We hebben er even op moeten wachten, maar de iPhone 5s is nu dan eindelijk ook in Nederland beschikbaar. Zijn de vele interne updates voldoende om je het komende jaar aan de iPhone te verbinden? De afgelopen dagen ging ik met Apple's nieuwe vlaggenschip aan de slag.

Zoals de iPhone 4s qua uiterlijk gelijk was aan de iPhone 4, zo is deze nieuwe iPhone 5s van buiten amper te onderscheiden van de iPhone 5. Het toestel lijkt qua vorm sterk op zijn voorganger, met een aluminium achterkant, een metalen band over de zijkant en een 4 inch Retina-scherm dat is afgewerkt met Gorilla Glass.

Wat er wel is veranderd? De kleurstelling van de iPhone 5s. Zo kan er nu gekozen worden voor wit/zilver, wit/goud en grijs/zwart (of Space Grey, zoals Apple het noemt). Heel spannend is het allemaal niet. Iets anders dat opvalt, is de zilverkleurige ring die om de thuisknop is geplaatst. Dit geeft aan dat het toestel over Touch ID (review) beschikt. Jawel, de iPhone heeft nu een heuse vingerafdruk-scanner. En daarmee wordt het toestel ook direct een stuk interessanter...

©PXimport

Qua design is er weinig aan de iPhone veranderd.

Touch ID op de iPhone 5s

Tijdens mijn eerste testuren met de 5s, werd snel duidelijk dat Touch ID meer is dan een geinige gimmick. De scanner tilt de hele iPhone-gebruikservaring naar een hoger niveau. Door je vinger op de thuisknop te leggen, zal het toestel (in ongeveer één seconde) worden ontgrendeld. Ook stelt Touch ID je in staat om aankopen in de App Store te bevestigen, waardoor je dus niet steeds je wachtwoord hoeft in te vullen. Heerlijk! Doordat de scanner in de thuisknop verwerk zit, en niet ergens anders op het toestel is geplaatst, voelt het direct als een zeer natuurlijke handeling. Simpelweg een verlenging van een actie die je toch al tientallen keren per dag doet.

Een andere reden van de positieve ervaring met Touch ID, is dat het gewoon werkt. Slechts bij drie á vier op de tien pogingen moet ik opnieuw mijn vinger plaatsen, een zeer schappelijke foutmarge dus - en uiteraard een stuk eenvoudiger dan iedere keer je viercijferige code in te voeren. Je kunt de telefoon een totaal van vijf afdrukken leren, waardoor je vrijwel altijd een vinger in de buurt van de thuisknop hebt om het toestel te ontgrendelen. Vind je Touch ID niets, dan kan je ervoor kiezen de functie uit te schakelen, of je oude vertrouwde code te gebruiken.

Een stuk sneller, al merk je dat niet

De A7-processor die Apple in de iPhone 5s heeft gebouwd, is razendsnel. Het betreft hier een zogenoemde 64 bit-processor, die in theorie een stuk krachtiger is dat voorganger A6. Toch merk je in de praktijk weinig van deze winst. De iPhone 5 was al een razendsnelle telefoon, de 5s is dat ook. Er is momenteel een handjevol apps dat al gebruikmaakt van de 64-bits architectuur, en dan moet je denken aan grafisch zware software als Infinity Blade III en SketchBook Mobile. Ook de camera is door de chip een stuk sneller geworden. Een reden om je iPhone 5 te laten vallen? Vooralsnog zeker niet.

©PXimport

De iPhone 5s is slechts 7,6 millimeter dik en weegt 112 gram.

Naast de A7-processor, beschikt de 5s ook over een nieuwe M7-chip. Deze staat los van de A7-module, maar werkt er wel nauw mee samen. De M7 maakt het voor de telefoon mogelijk om nauwkeuriger (en meer) data te verzamelen via de ingebouwde sensoren. Ook moet het bijhouden van deze data minder hard inhakken op de batterijduur. Dit omdat de M7-chip registreert wanneer je de telefoon bijvoorbeeld ongebruikt op je bureau laat liggen, waardoor de cpu in een soort slaapstand wordt gezet. De M7-chip schudt de processor weer wakker wanneer je de telefoon oppakt. Hoewel er op internet veel gebruikers zijn die klagen over een onnauwkeurige bewegingssensor in de 5s, heb ik hier in mijn testperiode nog geen last van gehad.

Wederom Retina

Net als op de iPhone 5 en iPhone 5c, beschikt de iPhone 5s over een 4 inch Retina-beeldscherm. Apple voorziet zijn smartphones al sinds de iPhone 4 van hetzelfde scherm-type. Hoewel concurrenten inmiddels displays gebruiken met een veel hogere pixeldichtheid, is het Retina-display nog altijd een genot om naar te kijken. Pixels zijn met het blote oog niet waar te nemen, en dat blijft indrukwekkend. Samen met de snelle A7-chip zorgt het scherm er dan ook voor dat de iPhone 5s een ideaal toestel is om games op te spelen en video's op te kijken.

©PXimport

Touch ID is een bijzonder handige toevoeging aan de iPhone-ervaring.

De 8 megapixel iSight-camera in de iPhone 5s is licht verbeterd ten opzichte van de iPhone 5. Hoewel de foto's overdag ongeveer net zo goed zijn als die van de vorige smartphone, zijn er vooral stappen gemaakt bij de avondkiekjes. Maak je in een donkere omgeving een foto met behulp van de flitser, dan ziet deze er opvallend beter uit dan voorheen.

Ditmaal heeft Apple een dubbele led-flitser ingebouwd, die voor natuurlijkere kleuren zorgt wanneer je deze gebruikt. De foto's zijn misschien niet op het niveau van een Lumia 1020, maar sensor behoort zeker tot de betere van de huidige smartphonemarkt. Gebruik je jouw iPhone vooral voor het schieten van video's? Ook deze telefoon laat je probleemloos prima 1080p video's schieten. Veel kwaliteitsverschil met de iPhone 5 kon ik echter niet opmerken.

Creatief met de camera

Een van de nieuwe foto-functies die Apple met de iPhone 5s introduceert, is Burst. Deze optie gebruik je simpelweg door de sluiterknop langer ingedrukt te houden, waarna de telefoon tien foto's per seconde zal schieten. Je kunt de Burst-modus gebruiken in de gewone fotomodus, maar ook in de nieuwe 'vierkante' modus, welke vanaf iOS 7 beschikbaar is. De software zal vervolgens zelf een selectie maken en toont je de beste kiekjes. Een andere vernieuwing is de Slow-motion-functie, welke je schitterende vertraagde video's laat maken en bewerken.

Meer weten over de Burst-modus? Lees onze uitgebreide review van deze fotomodus in de iPhone 5s. In de afzonderlijke review van de Slow-motion-functie leest je alle details van deze handige video-optie.

Op de redactie blijft het leuk om met de Slow-motion functie te spelen.

De batterijduur van de 5s lijkt de eerste dagen van gebruik aardig constant te zijn. Verwacht echter geen wonderen. Net als bij praktisch alle iPhones zal ook de 5s het krap een volle dag uithouden, als je deze tenminste niet al te zwaar belast. Genoeg voor de meeste gebruikers, maar toch had ik graag gezien dat de M7-chip een beduidend groter effect op de batterijduur zou hebben.

iOS 7 op de iPhone 5s

Als besturingssysteem wordt iOS 7 meegeleverd. Het OS is compleet op de schop gegaan, en dat pakt gelukkig positief uit. Het vernieuwde notificatiecentrum, het controle paneel de verbeterde multitasking, het maakt de telefoon een stuk gebruiksvriendelijker (en vooral moderner) dan een iPhone met iOS 6. Helaas is Siri nog steeds niet in het Nederlands beschikbaar. Wil je alles te weten komen over iOS 7? Lees dan onze review van Apple's jongste mobiele besturingssysteem.

©PXimport

De iPhone 5s heeft een aantal leuke nieuwe camera-functies.

Conclusie

Apple introduceert met de iPhone 5s, zoals verwacht, zijn beste smartphone tot op heden. Het design is ook een jaar na de iPhone 5 nog oogstrelend mooi, en nieuwe elementen als Touch ID, een volledige 4G-dekking en de razendsnelle A7-chip betekenen een grote stap voorwaarts. Daarnaast zijn er leuke functies toegevoegd aan de camera en verwacht ik veel van de manier waarop app-ontwikkelaars de M7-chip gaan inzetten. Heb je momenteel al een iPhone 5? Dan zie ik geen directe aanleiding om over te stappen, en kan je wellicht beter wachten tot de iPhone 6. Loop je echter nog met een oudere Apple-telefoon rond, of wil je van Android overstappen op het Apple-ecosysteem, dan is de 5s een prima moment om in te stappen. Al moet je hier wel een behoorlijk bedrag voor neertellen.

De Boox Go Color 7 Gen II moet de compacte kleur-e-reader naar een hoger niveau tillen. Met Android 13, stylus-ondersteuning en toegang tot talloze apps lijkt het een veelzijdige upgrade ten opzichte van de eerste generatie. Maar wie hoopt op een spectaculair verschil, ontdekt al snel dat de verbeteringen bescheiden zijn en dat oude minpunten nog steeds aanwezig zijn.

Qua uiterlijk heeft Onyx weinig aangepast. De Gen II is net zo licht en handzaam als zijn voorganger, weegt nog steeds rond de 190 gram en ligt dankzij de matte achterkant prettig in de hand. De brede rand rondom het scherm blijft een slimme keuze, zodat je het apparaat stevig kunt vasthouden zonder per ongeluk het scherm aan te raken. De bladerknoppen lijken iets beter geplaatst en klikken overtuigender dan bij de Gen I, maar het blijft een nuanceverschil. Het formaat is precies in balans: groot genoeg om comfortabel te lezen, maar compact genoeg om gemakkelijk mee te nemen. Dat maakt het een van de grootste troeven van deze serie.

Kleuren overtuigen nog steeds niet

Het 7-inch scherm gebruikt de Kaleido 3-technologie, met 4096 kleuren op 150 ppi en 300 ppi voor zwart-wit. In de praktijk oogt het kleurbeeld nog steeds erg zacht, flets en wollig, met een lichte gelige zweem die vooral opvalt bij bepaalde achtergrondkleuren. Voor strips en grafieken is het prima, maar het haalt het niet bij zelfs de goedkoopste tablets. Het contrast blijft lager dan bij een zwart-wit-e-reader en het lichte screendoor-effect (waarbij je het fijne raster van de pixels op een scherm kunt zien, alsof je door een hor of gaas kijkt) is goed zichtbaar. Ghosting, waarbij oude beeldresten kort blijven hangen, is iets minder storend dan bij zijn voorganger, maar nog altijd aanwezig.

©ER | ID.nl

©ER | ID.nl

Leuk voor stripverhalen, maar met beperkingen

Het kleurenscherm van de Boox Go Color 7 Gen II komt het best tot zijn recht bij het lezen van stripverhalen, manga of comics. Illustraties krijgen immers een subtiele kleurdiepte die prettiger is voor de ogen dan de felle gloed van een tablet, en het compacte 7-inch formaat voelt in de hand bijna als een klein stripboekje. Vooral bij traditionele manga werkt dat prima, zeker als je leest via een sideload-app als Tachiyomi of Perfect Viewer, die je zelf als .apk-bestand kunt installeren.

Bij webtoons of andere digitale strips met lange verticale pagina’s merk je echter dat het e-ink-scherm wat moeite heeft: het scrollen is niet altijd vloeiend en het beeld ververst uiteraard niet zo snel als op een lcd- of oled-scherm. Ook blijft de kleurweergave wat gedempt en mist het geheel de levendigheid van een tablet. Ghosting kan bij intensieve beeldwisselingen eveneens zichtbaar blijven, waardoor het apparaat beter presteert bij rustiger, pagina-gebaseerde content dan bij dynamische visuele media.

©ER | ID.nl

Flexibiliteit met een leercurve

De overstap naar Android 13 zorgt voor een stabielere en iets snellere ervaring dan bij de vorige generatie. Het grote voordeel is de vrijheid om via Google Play vrijwel elke lees-app te installeren, van Kindle tot Kobo en Storytel. Zo kun je vanuit één apparaat bij meerdere aanbieders terecht. Daarnaast kun je per app talloze leesinstellingen aanpassen, tot en met het installeren van specifieke lettertypes zoals een dyslexie­vriendelijk font.

Toch zit daar ook een keerzijde aan. Zowel de knoppen als het touchscreen reageren merkbaar trager dan bij conventionele e-readers, en bij complexe apps merk je dat de hardware het eigenlijk maar moeilijk kan bijbenen. Het apparaat voelt daardoor minder direct en soepel aan, zelfs bij simpele handelingen zoals het invoeren van een pincode.

©ER | ID.nl

Android is een kracht én een valkuil

Doordat het apparaat draait op Android 13 kun je zoals hierboven al genoemd via de Play Store vrijwel elke app installeren. Dat opent een deur naar een breed scala aan toepassingen: naast lees-apps zoals Kindle, Kobo en Storytel kun je er ook allerhande educatieve apps, productiviteitstools en zelfs games op zetten.

In theorie maakt dat van de Go Color 7 Gen II een soort mini-tablet met e-ink-scherm. In de praktijk loop je echter al snel tegen de grenzen van de technologie aan. Bewegende beelden, zoals video's, ogen traag en onscherp, en animaties in apps komen schokkerig over. Games werken technisch gezien, maar de reactiesnelheid van het scherm maakt ze eigenlijk onspeelbaar. Ook voelt de interface minder vloeiend aan dan op een echte tablet, waardoor het apparaat het meest tot zijn recht komt als veelzijdige e-reader, en niet als volwaardige vervanger van je iPad of Android-tablet. Houd dat dus in gedachten.

Kijk nou, een stylus!

De grootste vernieuwing is de ondersteuning voor een stylus. Met de Boox InkSense-pen kun je notities maken, documenten annoteren en zelfs illustraties maken (als je daar de juiste app voor installeert). Dat werkt, maar het schrijf-/tekengevoel is wisselend. Palm rejection is niet altijd betrouwbaar, waardoor er soms ongewenste strepen op het scherm verschijnen als je hand erop rust. Daarnaast verliest de pen soms kortstondig contact, waardoor lijnen of delen van letters ontbreken. Voor snelle krabbels of het markeren van tekst voldoet het, maar voor langdurig schrijf- of tekenwerk of precisie-aantekeningen is de Gen II minder geschikt.

Accessoires niet inbegrepen

Wie de Boox Go Color 7 Gen II optimaal wil gebruiken, moet rekening houden met extra kosten. De InkSense-stylus, die nodig is om notities te maken of te tekenen, wordt niet standaard meegeleverd en kost 54,95 euro. Ook de magnetische beschermhoes, geprijsd op 29,95 euro, moet je apart aanschaffen. Die hoes is handig voor bescherming en om de e-reader rechtop te zetten, maar de magneten zijn niet bijzonder krachtig, waardoor het apparaat er vrij gemakkelijk uit kan glijden. Voor wie het complete pakket wil, tikt de totaalprijs dus merkbaar hoger uit dan alleen de aanschaf van het apparaat zelf.

Conclusie: niche-ding voor specifieke gebruikers

De Boox Go Color 7 Gen II is een degelijk apparaat voor wie (een beetje) kleur nodig heeft in een compact formaat, meerdere leesplatforms wil combineren en bereid is tijd te investeren in het instellen van apps en instellingen. De stap vooruit ten opzichte van de Gen I is echter klein. De kleurweergave blijft erg zacht, ghosting is nog steeds aanwezig en de stylus-ervaring wordt beperkt door onnauwkeurigheid en vertraging. Als e-reader voor wie vooral in zwart-wit leest of lekker snel wil kunnen bladeren, zijn er gebruiksvriendelijker en goedkopere alternatieven. En wie denkt hiermee ook meteen een tabletvervanger in huis te halen, zal snel merken dat bewegend beeld en interactieve content (bijvoorbeeld bij het browsen) simpelweg niet prettig werken op e-ink.

Samsung heeft onlangs de Galaxy Buds3 FE uitgebracht, een set draadloze oordopjes met actieve ruisonderdrukking, AI-integratie en slimme bediening voor een scherpe prijs. Deze nieuwe Fan Edition biedt moderne eigenschappen en Galaxy-ecosysteemfunctionaliteit. Lees hieronder wat je zoal kunt verwachten van Samsungs nieuwste oordopjes.

De Buds3 FE onderscheiden zich met een zogenaamd 'blade design', een langgerekte vorm met een matte tweekleurige afwerking en semi-transparante accenten. De oordopjes wegen 5 gram per stuk en de case komt uit op 41,8 gram. Ze zijn verkrijgbaar in zwart en grijs, met IP54-classificatie voor stof- en spatwaterbestendigheid.

Slimme bediening en AI-integratie

Samsung zet met deze dopjes volop in op gebruiksgemak. De Buds3 FE zijn uitgerust met touch-, druk- en nabijheidssensoren, waarmee gebruikers onder meer het volume kunnen regelen, muziek pauzeren of gesprekken aannemen door te tikken of te knijpen. Dankzij Auto Switch kunnen de oordopjes automatisch overschakelen tussen verschillende Galaxy-apparaten. Voor Galaxy-gebruikers komt daar nog een extra laag aan functionaliteit bij in de vorm van Galaxy AI. Daarmee heb je onder meer spraakcommando's, realtime vertalingen en snelle toegang tot persoonlijke content zonder het scherm aan te raken tot je beschikking.

©Samsung

Geluidsfuncties, connectiviteit en accu

De Buds3 FE zijn voorzien van een dynamische 1-weg speaker en drie microfoons per oordopje. Ze ondersteunen actieve ruisonderdrukking (ANC), een ambient sound-modus en Crystal Clear Call-technologie. Die laatste maakt gebruik van een machine-learning-model om stemmen te isoleren tijdens gesprekken. De oordopjes zijn compatibel met bluetooth 5.4 en ondersteunen de codecs AAC, SBC en SSC (Samsung Seamless Codec).

©Samsung

Qua batterijduur belooft Samsung tot 6 uur luisterplezier met ANC ingeschakeld, oplopend tot 8,5 uur zonder. In combinatie met de oplaadcase loopt dat op tot respectievelijk 24 en 30 uur. Voor bellen geldt een maximale gesprekstijd van 4 uur, met een totaal van 18 uur inclusief case. De oplaadcase bevat een 515mAh-accu, de oordopjes zelf hebben elk 53 mAh aan capaciteit.

Beschikbaarheid

De Galaxy Buds3 FE zijn per direct verkrijgbaar in de Benelux voor een adviesprijs van 149 euro. Van 18 augustus tot en met 5 oktober 2025 geldt een lanceringsactie met 50 euro cashback, waarmee de prijs dus tijdelijk op 99 euro uitkomt.