Zoals sommige sterren onlangs op een pijnlijke manier hebben ondervonden, zijn je privébestanden niet per se veilig omdat je ze naar de cloud hebt geüpload. Computersystemen kunnen gekraakt worden, en die handige cloud kan al snel roet in het eten gooien.

Iedereen heeft gevoelige bestanden die ze graag privé willen houden: medische dossiers, liefdesbrieven, fiscale documenten, en ja, misschien zelfs een paar naaktfoto's van jezelf of een dierbare. Het probleem is dat als je bestanden eenmaal naar de cloud uploadt, je de controle over wie ze kan zien enigszins uit handen geeft.

Maar er zijn een aantal stappen die je kunt nemen om je meest persoonlijke data tegen pottenkijkers te beschermen. Er is alleen wat tijd en focus voor nodig...

Controleer de instellingen van je telefoon

Als je cloud-apps op je telefoon geïnstalleerd hebt, is de kans groot dat ze automatisch elke foto die je maakt naar de cloud uploaden. Dropbox, Google+, en iCloud doen dit standaard.

Dat klinkt eng, maar het is eigenlijk als handigheid bedoeld: Als je telefoon gewist, gestolen of kapotgemaakt wordt, heb je de foto's nog altijd online staan. Maar dit betekent dat je moet nadenken voordat je een foto maakt. Als je een afbeeldingen liever niet deelt, open dan de instellingen van je app, zoek naar 'automatische foto-uploads', en schakel deze optie uit.

En vergeet niet dat een foto die je van je telefoon verwijdert niet noodzakelijk ook meteen uit de cloud verwijderd wordt. We hebben een aantal medewerkers verschillende diensten laten testen, en Google+ bewaarde een foto in de cloud terwijl deze wel uit de galerij van de telefoon verwijderd werd. Als je wilt dat een foto voor eens en voor altijd weg is, zorg dan dat je inlogt op de clouddienst en controleer het handmatig. Verwacht niet zomaar dat alles in orde is. Controleer het gewoon even.

Versleutel je gevoelige bestanden

Natuurlijk zou je al je bestanden lokaal kunnen bewaren, maar soms moet je ze delen of op een andere manier online beschikbaar stellen. Encryptie biedt dan de beste beveiliging. Er zijn tegenwoordig veel manieren om bestanden te versleutelen, maar ik bespreek hier de drie methodes waarvan je op de hoogte moet zijn. Elke methode heeft zijn eigen kenmerken, toepassingen en beperkingen.

Eenvoudige modus: 7-Zip

7-Zip is een snelle manier om je bestanden te versleutelen in een archief. Het 7z formaat ondersteunt AES 256-bit encryptie, wat sterk genoeg is voor de meeste doeleinden. De bestanden in het archief worden versleuteld door middel van een wachtwoord.

Voor Windows, download de 7-Zip software van de website van het project. De installatie zou slechts een paar seconden moeten duren. Daarna heeft de File Explorer (Windows Explorer voor Windows 7 gebruikers) een nieuw 7-Zip submenu in het contextmenu staan.

©PXimport

Om één of meer bestanden te versleutelen, selecteer ze, klik erop met de rechtermuisknop en selecteer 7-Zip > Add to archive... In het dialoogvenster dat verschijnt, geef het archief een naam en voer een wachtwoord in om het te versleutelen. Je kunt ervoor kiezen om ook de bestandsnamen te versleutelen als je bang bent dat ze de inhoud van de bestanden onthullen.

Als je klaar bent, klik op OK en 7-Zip zal het archief aanmaken en versleutelen. Het enige wat je hoeft te doen is het archief in de cloud of in een e-mail zetten.

©PXimport

Als je een wachtwoord met iemand moet delen, moet je zorgen dat de manier waarop je dat doet ook veilig is. (En nee, een privébericht op Facebook is niet veilig.) Gebruik in plaats daarvan een versleutelde e-mail of schrijf het op een stukje papier. Als dat geen optie is, lees dan verder.

Medium modus: BitLocker

Nu TrueCrypt niet langer in ontwikkeling is, moeten Windows gebruikers BitLocker gebruiken om hun harde schijven de versleutelen. Maar BitLocker mist een belangrijke functie van TrueCrypt: de mogelijkheid om versleutelde containers te creëren voor verzamelingen bestanden (Linux gebruikers kunnen hiervoor Tomb gebruiken). BitLocker versleutelt alleen harde schijven, maar het doet dat erg goed.

©PXimport

BitLocker zal je niet helpen als je dingen in de cloud moet opslaan, maar als iemand je harde schijf in handen krijgt kan hij of zij niet zien wat erop staat. Er bestaan andere alternatieven voor TrueCrypt, maar het kan dat je moet betalen om ze te kunnen gebruiken.

Expert modus: PGP

Pretty Good Privacy, of PGP, is de gouden standaard voor encryptie online. Hoewel het enorm effectief is (zelfs de NSA kan het niet kraken), is het instellen en het gebruik van PGP ingewikkelder dan BitLocker of simpele tools zoals 7-Zip.

Windows gebruikers zouden gpg4win moeten gebruiken om met PGP encryptie te werken. Mac OS X gebruikers kunnen GPG Tools op vrijwel dezelfde manier gebruiken. Linux gebruikers moeten GnuPG gebruiken, wat in de meeste distributies beschikbaar is.

©PXimport

PGP gebruikt twee sleutels - een publieke sleutel en een geheime sleutel - om bestanden en berichten te versleutelen. Als Henk een bestand wil versleutelen dat bedoeld is voor Bert, moet hij het met Berts publieke sleutel versleutelen. Bert kan dan zijn geheime sleutel gebruiken om het bestand te decoderen. Als Henk het bestand alleen voor eigen gebruik wil opslaan moet hij het bestand versleutelen met zijn eigen publieke sleutel.

Zodra je je sleutels hebt aangemaakt, kun je bestanden of berichten versleutelen om in e-mails of de cloud te gebruiken, en je kunt zelfs Facebook berichten versleutelen.

Gebruik een goede wachtzin

Elke website vraagt om een sterk wachtwoord te gebruiken, maar helaas doet niet iedereen dat. Een wachtwoord zoals "pa$$word" is niet sterk,

. Ik houd niet eens van de term "wachtwoord" omdat het impliceert dat het slechts één woord moet zijn. En dat is vragen om problemen.

Wachtwoorden moeten lang zijn, verscheidene woorden of fragmenten bevatten en een mix van hoofdletters en kleine letters, cijfers en speciale karakters. En gebruik niet voor meerdere accounts hetzelfde wachtwoord. Bovendien moet je je wachtwoorden ongeveer om de zes maanden veranderen. Dat is heel wat om te onthouden, dus overweeg om een wachtwoordmanager te gebruiken voor al je accountgegevens.

Gebruik twee-staps authenticatie

Als je dat nog niet gedaan hebt, stel dan twee-staps authenticatie in voor elke dienst die er gebruik van maakt. Zo zorg je ervoor dat zelfs als iemand je wachtwoord heeft, ze geen toegang tot je account kunnen krijgen zonder de code die naar je telefoon wordt gestuurd.

Houd het offline

Als het een grote ramp zou zijn als een bepaald bestand openbaar wordt, dan hoort dat bestand waarschijnlijk überhaupt niet in de cloud te staan. Hoewel we regelmatig gebruikmaken van clouddiensten om onze data op te slaan, is er geen garantie dat er niet op je dienst zal worden ingebroken. Je hebt geen enkele controle over de beveiliging van cloudservers, dus als er eentje gehackt wordt kun je niet veel doen om de schade te beperken.

Bovendien moet je er maar op vertrouwen dat een clouddienst alle kopieën van je bestand van haar servers verwijdert wanneer je een bestand van je clouddienst verwijdert. Zorg dat je de servicevoorwaarden en het privacybeleid van het bedrijf goed doorneemt en begrijpt voordat je de dienst gebruikt om gevoelige informatie op te slaan. Als je na het doornemen van de servicevoorwaarden en het privacybeleid niet het gevoel hebt dat het bedrijf de beveiliging van je data vooropstelt, sla dan geen gevoelige bestanden op de dienst op.

©PXimport

Maar soms heb je toch een plek nodig om je bestanden neer te zetten. Verwisselbare media apparaten zijn een relatief veilige optie - zolang je ze niet in vreemde computers of netwerken plugt - en ze geven je meer fysieke controle over je data. Behandel het zoals je een back-up behandelt en houd het niet in je computer geplugd.

Het is niet al te moeilijk om je digitale leven privé te houden, maar het vergt wel enige inspanning. Als je je gezonde verstand gebruikt, de instellingen van je apparaten in de gaten houdt, en de beveiligingsmaatregelen gebruikt die we hier hebben besproken, zal je niet met je sexy selfies betrapt worden.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.