ID.nl logo
Zelf mobiele apps bouwen (deel 2)
© Reshift Digital
Huis

Zelf mobiele apps bouwen (deel 2)

Voordat je kunt beginnen met mobiele apps bouwen heb je een ontwikkelomgeving nodig. Bij Android is dat Android Studio, dat alles bevat wat je nodig hebt. Je installeert Android Studio, en we laten zien hoe je extra onderdelen kunt installeren en hoe je je installatie up-to-date houdt. Daarna gaan we de ontwikkelomgeving verkennen.

Deel 1 gemist? Lees hier het artikel terug.

Android Studio werd aangekondigd tijdens Android I/O 2013 en de eerste versie verscheen eind 2014. Tot op dat moment werd vooral Eclipse met een plug-in gebruikt om Android-apps te bouwen. De basis voor Android Studio is de ontwikkelomgeving IntelliJ IDEA van JetBrains. Alles wat je nodig hebt om een app te ontwikkelen is al ingebouwd. Denk aan editors voor het schrijven van je code, een debugger voor het opsporen van fouten, tools om de gebruikersinterface te ontwerpen en mogelijkheden om je programma te testen in een emulator of op je eigen toestel. Bovendien is de software helemaal gratis.

©PXimport

Welke versie?

Google heeft met het besturingssysteem Android de afgelopen jaren grote stappen gezet. De laatste versie is Android 11 en daar kun je in Android Studio uiteraard mee gaan werken. Ook de ontwikkelomgeving zelf is steeds beter en completer geworden. In mei 2020 kwam Android Studio 4.0 uit, een flinke update met enkele interessante toevoegingen. Zo maak je met de Motion Editor eenvoudiger bewegende delen voor je gebruikersinterface. En met Layout Validation zie je snel hoe een app eruitziet bij verschillende schermgroottes en -verhoudingen. In oktober 2020 volgde versie 4.1 met onder andere een handige Database Inspector, waarmee je de inhoud van je database bekijkt en gegevens uit je database selecteert.

©PXimport

Welke versie moet je gebruiken?

Bij het maken van deze cursus hebben we Android Studio 4.1 onder Windows 10 (64 bit) gebruikt. We raden je aan om altijd de laatste versie van deze software te installeren, ook als die wat nieuwer is dan onze versie. Als er zogenoemde breaking changes zijn (veranderingen waardoor bepaalde functies niet meer werken), zullen we dat vermelden.

Systeemeisen

Android Studio ondersteunt behalve Windows 10 (32 of 64 bit) ook eerdere versies van Windows evenals macOS 10.10 (codenaam Yosemite) of hoger, Linux en Chrome OS. De systeemeisen kun je hier nalezen. Ze lopen niet ver uiteen voor deze besturingssystemen. Grofweg heb je nodig:

- 4 GB geheugen, maar liever 8 GB of meer;

- Ongeveer 4 GB schijfruimte of meer;

- Een schermresolutie van 1280 × 800 pixels of hoger.

Android Studio is een stevig pakket. Het heeft zeker nut om in een snelle processor (Intel of AMD) met meerdere rekenkernen te investeren, alleen al om het tussentijds compileren te versnellen. Bespaar ook niet op het werkgeheugen. Werk je aan een wat groter project of heb je meerdere programma’s of tools openstaan, dan is 16 of zelfs 32 GB geen overbodige luxe. Bedenk dat de emulator al zo’n 768 MB aan werkgeheugen vraagt. Een ssd is in onze ogen eveneens vrij essentieel: apps bevatten vaak grote aantallen kleine bestanden en een ssd is dan sneller. Een ouderwetse harde schijf doet er door de hogere toegangstijd aanzienlijk langer over om zulke bestanden te laden. Een groot scherm is ook handig of een opstelling met meerdere schermen. Vensters van Android Studio kun je neerzetten waar je ze handig vindt.

©PXimport

Installatie software en drivers

Android Studio

Het pakket Android Studio geeft je alles wat nodig is om een app voor Android te ontwikkelen. Het is tegenwoordig niet meer nodig om de SDK (Software Development Kit) voor Android en de JDK (Java Development Kit) voor Java apart te installeren. Om de software te downloaden, ga je hier naartoe. Deze downloadlink geeft de laatste stabiele versie. Onder het tabblad Preview zijn ook recentere testversies beschikbaar, zoals de zogenoemde Canary-build. Deze bevatten de laatste vernieuwingen, maar zijn minder goed getest. Die zullen alleen in specifieke situaties de voorkeur krijgen.

©PXimport

Installatie

De installatie gaat vrij rechttoe rechtaan. De twee componenten (Android Studio en Android Virtual Device) worden beide standaard geïnstalleerd. Met Android Virtual Device wordt een virtuele toestelconfiguratie bedoeld voor de emulator (zie kader ‘Virtuele toestellen en de emulator’). Heb je de installatie van Android Studio afgerond en start je de software voor het eerst, dan kun je eventueel de instellingen van een eerdere installatie importeren. Hierna volgt een wizard voor een initiële configuratie waarmee je tevens aanvullende componenten kunt installeren.

©PXimport

Virtuele toestellen en de emulator

De emulator bij Android Studio is een hulpmiddel om apps binnen een venster op je eigen pc te draaien. Zo kun je apps die je ontwikkelt eenvoudig uitproberen. Je kunt meerdere virtuele toestelconfiguraties maken met steeds andere hardware, zoals een afwijkende processor, geheugencapaciteit of schermresolutie. Op die manier zie je snel hoe jouw app (bij benadering) op andere toestellen werkt.

©PXimport

Configuratiewizard

Via de configuratiewizard richt je de ontwikkelomgeving verder in en installeer je extra componenten die je straks nodig hebt. Om de wizard te doorlopen, kies je steeds Next. Als type installatie kies je tussen Standard en Custom. We geven de voorkeur aan die laatste optie zodat je volledige controle hebt over wat er wordt geïnstalleerd. Hierna kun je aangeven welke JDK (Java Development Kit) moet worden gebruikt. Accepteer de standaardlocatie.

Vervolgens kies je tussen een licht of donker thema, dat is persoonlijk. Een meerderheid van de programmeurs prefereert een donker thema omdat het minder vermoeiend zou zijn voor de ogen, maar de meningen lopen uiteen. Al deze keuzes kun je op een later moment wijzigen. Daarna kies je welke extra componenten moeten worden geïnstalleerd.

©PXimport

Extra componenten

Bij de eerste optie Android SDK raden we aan om de map bij Android SDK Location te veranderen naar een makkelijker te vinden map. Onder Windows is dat bijvoorbeeld C:\Android\sdk. Belangrijk is dat je geen spaties in dit pad hebt. Verder worden de platformbibliotheken voor de laatst beschikbare versie van Android geïnstalleerd – op het moment van schrijven API 30 ofwel Android 11.0 (R).

De emulator maakt gebruik van een virtuele machine en de prestaties daarvan kun je dankzij hardwareversnelling flink verbeteren. Daarom raden we aan de voorgestelde zogenoemde hypervisor te installeren. Voor processors van Intel is dat HAXM (Hardware Accelerated Execution Manager) en voor AMD de Android Emulator Hypervisor Driver for AMD Processors. Voor deze tools accepteer je de standaardinstellingen, zoals de geheugentoewijzing. Ten slotte zie je een overzicht van alle instellingen en sluit je de configuratie af met Finish. Hierna worden alle gekozen onderdelen gedownload en geïnstalleerd, en dat duurt wel even.

©PXimport

Virtualisatie activeren in het BIOS

Voor het werken met virtuele machines en voor het versnellen van de emulator middels een hypervisor is een speciale BIOS-instelling nodig. Het BIOS bereik je door tijdens het bootproces op de juiste toets (veelal F2 of Del) te drukken. De optie waar je naar moet zoeken heet VT-x (Intel), SVM (AMD) of gewoon Virtualization Technology. Meestal vind je deze optie(s) onder de geavanceerde processorinstellingen.

SDK Manager

Als je Android Studio hebt opgestart, kun je in de openingsdialoog via Configure / SDK Manager handmatig de SDK Manager openen om extra onderdelen te installeren. De twee voornaamste tabbladen binnen dit hulpprogramma zijn SDK Platforms met alle platformbibliotheken en SDK Tools met extra software en drivers. Om meer details te zien voor softwareonderdelen zet je een vinkje bij Show Package Details.

Onder SDK Platforms valt direct op hoe iedere platformversie een bepaald API-level heeft. Als je een app ontwikkelt, geef je aan welk API-level minimaal vereist is om die app te gebruiken. Een hoger API-level zorgt dat je meer nieuwe functies van Android kunt benutten, maar je sluit ook een gebruikersgroep met oudere versies van Android uit.

Overigens is het in principe niet nodig om eerdere versies van platformbibliotheken te installeren. Met een nieuwere platformbibliotheek kun je ook gewoon een lager API-level als vereiste opgeven. Onder het tabje SDK Tools kun je extra’s installeren. Enkele hebben we al besproken. Als er extra onderdelen in latere delen van deze cursus nodig zijn, verwijzen we naar dit onderdeel van de SDK Manager.

©PXimport

Updates installeren

Via Configure / Check for Updates in de openingsdialoog van Android Studio controleer je of er een nieuwe versie van de ontwikkelomgeving beschikbaar is. In dat geval werk je de software snel en eenvoudig bij via een patch. Daarnaast laat ook de SDK Manager per onderdeel zien als er updates zijn. We raden je aan steeds alles bij te werken en regelmatig te controleren op updates. Dat laatste gebeurt overigens automatisch. Zeker voor Android Studio is het verstandig om vooraf de ‘release notes’ te lezen. Er kunnen zogenoemde breaking changes zijn (veranderingen waardoor bepaalde functies niet meer werken), maar natuurlijk ook interessante nieuwe functies die je helpen bij het ontwikkelen. Een enkele keer kunnen wat aanpassingen aan je app nodig zijn om compatibel te blijven.

Ontwikkelomgeving verkennen

Nieuw project

We gaan Android Studio verkennen aan de hand van een nieuw project. Daarvoor kies je in het openingsscherm de optie Create New Project. Je kunt nu uit een van de sjablonen (templates) kiezen waarin een zogenoemde activity is gemaakt. Een activity kun je zien als een scherm van je app waarin de gebruiker iets kan doen, waarbij je minimaal één activity hebt als startpunt voor je app. De sjablonen bestaan er voor verschillende doeleinden. We kiezen hier voor Empty Activity, wat de eenvoudigste optie is om mee te beginnen. Klik dan op Next.

©PXimport

Configuratie

In het volgende scherm kies je een configuratie. We maken een eenvoudige app genaamd Hallo Wereld. Achter Name vul je de naam voor de app in. De Package name moet een unieke naam zijn voor jouw app. Als je in de Google Play Store de pagina voor een app opent, zie je deze naam reeds in de url. In de voorgestelde naam com.example.hallowereld herken je de omgekeerde domeinnotatie. Als je zelf een domeinnaam hebt, kun je die in deze plaats gebruiken, zodat er bijvoorbeeld nl.domein.hallowereld staat. Dat raden we aan als je de app gaat verspreiden via Google Play, want het geeft je de zekerheid dat de naam uniek is. Omdat deze app alleen voor testdoeleinden dient, bedenk je zelf iets of je accepteert het voorstel. Achter Save location kies je de map waar de bestanden voor je app moeten worden opgeslagen. Let op dat er geen spaties in mogen staan. Onder Language heb je de keuze tussen Kotlin en Java. We kiezen Kotlin omdat het tegenwoordig de aanbevolen taal is (zie kader ‘Programmeertalen Kotlin en Java’).

©PXimport

Programmeertalen Kotlin en Java

Een relatief grote verandering binnen Android Studio de laatste jaren is de stap naar Kotlin als de aanbevolen programmeertaal boven Java. Kotlin is gemaakt door JetBrains, dat ook verantwoordelijk is voor de software achter Android Studio. We werken in deze cursus overwegend met Kotlin, omdat het de beste keuze is als je nu met een app begint. Bovendien zijn er veel overeenkomsten met Java. Heb je al een bestaande app of veel ervaring met Java? Dan kun je daarmee blijven werken, ook deze programmeertaal wordt nog gewoon ondersteund.

©PXimport

Minimale Android-versie

Achter Minimum SDK kies je de oudste versie van Android die de app moet ondersteunen. Deze keuze kun je op meerdere manieren benaderen. Kies je een oudere versie, dan kan de app op meer toestellen worden geïnstalleerd. Maar het kost je ook meer tijd om je app compatibel te maken met al die oudere toestellen. Bovendien kun je bepaalde functies van nieuwere versies van Android niet benutten. Je zult dus een balans moeten zoeken en daarbij ook kijken naar de doelgroep voor je app.

De optie Help me choose kan je hierbij helpen. Het geeft een overzicht van alle versies van Android met het bijbehorende API-level. Als je op een bepaalde versie klikt, zie je welke functies daaraan zijn toegevoegd. In deze cursus kiezen we tenzij anders aangegeven API-level 23 ofwel Android 6.0 (codenaam Marshmallow). Dat lijkt hoog, maar het valt mee als je bedenkt dat het besturingssysteem inmiddels ook al ruim vijf jaar oud is. Als het dan toch nog nodig blijkt om oudere toestellen te ondersteunen, kun je de app daar altijd nog op aanpassen. Als je klaar bent met de configuratie, klik je op Finish.

©PXimport

Minimale SDK-versie op Twitter

Een aardig detail is dat via het Twitter-account www.twitter.com/minsdkversion steeds een minimale SDK-versie voor de ‘praktische, rationele’ ontwikkelaar wordt geadviseerd. Hoewel het verder niet is onderbouwd, wordt het aangegeven API-level als een zinvol advies beschouwd en door veel ontwikkelaars daadwerkelijk toegepast.

©PXimport

Gebruikersinterface

In Android Studio zie je aan de linkerkant het projectvenster genaamd Project. Het bevat alle ontwikkelbestanden voor je app. Zie het als een soort bestandsbeheerder. Bij de standaardweergave Android wordt echter niet de indeling van bestanden en mappen op schijf gevolgd. Wat je ziet is een vereenvoudigde weergave met de meest revelante bestanden. We werken in onze cursus voornamelijk in deze weergave.

Wijzig je de weergave aan de bovenkant van het venster naar Project, dan komen ook andere details naar voren die je soms wilt zien. En dan wordt wel overwegend de indeling van bestanden en mappen op de schijf gevolgd. Naast het projectvenster heeft Android Studio nog veel meer vensters met nuttige tools. Deze kun je zichtbaar maken via View / Tool Windows. Een andere, snellere manier om vensters te openen of te sluiten is door je muis linksonder boven het icoontje met de twee vierkanten te houden. Verder kun je op een van de tabbladen klikken die je rondom het scherm van Android Studio ziet. De indeling kun je sterk naar je hand zetten, maar in deze cursus gebruiken we de standaardinstellingen.

©PXimport

Menu’s en instellingen

Blader je door de menu’s, dan zijn de vele opties in het begin vermoedelijk wat overweldigend. Maar wees gerust: je hebt zeker in het begin maar een klein deel van al die functies nodig. En die komen gaandeweg aan bod, op het moment dat we ze nodig hebben. Datzelfde geldt voor het uitgebreide instellingenmenu onder File / Settings. Je kunt tot in detail alle instellingen van Android Studio aanpassen.

Wat je vooraf al naar smaak aan zou kunnen passen, is het thema onder Appearance & Behavior / Appearance. Ook het lettertype en de tekstgrootte voor de editor kun je onder Editor / Font naar smaak aanpassen. Bij de cursus gaan we ook wat deze instellingen betreft uit van de standaardinstellingen, maar geven we tips voor aangepaste instellingen die het leven (als Android-ontwikkelaar) makkelijker kunnen maken.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Zo haal je alles uit het vernieuwde Kladblok in Windows 11
© Diy13
Huis

Zo haal je alles uit het vernieuwde Kladblok in Windows 11

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Ieder tabblad krijgt de naam van de eerste regel.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Wil je dat Kladblok telkens de inhoud van de tabbladen onthoudt?

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Eindelijk ondersteunt Kladblok meervoudig herstel. 

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Onderaan bij Tekstopmaak krijg je een voorvertoning van de gekozen stijl. 

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Notepad++ is blijven hangen in zijn oude interface.

Interessante Kladblok-sneltoetsen

Om het maximale uit de tabbladen van Kladblok te halen, kun je het best de volgende sneltoetsen onthouden:

Ctrl+Tab, hiermee schakel je tussen de tabbladen
Ctrl+Shift+Tab,
hiermee schakel je tussen de tabbladen in omgekeerde volgorde
Ctrl+N,
maak een nieuw tabblad
Ctrl+W,
sluit het actieve tabblad
Ctrl+Shift+N,
open een nieuw venster in Kladblok in plaats van een nieuw tabblad.

Wil je alle tabbladen sluiten behalve het huidige tabblad, dan klik je met de rechtermuisknop op het actieve tabblad en selecteer je de opdracht Andere tabbladen sluiten (afbeelding 5).

Het is mogelijk om alle tabbladen behalve het actieve tabblad te sluiten.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Schakel de spellingcontrole en de automatische correctie in. 

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Het is mogelijk om bepaalde tekst in één keer te zoeken en te veranderen.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Hier heeft AI drie verschillende samenvattingen gemaakt waaruit we kunnen kiezen.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

&d: De huidige datum afdrukken
&t:
De huidige tijd afdrukken
&f:
De naam van het document afdrukken
&p:
Druk het paginanummer af
&l:
De tekens die volgen, worden links uitgelijnd
&c:
Centreer de karakters die volgen
&r:
De tekens die volgen, worden rechts uitgelijnd

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.

Nu wordt de datum van het document in de koptekst afgedrukt.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 e-readers met kleurenscherm voor minder dan 250 euro
© ID.nl
Huis

Waar voor je geld: 5 e-readers met kleurenscherm voor minder dan 250 euro

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets extra's of bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week voor jullie op zoek naar leuke deals. Nu de avonden weer steeds vroeger donker worden en je vaker binnen zit, is lezen bij een leuke bezigheid. En met een mooie e-reader kan dat ook in kleur. Wij bekeken vijf betaalbare e-readers met kleurenscherm.

Kleuren‑e‑readers zijn relatief nieuw; ze combineren de batterijzuinigheid van elektronische inkt met een kleurenfilter dat magazines, strips en geïllustreerde kinderboeken tot leven brengt. Voor de Nederlandse markt zijn er nog niet heel veel modellen beschikbaar. Wij hebben vijf mooie exemplaren voor minder dan 250 euro op een rijtje gezet voor je.

Kobo Libra Colour - 7 inch

De Kobo Libra Colour is een 7 inch e‑reader met een E Ink Kaleido 3‑scherm. De zwart‑wit resolutie bedraagt 1264 × 1680 pixels en 300 ppi, terwijl kleuren worden weergegeven met 150 ppi. Je beschikt over 32 GB intern geheugen en een dual‑core processor van 2,0 GHz, waardoor pagina’s vlot worden ververst. Voor draadloze audioboeken of Bluetooth‑oortjes biedt de Libra Colour wifi (2,4 en 5 GHz) en Bluetooth 5.0, en bestanden worden geladen via USB‑C. Het apparaat is waterbestendig volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m diepte). De geïntegreerde ComfortLight PRO‑verlichting heeft instelbare helderheid en kleurtemperatuur.

Dankzij de fysieke bladerknoppen heb je maar één hand nodig om te lezen en met de instelbare lettertypes en paginamarges pas je het leescomfort aan. De accu van 2050 mAh levert volgens Kobo een leestijd van enkele weken per lading. Het toestel meet 144,6 × 161 × 8,3 mm en weegt 199,5 g. Dankzij het kleurenscherm is dit model aantrekkelijk voor strips, tijdschriften en kleurrijke kinderboeken, terwijl hij ook standaard ePub‑, PDF‑ en audiobookbestanden ondersteunt.

Kobo Clara Colour - 6 inch

Zoek je een compacte kleurene‑reader, dan is de Kobo Clara Colour met een 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm interessant. Het scherm biedt een resolutie van 1448 × 1072 pixels met 300 ppi voor zwart‑wit en 150 ppi voor kleuren. Dankzij een dual‑core processor (2,0 GHz) en 16 GB opslagruimte is er genoeg vermogen om romans of stripboeken te laden. De reader ondersteunt wifi (dual band) en Bluetooth zodat je audioboeken kunt streamen, en hij gebruikt USB‑C om op te laden. Kobo past ComfortLight PRO toe met instelbare kleurtemperatuur, en de reader is waterdicht volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m).

De accu heeft een capaciteit van 1 500 mAh en levert bij gemiddeld gebruik tot zes weken leestijd. Dankzij 13 lettertypen en verschillende lettergroottes pas je het scherm volledig aan. Met afmetingen van 112 × 160 × 9,2 mm en een gewicht van 174 g past de Clara Colour in een jaszak. Het apparaat ondersteunt onder meer EPUB, PDF, MOBI en CBZ/CBR en kan via Bluetooth naar audioboeken luisteren. Het kleurenscherm maakt hem geschikt voor geïllustreerde kinderboeken, kaarten en kookboeken terwijl het compacte formaat ideaal is voor onderweg.

PocketBook Verse Pro Color - 6 inch

PocketBook positioneert de Verse Pro Color als een robuuste kleuren‑e‑reader voor veel lezers. Het 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm beschikt over een grijstintenresolutie van 1072 × 1448 pixels en een kleurenlaag met 536 × 724 pixels. Daardoor krijgen stripillustraties en grafieken 4 096 kleuren te zien terwijl zwart‑wittekst scherp blijft met 300 ppi. De quad‑core processor (1,8 GHz) en 1 GB RAM zorgen voor soepele bladwisselingen, en met 16 GB opslagruimte kun je duizenden e‑books bewaren. Via de USB‑C‑poort en wifi en Bluetooth laad je gemakkelijk bestanden of luister je naar audioboeken.

PocketBook levert SMARTlight, een voorgrondverlichting waarmee je zowel helderheid als kleurtemperatuur aanpast. De reader draait op Linux en ondersteunt talloze formaten zoals ACSM, EPUB, PDF, DOCX en CBR/CBZ. Dankzij text‑to‑speech kun je boeken laten voorlezen. De 2100 mAh‑batterij biedt volgens PocketBook tot een maand leesplezier. De behuizing (108 × 156 × 7,6 mm, 182 g) is waterdicht volgens IPX8, zodat je bij het zwembad kunt lezen. Een G‑sensor draait pagina’s automatisch mee als je het apparaat kantelt. Kortom, de Verse Pro Color levert kleuren‑e‑ink in een handzaam formaat met brede bestands­ondersteuning.

PocketBook Era Color - 7 inch

Met een groter kleurenscherm en ingebouwde luidspreker richt de PocketBook Era Color zich op lezers die audioboeken willen luisteren zonder externe headset. Het 7 inch E Ink Kaleido 3‑display heeft een grijstintenresolutie van 1264 × 1680 pixels en een kleurresolutie van 632 × 840 pixels met 300/150 ppi. Dit zorgt voor scherpe tekst en kleurrijke afbeeldingen. De reader gebruikt een quad‑core processor (1,8 GHz) met 1 GB RAM en biedt 32 GB interne opslag. Het besturingssysteem is gebaseerd op Linux en ondersteunt een groot aantal ebook‑ en stripformaten.

Met dual‑band wifi, Bluetooth 5.4 en USB‑C met OTG‑functie koppel je eenvoudig draadloze hoofdtelefoons, luister je naar audioboeken of speel je muziek via de ingebouwde mono‑luidspreker. De SMARTlight‑voorgrondverlichting laat je zowel helderheid als kleurtemperatuur instellen. Dankzij de 2500 mAh accu en het efficiënte E‑Ink‑scherm is volgens PocketBook een maand gebruik mogelijk. Het apparaat is IPX8‑waterbestendig en uitgerust met een g‑sensor, coversensor en speakers. Met afmetingen van 134,3 × 155 × 7,8 mm en een gewicht van 235 g is de Era Color iets groter maar nog steeds draagbaar. De fysieke bladerknoppen zorgen voor comfortabel lezen, terwijl de ingebouwde spraakfunctie tekst kan voorlezen.

Tolino Vision Color - 7 inch

De Tolino Vision Color is een Duitse die dezelfde hardware heeft als de Kobo Libra Colour maar een eigen Android‑softwarelaag gebruikt. Volgens een productaankondiging biedt het apparaat een 7 inch E Ink Kaleido 3‑scherm met een zwart‑witresolutie van 1264 × 1680 pixels (300 ppi) en 150 ppi voor kleuren. De reader heeft fysieke bladerknoppen naast het aanraakscherm en gebruikt een MediaTek MT8113T‑dual‑core processor (2,0 GHz), 1 GB RAM en 32 GB interne opslag. Een 2050 mAh batterij voorziet de Vision Color van stroom, terwijl de ComfortLight PRO‑verlichting de kleurtemperatuur aanpast.

Het toestel biedt wifi en Bluetooth 5.0 zodat je audioboeken kunt streamen, en het is IPX8‑waterbestendig. Tolino gebruikt Android, waardoor je afhankelijk bent van de Tolino‑boekwinkel maar via de Tolino‑cloud kunt synchroniseren met diverse Duitse boekhandels. Een stylus is optioneel verkrijgbaar voor handschrift en aantekeningen. De Vision Color ondersteunt ePub, PDF en andere standaard‑e‑bookformaten en biedt toegang tot de HotSpots van Deutsche Telekom. Dit apparaat is in Nederland nog beperkt verkrijgbaar; een Duitse webwinkel verkoopt het voor ongeveer € 180,68 (incl. btw). Omdat Kieskeurig nog geen productpagina heeft, is het toestel alleen via buitenlandse winkels te vinden.