Sinds de nieuwe grafische api’s enige tijd geleden zijn uitgebracht, zijn er veel games verschenen die hiervan gebruikmaken. Maken ze hun beloftes waar? In dit artikel alles over grafische api’s als Vulkan en DirectX 12, plus de belangrijkste nieuwe mogelijkheden ervan.

Na een lange periode van relatieve stilstand, werden in 2015 en 2016 twee nieuwe sterk vernieuwde grafische api’s uitgebracht: DirectX 12 en vervolgens Vulkan. Deze zouden de efficiëntie sterk verbeteren en de overhead verlagen.

Een ‘application programming interface’ (api) neemt over het algemeen de communicatie tussen twee software-onderdelen voor zijn rekening. Hier gaat het specifiek over grafische api’s, die de laag tussen de software en de drivers vormen. Zonder een api zouden ontwikkelaars de drivers direct moeten aansturen, wat gezien het grote aantal drivers en videokaarten een nachtmerrie zou zijn. In plaats daarvan ‘vertaalt’ de api algemene instructies naar wat de drivers en hardware kunnen uitvoeren.

Api’s zijn net zoals programmeertalen ruwweg te onderscheiden in twee groepen: ‘low-level’ en ‘high-level’. Geen van de twee is vanzelfsprekend superieur, want beide hebben hun voordelen en nadelen. Hoe hoger de api, des te meer ‘abstractie’ wordt toegepast. Dit houdt in dat de functies van de api niet direct passen op de functionaliteit van de onderliggende hardware. Het resultaat hiervan is dat de api meer van het werk doet, en het eenvoudiger is voor de ontwikkelaar om code te schrijven. Aan de andere kant leidt het wel tot meer overhead.

DirectX 12

In 2014 kondigde Microsoft plotseling een nieuwe api aan, die het jaar daarop uitkwam als DirectX 12. In navolging van destijds Mantle (deen api van AMD) kon deze low-level api beter omgaan met multicore-processors en was de overhead verminderd. Door deze verbeteringen is het aantal draw calls dat de processor kan sturen ruim tien keer zoveel. Dit betekent niet automatisch betere prestaties, maar hierdoor wordt het negatieve effect van een relatief langzame processor wel kleiner.

Naast de betere efficiëntie biedt DirectX 12 natuurlijk ook veel nieuwe mogelijkheden. Deze moeten wel ondersteund worden door de videokaart, en dit wordt uitgedrukt in twee verschillende termen: ‘feature levels’ en ‘resource binding tiers’.

Feature level geeft aan welk deel van DirectX 12 wordt ondersteund, waarbij 12_1 betekent dat de kaart volledige ondersteuning biedt. Let op: dit is niet hetzelfde als het versienummer, en kan onderscheiden worden door de underscore die aanwezig is in de feature level. Sommige oudere kaarten hebben wat beperkte DirectX 12 ondersteuning, bijvoorbeeld feature level 11_1. Deze kaarten kunnen wel DirectX 12 games uitvoeren, maar ondersteunen niet alle mogelijkheden.

Resource binding tiers gaan over beperkingen op het aantal verschillende taken dat de gpu (theoretisch) tegelijkertijd kan uitvoeren. Het maximum is drie, wat betekent dat er praktisch geen beperkingen zijn op dat vlak.

©PXimport

Een van de interessantste features van DirectX 12 is Explicit Multi-Adapter, ook wel Explicit Multi-GPU genoemd. Dit stelt de eindgebruiker in staat om twee willekeurige videokaarten te combineren. Hiermee is het zelfs mogelijk om de rekenkracht van de geïntegreerde gpu van de processor te benutten!

Dit wordt mogelijk gemaakt doordat deze feature anders werkt dan traditionele multi-gpu-toepassingen. Bij SLI en CrossFire is elke kaart verantwoordelijk voor een ander frame. Dit betekent dat dezelfde kaart gebruikt moet worden, want verschillen in snelheid zouden leiden tot het vervelende fenomeen van ‘microstuttering’. Explicit Multi-Adapter werkt daarentegen met ‘split frame rendering’, waarbij elke kaart verantwoordelijk is voor een ander deel van hetzelfde frame. Dit voorkomt microstuttering, maar betekent wel dat game-ontwikkelaars meer werk moeten verrichten om het goed te laten werken. Bij SLI en CrossFire nemen drivers het grootste deel van dit werk voor hun rekening (wat impliciete aansturing wordt genoemd).

Helaas zijn er maar weinig enthousiastelingen die meerdere videokaarten hebben. Het is daarom vaak niet de moeite waard voor ontwikkelaars om hier moeite voor te doen. Als gevolg hiervan zijn er niet veel voorbeelden van goede ondersteuning voor Explicit Multi-Adapter.

Vulkan

Vulkan werd begin 2016 op de markt gebracht door het consortium Khronos, dat sinds 2006 verantwoordelijk is geweest voor de ontwikkeling van OpenGL. Officieel bestempelt Khronos Vulkan niet als de opvolger van OpenGL, maar ondanks de nieuwe mythologische naam is dit in de praktijk wel zo. De veranderingen zijn op veel vlakken vergelijkbaar met DirectX 12. Het is een ‘low-level’ api dat ernaar streeft multithreading beter te ondersteunen en overhead te minimaliseren. Daarnaast biedt Vulkan nog twee belangrijke voordelen ten opzichte van DirectX 12: Vulkan is open source en platformonafhankelijk, waar DirectX 12 alleen wordt ondersteund door Windows 10 en Xbox.

Het wordt hiermee veel eenvoudiger om games te ‘porten’ van het ene platform naar het andere. Desondanks is Vulkan in het begin vooral gebruikt om DirectX games geschikt te maken voor bijvoorbeeld Linux. Hier begint wel langzaam maar zeker verandering in te komen: enkele maanden geleden kondigde Khronos trots aan dat er meer aangekondigde games waren voor Vulkan dan voor DirectX 12.

In maart van dit jaar is Vulkan 1.1 uitgebracht, waarin de api is verbeterd en er nieuwe features zijn toegevoegd, waaronder Explicit Multi-GPU. In een game die hier ondersteuning voor biedt, zal het daarom ook met Vulkan mogelijk zijn om twee totaal verschillende gpu’s te gebruiken.

©PXimport

Het meest opvallende verschil tussen de twee api’s is het ondersteunde platform: DirectX 12 werkt alleen op Windows 10 en Xbox, terwijl Vulkan in theorie op elk systeem zou moeten werken. Voor ontwikkelaars zijn er nog andere verschillen: Microsoft levert bijvoorbeeld veel meer ondersteuning en software dan Khronos.

Het is moeilijk om algemene uitspraken te doen over de effecten die de api’s hebben op de prestaties, omdat heel veel afhangt van het specifieke spel en de kwaliteit van de implementatie. Niettemin is duidelijk dat, om welke reden dan ook, AMD over het algemeen meer profiteert van het gebruik van DirectX 12 dan Nvidia (in vergelijking met DirectX 11). Ook boeken nieuwere videokaarten meer winst dan oudere modellen, die soms achteruitgang laten zien. Dit geldt ook voor Vulkan, vergeleken met OpenGL.

Het is vooralsnog niet mogelijk om een inschatting te maken van hoe de prestaties verschillen tussen deze twee api’s, omdat er heel weinig games zijn die zowel DirectX 12 als Vulkan ondersteunen in Windows. Zelfs sommige games die officieel beide api’s ondersteunen, doen dat op verschillende besturingssystemen – DirectX wordt gebruikt voor Windows, en Vulkan voor Linux en MacOS. Omdat de prestaties ook worden beïnvloed door het besturingssysteem, is het dan onmogelijk om het effect van de api’s te isoleren.

De toekomst

Veel ontwikkelaars blijven voorlopig werken met de oudere api’s. Dit komt doordat er een aantal drempels is voor daadwerkelijk gebruik van DirectX 12 en Vulkan. Allereerst is er vanwege de verregaande veranderingen en vernieuwingen beperkte documentatie, kennis en ervaring. Dit geldt voor beide api’s, maar met name voor Vulkan, omdat dit niet alleen een nieuwe versie is, maar ook een compleet nieuwe api voor ontwikkelaars die meestal alleen bekend zijn met DirectX.

Een ander probleem is dat oudere videokaarten niet of minder goed werken met de nieuwe api’s. Ontwikkelaars staan daarom voor de keuze om zowel een nieuwe als een oude api te ondersteunen (wat veel extra tijd kost), of om bij een oude api te blijven. Naarmate het aandeel van oudere videokaarten krimpt, zal dit steeds minder een probleem zijn.

Daarbij komt dat het voor daadwerkelijke prestatieverbetering niet voldoende is om bestaande code te ‘porten’ naar een nieuwe api. Goede optimalisatie en goed gebruik van de mogelijkheden is cruciaal. Dit kost ook weer extra tijd, en bij veel spellen is optimalisatie bij tijdgebrek het kind van de rekening.

Zijn DirectX 12 en Vulkan dan echt revolutionair? In technische zin wel. Hun ‘low-level’ aard is een breuk met OpenGL en DirectX zoals deze vanaf het begin hebben bestaan. Er zijn bijzonder interessante mogelijkheden zoals Explicit Multi-Adapter. In de praktijk zijn de gevolgen nog niet wereldschokkend geweest. Veel games blijven nog bij de oude api’s, en grote prestatieverbeteringen zijn zeldzaam.

Dit neemt niet weg dat de nieuwe api’s veel potentieel hebben. Met enig optimisme kunnen we wel zeggen dat de nieuwe features ontwikkelaars in staat stellen om op termijn de efficiëntie van games sterk te verbeteren, naarmate bekendheid met de api’s groeit.

Tekst: Farzin Parham

Bij je zoektocht naar een vriezer zijn er verschillende zaken om op te letten. Denk bijvoorbeeld aan de ruimte waar je de vriezer wilt plaatsen – in de keuken of juist ergens anders, zoals de schuur of garage. Welk model past het beste? En wat zijn de technische verschillen tussen een inbouw- en een vrijstaand model?

Sta je op het punt een nieuwe vriezer te kopen? Dan kom je waarschijnlijk al snel voor een keuze te staan: ga je voor een inbouwvriezer of kies je toch liever voor een vrijstaand model? Op het eerste gezicht lijken ze misschien op elkaar, want ze doen in de basis hetzelfde: eten en drinken invriezen en koel bewaren. Toch zijn er flink wat verschillen tussen deze twee soorten, en het is handig om daar even goed naar te kijken voordat je beslist.

Locatie: keuken of ergens anders

Eén van de eerste dingen om over na te denken is waar je de vriezer wil plaatsen. Een inbouwvriezer is bedoeld om netjes weggewerkt te worden in een keukenkast. Je ziet ‘m dus bijna niet, omdat de deur van de vriezer schuilgaat achter een kastdeur. Dat ziet er strak uit, vooral als je keuken een rustige en moderne uitstraling heeft. Wel heb je dan dus een keuken nodig die daar op is voorbereid, met de juiste maten en ruimte om de vriezer in te bouwen.

Een vrijstaande vriezer kun je neerzetten waar je maar wilt, zolang er een stopcontact in de buurt is en het niet te warm of te koud wordt in de ruimte. Denk aan de bijkeuken, schuur of garage. Dit maakt een vrijstaande vriezer wat flexibeler in gebruik.

©ID.nl

De keuken is voor de meesten de meest logische plek voor een vriezer, maar hij kan ook ergens anders staan.

Is er op de plek waar de vrijstaande vriezer komt te staan genoeg ruimte? Dan kun je ook een ander model overwegen, zoals een liggende vriezer. Dat zijn vrieskisten die je van boven opent. Het voordeel van dergelijke vriezers is dat er vaak meer inpast, omdat de opslagruimte groter is en je meerdere lagen kunt vullen.

Installatie

Als je kiest voor een vrijstaande vriezer, is het installeren meestal een fluitje van een cent. Je zet ‘m neer, zorgt dat hij waterpas staat en steekt de stekker in het stopcontact. Bij een inbouwvriezer komt er wat meer bij kijken. Je moet namelijk zorgen dat alles goed past en dat het keukenfront netjes aan de vriezerdeur wordt bevestigd. Soms zijn er ook speciale scharnieren nodig. Wanneer je een keuken laat ontwerpen, kan er alvast rekening worden gehouden met een inbouwvriezer en kunnen de juiste deurelementen daar alvast op worden aangepast.

Hoe zit het met het stroomverbruik?

Vriezers staan dag en nacht aan, dus het stroomverbruik telt flink mee in je energierekening. Zowel inbouw- als vrijstaande modellen zijn tegenwoordig verkrijgbaar met een zuinige energieklasse, maar vrijstaande vriezers zijn over het algemeen net iets efficiënter. Dat komt doordat ze beter hun warmte kunnen afvoeren, omdat ze immers niet 'opgesloten' zitten. Als je de vriezer vaak gebruikt en er veel in bewaart, kan het op de lange termijn dus schelen in je energiekosten. Bij een inbouwvriezer moet je sowieso goed opletten dat er voldoende koele lucht in de inbouwnis komt en dat de warmte goed kan worden afgevoerd. De achterzijde van een nis waar een inbouwvriezer in wordt gezet is standaard altijd open, maar zorg ook voor voldoende ruimte tussen de muur en de inbouwvriezer, zodat de afgegeven warmte niet blijft hangen en goed kan worden afgevoerd.

©ID.nl

Geluidsproductie

Een vriezer maakt geluid, dat hoort erbij. Dat geluid is niet constant, maar meestal vooral hoorbaar als de compressor aanslaat. Toch kan het verschil maken waar hij staat en welk type je hebt of het geluid dat een vriezer produceert, storend is. Een inbouwvriezer hoor je doorgaans iets minder, omdat het geluid wordt gedempt door de keukenkast eromheen. Een vrijstaande vriezer kan net iets meer opvallen qua geluid, vooral als hij in de keuken staat en niet ergens apart. Benieuwd hoeveel geluid de vriezer naar keuze eigenlijk maakt? Van tevoren kun je op de site van het Europees productregister voor energie-etikettering zien wat de geluidsproductie van de gekozen vriezer in Decibel is.

Op het energielabel dat verplicht is voor alle vriezers en koelkasten, zie je direct wat de geluidsproductie is van het gekozen apparaat.

Schoonmaak en onderhoud

Kijken we naar de schoonmaak en het onderhoud van de vriezer, dan is er eigenlijk weinig verschil in hoe een inbouwvriezer of een gewone vriezer wordt schoongemaakt. Intern zijn beide kasten op dezelfde manier opgebouwd, maar aan de buitenzijde is dat toch anders. Een vrijstaande vriezer kun je bijvoorbeeld aan de achterzijde veel beter schoonmaken omdat je de vriezer makkelijker kunt verplaatsen. Bij een inbouwvriezer kan er na verloop van tijd wel veel meer stofophoping plaatsvinden en is het lastiger om de achterkant schoon te maken: daarvoor zul je toch echt de vriezer uit de nis moeten halen.

©ID.nl

Kostenplaatje

Als je kijkt naar de prijs, zijn vrijstaande vriezers meestal wat goedkoper dan inbouwmodellen met vergelijkbare eigenschappen. Bij een inbouwvriezer betaal je namelijk ook voor het inbouwsysteem en het strakkere ontwerp. Bovendien moet je bij vervanging vaak een model kiezen dat precies in je keukenkast past. Dat maakt de keuze beperkter en soms ook duurder. Verder hangt het ook af van het deursysteem dat je kiest voor een inbouwvriezer. Bij een deur-op-deursysteem waar de deur van de keukenkast direct op de deur van de vriezer wordt gemonteerd, zijn ook andere scharnieren nodig die het extra gewicht van de keukendeur kunnen dragen. Bij een glijsysteem is dat niet het geval, omdat in dat geval de deur van de keukenkast een eigen scharniersysteem heeft.

Staat je vriezer op een koude plek?

Niet elke vriezer werkt goed bij lage temperaturen. Als je van plan bent om je vriezer in een onverwarmde ruimte te zetten, zoals een schuur of garage, is het belangrijk om eerst na te gaan of het apparaat daar wel tegen kan. Vaak wordt gedacht dat een vriezer het juist beter doet als het buiten koud is, maar dat klopt niet altijd. Een vriezer moet voldoende warmte kunnen afvoeren, en bij te lage omgevingstemperaturen kan de thermostaat in de war raken, waardoor het apparaat minder goed of zelfs helemaal niet meer werkt. De meeste vriezers kunnen tot zo'n 10 graden Celsius als minimum temperatuur aan.

Sommige vriezers kunnen ook prima in een schuur of garage staan, maar alleen als de temperatuurspecificaties dit toelaten.

Om te bepalen of een vriezer geschikt is voor een koude ruimte, kijk je naar de klimaatklasse. Die vind je op het energielabel of in de productspecificaties. Klimaatklassen geven aan binnen welk temperatuurbereik een vriezer goed kan functioneren. De meest voorkomende klassen zijn SN, N, ST en T. Een vriezer met klimaatklasse SN (Subnormal) werkt bijvoorbeeld nog bij temperaturen vanaf 10 graden, terwijl sommige modellen die speciaal ontworpen zijn voor gebruik in onverwarmde ruimtes al functioneren vanaf 5 graden of zelfs lager. Fabrikanten geven dit meestal duidelijk aan.

Op het Europees productregister voor energie-etikettering kun je van alle producten zien wat de klimaatklasse en de minimale en maximale temperatuur is waardoor het apparaat geschikt is.

Vrijstaande vriezers zijn soms speciaal ontworpen voor dit soort omstandigheden, met aanpassingen aan de techniek en isolatie. Er zijn bijvoorbeeld modellen met zogeheten Freezer Guard- of Frost Protect-technologie, die juist wel goed blijven werken in koude omgevingen. Die zijn ideaal als je de vriezer bijvoorbeeld op zolder of in een onverwarmde bijkeuken wilt zetten.

Inbouwvriezers daarentegen zijn vrijwel altijd bedoeld voor gebruik binnenshuis, op plekken waar de temperatuur redelijk constant is, zoals in de keuken. Ze zijn meestal niet getest of ontworpen voor gebruik bij lage omgevingstemperaturen. Zet je zo’n vriezer toch in een koude ruimte, dan is de kans groot dat hij niet goed werkt of dat de levensduur wordt verkort.

©ID.nl

Een vriezer op zolder zetten kan een oplossing zijn bij ruimtegebrek in de keuken, maar vergeet ook niet dat hij ook helemaal naar boven moet worden gezet.

Tot slot is het goed om te bedenken dat ook vocht en vorst in onverwarmde ruimtes een rol kunnen spelen. Als de omgeving te vochtig is of als er bevriezingsgevaar ontstaat, kan dat schade veroorzaken aan de elektronica of het rubber van de deurafdichting. Het is dus altijd slim om niet alleen naar de temperatuur, maar ook naar de algemene omstandigheden van de ruimte te kijken voordat je besluit waar je de vriezer neerzet.

Verhuizing of herinrichting?

Als je nog niet zo lang op één plek woont of van plan bent te verhuizen, is het handig om te bedenken hoe flexibel je wilt zijn. Een vrijstaande vriezer kun je gemakkelijk meenemen of op een andere plek zetten. Een inbouwmodel zit vast in je keuken en is lastiger te verplaatsen of te vervangen. Dat maakt een vrijstaand model soms praktischer, en is een betere keuze als je je (keuken)inrichting regelmatig verandert.

Tot slot

Of je nu kiest voor een inbouw- of een vrijstaande vriezer, het belangrijkste is dat hij goed past bij jouw huishouden en wensen. Denk goed na over waar je hem wilt neerzetten, hoeveel ruimte je nodig hebt en hoe belangrijk je dingen als energieverbruik of uitstraling vindt. Door even de tijd te nemen en je goed te laten informeren, voorkom je dat je achteraf spijt krijgt van je aankoop. Zo weet je zeker dat je een vriezer kiest waar je jarenlang plezier van hebt.

De vakanties zijn begonnen en als je op weg gaat naar het zuiden, sta je al gauw vast, bijvoorbeeld op de Autoroute du Soleil.De gratis app Google Map sbeschikt over een set tools om je trip vlot te laten verlopen. Zo kun je bijvoorbeeld heel eenvoudig de verkeersdrukte volgen.

De laag Verkeer

Open Google Maps op je smartphone en geef het vertrekpunt en de bestemming in. Daarna tik je onderaan op Route. Boven de kaart kies je de manier hoe je je verplaatst: auto, tram, metro, te voet of per fiets. Onderaan de kaart lees je alvast de afstand en de reistijd. Tik daarna op het pictogram Lagen in de rechterbovenhoek van het scherm. In de groep Kaartgegevens selecteer je Verkeer. Hierdoor wordt de verkeerslaag over de Google Maps-kaart gelegd. Verlaat het gedeelte Lagen door op het kruisje in de rechterbovenhoek te tikken.

Op de kaart worden de wegen ingekleurd op basis van de actuele verkeersdichtheid. Groen betekent dat je op een normaal tempo kunt rijden. Oranje staat voor langzaam rijdend verkeer en rood betekent dat het verkeer stilstaat. Niet tevreden met de route die Google Maps heeft geselecteerd? Bekijk dan alle alternatieve routes die als grijze lijnen op het scherm worden weergegeven. Tik op een van de opties om een ​​alternatieve route te selecteren.

De verkeersdrukte wordt met kleuren weergegeven.

Live verkeer

Op de computer open je de webbrowser en surf je naar Google Maps. Weer zoek je de bestemming, zodat Maps de route tevoorschijn kan halen. Daarna beweeg je de muisaanwijzer over het pictogram Lagen linksonder. Klik op de laag met het label Verkeer. Opnieuw zal Google de wegen inkleuren volgens verkeersdrukte. Je kunt de weergave Live verkeer in- en uitschakelen door op de schakelaar in het onderste deel van het scherm te klikken.

Op de computer kun je de weergave Live verkeer in- en uitschakelen.

Meldingen ontvangen

Het is mogelijk om van Google Maps meldingen te ontvangen wanneer er drukte ontstaat in de buurt van een locatie die je in Maps hebt opgeslagen. Hiervoor tik je rechtsboven op het pictogram van je Google-account. Daarna kies je Instellingen en dan Meldingen. Op de iPhone controleer je of het schuifje bij Plaatsen en evenementen aanstaat. Op een Android-apparaat tik je bij Navigeren / Verkeer bij nabije evenementen op Aan of Alleen in de app.

Wil je verkeersupdates ontvangen over plaatsen die je hebt opgeslagen?