Het is één van de vervelendste digitale gevaren van dit moment: ransomware. Gebruikt door cybercriminelen om niet alleen toegang te krijgen tot jouw systemen, maar deze (deels) ook te vergrendelen waarna er losgeld wordt geëist om dit weer op te heffen. Alle reden dus om te voorkomen dat jouw systemen worden gehackt met ransomware, maar hoe? In dit artikel leggen we je uit wat ransomware is, hoe je het herkent en het belangrijkste: wat je er zelf tegen kunt doen.

Simpel gezegd is ransomware kwaadaardige software, ook wel malware genoemd, die een grote impact kan hebben op jouw computer of bestanden. Zo kan ransomware gebruikt worden om een computer volledig te blokkeren of bijvoorbeeld een deel van de bestanden te versleutelen waardoor je er zelf niet meer in kunt. De daders vragen vervolgens om losgeld (in het Engels ransom, vandaar de naam ransomware) en pas wanneer dat is betaald krijg je (mogelijk) weer toegang tot jouw computer en/of de bestanden die werden versleuteld. Naast ransomware worden ook wel de termen cryptoware en gijzelsoftware gebruikt voor deze vorm van malware.

In de meeste gevallen richten cybercriminelen zich met ransomware op bedrijven en instellingen, omdat daar vaak meer geld te eisen valt. Maar ook als particuliere gebruiker is het belangrijk om goed op te letten, want ook jij kunt het slachtoffer worden van cybercriminelen. In dat soort gevallen worden bijvoorbeeld archieven vol foto's en muziek of andere soorten bestanden vergrendeld en in de ergste gevallen kun je ook back-ups verliezen, als deze niet op een veilige manier zijn opgeslagen.

©zephyr_p - stock.adobe.com

Zo weet je wanneer je te maken hebt met ransomware

Er zijn verschillende manieren om te weten of één van jouw digitale apparaten is gegijzeld met ransomware of dat hackers een poging doen om jouw computer te besmetten.

-         Hacken met ransomware gebeurt via onveilige bestanden die vaak binnenkomen via e-mails, maar bijvoorbeeld ook door het downloaden van onveilige bestanden via internet. Verdachte bestanden zijn vaak zip-, exe-, Ink-, wsf- en js-bestanden, maar niet alle bestanden met deze extensies zijn onveilig.

-         Cybercriminelen kunnen ook telefonisch toeslaan door zich bijvoorbeeld voor te doen als een medewerker van Microsoft met het verhaal dat er een probleem is met je computer en dat diegene daarom op afstand wil inloggen. Werk je daaraan mee dan kan die persoon door middel van ransomware je hele computer of bepaalde bestanden vergrendelen.

-         Heb je geen toegang meer tot bestanden of je computer? Dan is de kans groot dat je apparaten zijn beïnvloed door ransomware. Dit kan in de meeste gevallen helaas niet zonder digitale sleutel ongedaan gemaakt worden.

-         Ransomware kan ook bestanden besmetten die je bewaart op bijvoorbeeld aangesloten externe schijven of een NAS (Network Attached Storage), ook wel netwerkopslag genoegd. Heb je geen toegang meer tot de bestanden op je externe schijf? Dan kan dat dus zijn, omdat deze zijn vergrendeld door gijzelsoftware.

-         Cybercriminelen die je digitale apparaten of bestanden hebben gegijzeld eisen een betaling om weer toegang te krijgen tot je eigen systemen en bestanden. Dit gaat vaak om honderden of zelfs duizenden euro’s met een deadline voor betaling waarna het bedrag anders nog eens wordt verhoogd.

-         Bekende namen van ransomware die wordt gebruikt om computers en/of bestanden te versleutelen zijn onder andere: Coinvault, CryptoLocker, CTB-locker, Cerber, LockerGoga, Locky, Petya, SamSam, Ryuk, TorrentLocker, Teslacrypt, WannaCry en Wildfire.

©Rawpixel Ltd.

Zo bescherm je jouw digitale apparaten tegen ransomware (en andere malware)

Gelukkig zijn er diverse manieren om digitale apparaten te beschermen en zo de kans op een hack met ransomware (of andere malware) te verkleinen. Variërend van het niet openen van onbekende bestanden tot het beschermen van computers, tablets en telefoons met cyberbeveiligingsoplossingen. Een aantal belangrijke en handige tips op een rij:

-         Vaak worden nepmails gebruikt om je zover te krijgen op een link te klikken of een besmette bijlage te openen. Dat soort mails worden zogenaamd uit naam van bekende bedrijven of instellingen gestuurd en gaan dan bijvoorbeeld over openstaande factuurbedragen, boetes of pakketjes die onderweg zijn. Meer informatie daarover zou dan beschikbaar zijn via een meegestuurde link of bijlage, maar die leiden vervolgens tot besmetting met ransomware. Wees daarom altijd alert wanneer je mail met links of bijlagen ontvangt:

-         Word- of Excel-bestanden die vragen om het inschakelen van macro’s zijn in veel gevallen gevaarlijk. Dergelijke bestanden kunnen namelijk kwaadaardige macro’s bevatten. Schakel daarom geen macro’s in bij Office-documenten van derden, tenzij je er héél zeker van bent dat het bestand veilig is.

-         Ransomware is vaak een uitvoerbaar .exe-bestand dat zich voordoet als een ander soort bestand, zoals een pdf- of Word-document. Stel daarom de instellingen op je computer zo in dat bestandsextensies worden weergegeven, waardoor je ziet om wat voor soort bestand het echt gaat.

-         Bescherm je apparaten met goede beveiligingssoftware die specifiek bedoeld is om besmetting met ransomware te voorkomen, zoals de cyberbeveiligingsoplossingen van Bitdefender.

-         Houd de software op digitale apparaten altijd up-to-date. Dit verkleint namelijk de kans dat hackers binnen kunnen dringen. Denk daarbij aan het besturingssysteem (Microsoft, Android, iOS) en internetbrowsers, maar ook andere programma’s die op de systemen staan. Stel het bij voorkeur zo in dat software updates altijd automatisch worden gedaan, zodat er geen enkele update wordt gemist en je digitale apparaten zo veilig mogelijk zijn.

-         Maak regelmatig een back-up van je systeem en/of bestanden en doe dat op een veilige manier. Sluit een externe schijf bijvoorbeeld alleen aan op het moment van de back-up en koppel deze daarna weer los, zodat de schijf niet besmet kan worden. In het geval van netwerkopslag kun je ervoor kiezen dat alleen de gekozen back-upsoftware bestanden kan opslaan op de netwerkschijf en dat bestanden op ‘Alleen lezen’ staan, zodat deze niet zomaar gewijzigd kunnen worden.

Volg bovenstaande tips op en je verkleint direct de kans dat jouw computer, tablet en/of telefoon wordt besmet met ransomware. Ben je daarbij nog op zoek naar de juiste cyberbeveiligingoplossingen om jouw digitale beveiliging uit te breiden? Bekijk dan eens de oplossingen van Bitdefender. Zij hielpen met hun decryptors al talloze gebruikers en organisaties met het ontsleutelen van bestanden, waarmee in totaal al zo’n 1,5 miljard euro aan losgeld werd bespaard.

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. In de categorie klussen in en om het huis hebben we deze keer vijf goede schuurmachines voor je gevonden.

Een schuurmachine gebruik je om oppervlakken glad te maken, verf of lak te verwijderen, of hout voor te bereiden op verdere afwerking. Het apparaat schuurt met roterende of trillende bewegingen en is handig bij houtbewerking, meubelrenovatie of het opknappen van deuren en kozijnen. De redactie van ID.nl zocht en vond vijf exemplaren voor een goede prijs.

Makita DBO180ZJ

Deze Makita schuurmachine handig als je wat bewegingsvrijheid nodig hebt. Geen snoer dat in de weg zit of een verlengsnoer dat nét te kort is. Je klikt een 18V Makita accu erin en kunt direct aan de slag. Het schuurblad van deze Makita draait rond én beweegt tegelijkertijd in kleine ellipsvormige (excentrische) cirkels. Hierdoor schuur je gelijkmatig zonder zichtbare schuurkringen, en dat maakt dit type vooral geschikt voor het fijn afwerken van hout, metaal of laklagen. Het lichte gewicht en de ergonomische vorm zorgen dat je de machine zelfs met één hand kunt bedienen, zonder dat je snel moe wordt. Dit model is vooral fijn als je al Makita-accu’s hebt liggen, want hij wordt zonder accu geleverd.

Makita BO3710

Wie graag netjes werkt, zonder al te veel lawaai of trillingen, vindt in deze Makita BO3710 een stille kracht. Hij is niet opvallend in uiterlijk, maar tijdens het schuren merk je meteen dat hij z’n werk serieus neemt. De rechthoekige zool maakt hem ideaal voor grotere oppervlakken zoals deuren, kasten of vensterbanken. Wat fijn is: je hoeft geen kracht te zetten, de machine doet het werk. Je hoeft hem alleen maar rustig over het oppervlak te bewegen. Hij laat geen krassen achter, ook niet op kwetsbaarder hout. En hij is stil genoeg om binnen te gebruiken zonder dat de hele buurt meeluistert. Hij ligt goed in de hand en blijft ook bij langer gebruik prettig om mee te werken. Voor wie het schuren graag rustig, secuur en zonder poeha aanpakt, is dit een uitstekende keuze.

Einhell TH‑OS 1016

De Einhell TH-OS 1016 is een typische 'even-snel-pakken'-machine. Als je een hoekje wilt bijwerken, een kleine beschadiging wil gladmaken of een randje verf moet verwijderen, dan is dit apparaat je vriend. Door z’n driehoekige zool kom je makkelijk in smalle hoeken en langs randen waar grotere schuurmachines moeite mee hebben. Hij is licht en eenvoudig te bedienen, zelfs als je geen ervaren klusser bent. En ondanks z’n bescheiden formaat en prijs, voelt hij verrassend stevig aan. Voor kleine karweitjes is dit eigenlijk alles wat je nodig hebt. Je hoeft hem niet op te bergen in een kast, want hij past gewoon in een lade of gereedschapskist. Het is een eenvoudig apparaat dat doet wat het moet doen, zonder poespas.

DeWalt DWE6423

Deze DeWalt schuurmachine is misschien wel de beste balans tussen kracht en comfort. Perfect voor grotere klussen waarbij je langere tijd aan het werk bent. De rubberen grip ligt goed in de hand en helpt om trillingen te dempen. Met zijn 125 mm schijfoppervlak schuur je snel grote delen weg, maar het apparaat blijft precies genoeg om ook bij de afwerking mooi werk te leveren. Je merkt dat hier goed is nagedacht over gebruiksgemak: de aan-uitknop zit op een logische plek, het stofopvangsysteem werkt behoorlijk goed en hij is stil. Een solide keuze voor wie regelmatig wil schuren zonder elke keer met zware, logge machines te moeten werken.

PARKSIDE Accu-excenterschuurmachine

Deze schuurmachine van PARKSIDE is vooral handig als je af en toe iets kleins moet schuren en niet te veel wilt uitgeven. Hij is licht, makkelijk vast te houden en komt dankzij zijn compacte formaat goed in hoeken en langs randen. Wat hem 'multifunctioneel' maakt, is de mogelijkheid om verschillende schuurzolen te gebruiken. Daarmee kun je van alles aanpakken: een schilderijtje opschuren, een hoekje verf verwijderen of een kastdeur gladmaken. Je moet geen professioneel apparaat verwachten, maar voor simpele klussen is hij meer dan voldoende. En omdat hij zo weinig kost, is het een prima keuze als je af en toe iets wilt bijwerken zonder meteen een duur merk aan te schaffen. Handig als tweede machine of voor beginnende klussers die gewoon iets praktisch zoeken.

Vier op de tien Nederlanders gebruiken ChatGPT, blijkt uit onderzoek van Telecompaper. Daarvan kiest 87 procent voor de gratis versie. Die blijkt voor de meesten ruim voldoende – mits je weet hoe je de tool slim inzet. Met deze tien tips haal je alles uit de gratis variant van ChatGPT.

Lees ook: ChatGPT onder de knie: zo word je een promptprofessional

1. Stel gerichte vragen

Wie zomaar wat typt, krijgt een antwoord dat alle kanten op kan gaan. Begin daarom met een duidelijke vraag of opdracht. Noem drie eenvoudige pasta­gerechten die binnen 20 minuten klaar zijn werkt bijvoorbeeld beter dan Vertel iets over pasta. Wees ook niet bang om tussendoor verder te vragen of je opdracht te verfijnen. ChatGPT onthoudt binnen een gesprek wat je eerder vroeg, zolang je in hetzelfde chatvenster blijft. 

©ID.nl

2. Geef ChatGPT een rol (zoals docent of tekstschrijver)

Je kunt ChatGPT laten denken als een docent, redacteur of programmeur, afhankelijk van wat je nodig hebt. Begin je vraag bijvoorbeeld met: Doe alsof je een leraar bent die uitlegt hoe fotosynthese werkt aan een kind van 10. Of: Je bent een tekstschrijver. Verbeter deze alinea op stijl en duidelijkheid. Zo krijg je antwoorden die beter aansluiten bij je doel.

Tip: Alle afbeeldingen in dit artikel kun je aanklikken om ze groter te bekijken. 👇🏻

©ID.nl

Tien x rollenspel

3. Gebruik ChatGPT om mee te sparren

De gratis versie is niet alleen handig om feitelijke informatie te vinden, maar ook om mee te denken als je even vastloopt of om je op nieuwe ideeën te brengen. Denk aan: Hoe pak ik een introductie aan voor een workshop over digitale veiligheid? of Geef vijf originele tekstjes voor op een verjaardagskaart. Zie de suggesties die ChatGPT dan geeft vooral als een middel om je op nieuwe ideeën brengen.

4. Laat ChatGPT samenvatten of herschrijven

Heb je een lange tekst gekregen, zoals een rapport, artikel of e-mail? Of een tekst die je niet helemaal snapt omdat het taalgebruik te ingewikkeld is? Vraag ChatGPT om een samenvatting in gewone taal, zodat je snel begrijpt waar het over gaat. Andersom kan ook: als je zelf zo'n tekst hebt geschreven, kun je ChatGPT vragen om het korter, vriendelijker of zakelijker te maken.

5. Knip grote opdrachten op in kleinere stappen

Een complexe opdracht werkt vaak beter als je die opknipt. Begin klein en bouw op. Wil je bijvoorbeeld een sollicitatiebrief laten schrijven? Vraag dan eerst: Wat zijn de belangrijkste elementen van een goede sollicitatiebrief voor functie X? Je kunt daar eventueel iets aan toevoegen als Geef een beknopt lijstje met elementen. Je hoeft het verder nog niet uit te werken. Laat daarna pas een opzet maken. Zo houd je meer controle over het resultaat en kun je tijdig bijsturen wanneer dat nodig is.

©ID.nl

6. Weet wat de gratis versie wel en niet kan

De gratis versie werkt standaard met GPT‑4o. Deze versie heeft een kennisbasis tot oktober 2023, dus recente ontwikkelingen of nieuws van ná dat punt kent het model niet. Als gratis gebruiker mag je maar een beperkt aantal berichten met GPT‑4o sturen binnen een periode van vijf uur. Is die limiet bereikt, dan krijg je een melding. ChatGPT schakelt dan automatisch over op GPT‑4.1 mini – een lichtere variant met iets minder rekenkracht. Je merkt dat soms aan antwoorden die wat oppervlakkiger zijn of minder duidelijk opgebouwd. Controleer daarom altijd zelf of feiten kloppen. Goed om te weten: dat overschakelen kan ook gebeuren wanneer ChatGPT tijdelijk overbelast is door veel gebruikers tegelijk.

7. Zet ChatGPT in als taalhulp bij spelling of vertaling

Twijfel je over spelling, grammatica of interpunctie? ChatGPT helpt je bij het corrigeren van zinnen. Je kunt ook vragen naar het verschil tussen vergelijkbare woorden of hulp krijgen bij vertalen tussen bijvoorbeeld Nederlands en Engels – inclusief uitleg.

©ID.nl

8. Voeg je eigen kennis toe voor betere resultaten

ChatGPT is goed in structureren en herschrijven, maar mist gezond verstand en actuele kennis. Daarom ontstaan de beste antwoorden wanneer jij zelf iets toevoegt: een eigen doel, situatie of voorkeur. Denk aan: Ik wil deze uitleg gebruiken voor een workshop over cybersecurity. Kun je hem korter maken voor beginners? In dit voorbeeld geef je aan waarvoor je de tekst wilt gebruiken (de workshop), voor wie hij bedoeld is (beginners) en wat je nodig hebt (een kortere versie). Zulke aanwijzingen helpen ChatGPT om met een antwoord te komen waar je echt iets aan hebt.

9. Bouw voort op eerder antwoorden in dezelfde chat

Je hoeft niet bij elke nieuwe vraag opnieuw te beginnen. Blijf je in hetzelfde chatvenster, dan kun je voortbouwen op eerdere antwoorden. Zo werk je stap voor stap toe naar een tekst, idee of plan dat steeds beter past bij wat je zoekt.

10. Houd het gesprek overzichtelijk

Als een chat te rommelig wordt, is het soms handiger om opnieuw te beginnen. In een nieuw venster houd je het gesprek overzichtelijk en voorkom je dat ChatGPT blijft terugkomen op eerdere dingen die niet meer relevant zijn.