Planeten, kometen en sterren bekijken met Redshift Sky

Dat smartphones (en deels ook tablets) zo verdraaid handig van pas komen bij het ‘sterrenkijken’ heeft alles te maken met de ingebouwde meetapparatuur die dergelijke apparaten tegenwoordig aan boord hebben. Denk aan een GPS voor het nauwkeurig bepalen van je observatie-positie. Maar ook een kompas en hellingmeters komen goed van pas. Daarmee kun je de sterrenhemel namelijk in real time met je mee laten bewegen. Sterker nog, sommige astro-apps beschikken over de optie om informatie via een AR-laag over de zichtbare objecten heen te leggen. In real-time, waarbij de camera wordt gebruikt om de werkelijkheid als achtergrondlaag te tonen. Redshift Sky is zo’n app, die zonder meer de moeite van ’t aanschaffen waard is als je ook maar een beetje geïnteresseerd bent in astronomie. Of van plan bent om je daarin eens te gaan verdiepen; zolang je dat in je eentje doet is het als bonus ook nog eens een Covid-veilige hobby.

Virtuele rondreizen

Redshift Sky is veel meer dan ‘alleen’ een real-time sterrenkaart, gebaseerd op je positie. Het beschikt ook over de optie om in te zoomen op veraf gelegen objecten, die vervolgens in 3D getoond worden. Zo kun je een nauwkeurige blik werpen op bijvoorbeeld Mars of een ver weg gelegen ster. Handig van pas daarbij komen de ingebouwde tours door het heelal. Zo kun je rap een bezoekje brengen aan een aantal interessante objecten. Start de app en tik op de omringde planeet linksonder in beeld. Tik vervolgens op 3D-vluchten. Kies dan voor Spectaculaire uitzichten en vluchten en dan Grote reis. In een paar minuten duik je via lokale planeten in ons eigen zonnestelsel diep de ruimte in. Bedenk daarbij dat geen mens zo’n reis bij leven zijn daadwerkelijk kan maken. Niet met de huidige stand en kennis van techniek, ten minste. Waan je even commandant van een intergalactisch ruimteschip en geniet. Zoals je wellicht al zag, zijn er meer gethematiseerde tours beschikbaar, ideaal voor als je even niks te doen hebt. Enig nadeel van al dat moois is, dat je door de enorme ‘reissnelheid’ geen gevoel van de uitgestrekte oneindigheid krijgt. Maar zo gaat dat met techniek: alles wordt steeds sneller.

Standplaats aanpassen

Na afloop van de Grote reis keer je terug op je beginpunt. Dat is jouw waarnemingspunt. Als je je smartphone of tablet in de rondte beweegt, zie je de sterrenhemel zoals deze nu daadwerkelijk te zien is. Stond je niet al buiten, dan is het nu de tijd om dat alsnog te doen. Bij helder weer, vanzelfsprekend en vooral ook na zonsondergang. Standaard worden sterrenbeelden en namen van objecten getoond. Je waarnemingslocatie is qua gerenderde omgeving (die is fake en niet gebaseerd op je echte standplek) aan te passen. Tik daarvoor op het tandwiel rechtsonder in beeld, gevolgd door een tik op Algemene instellingen en dan Panorama. Kies een omgeving of ga voor een meer zakelijk-wetenschappelijk Eenkleurig vak, of desnoods Geen. In dat laatste geval moet je goed opletten waar de horizon is, om te voorkomen dat je iets zoekt dat net niet zichtbaar is. Onder Algemene instellingen vind je nog meer handige opties, kijk er rustig eens rond. Hulprasters zijn selecteerbaar bijvoorbeeld, maar ook het (soms toch wat irritante…) achtergrondmuziekje is uitschakelbaar.

Updaten en donkervriendelijke weergave

Het is tevens zaak de hemelgegevens zo af en toe eens te updaten (doe dat zeker na de eerste start van Redshift Sky). Tik weer op het tandwiel rechtsonder en dan op Downloads. In principe kun je alle hier staande items aantikken en updaten. Dit zorgt ook meteen weer voor wat extra gegevens, waaronder live weergave van (bekende) satellieten en ruimtestations. Ben je eenmaal aan het observeren geslagen, dan ontdek je waarschijnlijk al heel snel dat je ogen zich steeds opnieuw van het heldere scherm van je smartphone of tablet moeten aanpassen aan de nachtelijke hemel. Hoe langer je kijkt naar de zwarte, heldere lucht, hoe meer je ogen aan het duister gewend raken en hoe meer je ziet. Dat voordeel wordt meteen teniet gedaan door een blik op je toestel. Zelfs het helemaal terugregelen van de schermhelderheid is dan nog te veel van het goede. Nu geldt dat je ogen niet heel gevoelig zijn voor rood licht. Door op het tandwiel rechtsonder te tikken en dan op Hemeldisplay verschijnt een schakelaar met de naam Nachtaanzicht. Zet deze aan, en liefst meteen ook de schakelaar achter Donkere nachtelijke hemel. Schroef vervolgens ook dan de helderheid van je telefoon- of tabletscherm terug. Ga je nu buiten waarnemen, dan heb je geen last van de enorme helderheidsverschillen tussen scherm en hemel.

Inzoomen en object-info opvragen

Overigens heeft de naam van de app – Redshift – niks te maken met die rode weergavemodus. Die naam is afkomstig van een natuurkundig verschijnsel. Door de enorme afstanden die licht van extreem veraf gelegen objecten moet afleggen alvorens het hier zichtbaar is, wordt de golflengte opgerekt. Dat leidt tot een ‘verroding’ van de kleur, ofwel een red shift. Dat echter geheel terzijde. Je kunt de app in ieder geval gebruiken om flink ver in te zoomen op onderdelen in de lucht. Nu kun je met een verrekijker al veel meer details zien dan met het blote oog; even doorzoomen op een ster om deze vervolgens gedetailleerd in beeld te krijgen lukt daarmee (en ook niet met de beste telescopen ter wereld) niet. Redshift Sky is wat dat betreft een uitkomst: het leert je in een handomdraai veel meer dan met de beste papieren sterrenkaart ooit mogelijk was. Inzoomen doe je door een spreidbeweging op de sterrenweergave te maken. Of tik op een object en dan op de raket in de knoppenbalk die daarop (meestal) opent. Je ‘vliegt’ dan met gezwinde spoed naar het hemellichaam! Terugkeren naar je standplaats doe je door een tik op de huisknop rechtsonder in beeld. Per object (en dat geldt ook voor satellieten en dergelijk is meer info op te vragen via de knoppenbalk en de boekknop. Niet élk object beschikt over info, maar veel wel.

Telescoop besturen

Er is nog veel en veel meer te vertellen over Redshift Sky. Maar eigenlijk is het veel beter om er gewoon mee aan de slag te gaan. Grote kans dat dit leidt tot een langdurige ontdekkingstocht. Mocht je de smaak helemaal te pakken krijgen, dan behoort upgraden naar de Ultimate Edition (minder dan €15 per jaar op moment van schrijven) tot de mogelijkheden. Daarmee krijg je beschikking over nog wat meer informatie én de mogelijkheid om daarvoor geschikte telescopen mee te besturen. Daarmee zoom je wel heel snel in op een object. Redshift Sky is beschikbaar voor zowel iOS, iPadOS als Android; de Pro-versie kost minder dan een tientje.