

Wie kritisch naar het ontwerp kijkt, komt nog een paar kleine minpunten tegen. Zo trekt de behuizing – vooral bij het zwarte model – snel vlekken aan van je vingers, die je makkelijk uitsmeert als je niet uitkijkt. En dan is er nog de hoofdband, die tijdens het dragen soms in je haar blijft haken, vooral als de koptelefoon iets verschuift. Dat levert een wat ongemakkelijk gevoel op. Gelukkig zijn dat allemaal kleinigheden die verder weinig afdoen aan het totaalplaatje.

©Wesley Akkerman

Luisteren tijdens het laden

Een van de prettigste verbeteringen van de WH-1000XM6 ten opzichte van zijn voorganger is dat je hem tijdens het opladen gewoon kunt blijven gebruiken. Bij de XM5 was dat nog niet mogelijk: zodra je die aan de lader hangt via de usb-c-poort, stopt het afspelen. Dat probleem is nu dus verholpen. Wel is de meegeleverde oplaadkabel vrij kort, dus handig is het niet altijd. Qua aansluitmogelijkheden zijn er verder weinig verschillen: beide modellen ondersteunen bluetooth (met bij de XM6 een nieuwer versienummer) én hebben een fysieke audio-ingang. Sony levert standaard een usb-c-kabel en een audiokabel mee in de verpakking.

Ook op codec-gebied is er weinig te klagen. Net als zijn voorganger ondersteunt de WH-1000XM6 AAC, SBC en Sony’s eigen LDAC voor high-res audio. Maar er zijn ook twee nieuwe toevoegingen: LC3 en Auracast. Vooral LC3 is interessant als moderne codec die zich qua prestaties laat vergelijken met Qualcomms aptX Adaptive. Afhankelijk van de verbindingskwaliteit past deze codec automatisch de sample rate aan voor optimale geluidskwaliteit en stabiele prestaties. Qualcomm-codecs zelf zijn overigens niet aanwezig, maar met het huidige aanbod valt er genoeg te kiezen – je mist er weinig aan.

Wat wel onveranderd is gebleven, is de batterijduur. Je haalt nog steeds zo'n 30 uur met noise cancelling ingeschakeld en 40 zonder. Dat is netjes, maar inmiddels niet meer indrukwekkend. Concurrenten zoals de Sennheiser Momentum 4 Wireless gaan met gemak twee keer zo lang mee op een volle lading. Snelladen kan gelukkig wel: 3 minuten aan de oplader levert tot 3 uur speeltijd op. Toch is er op dit punt nog wat ruimte voor verbetering, zeker als Sony koploper wil blijven.

©Wesley Akkerman

Ruisonderdrukking en audio

Met de WH-1000XM6 zet Sony opnieuw stappen op het gebied van noise cancelling. De koptelefoon heeft nu twaalf microfoons aan boord, vier meer dan voorheen, en die helpen actief om storend geluid van alle kanten weg te filteren. Of het nu om wind, voorbijrazend verkeer of een drukke coupé vol kletsende mensen gaat: de XM6 laat zich er niet door van de wijs brengen. En dat geldt ook als je op een normaal volume luistert; je hoeft het geluid dus niet op standje maximaal te zetten om in alle rust te genieten.

Qua geluidskwaliteit heeft deze serie sowieso een sterke reputatie, en de XM6 weet die opnieuw waar te maken. De 30 mm-drivers zijn flink onder handen genomen en leveren nu nog meer detail, heldere zanglijnen en extra finesse in de hoge tonen. Sony heeft zichtbaar gezocht naar een betere balans tussen lage, midden- en hoge frequenties, en met succes. Alles klinkt krachtig en vol, zonder dat het op een bepaald gebied tekortschiet.

Bijzonder is ook dat Sony dit keer samenwerkte met mastering engineers uit de muziekindustrie om het geluidsprofiel nog preciezer af te stemmen. Dat merk je: muziek klinkt natuurlijker, gelaagder en gewoon meeslepender. En alsof dat nog niet genoeg is, kun je nu ook stereogeluid omzetten naar een ruimtelijke audio-ervaring via een nieuwe vorm van upmixing. Dat is iets anders dan de bestaande 360 Reality Audio-ondersteuning of DSEE Extreme-technologie – het resultaat is dat je met dezelfde koptelefoon meer uit je muziek haalt dan ooit tevoren.

Maar we zijn er nog niet

De Sony WH-1000XM6 weet een open, gelaagd en dynamisch geluidsbeeld neer te zetten dat vrijwel elk muziekgenre aankan. Luister je naar een intieme opname – denk aan stem en piano – dan vallen meteen de fijne details op: je hoort hoe elke toetsaanslag zijn eigen ruimte krijgt en hoe zanglijnen haast betoverend in de mix zweven. Ook bij drukker geproduceerde nummers blijft het overzicht bewaard. De hoge en middentonen houden hun helderheid, waardoor je makkelijk onderscheid maakt tussen de verschillende lagen in een track.

Wat betreft de bas heeft Sony de balans goed gevonden. Lage tonen zijn krachtig en vol, maar nooit modderig – ze blijven strak en gecontroleerd. Drums en percussie klinken precies en direct, zonder overbodig nagalmen. Daardoor voelt elke luisterbeurt fris en levendig aan. Sterker nog: de kans is groot dat je ineens details hoort die je eerder niet opvielen in nummers die je al tientallen keren hebt afgespeeld. De koptelefoon legt daarbij net wat extra nadruk op zang en vocalen, wat de verstaanbaarheid en het gevoel van betrokkenheid alleen maar vergroot.

Ook op het gebied van slimme functies blijft Sony zijn voorsprong behouden. Bekende features als Adaptive Sound Control zijn weer van de partij en passen automatisch instellingen aan op basis van je gedrag en locatie. Speak-to-Chat herkent wanneer je iets zegt, pauzeert de muziek en laat omgevingsgeluid binnen – handig tijdens telefoongesprekken, al kan een kuchje soms per ongeluk hetzelfde effect hebben. Uniek is daarnaast het gespreksbeheer via hoofdbewegingen: door ja te knikken neem je een gesprek aan, schud je nee dan sla je het af.

©Wesley Akkerman

Sony WH-1000XM6 kopen?

Met de WH-1000XM6 borduurt Sony voort op de sterke reputatie van eerdere modellen, en dat doet het merk met succes. De noise cancelling is opnieuw verbeterd dankzij een nieuwe processor en extra microfoons, terwijl de geluidskwaliteit wederom tot de top behoort. Sony heeft daarnaast goed geluisterd naar gebruikersfeedback: het opvouwbare ontwerp is terug en je kunt nu ook tijdens het opladen gewoon blijven luisteren. Geen revolutionaire vernieuwingen misschien, maar wel slimme aanpassingen die het totaalplaatje merkbaar sterker maken. Soms zit vooruitgang in de details.

Natuurlijk zijn er ook wat minpunten. De accuduur is gelijk gebleven terwijl concurrenten inmiddels meer uithoudingsvermogen bieden. En hoewel het design stijlvol is, trekt de afwerking op de zwarte versie snel vlekken aan. De hoofdband is bovendien niet ideaal voor langere luistersessies; hij trekt soms aan je haar bij het verschuiven. Ook over de aanraakbediening kun je van mening verschillen – wij vinden fysieke knoppen prettiger, al biedt de app gelukkig ook genoeg controle. Geen dealbreakers, maar wel goed om te weten.

Wat de WH-1000XM6 vooral interessant maakt, is hoe Sony de audiokant verder verfijnt. De toevoeging van nieuwe codecs, de mogelijkheid om stereo te upgraden naar ruimtelijke audio en het afgestemde geluidsprofiel – met hulp van professionals uit de muziekindustrie – zorgen voor een ervaring die weer een stap verder gaat. En ja, hij is duurder dan z'n voorganger. Maar voor wie het maximale uit z'n muziek wil halen, blijft dit een van de meest complete en overtuigende draadloze koptelefoons die je kunt kopen.

De Motorola razr 60 ultra vouwt dicht als een ouderwetse klaptelefoon, wat allerlei handige functies mogelijk maakt. Daar vertellen we je over in deze review, waarin we ook ingaan op hoe de razr 60 ultra als smartphone bevalt. De verwachtingen zijn namelijk hoog, want de adviesprijs van het toestel bedraagt liefst 1299 euro.

Om met die adviesprijs te beginnen: de ultra is al snel na zijn lancering tweehonderd euro in prijs gezakt. Dat past bij de geschiedenis van oudere Motorola razr-toestellen: die kun je na een paar maanden serieus goedkoper in huis halen. Stof om over na te denken als een razr je aanspreekt, maar je de adviesprijs – begrijpelijk – te hoog vindt. Een alternatief is kiezen voor de razr 60, zonder ultra-aanduiding. Die heeft een adviesprijs van 799 euro en is technisch minder geavanceerd dan de ultra-versie.

Handig, luxe vouwontwerp

Dat Motorola de razr 60 ultra als topsmartphone in de markt zet, merk je direct. Het toestel komt heel degelijk over en de vouw in het midden van het scherm voel je nauwelijks. Het gewicht is met 199 gram vergelijkbaar met een normale smartphone.

Uitgevouwen in je hand is de razr 60 ultra een erg lange smartphone, wat komt omdat hij een langwerpig scherm van 7 inch heeft. Dat is erg groot. Dat scherm oogt lekker scherp dankzij de resolutie van 2912 x 1244 pixels en scoort ook op andere punten erg goed.

©Rens Blom

Klap je de smartphone dicht, dan kijk je tegen een vierkant 4inch-scherm aan. Het scherm loopt door rond de camera's, wat een futuristisch gevoel geeft. Op het scherm (1272 x 1080 pixels) zie je veel meer dan de tijd en inkomende telefoongesprekken. Je kunt meldingen bekijken, een hele andere playlist binnen Spotify opzetten, door de weersvoorspelling bladeren en andere apps zoals Instagram gebruiken.

©Rens Blom

Wij zijn vooral fan van het fotograferen via het externe scherm. Door de telefoon uitgevouwen om te draaien of ingeklapt voor je te houden, kun je selfies maken met de camera's op de achterkant van de smartphone. Dat zijn hartstikke goede camera's, waardoor je veel betere selfies schiet dan met andere smartphones. Ook handig voor vloggers.

©Rens Blom

Op onderstaande foto's zie je een selfie gemaakt met de camera aan de achterkant en een selfie gemaakt met de speciale selfiecamera aan de binnenkant van de razr 60 ultra. Die laatste foto is veel minder scherp.

©Rens Blom

Een scherpe selfie met de camera aan de buitenkant.

©Rens Blom

Een minder scherpe selfie met de camera aan de binnenzijde.

Aandachtspunten

De razr 60 ultra kent als vouwsmartphone enkele belangrijke aandachtspunten. Zo is er een speciale laag op het scherm aangebracht ter bescherming. Die mag je niet verwijderen. Doe je dat wel, dan vervalt je garantie. De smartphone kan tegen een val in het zwembad, maar is niet waterdicht. Van stof, zand en vuil wordt de telefoon niet blij. Vermijd ook hard drukken op het middelste deel van het langwerpige scherm, stelt Motorola.

©Rens Blom

Motorola geeft adviezen om de smartphone niet te beschadigen.

Wij ontvingen de razr 60 ultra in een fraaie donkergroene kleur, met zachte alcantara-afwerking. Dat materiaal voelt lekker aan maar komt ook met aandachtspunten. Prettig is dat Motorola een (vouwbaar) hoesje meelevert om de smartphone veiliger te gebruiker.

©Rens Blom

Heel complete specificaties

Van een dure smartphone mag je uitstekende specificaties verwachten, ongeacht of 'ie vouwt of niet. Motorola heeft dat goed begrepen. De razr 60 ultra draait op een razendsnelle Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor met 16 GB werkgeheugen en maar liefst 512 GB opslagcapaciteit. De 4700mAh-accu gaat een normale dag mee, maar moet daarna wel opladen. Dat kan lekker snel via de usb-c-poort en ook redelijk vlot via een draadloze oplader. Het toestel is geschikt voor contactloze pinbetalingen in winkels.

©Rens Blom

Korter updatebeleid

Bijzonder is Motorola's ondergemiddelde updatebeleid. De razr 60 ultra krijgt slechts drie Android-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Dat is gek genoeg korter dan sommige goedkopere Motorola-smartphones en ook korter dan de zeven jaar die merken als Google en Samsung beloven voor hun premium smartphones.

©Rens Blom

Verschillende functies om het buitenste scherm te benutten.

Conclusie: Motorola razr 60 ultra kopen?

De Motorola razr 60 ultra is de beste verticale vouwsmartphone die je op moment van schrijven kunt kopen. Het ontwerp is doordacht en maakt gebruik van slimme softwarefuncties en het toestel heeft uitstekende specificaties. Motorola's korte updatebeleid is een onnodig minpunt. De adviesprijs is stevig, maar de geschiedenis leert dat razr-smartphones snel in prijs zakken.